7 quốc gia đã lên tiếng phản đối bản đồ 'đường 10 đoạn' mới của Trung Quốc
7 quốc gia - gồm Ấn Độ, Đài Loan, Philippines, Malaysia, Indonesia, Việt Nam và Nepal - đã phản đối bản đồ quốc gia mới của Trung Quốc, trong đó có “đường 10 đoạn” thay vì 9 đoạn như trước đây.
Bản đồ ‘đường 10 đoạn' mới của Trung Quốc hiện đã bị 7 quốc gia phản đối mạnh mẽ. (Ảnh: Bộ Tài nguyên Thiên nhiên Trung Quốc)
Bản đồ mới cũng đưa bang Arunachal Pradesh của Ấn Độ, khu vực Aksai Chin ở biên giới Himalaya mà Trung Quốc kiểm soát nhưng Ấn Độ tuyên bố chủ quyền, và đảo Bolshoy Ussuriysky của Nga vào lãnh thổ Trung Quốc.
Bắc Kinh công bố bản đồ mới trước khi hội nghị thượng đỉnh G20 ở Ấn Độ diễn ra từ ngày 9 đến ngày 10/9. Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đã quyết định cử Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường tới tham gia hội nghị thượng đỉnh, thay cho nhà lãnh đạo Tập Cận Bình.
1. Phản đối
Một ngày sau khi bản đồ được công bố, Ấn Độ là nước đầu tiên phản đối mạnh mẽ động thái này của Trung Quốc thông qua các kênh ngoại giao.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Ấn Độ Arindam Bagchi cho biết trong một tuyên bố: “Chúng tôi bác bỏ những tuyên bố này vì chúng không có cơ sở. Những bước đi như vậy của phía Trung Quốc chỉ làm phức tạp thêm việc giải quyết vấn đề biên giới”.
Tuy nhiên, Trung Quốc đánh giá thấp mức độ quan tâm của quốc tế đối với Biển Đông
Trên thực tế, trong nhiều thập kỷ, chính quyền Trung Quốc đã áp dụng chiến lược “duy trì hiện trạng” và “tránh xung đột” ở Biển Đông do họ còn nhiều hạn chế trong sức mạnh kinh tế và quân sự. Tháng 04/1994, một tàu thăm dò nghiên cứu trái đất - biển sâu đã được nhìn thấy đi từ tỉnh Quảng Châu (Trung Quốc) đến Bãi Tư Chính (Việt Nam) để tiến hành thăm dò và khai thác tài nguyên. Tuy nhiên, dưới sự phản đối gay gắt của Việt Nam, con tàu này đã phải rời đi. Tháng 05/1997, tàu chiến tuần tra của TQ đã phải rút khỏi một khu vực thuộc bãi cạn Scarborough sau 3 ngày tranh chấp không phân thắng bại với Philippines.
Có vẻ như Trung Quốc đã đánh giá thấp mức độ quan tâm của thế giới tới tình hình tại Biển Đông; nhiều quốc gia đã bày tỏ mối quan ngại sâu sắc về vấn đề tranh chấp chủ quyền tại vùng biển này.
Ngày 13/07/2020, trong một tuyên bố về quan điểm của Hoa Kỳ đối với các yêu sách hàng hải, Ngoại trưởng Michael R. Pompeo lần đầu tiên tuyên bố rõ ràng rằng “PRC [Trung Quốc] không có cơ sở pháp lý để đơn phương áp đặt ý chí của họ lên khu vực”. Ông Pompeo cũng chỉ trích Bắc Kinh vì đã bắt nạt các quốc gia ven biển Đông Nam Á trong khu vực Biển Đông nhằm khai thác tài nguyên ngoài khơi; vì đã đơn phương áp đặt chủ quyền và đã thay thế luật pháp quốc tế bằng “luật của kẻ mạnh”.
Ngày 25/07/2020, trong một tuyên bố trước Tòa án Trọng tài, Úc đã bác bỏ yêu sách của TQ đối với “các quyền lịch sử”; Úc thậm chí còn đi xa hơn nữa khi bác bỏ yêu sách của TQ đối với “các quyền và lợi ích hàng hải” có được nhờ “thực tiễn lịch sử” - vì những yêu sách này không phù hợp với UNCLOS và không hợp lệ.
Ngay sau đó, Brunei, Malaysia, Philippines, Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan) và Việt Nam tiếp bước bằng cách bác bỏ khoảng 90% các tuyên bố của TQ về chủ quyền đối với nhiều vùng biển ở Biển Đông.
