In tiền tệ, lạm phát và hỗn loạn kinh tế thế giới

In tiền tệ, lạm phát và hỗn loạn kinh tế thế giới

Thế giới kinh tế đang ở thời điểm hỗn loạn nhạy cảm, các nền kinh tế lớn đua nhau in tiền tràn lan, điều này sẽ dẫn đến những hậu quả gì? Hiện tại, lượng tiền M2 của Trung Quốc đã đạt 300 nghìn tỷ NDT, tương đương khoảng 41,6 nghìn tỷ USD, gần bằng tổng lượng tiền của Mỹ, châu Âu và Nhật Bản cộng lại. Tuy nhiên, việc bơm thêm nhiều tiền như vậy lại không khiến nền kinh tế Trung Quốc tăng trưởng cao tốc. Vậy số tiền Trung Quốc in ra ồ ạt đã đi đâu? Liệu nền kinh tế thế giới có thể "hạ cánh mềm" trước những tác động phụ khổng lồ của việc in tiền tràn lan hay không?

1. Lạm phát toàn cầu là sự kết hợp của nhiều yếu tố

Nhà sản xuất truyền hình độc lập Lý Quân cho biết đợt phát hành tiền tệ siêu lớn lần này thực sự khác so với trước đây, đặc biệt là ở Hoa Kỳ và Châu Âu, lượng tiền được đưa trực tiếp vào tay người dân nên tiền được chuyển vào thẳng khu vực lưu thông, điều này chắc chắn sẽ gây ra lạm phát. Việc tăng lãi suất liên tục của Cục Dự trữ Liên bang cho đến nay đã có tác dụng nhưng lạm phát vẫn chưa kết thúc.

Hiện nay có quan điểm cho rằng lạm phát này có thể không chỉ liên quan đến việc in tiền mà còn liên quan đến các yếu tố khác. 

Yếu tố đầu tiên là người tiêu dùng đã thay đổi. Trước đây, mức tiêu dùng hàng hóa của người tiêu dùng không ngừng giảm, trong khi mức tiêu thụ dịch vụ không ngừng tăng lên. Tuy nhiên, sau đại dịch, có thể thấy rõ việc tiêu dùng dịch vụ bắt đầu giảm sút, trong khi tiêu dùng hàng hóa lại tăng vọt. Trong trường hợp này, sau khi mua ngày càng nhiều nhu yếu phẩm hàng ngày, sản xuất thực sự không thể theo kịp, điều này cũng khiến giá cả tăng lên, đây là một yếu tố.

Thứ hai là người lao động ngày nay cũng đã trải qua một số thay đổi. Đặc biệt ở Châu Âu và Hoa Kỳ, nhiều người đã ngừng làm việc trong thời gian dịch bệnh và thậm chí không muốn làm việc. Điều này đồng nghĩa với việc dân số không làm việc tăng mạnh. Bằng cách này, sẽ thiếu nguồn lực nếu người sử dụng lao động muốn tuyển dụng lao động thì giá nhân công sẽ cao nên giá thành sản xuất sẽ cao và giá cả cũng sẽ tăng lên. Đây là yếu tố thứ hai.

Thứ ba là vấn đề về chuỗi cung ứng. Do chuỗi cung ứng toàn cầu ban đầu được phân phối dựa trên hiệu quả chi phí nên chuỗi cung ứng này đã bị gián đoạn sau đại dịch, hiện các nước vẫn đang xem xét yếu tố an ninh và ổn định. Vì vậy, trong quá trình tổ chức lại chuỗi cung ứng, giá cả các mặt hàng cũng tăng cao nên tổng thể là lạm phát.

Tác động tổng hợp của các yếu tố này dẫn đến khả năng lạm phát sẽ không giảm trong thời gian ngắn. Một số nhà phân tích cho rằng, khả năng nền kinh tế thế giới hạ cánh mềm là 70% đến 80%, nhưng Giám đốc điều hành JP Morgan, James Dimon, cho rằng điều này khó xảy ra và ông tỏ ra bi quan về điều này.

