Nền kinh tế đang mất dần động lực tăng trưởng

Nền kinh tế đang mất dần động lực tăng trưởng

Số liệu kinh tế vĩ mô mà Tổng cục Thống kê (TCTK) của Việt Nam vừa công bố tiếp tục vẽ lên bức tranh kinh tế nhiều mảng tối. Tốc độ tăng của doanh nghiệp từ bỏ thị trường trong 8 tháng đầu năm so cùng kỳ gấp gần 10 lần so với tốc độ gia tăng của doanh nghiệp thành lập mới. Động lực chính đóng vào tăng trưởng GDP là công nghiệp chế biến chế tạo tiếp tục suy giảm.

Công nhân làm việc tại một doanh nghiệp ở Bình Dương. (Ảnh: baobinhduong.vn)

Theo công bố của TCTK ngày 29/8/2023, bình quân mỗi tháng trong 8 tháng đầu năm 2023, có tới 15.585 doanh nghiệp từ bỏ thị trường. Mặc dù vậy, số doanh nghiệp gia nhập thị trường mỗi tháng (khoảng 18 nghìn doanh nghiệp) hiện vẫn lớn hơn con số doanh nghiệp từ bỏ, nhưng tốc độ doanh nghiệp rời khỏi thị trường (so cùng kỳ) lên tới 20% trong khi tốc độ doanh nghiệp gia nhập thị trường (so cùng kỳ) chỉ ở mức trên 2%.

Cùng với lượng doanh nghiệp từ bỏ thị trường, các doanh nghiệp ở khu công nghiệp cũng lâm vào tình trạng cắt giảm giờ làm, giảm lao động. Theo số liệu TCTK, lao động công nghiệp đã tăng nhẹ trong tháng 8/2023 so với tháng trước đó là 0,9% nhưng tính chung cả 8 tháng lao động giảm 2,9%. Các tỉnh ghi nhận lượng lao động công nghiệp bị sa thải nhiều nhất là Thanh Hoá (giảm 10%), Thái Nguyên (giảm 6,6%), Hưng Yên (giảm 8,5%) so cùng kỳ. Đây đều là các vùng nơi mà sản xuất công nghiệp chế biến chế tạo có vốn đầu tư nước ngoài lớn; là động lực tăng trưởng của nhiều năm trước.

Phù hợp với số liệu về lao động cho thấy doanh nghiệp khu vực công nghiệp nói chung, chế biến chế tạo nói riêng đang thu hẹp sản xuất, chỉ số sản xuất công nghiệp 8 tháng đầu năm 2023 vẫn ghi nhận giảm 0,6% so với cùng kỳ. Trong đó, khu vực công nghiệp chế biến chế tạo, vốn luôn là động lực tăng trưởng của nền kinh tế, đóng góp lớn nhất vào tăng trưởng GDP đang ghi nhận số liệu giảm, ở mức giảm 0,6%. Trong các thời kỳ kinh tế ổn định, khu vực này thường tăng trưởng quanh mức 10%. Ngành khai khoáng tiếp tục suy giảm mạnh hơn do cầu nguyên nhiên vật liệu yếu ở Việt Nam cũng như toàn cầu, mức giảm 8 tháng so cùng kỳ là 2,5%.

Khu vực công nghiệp chế biến chế tạo cũng đóng góp lớn nhất vào xuất khẩu. Sự suy giảm của khu vực này nói riêng và ngành công nghiệp nói chung do thị trường thế giới suy yếu; kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam giảm tới 10% trong 8 tháng đầu năm. 

Nhưng đáng lưu ý là kim ngạch nhập khẩu còn giảm với tốc độ lớn hơn, giảm 16,2% so với cùng kỳ năm trước. Tình trạng thu hẹp sản xuất, thiếu đơn hàng và cầu yếu cho thấy sức phục hồi kinh tế nhờ mùa vụ vào quý 4/2023 có thể không đạt kỳ vọng hay dự báo.

