Bóp nghẹt sông Mekong, hạn hán trầm trọng, Trung Quốc đe dọa đường sống của hàng triệu người
Li Yan - Các hoạt động của Trung Quốc dọc theo thượng nguồn sông Mekong từ lâu đã gây tranh cãi, và một nghiên cứu gần đây đã làm dấy lên báo động rằng các hoạt động xây dựng đập của Trung Quốc có thể phá hủy sinh kế của hàng triệu người châu Á.
CNBC đưa tin, một nghiên cứu do công ty nghiên cứu và tư vấn Eyes on Earth thực hiện cho thấy các con đập của Trung Quốc đã chặn một lượng nước lớn từ thượng nguồn sông Mekong, làm trầm trọng thêm đợt hạn hán nghiêm trọng mà các nước Đông Nam Á phải gánh chịu vào năm ngoái.
Sông Mekong dài 4.350 km (2.700 dặm) và chảy qua sáu quốc gia. Nó bắt đầu ở Trung Quốc (được gọi là sông Lancang), đi qua các quốc gia như Campuchia, Lào, Thái Lan và Myanmar, sau đó đổ ra Biển Đông qua Việt Nam. Đây là một trong những đoạn đường vận chuyển bận rộn nhất trên thế giới.
Sông Mekong là huyết mạch của các quốc gia Đông Nam Á này, cung cấp sinh kế cho gần 200 triệu người dân ở đó, chủ yếu dựa vào nông nghiệp và đánh bắt cá.
12. TQ chặn nguồn nước gây hại cho các quốc gia ở hạ nguồn
Trung Quốc đã xây dựng con đập đầu tiên trên thượng nguồn sông Mekong vào những năm 1990 và kể từ đó đã xây dựng 11 con đập dọc theo sông. Trung Quốc cũng có kế hoạch xây thêm nhiều đập để phát điện.
Tổ chức Eyes on Earth cho biết trong nghiên cứu của mình rằng một số đập trong số này đã làm trầm trọng thêm những thay đổi trong dòng chảy tự nhiên của sông, khiến hạ lưu sông Mê Kông "ở mức thấp kỷ lục trong phần lớn thời gian của năm". Báo cáo được xuất bản bởi Đối tác cơ sở hạ tầng bền vững do Liên hợp quốc hậu thuẫn và Sáng kiến hạ lưu sông Mê Kông. Cái sau đại diện cho quan hệ đối tác xuyên quốc gia giữa Hoa Kỳ và các nước như Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam.
Nghiên cứu đã sử dụng dữ liệu từ năm 1992 đến năm 2019 và các phép đo vệ tinh về "độ ẩm mặt đất" ở tỉnh Vân Nam của Trung Quốc cho thấy khu vực này thực sự có lượng mưa và tuyết kết hợp cao hơn một chút so với mức trung bình từ tháng 5 đến tháng 10 năm 2019.
Tuy nhiên, Alan Basist và Claude Williams, người viết báo cáo, cho biết mực nước đo được ở hạ lưu dọc biên giới Thái Lan-Lào đôi khi thấp hơn mức bình thường.
Điều này cho thấy Trung Quốc đang chặn nước từ các đập thủy điện, trong khi các nước hạ lưu sông Mekong bị hạn hán, ảnh hưởng đến sản xuất lúa gạo và thủy sản, đe dọa an ninh lương thực trong khu vực.
Tuần trước, Ngoại trưởng Mike Pompeo cho biết ông lo ngại về những phát hiện của báo cáo Eyes on Earth. Năm ngoái, ông đổ lỗi cho "quyết định chặn nước ở thượng nguồn của Trung Quốc" là nguyên nhân gây hạn hán ở các nước hạ lưu sông Mekong.
Trung tâm Stimson, một tổ chức tư vấn an ninh có trụ sở tại Washington, đã đưa ra một lý do tại sao Trung Quốc có thể hạn chế tài nguyên nước. Các nhà nghiên cứu của cơ quan này cho biết: “Đối với Bắc Kinh, nước được coi là hàng hóa tiêu dùng có chủ quyền chứ không phải là nguồn tài nguyên chung được phân phối công bằng cho các bên liên quan ở hạ lưu”.