2. Sự khác biệt trong việc in tiền giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc

Nhiều nhà kinh tế cho rằng các chính phủ hiện tại ủng hộ học thuyết của Keynes, tức là chỉ muốn in tiền để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Thực tế, in tiền sẽ tạo ra lạm phát, tức là chính phủ đang cướp của cải của xã hội, của người dân. Các loại tiền tệ hiện tại của chúng ta được gọi là tiền tệ có chủ quyền, có nghĩa là chính phủ có quyền in tiền. Nếu một số chính phủ có trách nhiệm hơn, nghĩa là nếu ngân hàng trung ương là một tổ chức độc lập, có thể có một số hạn chế trong việc in tiền. Tuy nhiên, một số ngân hàng trung ương, như ngân hàng Nhân dân Trung Quốc, thực sự thuộc thẩm quyền của Hội đồng Nhà nước, và họ sẽ in tiền một cách liều lĩnh để thỏa mãn các mục tiêu chính trị của chính phủ. In tiền trước tiên sẽ có lợi cho chính phủ, người giàu có thể vay vốn ưu đãi tốt nên những người này cũng được hưởng lợi, nhưng đa số người dân sẽ phải chịu thiệt vì họ không những không nhận được gì mà còn phải chịu lạm phát.

Có một câu hỏi cần được làm rõ, không có nghĩa là sau khi in thêm tiền thì nền kinh tế sẽ trực tiếp tăng trưởng. Vì in nhiều tiền hơn nên dẫn đến lạm phát tăng, tất nhiên con số bề ngoài của GDP cũng có thể tăng, nhưng sau khi trừ đi yếu tố lạm phát, tổng thể kinh tế cuối cùng có thể không tăng trưởng chút nào. 

Ở trường hợp bình thường, sau khi kinh tế tăng trưởng, tạo ra nhiều cải mới, nhu cầu lưu thông tiền tệ tăng cao, ngân hàng trung ương in thêm tiền để đáp ứng nhu cầu này, đảm bảo sự vận hành trơn tru của nền kinh tế. Tức là, nền kinh tế cần tăng trưởng trước rồi mới in tiền để đối phó với sự tăng trưởng này. 

Tại sao nền kinh tế Trung Quốc hiện nay không tăng trưởng? Bởi vì chính quyền hiện đang in tiền trước nhưng nền kinh tế vẫn chưa được cải thiện nên việc in tiền chưa chắc sẽ dẫn đến tăng trưởng kinh tế.

Trung Quốc in nhiều tiền như vậy, sao lại giống như không có lạm phát? Cũng có quan điểm cho rằng Trung Quốc hiện đang mắc kẹt trong tình trạng giảm phát, đây thực chất là một nhận định sai lầm. Không phải Trung Quốc không có lạm phát mà phương pháp tính toán của nước này nằm trong tay chính phủ. Trên thực tế, giá của những thứ mà chính quyền công bố, chẳng hạn như thực phẩm, có thể không tăng nhiều như vậy, nhưng giá chung thực sự đang tăng.

Còn một lý do khác, sau khi tiền do chính quyền in ra không được phân phối cho người tiêu dùng như ở Hoa Kỳ, sau trận dịch bệnh xảy ra, tiền do chính phủ Hoa Kỳ in ra đã được phân phối trực tiếp cho những người có thu nhập thấp và trung bình thấp, và để những người bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh, sau khi tiền trực tiếp đến tay các chủ doanh nghiệp nhỏ đã ngừng sản xuất, họ có thể mua đồ nên giá tiêu dùng tăng cao.

Khi Trung Quốc in tiền, chính quyền không bao giờ phân phát tiền trực tiếp cho người dân. Tiền in ra được đưa cho các ngân hàng quốc doanh hoặc doanh nghiệp nhà nước đó vay. Sau khi lấy được tiền, một phần được các ngân hàng quốc doanh hoặc doanh nghiệp nhà nước dùng để trả nợ gốc, tức là trả nợ cũ, còn một phần chúng thực sự được cất giấu trong nhà của các quan chức tham nhũng. Hãy nhìn vào các quan chức ở Trung Quốc, nếu bắt giữ bất cứ ai ở cấp cục, có thể tìm thấy hàng chục triệu hoặc hàng trăm triệu nhân dân tệ trong nhà của người đó, và máy đếm tiền sẽ không thể đếm được.

Vậy sau khi nới lỏng định lượng, số tiền lớn đã đi đâu? Hoa Kỳ chủ yếu cung cấp cứu trợ cho các doanh nghiệp và người dân, bao gồm các khoản thanh toán trực tiếp và trợ cấp nợ, dẫn đến thu nhập cá nhân tăng lên, điều này được phản ánh trên thị trường khi tiêu dùng tăng lên, đẩy lạm phát lên cao. 