Doanh nghiệp khó khăn, tăng trưởng yếu cũng khiến thu ngân sách giảm 8,8% so với cùng kỳ, bằng 69,4% dự toán năm.

Trước tình hình sản xuất bị thu hẹp, doanh nghiệp khó khăn, thất nghiệp tăng cao, Việt Nam vẫn kiên định với mục tiêu tăng trưởng theo kế hoạch là 6,5% (theo kịch bản tại Nghị quyết số 01/NQ/CP ngày 06/01/2023 của Chính phủ). Muốn đạt kế hoạch này, tăng trưởng 6 tháng đầu năm cần phải đạt được mức tăng 6,2% (trong đó quý 1 tăng 5,6%, quý 2 tăng 6,7%). Tuy nhiên, tăng trưởng GDP thực tế 6 tháng đầu năm chỉ đạt 3,72%. Điều này khiến tăng trưởng GDP quý 3 tối thiểu phải 7,4% và quý 4 phải đạt 10,3%, theo một ước tính - dự đoán từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

Các kết quả kinh tế tháng 7 và tháng 8 của quý 3 đã vẽ một bức trang với nhiều sắc xám hơn; khả năng đạt được tăng trưởng 6,5% hoặc thậm chí là 6% năm 2023 ngày một xa.

Các kết quả phát triển trong các lĩnh vực cụ thể như sau: (nguồn TCTK)

1. Nông, lâm nghiệp và thủy sản

a) Nông nghiệp

– Lúa mùa: Tính đến ngày 15/8/2023, cả nước gieo cấy được 1.387,3 nghìn ha lúa mùa, bằng 98,6% cùng kỳ năm trước. Trong đó, các địa phương phía Bắc đạt 1.001 nghìn ha, bằng 97,8% cùng kỳ năm trước; các địa phương phía Nam đạt 386,3 nghìn ha, bằng 100,5%.

– Lúa hè thu: Đến trung tuần tháng Tám, cả nước thu hoạch được 1.071,6 nghìn ha lúa hè thu, chiếm 56% diện tích gieo cấy và bằng 96,6% cùng kỳ năm trước, tập trung chủ yếu ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long với 892,7 nghìn ha, chiếm 60,6% và bằng 96,1%. Năng suất lúa hè thu ước đạt 57,5 tạ/ha, tăng 0,9 tạ/ha so với vụ hè thu năm trước; sản lượng ước đạt 11 triệu tấn, tăng 157 nghìn tấn.

– Lúa thu đông: Tính đến trung tuần tháng Tám, vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã xuống giống được 391,4 nghìn ha lúa thu đông, bằng 103,2% cùng kỳ năm trước.

– Cây hàng năm: Tính đến trung tuần tháng 8/2023, cả nước gieo trồng được 767,5 nghìn ha ngô, bằng 98,2% so với cùng kỳ năm trước; 71,6 nghìn ha khoai lang, bằng 94,1%; 26,3 nghìn ha đậu tương, bằng 94%; 132,6 nghìn ha lạc, bằng 95%; 927,4 nghìn ha rau, đậu, bằng 100,5%.

– Chăn nuôi: Chăn nuôi trâu, bò trong tháng phát triển ổn định. Chăn nuôi lợn và gia cầm đảm bảo nguồn cung cho thị trường. Ước tính tổng số lợn của cả nước tính đến thời điểm cuối tháng 8/2023 tăng 3,3% so với cùng thời điểm năm 2022; tổng số bò tăng 0,5%; tổng số trâu giảm 1,9%; tổng số gia cầm tăng 2,3%.