Ngày 02/08/2021, lần đầu tiên trong gần hai thập kỷ, Đức cử một tàu khu trục đến Biển Đông, mở rộng sự hiện diện quân sự của nước này trong khu vực. Các quan chức cho biết hải quân Đức sẽ theo sát các tuyến đường thương mại chung. Berlin nói rõ rằng sứ mệnh của họ là nhằm nhấn mạnh thực tế rằng Đức không chấp nhận các yêu sách về lãnh thổ của Bắc Kinh.
Cùng ngày hôm đó, Bộ Quốc phòng Ấn Độ ra lệnh triển khai lực lượng đặc biệt tới Biển Đông trong thời gian 2 tháng. Các tàu của hải quân Ấn Độ có nhiệm vụ đảm bảo trật tự bình thường trong lĩnh vực hàng hải và “tăng cường mối quan hệ hiện có giữa Ấn Độ với các quốc gia ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương”.
Tháng 08/2022, Trung Quốc tiến hành nhiều cuộc tập trận quân sự trong không phận và hải phận xung quanh Đài Loan, đe dọa đến lãnh hải của hòn đảo này, mục đích là để trả đũa việc Đài Bắc tiếp đón Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi. Nghiêm trọng hơn, Trung Quốc đã bắn tên lửa vào vùng Đặc quyền Kinh tế của Nhật Bản.
Ngày 11/11/2022, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida nói với các nhà lãnh đạo châu Á tại Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á (EAS) ở Campuchia rằng Bắc Kinh liên tục và ngày càng có nhiều hành động xâm phạm chủ quyền của Nhật Bản ở Biển Hoa Đông, cũng như làm leo thang căng thẳng trong khu vực - đặc biệt là ở Biển Đông.
Tháng 01/2023, Tổng thống Mỹ Joe Biden và Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio có một cuộc nói chuyện tại Washington D.C. (Mỹ). Cả hai nhà lãnh đạo tái khẳng định tầm nhìn chung về một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và cởi mở, một thế giới hòa bình và thịnh vượng, cũng như sự cần thiết phải kiểm soát những thách thức ngày càng gia tăng do TQ tạo ra.
Trung Quốc là thành viên của các thỏa thuận quốc tế
Biển Đông [tên quốc tế là South China Sea - Biển phía Nam Trung Quốc] bao gồm các vùng biển ở phía nam đất nước Trung Quốc, được bao quanh bởi Việt Nam, Malaysia, Indonesia, Brunei, Philippines và Đài Loan. Kể từ khi các quốc gia tiếp giáp Biển Đông giành độc lập vào những năm 1950, trong một thời gian dài đã tồn tại bất đồng về định nghĩa lãnh hải và quyền của các quốc gia tại các vùng biển.
Liên Hợp Quốc đã tổ chức một số hội nghị liên quan đến các tranh chấp về Biển Đông. Năm 1982, đại diện các quốc gia liên quan đạt được thỏa thuận cuối cùng và ký Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS). Công ước có hiệu lực vào ngày 16/11/1994. Trung Quốc là một trong hơn 150 quốc gia thuộc tất cả các khu vực trên thế giới ký tên vào Công ước. UNCLOS là cột mốc phục vụ cho bộ quy tắc ứng xử hàng hải quốc tế mà cộng đồng quốc tế đã tuân theo kể từ khi nó có hiệu lực. Công ước là một văn kiện gồm các quy tắc về việc khai thác các vùng biển; đồng thời cung cấp khuôn khổ để phát triển hơn nữa các khía cạnh cụ thể của luật biển, bao gồm quần đảo, đường cơ sở lãnh hải, vùng Đặc quyền Kinh tế và cách phân định thềm lục địa và đáy biển.
Tháng 11/2002, chính quyền Trung Quốc, cùng 10 thành viên Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), ký kết Tuyên bố về Cách ứng xử của Các bên ở Biển Đông. “Các bên liên quan cam kết giải quyết các tranh chấp lãnh thổ và quyền tài phán bằng biện pháp hòa bình, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, thông qua tham vấn và đàm phán hữu nghị giữa các quốc gia có chủ quyền liên quan trực tiếp, phù hợp với các nguyên tắc phổ cập của luật pháp quốc tế, bao gồm cả Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982; các bên cam kết tự kiềm chế trong việc tiến hành các hoạt động có thể làm phức tạp hoặc leo thang tranh chấp và ảnh hưởng đến hòa bình và ổn định - bao gồm, nhưng không giới hạn ở, đưa người đến sinh sống trên các đảo, bãi đá ngầm, bãi cạn và các thực thể khác hiện không có người ở, đồng thời cam kết giải quyết bất đồng một cách xây dựng”.