Trong trường hợp ở Trung Quốc, chỉ có khoảng 5% nới lỏng định lượng đến tay các doanh nghiệp tư nhân, và 95% vào tay các tổ chức nhà nước, nên thu nhập của người dân không tăng mà lại giảm. Lấy năm ngoái là năm 2023 làm ví dụ. Trên thực tế, giá hàng tiêu dùng ở Trung Quốc đã giảm nhưng giá điện, giá dầu, phí vận chuyển, v.v. thực tế lại tăng. Điều đó bộc lộ sự chuyển dịch tài sản xã hội, "tiền" từ người dân bình thường sang các tổ chức nhà nước, làm giảm sức mua của người dân. Do đó, với việc nới lỏng định lượng, các nước phương Tây đưa tiền cho người dân, trong khi Trung Quốc lại đưa tiền cho chính phủ. Đây là một quốc gia rất khác biệt.

3. Cấu trúc của nền kinh tế thế giới đã thay đổi

Hiện nay cơ cấu kinh tế và cơ cấu chính trị toàn cầu đang trải qua những thay đổi lớn. Các khối thương mại mới, liên minh quân sự và an ninh quốc gia mới đều đang được hình thành. Mô hình kinh tế và chính trị quốc tế cũ kể từ Thế chiến thứ hai đã bị phá vỡ, nhưng mô hình mới vẫn chưa hoàn thiện. Hiện tại nó đang hỗn loạn.

Trên thực tế, đồng đô-la Mỹ và vàng về cơ bản có mối quan hệ nghịch đảo, lý do rất đơn giản, vì vàng giống như ngân hàng trung ương Hoa Kỳ, họ có rất nhiều vàng, tám chín nghìn tấn vàng được đặt ở đó. Ở đó có rất nhiều vàng, từ năm mươi năm trước mà bây giờ vẫn còn nhiều, cho nên vàng sẽ không thể tăng thêm nữa.

Nói chung, nếu nền kinh tế Mỹ mạnh, xuất khẩu mạnh và đồng đô-la Mỹ mạnh, những nhà đầu tư đó sẽ không mua vàng mà họ sẽ mua đô-la Mỹ hoặc tài sản bằng đô la Mỹ. Do đó, khi tài sản bằng đô- la Mỹ hoặc đồng đô-la Mỹ mạnh, nhu cầu vàng thường ở mức thấp.

Vấn đề bây giờ là tuy đồng đô-la Mỹ mạnh hơn đồng euro và đồng nhân dân tệ, nhưng trên thực tế sức mua của đồng đô-la Mỹ đã suy yếu do lạm phát, thậm chí so với ba năm trước, một đồng đô-la Mỹ bạn kiếm được vẫn có thể vào siêu thị mua được đồ, nhưng hiện tại ngày càng có ít thứ để một đồng đô-la Mỹ có thể mua. Tất nhiên, đó là do chính phủ cánh tả ở Mỹ vay nợ, tạo ra lạm phát và chi tiêu của chính phủ khiến sức mua thực tế của đồng đô-la giảm sút. Đồng đô-la Mỹ mất giá so với vàng. 

Tất nhiên, đồng euro có thể còn tệ hơn, bởi ngoài việc in thêm tiền và các chính sách kinh tế cánh tả, còn bổ sung thêm yếu tố chiến tranh. Cuộc chiến tranh Nga - Ukraine kéo dài hơn hai năm thực tế đã có tác động lớn nhất đến Đức và Pháp. Toàn bộ nền kinh tế Trung Quốc đang suy thoái, xuất nhập khẩu đều giảm nên đồng nhân dân tệ đang suy yếu so với đồng đô-la Mỹ.

Một lý do khác khiến vàng tăng giá hiện nay là do ảnh hưởng của cơ cấu kinh tế thế giới, dù là WTO hay nhóm BRICS, họ đều đang cố gắng gia tăng ảnh hưởng của mình, cộng thêm chiến tranh và bất ổn. Chiến tranh Nga - Ukraine, Hamas-Israel và Biển Đông khiến mọi người lo lắng, một khi chiến tranh đe dọa, giá vàng sẽ tăng mạnh.

Dự báo xu hướng của đồng đô-la Mỹ sẽ tỷ lệ nghịch với giá vàng, dầu và hàng hóa. Đây đã là quy luật từ những năm 1970, nhưng bây giờ đã có một sự thay đổi. Hiện nay mọi người đang tập trung và thảo luận về sự thay đổi này, điều đó cho thấy toàn bộ hệ thống cơ cấu kinh tế thế giới đã có những thay đổi quan trọng.

Đồng đô-la Mỹ và vàng đều là công cụ thanh toán giữa các quốc gia, đây là mối quan hệ được hình thành sau Thế chiến thứ hai. Sau khi đồng đô-la Mỹ và vàng bị tách ra vào năm 1972, khi bạn có nhiều tiền trong tay và tin tưởng vào đồng đô-la Mỹ, bạn sẽ giữ đồng đô-la Mỹ, và vàng sẽ giảm giá. Nếu thị trường không có niềm tin vào đồng đô-la Mỹ, vàng sẽ bị giữ lại, do đó vàng sẽ tăng giá. Đây là một quy tắc chung mà tất cả chúng ta đều biết trong quá khứ.