b) Lâm nghiệp

Sản xuất lâm nghiệp gặp bất lợi do thời tiết chuyển hướng nhanh từ nắng nóng sang mưa lũ, sạt lở đất ảnh hưởng đến tiến độ trồng rừng mới ở nhiều địa phương. Tính chung 8 tháng năm 2023, diện tích rừng trồng mới tập trung ước đạt 160,6 nghìn ha, giảm 1,2% so với cùng kỳ năm trước; số cây lâm nghiệp trồng phân tán đạt 58,5 triệu cây, tăng 4,8%; sản lượng gỗ khai thác đạt 12,4 triệu m3, tăng 2,9%; diện tích rừng bị thiệt hại là 1.484,9 ha, tăng 90%, trong đó diện tích rừng bị chặt, phá là 857,6 ha, tăng 13,3%; diện tích rừng bị cháy là 627,3 ha, gấp 25,6 lần do thời tiết năm nay nắng nóng kéo dài.

c) Thủy sản

Sản lượng thủy sản tháng 8/2023 ước đạt 837,4 nghìn tấn, tăng 2% so với cùng kỳ năm trước, trong đó sản lượng thủy sản nuôi trồng ước đạt 485,8 nghìn tấn, tăng 3,8%; sản lượng thủy sản khai thác đạt 351,6 nghìn tấn, giảm 0,5%. Tính chung 8 tháng năm 2023, sản lượng thủy sản ước đạt 5.931 nghìn tấn, tăng 1,9% so với cùng kỳ năm trước, bao gồm: Cá đạt 4.254,3 nghìn tấn, tăng 1,7%; tôm đạt 812,2 nghìn tấn, tăng 3,6%; thủy sản khác đạt 864,5 nghìn tấn, tăng 1,5%.

2. Sản xuất công nghiệp

– Chỉ số sản xuất toàn ngành công nghiệp (IIP) tháng 8/2023 ước tính tăng 2,9% so với tháng trước và tăng 2,6% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 8 tháng năm 2023, IIP ước tính giảm 0,4% so với cùng kỳ năm trước (cùng kỳ năm 2022 tăng 9,2%). Trong đó, ngành chế biến, chế tạo giảm 0,6% (cùng kỳ năm 2022 tăng 10,1%), làm giảm 0,3 điểm phần trăm trong mức tăng chung; ngành sản xuất và phân phối điện tăng 1,7%, đóng góp 0,2 điểm phần trăm; ngành cung cấp nước, hoạt động quản lý và xử lý rác thải, nước thải tăng 4,8%, đóng góp 0,1 điểm phần trăm; ngành khai khoáng giảm 2,5%, làm giảm 0,4 điểm phần trăm.

– Chỉ số sản xuất công nghiệp 8 tháng năm 2023 so với cùng kỳ năm trước tăng ở 49 địa phương và giảm ở 14 địa phương trên cả nước.

– Số lao động đang làm việc trong các doanh nghiệp công nghiệp tại thời điểm 01/8/2023 tăng 0,9% so với cùng thời điểm tháng trước và giảm 2,9% so với cùng thời điểm năm trước.

3. Tình hình đăng ký doanh nghiệp[1]

– Trong tháng Tám, cả nước có hơn 14 nghìn doanh nghiệp thành lập mới, tăng 2,3% so với tháng trước và tăng 17,9% so với cùng kỳ năm trước. Bên cạnh đó, cả nước còn có gần 6,3 nghìn doanh nghiệp quay trở lại hoạt động, giảm 10,9% so với tháng trước và giảm 3,1% so với cùng kỳ năm 2022; có 5.178 doanh nghiệp đăng ký tạm ngừng kinh doanh, giảm 24,8% và tăng 37,9%; có 5.216 doanh nghiệp ngừng hoạt động chờ làm thủ tục giải thể, giảm 0,8% và tăng 17,1%; có 1.375 doanh nghiệp hoàn tất thủ tục giải thể, giảm 13% và giảm 29,6%.

– Tính chung 8 tháng năm 2023, cả nước có 149,4 nghìn doanh nghiệp đăng ký thành lập mới và quay trở lại hoạt động, giảm 0,03% so với cùng kỳ năm trước; bình quân một tháng có 18,7 nghìn doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại hoạt động. Số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường là 124,7 nghìn doanh nghiệp, tăng 15,6% so với cùng kỳ năm trước; bình quân một tháng có 15,6 nghìn doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường.