Nguồn: Từ báo chí
Một ngày sau khi bản đồ được công bố, Ấn Độ là nước đầu tiên phản đối mạnh mẽ động thái này của Trung Quốc thông qua các kênh ngoại giao.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Ấn Độ Arindam Bagchi cho biết trong một tuyên bố: “Chúng tôi bác bỏ những tuyên bố này vì chúng không có cơ sở. Những bước đi như vậy của phía Trung Quốc chỉ làm phức tạp thêm việc giải quyết vấn đề biên giới”.
Về phía Việt Nam, bà Phạm Thu Hằng - người phát ngôn Bộ Ngoại giao - nói trong một tuyên bố: bản đồ mới của Trung Quốc vi phạm chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa ở Biển Đông.
Bà Phạm Thu Hằng nêu rõ: “Yêu sách chủ quyền và yêu sách biển dựa trên đường đứt đoạn như thể hiện trong bản đồ nói trên là vô giá trị, vi phạm luật pháp quốc tế, nhất là Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982”.
Bà nhấn mạnh một lần nữa: "Việt Nam khẳng định mạnh mẽ lập trường nhất quán của mình về vấn đề chủ quyền đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, cũng như kiên quyết phản đối mọi yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông dựa trên đường đứt đoạn".
Việt Nam vào tháng 7 đã cấm chiếu bộ phim nổi tiếng “Barbie” vì nó chứa hình ảnh bản đồ thể hiện các yêu sách vô lý của Trung Quốc.
Trong khi đó, Đài Loan khẳng định họ không phải là một phần của Trung Quốc và cho biết Bắc Kinh chưa bao giờ cai trị hòn đảo này.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Đài Loan Jeff Liu nói với các phóng viên: “Cho dù chính quyền Trung Quốc có bóp méo các tuyên bố chủ quyền của Đài Loan như thế nào, họ cũng không thể thay đổi sự thật khách quan về sự tồn tại của đất nước chúng ta”.
ĐCSTQ coi Đài Loan là một tỉnh ly khai và sẽ cần được thống nhất với đại lục bằng mọi biện pháp cần thiết, dù trên thực tế, Đài Loan chưa bao giờ bị Bắc Kinh cai trị và có chính phủ dân chủ riêng.
Về phía Philippines, nước này tuyên bố rằng bản đồ mới là nỗ lực của Trung Quốc nhằm hợp pháp hóa chủ quyền và quyền tài phán của Trung Quốc đối với các thực thể và vùng biển của Philippines ở Biển Đông. Manila kêu gọi Trung Quốc tuân thủ luật pháp quốc tế.
“Philippines kêu gọi Trung Quốc hành động có trách nhiệm và tuân thủ các nghĩa vụ của mình theo UNCLOS, cũng như theo Phán quyết cuối cùng và có tính ràng buộc của tòa Trọng tài vào năm 2016”, Bộ Ngoại giao Philippines nói.
Năm 2016, Tòa án Hague đã đứng về phía Philippines trong các tranh chấp lãnh thổ trên Biển Đông, nhưng Trung Quốc từ chối công nhận phán quyết đó.
Bộ Ngoại giao Malaysia cũng bác bỏ “các yêu sách trên biển có tính đơn phương” của Trung Quốc và nói rằng bản đồ mới đã xâm phạm chủ quyền của Malaysia ở các bang Sabah và Sarawak.
Bộ này nói: “Malaysia không công nhận các yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông như được nêu trong ‘Bản đồ tiêu chuẩn Trung Quốc 2023’ - cái mà bao gồm cả khu vực biển của Malaysia”. Bộ khẳng định bản đồ này không có hiệu lực đối với Malaysia.
Malaysia cho rằng các vấn đề lãnh thổ là “phức tạp và nhạy cảm” và cần được giải quyết thông qua đối thoại, phù hợp với Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS).
