Tại sao Mỹ và Phương Tây sợ khối BRICS Mở Rộng?

Tại sao Mỹ và Phương Tây sợ khối BRICS Mở Rộng?

Sự mở rộng của BRICS là một câu hỏi khiến phương tây sợ hãi. Thế giới cần một hệ thống quản trị toàn cầu mới! Các nước đang phát triển, ngày càng nhận thức được tầm quan trọng của quyền tự chủ chiến lược, tự nguyện tham gia cơ chế BRICS “cởi mở, bao trùm, hợp tác và cùng có lợi”. Đây là một xu hướng tiến bộ của thời điểm hiện tại. Bằng cách nghiên cứu và thảo luận về mở rộng thống nhất, chúng ta có thể hiểu sâu hơn về sự bất công và bất hợp lý của sự phân bổ quyền lực quốc tế hiện nay do Mỹ và phương tây kiểm soát.

Sau cuộc họp của các ngoại trưởng BRICS tại Cộng hòa Nam Phi (từ ngày 1/6-2/6 năm 2023 chuẩn bị cho Hội nghị BRICS vào tháng 8/2023 tại Nam Phi), rất nhiều tin tức về sự mở rộng của khối BRICS đã xuất hiện trên các phương tiện truyền thông phương tây.

Tờ Newsweek của Mỹ liên tục đăng tải các bài viết như: “BRICS mở rộng và loại trừ Hoa Kỳ” hay “Những nỗ lực mở rộng BRICS của Trung Quốc và Nga sẽ làm suy yếu ảnh hưởng của Mỹ”.

Đồng thời, các chuyên gia phương tây, vì nhiều lý do, bắt đầu quan tâm hơn đến tiến độ tăng số lượng thành viên BRICS. Giới chính trị và học thuật ở Mỹ và EU dường như quan tâm đến điều này một cách bất thường: Họ viết những câu chuyện bất tận bày tỏ nỗi lo sợ rằng, các nước đang phát triển sẽ hợp lực và thách thức trật tự quốc tế do phương tây thống trị. Nếu chúng ta xem những bài báo như vậy, chúng chủ yếu tập trung vào 3 điểm sau.

Đầu tiên, các tác giả của bài báo tự hỏi, liệu BRICS có đang tìm kiếm thành viên mới giữa Iran, Venezuela, Cuba và các quốc gia “chống Mỹ” khác hay không.

Các phương tiện truyền thông phương tây lưu ý rằng, các bộ trưởng ngoại giao của các quốc gia trong khối đã tổ chức một cuộc họp ở Cape Town và đại diện của hơn 10 cường quốc không phải là thành viên của BRICS đã được mời tham dự sự kiện này với tư cách là “những người bạn của BRICS”: Các bộ trưởng của Iran và Cuba đã đích thân đến, và các chính trị gia từ Ai Cập, Argentina, Indonesia và những người khác đã tham dự cuộc họp qua video.

Iran, Venezuela, Cuba và các nước khác rõ ràng đang xích lại gần BRICS, điều khiến phương tây vô cùng lo lắng. Dù các nước BRICS nhiều lần tuyên bố khối này mở rộng hợp tác với mục tiêu cùng phát triển, không kích động đối đầu phe phái nhưng Mỹ luôn lo ngại cơ chế này sẽ trở thành một dạng “đối trọng” với Mỹ và châu Âu.

Hiện nay, khi Iran và các nước khác tham gia các cuộc họp của BRICS, nó chắc chắn sẽ làm Mỹ lo lắng – sau khi mở rộng, Khối BRICS sẽ mang tính chất “chống Mỹ”. Điều đáng lo ngại hơn nữa đối với Mỹ là Trung Quốc và Nga có thể “thao túng” khối này và thúc đẩy sự mở rộng của BRICS nhằm củng cố vị thế của họ trước phương tây.

Thứ 2, giới truyền thông lo ngại rằng sự mở rộng của BRICS sẽ làm giảm ảnh hưởng của phương tây. Giới chính trị và học thuật Mỹ và châu Âu đặc biệt quan tâm đến việc gia nhập khối BRICS của 2 quốc gia chủ chốt: Saudi Arabia và Thổ Nhĩ Kỳ.

Trước đây, họ đã nhiều lần bày tỏ sự sẵn sàng trở thành thành viên của BRICS và đã nhận được phản hồi và hỗ trợ tích cực từ tổng thống Nga Vladimir Putin. Là đồng minh truyền thống của Mỹ ở Trung Đông, Saudi Arabia trong thời gian gần đây thường xuyên thách thức Mỹ về các vấn đề như sản xuất dầu mỏ, nối lại quan hệ ngoại giao với Iran và hòa giải với Syria.

Rạn nứt trong quan hệ Mỹ-Saudi Arabia đã tăng lên. Trong bối cảnh như vậy, đồng minh chủ chốt của Hoa Kỳ ở Trung Đông gia nhập BRICS, thì điều này sẽ càng làm lung lay chiến lược an ninh của Mỹ trong khu vực.