Bây giờ nếu cả giá đô-la Mỹ so với các đồng tiền khác và giá vàng đều tăng, điều đó có nghĩa là có quá nhiều tiền tệ và cũng có nghĩa là mối quan hệ giữa đô-la Mỹ và vàng đã thay đổi. Nó cũng cho thấy thị trường không tin tưởng vào lạm phát của Mỹ hoặc có sự khác biệt lớn về quan điểm về triển vọng lạm phát toàn cầu. Vì vậy, ngoài sự tăng vọt của vàng, giá các mặt hàng khác cũng tăng theo.

Một điểm nữa là nhiều quốc gia đã làm chủ tiền tệ quốc tế không tin tưởng vào Mỹ nên chọn mua vàng. Ví dụ điển hình nhất về vấn đề này là Trung Quốc. Trung Quốc đã kiếm được rất nhiều tiền thông qua thặng dư thương mại lớn, nhưng Trung Quốc không muốn hoặc ngại đưa tiền vào Hoa Kỳ mà đã chọn vàng. Vì vậy, những thay đổi trong mối quan hệ giữa đồng đô-la Mỹ và vàng cũng phản ánh một số thay đổi trong phân bổ của cải toàn cầu và sự khác biệt rất lớn trong quan điểm về tình hình thế giới.

4. Trung Quốc tham vọng muốn quốc tế hóa nhân dân tệ

Trung Quốc luôn muốn thúc đẩy quá trình quốc tế hóa đồng nhân dân tệ, nhưng Trung Quốc thực sự đang rơi vào tình thế tiến thoái lưỡng nan. Trước hết, chắc chắn họ muốn quốc tế hóa và biến nhân dân tệ trở thành tiền tệ thế giới hoặc để thách thức đồng đô-la Mỹ và đồng euro. 

Nhưng vấn đề nguy hiểm nhất là chính quyền Trung Quốc không dám cho phép đồng nhân dân tệ được tự do chuyển đổi, nếu thực sự muốn được quốc tế hóa thì phải cho phép tự do chuyển đổi. Khi đó, Trung Quốc phát hiện ra rằng có thể không kiểm soát được đồng nhân dân tệ vì Trung Quốc đã in quá nhiều tiền, nếu đồng Nhân dân tệ đột ngột mất giá sẽ gây ra tình trạng hỗn loạn tài chính. Vì vậy, một mặt, muốn quốc tế hóa đồng nhân dân tệ, nhưng thực tế lại không dám và không thể làm được.

Trung Quốc cũng đang hạn chế nghiêm ngặt dòng vốn chảy ra ngoài. Khi có thặng dư ngoại thương lớn, đồng nhân dân tệ lẽ ra phải lên giá, nhưng thực thế lại giảm giá, vì Trung Quốc đã đem ngoại tệ dư thừa đi mua một lượng lớn vàng. Trước đây, tài sản cá nhân của Trung Quốc tồn tại dưới dạng nhà ở, hiện nay, giá bất động sản sụt giảm khắp nơi, doanh số bán vàng của Trung Quốc bùng nổ, điều này cho thấy người dân Trung Quốc đang cảm thấy bất an về tương lai của đất nước. 

Năm ngoái Trung Quốc đã mua một lượng lớn vàng, chính quyền Trung Quốc không tin vào đồng đô-la Mỹ, một lý do là nghi ngờ đồng đô-la Mỹ sẽ mất giá, lý do còn lại là một khi Trung Quốc phát động chiến tranh, chẳng hạn như chiến tranh chống lại Đài Loan, tài sản bằng đô-la Mỹ sẽ bị đóng băng. Vàng, blockchain, tiền kỹ thuật số có thể an toàn hơn. 

Do đó, những hiện tượng này có thể không chỉ phản ánh những vấn đề của riêng Trung Quốc mà còn phản ánh những thay đổi lớn đã diễn ra trong mô hình kinh tế và thịnh vượng toàn cầu. Toàn bộ cấu trúc thế giới, địa chính trị và chuỗi cung ứng đã âm thầm trải qua một sự thay đổi lớn. 

Vì vậy, hai mươi năm tới sẽ là một kỷ nguyên cực kỳ hỗn loạn đối với Hoa Kỳ và thế giới. Chúng ta có thể cần phải chuẩn bị đầy đủ về mặt tinh thần để đối phó.

nguồn: Trên mạng