Trung Quốc đã xây dựng con đập đầu tiên trên thượng nguồn sông Mekong vào những năm 1990 và kể từ đó đã xây dựng 11 con đập dọc theo sông. Trung Quốc cũng có kế hoạch xây thêm nhiều đập để phát điện.
Tổ chức Eyes on Earth cho biết trong nghiên cứu của mình rằng một số đập trong số này đã làm trầm trọng thêm những thay đổi trong dòng chảy tự nhiên của sông, khiến hạ lưu sông Mê Kông "ở mức thấp kỷ lục trong phần lớn thời gian của năm". Báo cáo được xuất bản bởi Đối tác cơ sở hạ tầng bền vững do Liên hợp quốc hậu thuẫn và Sáng kiến hạ lưu sông Mê Kông. Cái sau đại diện cho quan hệ đối tác xuyên quốc gia giữa Hoa Kỳ và các nước như Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam.
Nghiên cứu đã sử dụng dữ liệu từ năm 1992 đến năm 2019 và các phép đo vệ tinh về "độ ẩm mặt đất" ở tỉnh Vân Nam của Trung Quốc cho thấy khu vực này thực sự có lượng mưa và tuyết kết hợp cao hơn một chút so với mức trung bình từ tháng 5 đến tháng 10 năm 2019.
Tuy nhiên, Alan Basist và Claude Williams, người viết báo cáo, cho biết mực nước đo được ở hạ lưu dọc biên giới Thái Lan-Lào đôi khi thấp hơn mức bình thường.
Điều này cho thấy Trung Quốc đang chặn nước từ các đập thủy điện, trong khi các nước hạ lưu sông Mekong bị hạn hán, ảnh hưởng đến sản xuất lúa gạo và thủy sản, đe dọa an ninh lương thực trong khu vực.
Tuần trước, Ngoại trưởng Mike Pompeo cho biết ông lo ngại về những phát hiện của báo cáo Eyes on Earth. Năm ngoái, ông đổ lỗi cho "quyết định chặn nước ở thượng nguồn của Trung Quốc" là nguyên nhân gây hạn hán ở các nước hạ lưu sông Mekong.
Trung tâm Stimson, một tổ chức tư vấn an ninh có trụ sở tại Washington, đã đưa ra một lý do tại sao Trung Quốc có thể hạn chế tài nguyên nước. Các nhà nghiên cứu của cơ quan này cho biết: “Đối với Bắc Kinh, nước được coi là hàng hóa tiêu dùng có chủ quyền chứ không phải là nguồn tài nguyên chung được phân phối công bằng cho các bên liên quan ở hạ lưu”.
2. Các con đập của Trung Quốc gây ra 'thiệt hại to lớn' cho hệ sinh thái
Trung tâm Stimson cho biết: “Việc quản lý đập của Trung Quốc đang gây ra những thay đổi bất ổn và có hại cho mực nước ở hạ lưu”.
Một báo cáo ngày 13 tháng 4 cho biết: “Việc vô tình xả đập đã khiến mực nước sông dâng cao nhanh chóng, tàn phá các cộng đồng ở hạ lưu và gây ra thiệt hại đáng báo động cho các quá trình sinh thái của dòng sông lên tới hàng triệu người”.
Các nhà phân tích cho rằng Trung Quốc nằm ở thượng nguồn sông Mekong, và các con đập của ĐCSTQ được coi là có ý nghĩa chính trị và chiến lược, bởi vì các nước hạ lưu có thể ngày càng dựa vào “sự phù hộ” của Bắc Kinh trong việc sử dụng nước của họ.
Pianporn Deetes, đại diện tại Thái Lan của Tổ chức phi chính phủ Sông ngòi Quốc tế, cho biết các cộng đồng sống dọc sông đang trải qua những biến động bất thường về nước khi các con đập mới được xây dựng. Một số người đã trải qua hạn hán trái mùa và mực nước tăng đột ngột, cô nói thêm.
Dittes cho biết trong một cuộc thảo luận trực tuyến vào thứ Sáu tuần trước (24/4) do Câu lạc bộ Phóng viên Nước ngoài của Thái Lan tổ chức, hoạt động bất thường như vậy "phá vỡ hệ thống tự nhiên của sông Mekong". Bà nói, điều này phá hủy sinh kế của các loài phụ thuộc vào hệ sinh thái, bao gồm cả thực vật và động vật thủy sinh.
