Châu Á đang giúp Kinh Tế Nga vững vàng trước cấm vận

Châu Á đang giúp Kinh Tế Nga vững vàng trước cấm vận của Mỹ và châu Âu

Nicholas Mulder - Nga đã chuyển hướng thương mại hàng hóa và dầu mỏ – khí đốt sang châu Á để bù đắp cho sự sụt giảm xuất khẩu sang châu Âu. Đây là cách để Nga tồn tại và đối phó với các lệnh trừng phạt của Mỹ và đồng minh châu Âu. Nền kinh tế năng động châu Á đã giúp Nga đương đầu với các lệnh trừng phạt chưa từng có của Mỹ và châu Âu.

Sau khi quân đội Nga tiến vào Ukraine vào ngày 24 tháng 2 năm 2022, các biện pháp trừng phạt kinh tế đối với Moscow đã được 37 quốc gia ủng hộ. Phạm vi của các biện pháp trừng phạt này là chưa từng có trong lịch sử.

Các biện pháp trừng phạt nhằm vào 1 trong 10 nền kinh tế lớn nhất thế giới trong mọi lĩnh vực: Tài chính, năng lượng, công nghệ, du lịch, vận tải biển, hàng không và công nghiệp nguyên liệu thô.

Tuy nhiên, áp lực kinh tế đối với Moscow tỏ ra ít “kín tiếng” hơn so với các chiến dịch tương tự, bao gồm các biện pháp trừng phạt của Liên Hợp Quốc đối với Iraq, được áp đặt để đáp trả cuộc xâm lược Kuwait năm 1990 của Saddam Hussein.

Các biện pháp trừng phạt đã gây tổn hại cho nền kinh tế Nga và làm giảm triển vọng tăng trưởng của nước này. Nhưng chúng không dẫn đến sự sụp đổ của Nga, cũng không dẫn đến sự kết thúc của cuộc xung đột Ukraine.

Nhiều người đã nói nhiều về việc, sự thống trị của đồng đô la củng cố các lệnh trừng phạt tài chính của phương tây như thế nào? Nhưng những kết quả khác nhau của chiến dịch kinh tế chống lại Nga đã cho thấy rằng, một lực lượng phản công mạnh mẽ cũng hầu như không được chú ý: Các biện pháp trừng phạt đã bị vô hiệu hóa bởi cường quốc thương mại của châu Á.

Các biện pháp trừng phạt kinh tế ở dạng hiện tại ra đời vào đầu thế kỷ 20, trong thời kỳ thống trị không thể nghi ngờ của người châu Âu trong nền kinh tế thế giới. Sau đó, “lớp phủ ermine” này được Hoa Kỳ kế thừa. Về ưu thế kinh tế của phương tây, các biện pháp trừng phạt được duy trì và mở rộng trong suốt Chiến tranh Lạnh. Nhưng trọng tâm kinh tế toàn cầu kể từ đó đã chuyển sang phía đông.

Năm 2021, các nền kinh tế châu Á, khối lục địa lớn nhất, chiếm 39% GDP toàn cầu. Xuất khẩu của châu Á chiếm 36% của thế giới. Đồng thời, 5 nền kinh tế lớn nhất châu Á – Trung Quốc (bao gồm Hồng Kông), Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore và Ấn Độ – chiếm 1/4 tổng lượng nhập khẩu của thế giới.

Ngày nay, châu Á chiếm 3/4, còn Trung Quốc và Ấn Độ chiếm một nửa mức tăng trưởng GDP hàng năm trên toàn cầu.

Chiến dịch trừng phạt năm 2022 chống lại Nga đã phơi bày những tác động chiến lược của sự thay đổi này. Theo lời của một trong những nhân vật của Hội đồng an ninh Hoa Kỳ, các biện pháp trừng phạt chống lại Moscow được coi là một phiên bản kinh tế của “sốc và sợ hãi”. Tuy nhiên, sau một cuộc khủng hoảng tài chính ngắn ngủi, Nga đã chuyển hướng phần lớn thương mại sang châu Á và vượt qua thành công đợt trừng phạt đầu tiên.

Các nền kinh tế châu Á không chỉ trở thành điểm đến thay thế cho hàng xuất khẩu của Nga mà còn là nguồn nhập khẩu mới. Quan hệ thương mại với Trung Quốc, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ, các quốc gia vùng Vịnh Ba Tư và các nước Trung Á đã củng cố nền kinh tế Nga. Thương mại song phương giữa Nga và Trung Quốc tăng 29% vào năm 2022 và 39% trong quý đầu tiên của năm 2023.

Đến cuối năm 2023, nó có thể đạt 237 tỷ đô la, nhiều hơn cả Trung Quốc với Úc, Đức hay Việt Nam. Vào năm 2022, thương mại của Nga với Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất đã tăng 68% và với Thổ Nhĩ Kỳ là 87%. Thương mại giữa Nga và Ấn Độ tăng 205% lên 40 tỷ USD.