Indonesia là quốc gia ASEAN thứ ba đưa ra tuyên bố phản đối bản đồ mới của Trung Quốc. Ngoại trưởng Indonesia Retno Marsudi được hãng thông tấn quốc gia Antara dẫn lời vào hôm thứ 5 tuần trước rằng: “việc vẽ các đường lãnh thổ, bao gồm cả trong phiên bản năm 2023 của Bản đồ Tiêu chuẩn của Trung Quốc, phải được thực hiện sao cho phù hợp với Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS 1982). Bất kỳ ranh giới nào được vạch ra và bất kỳ tuyên bố nào được đưa ra đều phải phù hợp với UNCLOS 1982”.
Hôm thứ 6, bà Marsudi cho hay, Jakarta sẽ gửi công hàm phản đối Trung Quốc về yêu sách của nước này trên Biển Đông như được nêu trong bản đồ mới do Bộ Tài nguyên Thiên Nhiên Trung Quốc công bố.
Ngoài ra, chính phủ Nepal cũng kêu gọi Bắc Kinh và các quốc gia khác tôn trọng bản đồ đã được quốc hội nước này phê duyệt vào năm 2020.
Tờ Tribune ở Ấn Độ đưa tin rằng bản đồ mới của Trung Quốc dường như công nhận Limpiyadhura, Kalapani và Lipulekh — tất cả đều được Nepal tuyên bố chủ quyền — là một phần của Ấn Độ.
“Nepal kiên quyết và rõ ràng với bản đồ chính trị và hành chính đã được Quốc hội Nepal nhất trí thông qua vào năm 2020”, Nepal tuyên bố vào ngày 1/9.
Nga - nước mà đang rất cần sự hỗ trợ của Trung Quốc trong cuộc chiến chống Ukraine - vẫn chưa đưa ra phản hồi về bản đồ mới của Bắc Kinh.
Bà Phạm Thu Hằng nêu rõ: “Yêu sách chủ quyền và yêu sách biển dựa trên đường đứt đoạn như thể hiện trong bản đồ nói trên là vô giá trị, vi phạm luật pháp quốc tế, nhất là Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982”.
Bà nhấn mạnh một lần nữa: "Việt Nam khẳng định mạnh mẽ lập trường nhất quán của mình về vấn đề chủ quyền đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, cũng như kiên quyết phản đối mọi yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông dựa trên đường đứt đoạn".
Việt Nam vào tháng 7 đã cấm chiếu bộ phim nổi tiếng “Barbie” vì nó chứa hình ảnh bản đồ thể hiện các yêu sách vô lý của Trung Quốc.
Trong khi đó, Đài Loan khẳng định họ không phải là một phần của Trung Quốc và cho biết Bắc Kinh chưa bao giờ cai trị hòn đảo này.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Đài Loan Jeff Liu nói với các phóng viên: “Cho dù chính quyền Trung Quốc có bóp méo các tuyên bố chủ quyền của Đài Loan như thế nào, họ cũng không thể thay đổi sự thật khách quan về sự tồn tại của đất nước chúng ta”.
ĐCSTQ coi Đài Loan là một tỉnh ly khai và sẽ cần được thống nhất với đại lục bằng mọi biện pháp cần thiết, dù trên thực tế, Đài Loan chưa bao giờ bị Bắc Kinh cai trị và có chính phủ dân chủ riêng.
Về phía Philippines, nước này tuyên bố rằng bản đồ mới là nỗ lực của Trung Quốc nhằm hợp pháp hóa chủ quyền và quyền tài phán của Trung Quốc đối với các thực thể và vùng biển của Philippines ở Biển Đông. Manila kêu gọi Trung Quốc tuân thủ luật pháp quốc tế.
“Philippines kêu gọi Trung Quốc hành động có trách nhiệm và tuân thủ các nghĩa vụ của mình theo UNCLOS, cũng như theo Phán quyết cuối cùng và có tính ràng buộc của tòa Trọng tài vào năm 2016”, Bộ Ngoại giao Philippines nói.
Năm 2016, Tòa án Hague đã đứng về phía Philippines trong các tranh chấp lãnh thổ trên Biển Đông, nhưng Trung Quốc từ chối công nhận phán quyết đó.
Bộ Ngoại giao Malaysia cũng bác bỏ “các yêu sách trên biển có tính đơn phương” của Trung Quốc và nói rằng bản đồ mới đã xâm phạm chủ quyền của Malaysia ở các bang Sabah và Sarawak.