4. Đầu tư

– Vốn đầu tư thực hiện từ nguồn ngân sách Nhà nước tháng Tám ước đạt 61,3 nghìn tỷ đồng, tăng 29,1% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 8 tháng năm 2023, vốn đầu tư thực hiện từ nguồn ngân sách Nhà nước ước đạt 352,1 nghìn tỷ đồng, bằng 49,4% kế hoạch năm và tăng 23,1% so với cùng kỳ năm trước (cùng kỳ năm 2022 bằng 47,6% và tăng 17,1%).

– Tổng vốn đầu tư nước ngoài đăng ký vào Việt Nam tính đến ngày 20/8/2023 bao gồm: Vốn đăng ký cấp mới, vốn đăng ký điều chỉnh và giá trị góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài đạt gần 18,15 tỷ USD, tăng 8,2% so với cùng kỳ năm trước.

– Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện tại Việt Nam 8 tháng năm 2023 ước đạt 13,1 tỷ USD, tăng 1,3% so với cùng kỳ năm trước.

– Đầu tư của Việt Nam ra nước ngoài trong 8 tháng năm 2023 có 79 dự án được cấp mới giấy chứng nhận đầu tư với tổng số vốn của phía Việt Nam là 244,4 triệu USD, giảm 29,1% so với cùng kỳ năm trước; có 18 lượt dự án điều chỉnh vốn với số vốn điều chỉnh tăng 172 triệu USD, gấp 3,4 lần. Tính chung tổng vốn đầu tư của Việt Nam ra nước ngoài (vốn cấp mới và điều chỉnh) đạt 416,3 triệu USD, tăng 5,2% so với cùng kỳ năm trước.

5. Thu, chi ngân sách Nhà nước

Tổng thu ngân sách Nhà nước tháng 8/2023 ước đạt 88,1 nghìn tỷ đồng. Lũy kế tổng thu ngân sách Nhà nước 8 tháng năm 2023 ước đạt 1.124,5 nghìn tỷ đồng, bằng 69,4% dự toán năm và giảm 8,8% so với cùng kỳ năm trước.

Tổng chi ngân sách Nhà nước tháng 8/2023 ước đạt 139 nghìn tỷ đồng; lũy kế 8 tháng năm 2023 ước đạt 1.081,2 nghìn tỷ đồng, bằng 52,1% dự toán năm và tăng 13% so với cùng kỳ năm trước.

6. Thương mại, giá cả, vận tải và du lịch

a) Bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng

Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tháng Tám ước đạt 515,4 nghìn tỷ đồng, tăng 0,9% so với tháng trước và tăng 7,6% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 8 tháng năm 2023, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng theo giá hiện hành ước đạt 4.043,9 nghìn tỷ đồng, tăng 10% so với cùng kỳ năm trước (cùng kỳ năm 2022 tăng 19,2%), nếu loại trừ yếu tố giá tăng 7,7% (cùng kỳ năm 2022 tăng 15,1%).

b) Xuất, nhập khẩu hàng hóa[2]

Trong tháng 8 năm 2023, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa[3] ước đạt 60,92 tỷ USD, tăng 6,7% so với tháng trước và giảm 7,9% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 8 tháng năm 2023, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa ước đạt 435,23 tỷ USD, giảm 13,1% so với cùng kỳ năm trước.

– Xuất khẩu hàng hóa

+ Kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tháng 8 năm 2023 ước đạt 32,37 tỷ USD, tăng 7,7% so với tháng trước và giảm 7,6% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 8 tháng năm nay, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa ước đạt 227,71 tỷ USD, giảm 10% so với cùng kỳ năm trước.

+ Về cơ cấu nhóm hàng xuất khẩu 8 tháng năm nay, nhóm hàng công nghiệp chế biến ước đạt 201,31 tỷ USD, chiếm 88,4%.