Việc chuyển hướng xuất khẩu là cứu cánh cho các hãng vận tải năng lượng của Nga, vốn chiếm tỷ trọng lớn trong thương mại. Vào tháng 1 năm 2022, các nước châu Âu đã nhập khẩu 1,3 triệu thùng mỗi ngày của Nga, trong khi người mua châu Á chỉ chiếm 1,2 triệu thùng. Đến tháng 1 năm 2023, doanh số bán hàng ngày của Nga sang châu Âu giảm xuống dưới 100.000 thùng, trong khi xuất khẩu sang châu Á tăng lên 2,8 triệu thùng.

Nói cách khác, nhu cầu của châu Á nhiều hơn bù đắp cho sự mất mát của thị trường châu Âu. Ấn Độ đã trở thành khách hàng mua dầu vận chuyển bằng đường biển lớn nhất của Nga, mua hơn 1,4 triệu thùng mỗi ngày kể từ đầu năm 2023.

Các nhà nhập khẩu Trung Quốc đang cố gắng theo kịp họ, mua từ 800.000 đến 1,2 triệu thùng mỗi ngày. Chỉ trong 1 năm, Ấn Độ, Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ và các nước vùng Vịnh đã thay thế hoàn toàn nhu cầu của châu Âu đối với dầu mỏ của Nga.

Các nhà xuất khẩu châu Á cũng đã giúp lấp đầy khoảng trống mà các nhà cung cấp thiết bị công nghiệp tiên tiến và hàng hóa công nghệ cao của phương tây để lại. Các công ty Trung Quốc hiện chiếm 40% doanh số bán ô tô mới và 70% doanh số điện thoại thông minh ở Nga.

Việc mất vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đã ảnh hưởng nặng nề đến ngành công nghiệp ô tô của Nga. Nước này đã chuyển sang nhập khẩu ô tô đã qua sử dụng của châu Âu và Nhật Bản thông qua nước thứ 3, trong khi ô tô mới chủ yếu đến từ Trung Quốc.

Trung Quốc và Hồng Kông đã trở thành những nhà cung cấp vi mạch chính mà Nga đã bắt đầu dự trữ ngay cả trước khi cuộc chiến bắt đầu. Năm 2022, các công ty Nga chuyển sang nhập khẩu các loại vi mạch tiên tiến hơn, trong khi chi phí nhập khẩu chất bán dẫn và vi mạch điện tử từ tháng 1 đến tháng 9/2022 tăng 36% so với năm 2021.

Hiệu quả của các kênh nhập khẩu này trong tương lai vẫn còn là một dấu hỏi. Nhưng trong ngắn hạn, việc phương tây kiểm soát xuất khẩu công nghệ không dẫn đến “nạn đói chip” ở Nga.

Các đối tác thương mại của Nga trong Liên minh Kinh tế Á-Âu cũng góp phần lách luật trừng phạt công nghệ. Các quốc gia Trung Á đã trở thành kênh nhập khẩu song song và thương mại quá cảnh.

Ngân hàng tái thiết và phát triển châu Âu kết luận rằng, mặc dù thương mại giữa Nga và Mỹ, Anh và Liên minh Châu Âu đã giảm đáng kể nhưng hàng hóa bị cấm vẫn tiếp tục vào Nga thông qua Armenia, Kazakhstan và Kyrgyzstan.

“Hiệu ứng Trung Á” có tác động mạnh nhất đến việc nhập khẩu ô tô và các sản phẩm hóa chất. Đến tháng 10 năm 2022, mức tăng trưởng xuất khẩu hàng năm sang Nga từ Trung Quốc, Belarus, Thổ Nhĩ Kỳ, Kazakhstan, Kyrgyzstan và Armenia gần như bằng với mức giảm xuất khẩu trực tiếp từ châu Âu, Hoa Kỳ và Vương quốc Anh.

Bằng cách trở thành nhà cung cấp thay thế cho nền kinh tế Nga, người mua hàng hóa lớn mới và điều tiết giá dầu thế giới của Nga, các nền kinh tế châu Á đã làm suy yếu đáng kể tác động của các lệnh trừng phạt của phương tây chống lại Nga.

Ngay cả khi các biện pháp trừng phạt đã làm giảm tiềm năng tăng trưởng của Nga, nền kinh tế của nước này vẫn được duy trì phát triển nhờ vào một cuộc tái cấu trúc lớn. Sự tham gia của Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan và Singapore trong các biện pháp trừng phạt tài chính và công nghệ đã không hiệu quả, một phần là do các mối quan hệ thương mại, công nghiệp và thương mại giữa các quốc gia Đông Á này và Nga vẫn còn tồn tại.

Công lao chính trong việc nới lỏng các biện pháp trừng phạt trước hết thuộc về Trung Quốc và Ấn Độ, cũng như các quốc gia Trung Đông và Trung Á. Thực tế địa kinh tế này chắc chắn sẽ khiến phương tây khó áp dụng các biện pháp trừng phạt hơn nữa.

Tác giả: Nicholas Mulder