Bộ này nói: “Malaysia không công nhận các yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông như được nêu trong ‘Bản đồ tiêu chuẩn Trung Quốc 2023’ - cái mà bao gồm cả khu vực biển của Malaysia”. Bộ khẳng định bản đồ này không có hiệu lực đối với Malaysia.
Malaysia cho rằng các vấn đề lãnh thổ là “phức tạp và nhạy cảm” và cần được giải quyết thông qua đối thoại, phù hợp với Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS).
Indonesia là quốc gia ASEAN thứ ba đưa ra tuyên bố phản đối bản đồ mới của Trung Quốc. Ngoại trưởng Indonesia Retno Marsudi được hãng thông tấn quốc gia Antara dẫn lời vào hôm thứ 5 tuần trước rằng: “việc vẽ các đường lãnh thổ, bao gồm cả trong phiên bản năm 2023 của Bản đồ Tiêu chuẩn của Trung Quốc, phải được thực hiện sao cho phù hợp với Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS 1982). Bất kỳ ranh giới nào được vạch ra và bất kỳ tuyên bố nào được đưa ra đều phải phù hợp với UNCLOS 1982”.
Hôm thứ 6, bà Marsudi cho hay, Jakarta sẽ gửi công hàm phản đối Trung Quốc về yêu sách của nước này trên Biển Đông như được nêu trong bản đồ mới do Bộ Tài nguyên Thiên Nhiên Trung Quốc công bố.
Ngoài ra, chính phủ Nepal cũng kêu gọi Bắc Kinh và các quốc gia khác tôn trọng bản đồ đã được quốc hội nước này phê duyệt vào năm 2020.
Tờ Tribune ở Ấn Độ đưa tin rằng bản đồ mới của Trung Quốc dường như công nhận Limpiyadhura, Kalapani và Lipulekh — tất cả đều được Nepal tuyên bố chủ quyền — là một phần của Ấn Độ.
“Nepal kiên quyết và rõ ràng với bản đồ chính trị và hành chính đã được Quốc hội Nepal nhất trí thông qua vào năm 2020”, Nepal tuyên bố vào ngày 1/9.
Nga - nước mà đang rất cần sự hỗ trợ của Trung Quốc trong cuộc chiến chống Ukraine - vẫn chưa đưa ra phản hồi về bản đồ mới của Bắc Kinh.
2. Nhắc lại lịch sử tranh chấp biển Đông
TQ đã trở thành một thế lực kinh tế và quân sự lớn trên thế giới. Trong những năm gần đây, họ không ngừng bành trướng quân sự ở Biển Đông, đi ngược lại Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) và Tuyên bố về Cách ứng xử của Các bên ở Biển Đông, đồng thời thực hiện một loạt hành vi độc đoán ở vùng biển này.
Tại Đại hội Toàn quốc lần thứ 19 của ĐCSTQ, nhà lãnh đạo Tập Cận Bình phát biểu rằng Bắc Kinh sẽ thúc đẩy nhiều hoạt động xây dựng trên các đảo và rạn san hô ở Biển Đông với tiến độ ổn định.
Ngày 21/06/2012, Quốc vụ viện Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa thành lập chính quyền thành phố Tam Sa trên đảo Phú Lâm [Trung Quốc gọi là đảo Vĩnh Hưng], nhằm trao quyền tài phán đối với một số đảo, bao gồm quần đảo Hoàng Sa [Trung Quốc gọi là quần đảo Tây Sa], bãi ngầm Macclesfield [nằm ở mạn đông của quần đảo Hoàng Sa; Trung Quốc gọi là quần đảo Trung Sa] và quần đảo Trường Sa [Trung Quốc gọi là quần đảo Nam Sa]. Năm 2013, chính quyền Trung Quốc bắt đầu hoạt động cải tạo trên diện rộng 7 đảo thuộc quần đảo Trường Sa.
3 năm sau, 7 đảo nhỏ kể trên được xây dựng thành các đảo lớn. Nhiều tòa nhà đồ sộ mọc lên, bao gồm một ngọn hải đăng, một nhà máy điện, một tháp radar, một trạm liên lạc và một nhà máy khử muối.
TQ cũng xây dựng bến cảng, sân bay, khu chứa máy bay, bệnh viện và các khu thể thao cho các mục đích quân sự và dân sự trên Đá Vành Khăn [Philippines gọi là Đá Panganiban; Trung Quốc gọi là Mỹ Tế Tiêu], Đá Subi và Đá Chữ Thập. Họ đã thành lập một thành phố - điều này vi phạm Tuyên bố về Cách ứng xử của Các bên ở Biển Đông.