– Nhập khẩu hàng hóa

+ Kim ngạch nhập khẩu hàng hóa tháng 8 năm 2023 ước đạt 28,55 tỷ USD, tăng 5,7% so với tháng trước và giảm 8,3% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 8 tháng năm 2023, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa ước đạt 207,52 tỷ USD, giảm 16,2% so với cùng kỳ năm trước.

+ Về cơ cấu nhóm hàng nhập khẩu 8 tháng năm 2023, nhóm hàng tư liệu sản xuất ước đạt 194,65 tỷ USD, chiếm 93,8%.

– Về thị trường xuất, nhập khẩu hàng hóa 8 tháng năm 2023, Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch ước đạt 62,3 tỷ USD. Trung Quốc là thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch ước đạt 68,1 tỷ USD.

– Cán cân thương mại hàng hóa tháng Tám ước tính xuất siêu 3,82 tỷ USD. Tính chung 8 tháng năm 2023, cán cân thương mại hàng hóa ước tính xuất siêu 20,19 tỷ USD (cùng kỳ năm trước xuất siêu 5,26 tỷ USD). Trong đó, khu vực kinh tế trong nước nhập siêu 14,02 tỷ USD; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) xuất siêu 34,21 tỷ USD.

c) Chỉ số giá tiêu dùng, chỉ số giá vàng và chỉ số giá đô la Mỹ

– Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 8/2023 tăng 0,88% so với tháng trước. So với tháng 12/2022, CPI tháng Tám tăng 2,02% và so với cùng kỳ năm trước tăng 2,96%. Bình quân 8 tháng năm 2023, CPI tăng 3,1% so với cùng kỳ năm trước; lạm phát cơ bản tăng 4,57%.

– Chỉ số giá vàng tháng 8/2023 tăng 0,64% so với tháng trước; tăng 3,93% so với tháng 12/2022; tăng 5% so với cùng kỳ năm trước; bình quân 8 tháng năm 2023 tăng 1,54%.

– Chỉ số giá đô la Mỹ tháng 8/2023 tăng 0,57% so với tháng trước; giảm 1,16% so với tháng 12/2022; tăng 1,43% so với cùng kỳ năm trước; bình quân 8 tháng năm 2023 tăng 2,27%.

d) Vận tải hành khách và hàng hóa

Vận tải hành khách tháng 8/2023 ước đạt 396,2 triệu lượt khách vận chuyển, giảm 1,0% so với tháng trước và luân chuyển 21,6 tỷ lượt khách.km, tăng 2,5%. Tính chung 8 tháng năm 2023, vận tải hành khách ước đạt 3.013 triệu lượt khách vận chuyển, tăng 14,4% so với cùng kỳ năm trước và luân chuyển đạt 161,9 tỷ lượt khách.km, tăng 28,2%.

Vận tải hàng hóa tháng 8/2023 ước đạt 193,1 triệu tấn hàng hóa vận chuyển, tăng 0,9% so với tháng trước và luân chuyển 43,6 tỷ tấn.km, tăng 2,9%. Tính chung 8 tháng năm 2023, vận tải hàng hóa ước đạt 1.497 triệu tấn hàng hóa vận chuyển, tăng 15,1% so với cùng kỳ năm trước và luân chuyển 316,9 tỷ tấn.km, tăng 13,4%.

đ) Khách quốc tế đến Việt Nam

Khách quốc tế đến Việt Nam tháng 8/2023 đạt 1,2 triệu lượt người, tăng 17,2% so với tháng trước và gấp 2,5 lần cùng kỳ năm trước. Tính chung 8 tháng năm 2023, khách quốc tế đến nước ta đạt hơn 7,8 triệu lượt người, gấp 5,4 lần cùng kỳ năm trước nhưng vẫn chỉ bằng 69,2% so với cùng kỳ năm 2019 – năm chưa xảy ra dịch Covid-19.