Vì lý do này, các quan chức cấp cao của Hoa Kỳ Jake Sullivan và Anthony Blinken đã đến thăm Saudi Arabia. Tuy nhiên, kết quả không như họ mong đợi. Theo các phương tiện truyền thông Saudi Arabia, “mối quan tâm của Washington không còn là ưu tiên hàng đầu của Riyadh”.

Trước sự khó chịu của Mỹ và các nước phương tây, Thổ Nhĩ Kỳ, một quốc gia thành viên NATO, cũng bày tỏ sự quan tâm lớn đến việc gia nhập khối BRICS: Ankara đã “bắt đầu quá trình nộp đơn” vào năm ngoái.

Trong bối cảnh giữa nước này và Washington liên tục xảy ra những bất đồng, việc chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ “quay sang BRICS” khiến Mỹ và NATO hết sức hoang mang.

Như bài báo trên trang web RIA Novosti cho biết, rõ ràng “việc một câu lạc bộ không thuộc phương tây ‘mua lại’ một trong các quốc gia NATO” có ý nghĩa như thế nào đối với Mỹ.

Thứ 3, các phương tiện truyền thông và chuyên gia phương tây đang chú ý đến việc liệu việc mở rộng BRICS có đẩy nhanh quá trình “phi đô la hóa” toàn cầu hay không.

Trong những năm gần đây, Hoa Kỳ đã lạm dụng quyền bá chủ của đồng đô la, làm trầm trọng thêm rủi ro cho nền kinh tế toàn cầu. Về vấn đề này, nhiều cường quốc đang tích cực tìm cách đa cực hóa các đơn vị tiền tệ, giảm đầu tư vào trái phiếu Mỹ, thúc đẩy các thỏa thuận song phương về thanh toán bằng đồng nội tệ và đa dạng hóa tài sản dự trữ bằng ngoại tệ.

Các nước thành viên cũng bắt đầu thảo luận về việc tạo ra một “hệ thống thanh toán ngân hàng BRICS” để duy trì chủ quyền và an ninh tài chính của chính họ.

Sau khi lên nắm quyền, tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva đã lớn tiếng kêu gọi các nước BRICS sử dụng đồng tiền của mình để giao dịch thương mại.

Khối BRICS hiện đang thảo luận về việc thành lập BMF (Quỹ tiền tệ BRICS), sẽ trở thành một giải pháp thay thế cho Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF). Ví dụ về việc Trung Quốc và Saudi Arabia chuyển sang thanh toán dầu bằng đồng Nhân Dân Tệ đã truyền cảm hứng cho các nhà xuất khẩu vàng đen lớn khác như Iran, Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE) và Venezuela tiến gần hơn đến BRICS, điều này làm tăng đáng kể khả năng phi đô la hóa trong thương mại dầu mỏ.

Theo quan điểm của tư duy ngược, 3 điểm trên phản ánh đầy đủ một thực tế không thể chối cãi rằng cơ chế BRICS ngày càng trở nên quan trọng và mạnh mẽ hơn – nếu không thì truyền thông phương tây đã không chú ý nhiều đến nó và gây ồn ào như vậy.

Khi khối BRICS lần đầu tiên được thành lập, các phương tiện truyền thông châu Âu và Mỹ phần lớn phớt lờ hoặc chế giễu nó, cho rằng các quốc gia BRICS “thường theo đuổi các mục tiêu khác nhau” và nhóm này chắc chắn sẽ biến thành “một câu lạc bộ nói suông khác”.

Trong tương lai, bất cứ khi nào liên minh BRICS gặp khó khăn và thách thức, phương tây đều làm mất uy tín và phỉ báng nó. Giờ đây, với việc BRICS thu hút ngày càng nhiều quyền lực, Mỹ và EU ngày càng lo lắng.

Thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển bày tỏ mong muốn tham gia BRICS.

Trong khi có một cuộc đấu tranh khốc liệt trên thế giới để xây dựng lại hệ thống quản trị toàn cầu, xu hướng chung là sự mở rộng của BRICS và Ngân hàng phát triển mới (NDB) của khối BRICS.

Điều này không chỉ góp phần vào sự phát triển bền vững của khối mà còn phục vụ lợi ích của các nền kinh tế mới nổi.

Các nước đang phát triển, ngày càng nhận thức được tầm quan trọng của quyền tự chủ chiến lược, tự nguyện tham gia cơ chế BRICS “cởi mở, bao trùm, hợp tác và cùng có lợi”.

Đây là một xu hướng tiến bộ của thời điểm hiện tại. Bằng cách nghiên cứu và thảo luận về mở rộng thống nhất, chúng ta có thể hiểu sâu hơn về sự bất công và bất hợp lý của sự phân bổ quyền lực quốc tế hiện nay. Phương tây sợ hãi về hệ thống mới này.

Tác giả: Wang Yuming (王友明) – Viện trưởng Viện các nước đang phát triển, thuộc Học viện nghiên cứu quốc tế Trung Quốc