Những bước đi này đặt Biển Đông dưới sự kiểm soát của TQ với 3 hòn đảo nhân tạo và đảo Phú Lâm mới được mở rộng - nơi có thành phố Tam Sa. Theo tuyên bố chính thức của TQ, những đảo này tương đương với 4 siêu tàu sân bay không thể chìm.
Năm 2018, tàu chiến chịu trách nhiệm tuần tra của Trung Quốc ở lì nhiều tháng trong vùng Đặc quyền Kinh tế của Việt Nam. Tàu nghiên cứu khoa học của Trung Quốc đã tiến hành thăm dò địa chấn tại vùng biển tranh chấp - nơi là khu vực dầu khí của Việt Nam.
Tháng 05/2019 chứng kiến tình huống bế tắc giữa tàu nghiên cứu khoa học của Trung Quốc và tàu chiến của Malaysia, trong vùng Đặc quyền Kinh tế của Malaysia. Tình huống này kéo dài 1 tháng tại khu vực gần một tàu khoan của công ty nhà nước Petronas của Malaysia.
Vào tháng 04 và tháng 06/2019, một tàu chiến của hải quân Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc đã xuất hiện gần bãi cạn Scarborough [còn được gọi là bãi cạn Panatag; Việt Nam không tuyên bố chủ quyền với bãi cạn này]. Philippines tranh cãi với TQ về khu vực tranh chấp ở Biển Đông mà cả Philippines và Bắc Kinh đều tuyên bố chủ quyền. TQ đã cố gắng ép buộc Philippines chấp nhận rằng Trung Quốc có chủ quyền đối với khu vực này - nơi trước đây Trung Quốc chiếm được bằng vũ lực, rằng mọi chuyện đã rồi và không thể thay đổi được.
TQ đã trở thành một thế lực kinh tế và quân sự lớn trên thế giới. Trong những năm gần đây, họ không ngừng bành trướng quân sự ở Biển Đông, đi ngược lại Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) và Tuyên bố về Cách ứng xử của Các bên ở Biển Đông, đồng thời thực hiện một loạt hành vi độc đoán ở vùng biển này.
Tại Đại hội Toàn quốc lần thứ 19 của ĐCSTQ, nhà lãnh đạo Tập Cận Bình phát biểu rằng Bắc Kinh sẽ thúc đẩy nhiều hoạt động xây dựng trên các đảo và rạn san hô ở Biển Đông với tiến độ ổn định.
Ngày 21/06/2012, Quốc vụ viện Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa thành lập chính quyền thành phố Tam Sa trên đảo Phú Lâm [Trung Quốc gọi là đảo Vĩnh Hưng], nhằm trao quyền tài phán đối với một số đảo, bao gồm quần đảo Hoàng Sa [Trung Quốc gọi là quần đảo Tây Sa], bãi ngầm Macclesfield [nằm ở mạn đông của quần đảo Hoàng Sa; Trung Quốc gọi là quần đảo Trung Sa] và quần đảo Trường Sa [Trung Quốc gọi là quần đảo Nam Sa]. Năm 2013, chính quyền Trung Quốc bắt đầu hoạt động cải tạo trên diện rộng 7 đảo thuộc quần đảo Trường Sa.
3 năm sau, 7 đảo nhỏ kể trên được xây dựng thành các đảo lớn. Nhiều tòa nhà đồ sộ mọc lên, bao gồm một ngọn hải đăng, một nhà máy điện, một tháp radar, một trạm liên lạc và một nhà máy khử muối.
TQ cũng xây dựng bến cảng, sân bay, khu chứa máy bay, bệnh viện và các khu thể thao cho các mục đích quân sự và dân sự trên Đá Vành Khăn [Philippines gọi là Đá Panganiban; Trung Quốc gọi là Mỹ Tế Tiêu], Đá Subi và Đá Chữ Thập. Họ đã thành lập một thành phố - điều này vi phạm Tuyên bố về Cách ứng xử của Các bên ở Biển Đông.
Những bước đi này đặt Biển Đông dưới sự kiểm soát của TQ với 3 hòn đảo nhân tạo và đảo Phú Lâm mới được mở rộng - nơi có thành phố Tam Sa. Theo tuyên bố chính thức của TQ, những đảo này tương đương với 4 siêu tàu sân bay không thể chìm.