7. Một số tình hình xã hội

– Theo khảo sát tình hình đời sống của hộ dân cư tháng Tám khá ổn định. Công tác an sinh xã hội luôn được các cấp, các ngành từ Trung ương đến địa phương quan tâm thực hiện. Chính phủ ban hành Nghị định số 55/2023/NĐ-CP ngày 21/7/2023 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 75/2021/NĐ-CP ngày 24/7/2021 của Chính phủ quy định mức hưởng trợ cấp, phụ cấp và các chế độ ưu đãi người có công với cách mạng, điều chỉnh mức chuẩn trợ cấp người có công từ 1.624 nghìn đồng/tháng lên 2.055 nghìn đồng/tháng, tương ứng với mức tăng 26,54%.

– Trong tháng (từ 15/7-14/8/2023), trên địa bàn cả nước xảy ra 1.179 vụ tai nạn giao thông. Tính chung 8 tháng năm nay, trên địa bàn cả nước xảy ra 7.107 vụ tai nạn giao thông. Bình quân 1 ngày trong 8 tháng năm nay, trên địa bàn cả nước xảy ra 29 vụ tai nạn giao thông, gồm 21 vụ tai nạn giao thông từ ít nghiêm trọng trở lên và 8 vụ va chạm giao thông, làm 17 người chết, 12 người bị thương và 9 người bị thương nhẹ.

– Thiệt hại do thiên tai trong tháng Tám chủ yếu do ảnh hưởng của mưa lớn, ngập lụt, sạt lở đất. Tính chung 8 tháng năm nay, thiên tai làm 79 người chết và mất tích, 91 người bị thương; hơn 16,2 nghìn ngôi nhà bị sập đổ và hư hỏng; 16,3 nghìn con gia súc, gia cầm bị chết; 81,1 nghìn ha lúa và gần 25 nghìn hoa màu bị hư hỏng; tổng giá trị thiệt hại về tài sản ước tính 2.039,9 tỷ đồng, giảm 64,8% so với cùng kỳ năm 2022.

– Trong tháng 8/2023 (tính từ ngày 17/7 đến ngày 16/8/2023), theo báo cáo từ Sở Tài nguyên và Môi trường, Công an tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương được các Cục Thống kê tổng hợp, các cơ quan chức năng đã phát hiện 970 vụ vi phạm môi trường. Tính chung 8 tháng năm nay đã phát hiện 12.040 vụ vi phạm môi trường, trong đó xử lý 10.704 vụ với tổng số tiền phạt là 198,4 tỷ đồng, tăng 15% so với cùng kỳ năm trước.

– Tính chung 8 tháng năm nay, trên địa bàn cả nước xảy ra 1.286 vụ cháy, nổ, làm 69 người chết và 64 người bị thương, thiệt hại ước tính gần 200,7 tỷ đồng, giảm 61,5% so với cùng kỳ năm trước./.

[1] Nguồn: Hệ thống thông tin đăng ký doanh nghiệp quốc gia, Cục Quản lý đăng ký kinh doanh, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, ngày 24/8/2023.

[2] Kim ngạch xuất khẩu tính theo giá F.O.B và kim ngạch nhập khẩu tính theo giá C.I.F (bao gồm chi phí vận tải, bảo hiểm của hàng nhập khẩu). Khi tính cán cân thương mại của nền kinh tế thì kim ngạch xuất, nhập khẩu được tính theo giá F.O.B.

[3] Ước tính tổng trị giá xuất khẩu, nhập khẩu tháng 8/2023 do Tổng cục Hải quan cung cấp ngày 28/8/2023. Tổng cục Thống kê ước tính trị giá xuất, nhập khẩu một số mặt hàng chủ yếu tháng 8/2023 dựa trên số liệu sơ bộ về trị giá xuất, nhập khẩu một số mặt hàng chủ yếu đến hết ngày 25/8/2023 do Tổng cục Hải quan cung cấp.

https://www.gso.gov.vn/bai-top/2023/08/bao-cao-tinh-hinh-kinh-te-xa-hoi-thang-8-va-8-thang-nam-2023/#:~:text=B%C3%ACnh%20qu%C3%A2n%208%20th%C3%A1ng%20n%C4%83m,2023%20t%C4%83ng%201%2C54%25.