Nghiên cứu của Trung tâm tư duy Stimson cũng đưa ra kết luận tương tự - các làng chài gần Biển Hồ Tonle Sap của Campuchia đánh bắt ít hơn 80-90% cá so với trước đây. Brian Eyler và Courtney Weatherby, hai tác giả báo cáo cho biết: “Ngày nay, một số khu vực đông dân cư ở Đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam đã hoàn toàn mất nguồn cung cấp nước ngọt.
"Chúng tôi tin rằng mối đe dọa đối với an ninh lương thực từ sự gián đoạn như vậy sẽ gây áp lực lên lạm phát ở các nước hạ lưu sông Mekong," Fitch Solutions cho biết trong một báo cáo tháng Hai.
Fitch cho biết các dự án đập của Trung Quốc đã gây ra "thiệt hại không thể đảo ngược" đối với hệ sinh thái. "Việc phá hủy các hệ sinh thái tự nhiên cũng sẽ khiến hoạt động kinh tế dọc theo bờ sông rời xa nông nghiệp và hướng tới các dịch vụ như sản xuất và du lịch."
Fitch cho rằng kết quả sẽ dẫn đến việc các nước hạ nguồn phải phụ thuộc nhiều hơn vào Trung Quốc.
Ditters kêu gọi sự minh bạch về dữ liệu và thông tin từ Trung Quốc và các quốc gia hạ nguồn khác, đồng thời kêu gọi các nhà chức trách xem Mekong như một hệ thống toàn bộ và nguồn tài nguyên chung.
Các nhà nghiên cứu của Stimson cho biết Bắc Kinh coi thông tin về lưu lượng nước và sản xuất thủy điện là "bí mật quốc gia". Sự thiếu minh bạch này cho phép TQ đưa ra phiên bản hạn hán của riêng mình và giúp TQ tăng cường hợp tác kinh tế với hạ lưu thông qua Cơ chế Hợp tác Lancang-Mekong.
Trung tâm Stimson cho biết: “Việc quản lý đập của Trung Quốc đang gây ra những thay đổi bất ổn và có hại cho mực nước ở hạ lưu”.
Một báo cáo ngày 13 tháng 4 cho biết: “Việc vô tình xả đập đã khiến mực nước sông dâng cao nhanh chóng, tàn phá các cộng đồng ở hạ lưu và gây ra thiệt hại đáng báo động cho các quá trình sinh thái của dòng sông lên tới hàng triệu người”.
Các nhà phân tích cho rằng Trung Quốc nằm ở thượng nguồn sông Mekong, và các con đập của ĐCSTQ được coi là có ý nghĩa chính trị và chiến lược, bởi vì các nước hạ lưu có thể ngày càng dựa vào “sự phù hộ” của Bắc Kinh trong việc sử dụng nước của họ.
Pianporn Deetes, đại diện tại Thái Lan của Tổ chức phi chính phủ Sông ngòi Quốc tế, cho biết các cộng đồng sống dọc sông đang trải qua những biến động bất thường về nước khi các con đập mới được xây dựng. Một số người đã trải qua hạn hán trái mùa và mực nước tăng đột ngột, cô nói thêm.
Dittes cho biết trong một cuộc thảo luận trực tuyến vào thứ Sáu tuần trước (24/4) do Câu lạc bộ Phóng viên Nước ngoài của Thái Lan tổ chức, hoạt động bất thường như vậy "phá vỡ hệ thống tự nhiên của sông Mekong". Bà nói, điều này phá hủy sinh kế của các loài phụ thuộc vào hệ sinh thái, bao gồm cả thực vật và động vật thủy sinh.
Nghiên cứu của Trung tâm tư duy Stimson cũng đưa ra kết luận tương tự - các làng chài gần Biển Hồ Tonle Sap của Campuchia đánh bắt ít hơn 80-90% cá so với trước đây. Brian Eyler và Courtney Weatherby, hai tác giả báo cáo cho biết: “Ngày nay, một số khu vực đông dân cư ở Đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam đã hoàn toàn mất nguồn cung cấp nước ngọt.