Năm 2018, tàu chiến chịu trách nhiệm tuần tra của Trung Quốc ở lì nhiều tháng trong vùng Đặc quyền Kinh tế của Việt Nam. Tàu nghiên cứu khoa học của Trung Quốc đã tiến hành thăm dò địa chấn tại vùng biển tranh chấp - nơi là khu vực dầu khí của Việt Nam.
Tháng 05/2019 chứng kiến tình huống bế tắc giữa tàu nghiên cứu khoa học của Trung Quốc và tàu chiến của Malaysia, trong vùng Đặc quyền Kinh tế của Malaysia. Tình huống này kéo dài 1 tháng tại khu vực gần một tàu khoan của công ty nhà nước Petronas của Malaysia.
Vào tháng 04 và tháng 06/2019, một tàu chiến của hải quân Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc đã xuất hiện gần bãi cạn Scarborough [còn được gọi là bãi cạn Panatag; Việt Nam không tuyên bố chủ quyền với bãi cạn này]. Philippines tranh cãi với TQ về khu vực tranh chấp ở Biển Đông mà cả Philippines và Bắc Kinh đều tuyên bố chủ quyền. TQ đã cố gắng ép buộc Philippines chấp nhận rằng Trung Quốc có chủ quyền đối với khu vực này - nơi trước đây Trung Quốc chiếm được bằng vũ lực, rằng mọi chuyện đã rồi và không thể thay đổi được.
Tuy nhiên, Trung Quốc đánh giá thấp mức độ quan tâm của quốc tế đối với Biển Đông
Trên thực tế, trong nhiều thập kỷ, chính quyền Trung Quốc đã áp dụng chiến lược “duy trì hiện trạng” và “tránh xung đột” ở Biển Đông do họ còn nhiều hạn chế trong sức mạnh kinh tế và quân sự. Tháng 04/1994, một tàu thăm dò nghiên cứu trái đất - biển sâu đã được nhìn thấy đi từ tỉnh Quảng Châu (Trung Quốc) đến Bãi Tư Chính (Việt Nam) để tiến hành thăm dò và khai thác tài nguyên. Tuy nhiên, dưới sự phản đối gay gắt của Việt Nam, con tàu này đã phải rời đi. Tháng 05/1997, tàu chiến tuần tra của TQ đã phải rút khỏi một khu vực thuộc bãi cạn Scarborough sau 3 ngày tranh chấp không phân thắng bại với Philippines.
Có vẻ như Trung Quốc đã đánh giá thấp mức độ quan tâm của thế giới tới tình hình tại Biển Đông; nhiều quốc gia đã bày tỏ mối quan ngại sâu sắc về vấn đề tranh chấp chủ quyền tại vùng biển này.
Ngày 13/07/2020, trong một tuyên bố về quan điểm của Hoa Kỳ đối với các yêu sách hàng hải, Ngoại trưởng Michael R. Pompeo lần đầu tiên tuyên bố rõ ràng rằng “PRC [Trung Quốc] không có cơ sở pháp lý để đơn phương áp đặt ý chí của họ lên khu vực”. Ông Pompeo cũng chỉ trích Bắc Kinh vì đã bắt nạt các quốc gia ven biển Đông Nam Á trong khu vực Biển Đông nhằm khai thác tài nguyên ngoài khơi; vì đã đơn phương áp đặt chủ quyền và đã thay thế luật pháp quốc tế bằng “luật của kẻ mạnh”.
Ngày 25/07/2020, trong một tuyên bố trước Tòa án Trọng tài, Úc đã bác bỏ yêu sách của TQ đối với “các quyền lịch sử”; Úc thậm chí còn đi xa hơn nữa khi bác bỏ yêu sách của TQ đối với “các quyền và lợi ích hàng hải” có được nhờ “thực tiễn lịch sử” - vì những yêu sách này không phù hợp với UNCLOS và không hợp lệ.
Ngay sau đó, Brunei, Malaysia, Philippines, Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan) và Việt Nam tiếp bước bằng cách bác bỏ khoảng 90% các tuyên bố của TQ về chủ quyền đối với nhiều vùng biển ở Biển Đông.
Ngày 02/08/2021, lần đầu tiên trong gần hai thập kỷ, Đức cử một tàu khu trục đến Biển Đông, mở rộng sự hiện diện quân sự của nước này trong khu vực. Các quan chức cho biết hải quân Đức sẽ theo sát các tuyến đường thương mại chung. Berlin nói rõ rằng sứ mệnh của họ là nhằm nhấn mạnh thực tế rằng Đức không chấp nhận các yêu sách về lãnh thổ của Bắc Kinh.
Cùng ngày hôm đó, Bộ Quốc phòng Ấn Độ ra lệnh triển khai lực lượng đặc biệt tới Biển Đông trong thời gian 2 tháng. Các tàu của hải quân Ấn Độ có nhiệm vụ đảm bảo trật tự bình thường trong lĩnh vực hàng hải và “tăng cường mối quan hệ hiện có giữa Ấn Độ với các quốc gia ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương”.
Tháng 08/2022, Trung Quốc tiến hành nhiều cuộc tập trận quân sự trong không phận và hải phận xung quanh Đài Loan, đe dọa đến lãnh hải của hòn đảo này, mục đích là để trả đũa việc Đài Bắc tiếp đón Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi. Nghiêm trọng hơn, Trung Quốc đã bắn tên lửa vào vùng Đặc quyền Kinh tế của Nhật Bản.
Ngày 11/11/2022, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida nói với các nhà lãnh đạo châu Á tại Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á (EAS) ở Campuchia rằng Bắc Kinh liên tục và ngày càng có nhiều hành động xâm phạm chủ quyền của Nhật Bản ở Biển Hoa Đông, cũng như làm leo thang căng thẳng trong khu vực - đặc biệt là ở Biển Đông.
Tháng 01/2023, Tổng thống Mỹ Joe Biden và Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio có một cuộc nói chuyện tại Washington D.C. (Mỹ). Cả hai nhà lãnh đạo tái khẳng định tầm nhìn chung về một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và cởi mở, một thế giới hòa bình và thịnh vượng, cũng như sự cần thiết phải kiểm soát những thách thức ngày càng gia tăng do TQ tạo ra.
Trung Quốc là thành viên của các thỏa thuận quốc tế
Biển Đông [tên quốc tế là South China Sea - Biển phía Nam Trung Quốc] bao gồm các vùng biển ở phía nam đất nước Trung Quốc, được bao quanh bởi Việt Nam, Malaysia, Indonesia, Brunei, Philippines và Đài Loan. Kể từ khi các quốc gia tiếp giáp Biển Đông giành độc lập vào những năm 1950, trong một thời gian dài đã tồn tại bất đồng về định nghĩa lãnh hải và quyền của các quốc gia tại các vùng biển.
Liên Hợp Quốc đã tổ chức một số hội nghị liên quan đến các tranh chấp về Biển Đông. Năm 1982, đại diện các quốc gia liên quan đạt được thỏa thuận cuối cùng và ký Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS). Công ước có hiệu lực vào ngày 16/11/1994. Trung Quốc là một trong hơn 150 quốc gia thuộc tất cả các khu vực trên thế giới ký tên vào Công ước. UNCLOS là cột mốc phục vụ cho bộ quy tắc ứng xử hàng hải quốc tế mà cộng đồng quốc tế đã tuân theo kể từ khi nó có hiệu lực. Công ước là một văn kiện gồm các quy tắc về việc khai thác các vùng biển; đồng thời cung cấp khuôn khổ để phát triển hơn nữa các khía cạnh cụ thể của luật biển, bao gồm quần đảo, đường cơ sở lãnh hải, vùng Đặc quyền Kinh tế và cách phân định thềm lục địa và đáy biển.
Tháng 11/2002, chính quyền Trung Quốc, cùng 10 thành viên Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), ký kết Tuyên bố về Cách ứng xử của Các bên ở Biển Đông. “Các bên liên quan cam kết giải quyết các tranh chấp lãnh thổ và quyền tài phán bằng biện pháp hòa bình, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, thông qua tham vấn và đàm phán hữu nghị giữa các quốc gia có chủ quyền liên quan trực tiếp, phù hợp với các nguyên tắc phổ cập của luật pháp quốc tế, bao gồm cả Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982; các bên cam kết tự kiềm chế trong việc tiến hành các hoạt động có thể làm phức tạp hoặc leo thang tranh chấp và ảnh hưởng đến hòa bình và ổn định - bao gồm, nhưng không giới hạn ở, đưa người đến sinh sống trên các đảo, bãi đá ngầm, bãi cạn và các thực thể khác hiện không có người ở, đồng thời cam kết giải quyết bất đồng một cách xây dựng”.
Nguồn: Từ báo chí
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét