Kinh tế Trung Quốc đi xuống thì Kinh tế thế giới đi lên

Kinh tế Trung Quốc đi xuống thì Kinh tế thế giới đi lên

Antonio Graceffo • Giá cả toàn cầu sẽ giảm khi kinh tế Trung Quốc khó khăn. Dòng vốn đầu tư và hoạt động sản xuất được chuyển dịch sang các quốc gia khác, giúp tăng cường mối quan hệ ngoại giao giữa Mỹ và các đồng minh. Trong khi đó, Trung Quốc tiếp tục xây dựng khối các quốc gia bị xa lánh với các nước như Triều Tiên, Iran và Afghanistan.

Cần cẩu và container vận chuyển tại cảng Liên Vân Cảng ở tỉnh Giang Tô phía đông Trung Quốc vào ngày 16/7/2023. (Ảnh: STR/AFP qua Getty Images)

Sự suy giảm kinh tế của Trung Quốc có nghĩa là phần còn lại của thế giới sẽ được hưởng giá dầu thấp hơn, giá hàng tiêu dùng thấp hơn và chi phí nguyên liệu thô thấp hơn. Khi thị trường chứng khoán Trung Quốc tiếp tục sụt giảm và các công ty nước ngoài cảnh giác với việc mở rộng hoạt động tại Trung Quốc, cả đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và đầu tư vốn cổ phần đều đang được chuyển hướng sang Mỹ và các đồng minh.

Sự suy giảm của Trung Quốc cũng có nghĩa là các nước sẽ chứng kiến sự sụt giảm trong thương mại với Trung Quốc. Tuy nhiên, nhiều đầu vào, nguyên liệu thô và linh kiện mà Trung Quốc mua là để sản xuất các sản phẩm xuất khẩu sang Mỹ và các nơi khác. Nếu nhu cầu ở những quốc gia đó vẫn tiếp tục được duy trì, chuỗi cung ứng mới sẽ được phát triển khi hoạt động sản xuất chuyển dịch sang Ấn Độ và các nước khác. Trong khi đó, sẽ có một số bất ổn kinh tế, nhưng cuối cùng, sự mất mát của Trung Quốc sẽ tạo ra lợi ích cho thế giới.

Khi lệnh phong toả Covid-19 mới bắt đầu được áp dụng vào năm 2020, nhiều công ty đã lưỡng lự trong việc chuyển hướng đầu tư hoặc chuyển sản xuất sang các nước khác. Tin rằng sự suy thoái chỉ là tạm thời, họ quyết định chờ đợi. Tuy nhiên, những vấn đề hiện tại của nền kinh tế Trung Quốc không phải là tạm thời mà dường như ngày càng trở nên tồi tệ hơn.

Theo Hội đồng Nhà nước - cơ quan quản lý chính của Trung Quốc - trong nửa đầu năm 2023, GDP của nước này đã tăng 5,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, trong quý II, tăng trưởng GDP chỉ tăng 0,8% so với quý trước, cho thấy đà tăng trưởng đang suy yếu. Hơn nữa, con số so với cùng kỳ năm trước được so sánh với năm 2022, khi đất nước vẫn đang bị phong tỏa. Cơ sở so sánh đặc biệt thấp của năm 2022 đã ảnh hưởng tới con số của năm 2023, khiến nó trông đẹp hơn thực tế.

Những nhà quan sát tình hình Trung Quốc từ lâu đã dự đoán sự sụp đổ của lĩnh vực bất động sản Trung Quốc và có vẻ như dự đoán đó đang trở thành sự thật. Tập đoàn Evergrande gần đây đã nộp đơn xin bảo hộ phá sản tại Mỹ. Với tổng trị giá nợ được tái cơ cấu lên tới 31,7 tỷ USD, đây là một trong những đợt tái cơ cấu nợ lớn nhất thế giới. 

Câu chuyện mới nhất trong lĩnh vực bất động sản là nhà phát triển bất động sản số 1 Trung Quốc Country Garden hiện nợ 194 tỷ USD và đang loay hoay bên bờ vực vỡ nợ. Trong hai năm qua, 40% thị trường nhà tư nhân của Trung Quốc (tính theo doanh số) đã vỡ nợ và doanh số bán nhà mới của các nhà phát triển lớn nhất Trung Quốc trong tháng 7 đã giảm 33% so với cùng kỳ năm trước.

Một trong những công ty đầu tư tín thác lớn nhất Trung Quốc, Zhongrong International Trust Co., với tài sản được quản lý lên tới 82 tỷ USD, gần đây đã không thể thanh toán nghĩa vụ tài chính cho các nhà đầu tư. Khoảng 10% tài sản của lĩnh vực tín thác là bất động sản, với tổng trị giá 302 tỷ USD, làm dấy lên lo ngại rằng sự sụp đổ của lĩnh vực bất động sản có thể kéo theo lĩnh vực tín thác. Khi lĩnh vực bất động sản và tài chính suy yếu, việc làm và tiền lương cũng giảm theo. Thu nhập thấp hơn, tình trạng bất ổn gia tăng và tình trạng mất việc làm đang cản trở tiêu dùng.

Nhập khẩu vào Trung Quốc có xu hướng giảm dần trong 10 tháng qua, với cả chi phí và giá tại nhà máy đều giảm. Mỗi tháng trong năm nay, giá hàng hóa Trung Quốc tại các cảng của Mỹ đều giảm. Khi cả lĩnh vực bất động sản và tài chính đều suy giảm, Trung Quốc đang mua ít nguyên liệu thô hơn, điều này góp phần khiến giá cả toàn cầu giảm. Điều này cũng đúng với năng lượng. Trung Quốc là nước mua dầu và than lớn nhất thế giới. Và bây giờ, giá dầu đang giảm và giá than đã giảm 60% trong năm nay.

Bắc Kinh đã đặt mục tiêu tăng trưởng GDP 5% trong năm nay, nhưng các nhà kinh tế lại bi quan hơn về triển vọng của đất nước. Trớ trêu thay, trong khi những khó khăn kinh tế phần lớn là do nợ nần chồng chất và mở rộng tín dụng, phản ứng của ngân hàng trung ương lại là cắt giảm lãi suất. Việc cắt giảm lãi suất làm giảm tiêu chuẩn về lợi nhuận và tính khả thi của các khoản đầu tư, khuyến khích đầu tư sai lầm vào các dự án không bền vững. 

Lãi suất thấp bất thường trong nhiều thập kỷ qua là lý do khiến Trung Quốc có nhiều thành phố ma và các dự án cơ sở hạ tầng không cần thiết. Trong quá khứ, Bắc Kinh đã sử dụng đầu tư cơ sở hạ tầng và các khoản vay ưu đãi từ các ngân hàng nhà nước để thoát khỏi suy thoái. Nhưng với tình hình hiện tại, rất có thể, các khoản chi tiêu sẽ không thể khiến các nhà máy nước ngoài quay trở lại hoặc tăng cường xuất khẩu. Trong khi đó, đây là cách duy nhất để trả nợ cho các khoản vay đó và duy trì tăng trưởng kinh tế.

Khi các nhà đầu tư Mỹ và nước ngoài chuyển hướng vốn đầu tư mạo hiểm của họ sang Ấn Độ, Việt Nam và Indonesia, những quốc gia này sẽ trải qua sự bùng nổ đáng hoan nghênh, điều sẽ cải thiện cuộc sống của người dân. Sự hợp tác kinh tế ngày càng gia tăng này sẽ tăng cường mối quan hệ ngoại giao giữa Mỹ và các đồng minh, đồng thời giảm sự phụ thuộc của thế giới vào Trung Quốc. Bắc Kinh sẽ tiếp tục xây dựng khối những quốc gia bị xa lánh với các nước như Triều Tiên, Iran và Afghanistan. Trong khi đó, ASEAN, Liên minh châu Âu, châu Đại Dương và Nam Á sẽ tiếp tục xoay trục sang phía Mỹ.


Antonio Graceffo

Tiến sĩ Antonio Graceffo là nhà phân tích kinh tế Trung Quốc đã có hơn 20 năm làm việc tại châu Á. Ông tốt nghiệp Đại học Thể thao Thượng Hải và có bằng MBA của Đại học Giao thông Thượng Hải; và hiện đang theo học ngành quốc phòng tại Đại học Quân đội Mỹ. Ông là tác giả của cuốn sách: Beyond the Belt and Road: China’s Global Economic Expansion (Đằng sau Vành đai và Con đường: Sự mở rộng kinh tế toàn cầu của Trung Quốc).