"Chúng tôi tin rằng mối đe dọa đối với an ninh lương thực từ sự gián đoạn như vậy sẽ gây áp lực lên lạm phát ở các nước hạ lưu sông Mekong," Fitch Solutions cho biết trong một báo cáo tháng Hai.
Fitch cho biết các dự án đập của Trung Quốc đã gây ra "thiệt hại không thể đảo ngược" đối với hệ sinh thái. "Việc phá hủy các hệ sinh thái tự nhiên cũng sẽ khiến hoạt động kinh tế dọc theo bờ sông rời xa nông nghiệp và hướng tới các dịch vụ như sản xuất và du lịch."
Fitch cho rằng kết quả sẽ dẫn đến việc các nước hạ nguồn phải phụ thuộc nhiều hơn vào Trung Quốc.
Ditters kêu gọi sự minh bạch về dữ liệu và thông tin từ Trung Quốc và các quốc gia hạ nguồn khác, đồng thời kêu gọi các nhà chức trách xem Mekong như một hệ thống toàn bộ và nguồn tài nguyên chung.
Các nhà nghiên cứu của Stimson cho biết Bắc Kinh coi thông tin về lưu lượng nước và sản xuất thủy điện là "bí mật quốc gia". Sự thiếu minh bạch này cho phép TQ đưa ra phiên bản hạn hán của riêng mình và giúp TQ tăng cường hợp tác kinh tế với hạ lưu thông qua Cơ chế Hợp tác Lancang-Mekong.
3. Sự thụt lùi của "Vành đai và Con đường" của Mekong
Cũng như trước đây, chính phủ Trung Quốc từ chối tiếp nhận các báo cáo nghiên cứu của các viện nghiên cứu nói trên. Bộ Ngoại giao Trung Quốc trả lời rằng Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc hồi tháng 2 đã cam kết hợp tác với các nước hạ lưu sông Mekong để đảm bảo sử dụng hợp lý và bền vững nguồn nước.
Fitch cho biết việc thay đổi trung tâm của sông Mekong là kế hoạch tổng thể của Trung Quốc nhằm mở ra một kênh cho hàng hóa số lượng lớn đi qua. Viện nghiên cứu nói thêm rằng việc tiếp cận Biển Đông trong tương lai từ tỉnh Vân Nam qua các nước Mekong có thể bao gồm các tàu quân sự.
Fitch lưu ý rằng Trung Quốc cũng có các kế hoạch dài hạn để tạo ra các đặc khu kinh tế dọc theo bờ sông Mekong, bao gồm các khu dân cư, cảng và mạng lưới đường sắt và đường bộ.
Agence France-Presse trước đây đã đưa tin rằng ĐCSTQ đang cố gắng khơi thông đoạn sông Mekong dài 97 km ở miền bắc Thái Lan và nạo vét lòng sông cho các tàu chở hàng lớn đi qua. TQ dự định thiết lập một tuyến thương mại đường sông từ tỉnh Vân Nam của Trung Quốc đến các quốc gia dọc theo sông Mekong, bao gồm Myanmar, Lào, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam. Đây là một phần quan trọng trong kế hoạch “Vành đai và Con đường” của Trung Quốc.
Các nhà môi trường cảnh báo rằng sông Mê Kông là con sông đa dạng sinh học nhất thế giới sau sông Amazon, và việc TQ biến đổi sông Mê Kông sẽ gây tổn hại cho nó và gây tổn hại đến chủ quyền và an ninh của Thái Lan.
Nội các Thái Lan hôm 4/2 thông báo quyết định "dừng dự án" do Bắc Kinh không sẵn sàng gây quỹ và tiến hành các cuộc điều tra tiếp theo tại khu vực sẽ được phát triển.
Ditters từ International Rivers bày tỏ sự đánh giá cao của mình. Ông nói, bất chấp áp lực từ các bên trong khu vực, “các quốc gia ở hạ lưu đã có một quyết định táo bạo” để bảo tồn đoạn sông Mekong nhỏ bé này và cứu các vùng hạ lưu khỏi thảm họa.
Nguồn: Trên mạng
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét