Không quản được thì cấm và… buông
Phải nói thẳng, đây là một đặc điểm quản lý của nước Việt. Taxi Uber và nhà công vụ- hai con đẻ của hai thời đại khác nhau đều đang hồi hộp, nín thở chờ đợi cái cách hành xử của quản lý nhà nước các ngành. Cấm đoán hay sẽ tiếp tục… buông?
Một taxi Uber ở TP.HCM - Ảnh: Đình Mười
Taxi mà không phải taxi, mà vẫn là taxi. Thế mới là… Uber!
Gọi là tư duy kinh doanh “mở” bởi điểm nổi bật của Uber là dịch vụ này không hoạt động như các hãng taxi hiện hành.
Xuất hiện từ năm 2009, “Uber là loại hình dịch vụ taxi mới thông qua việc cài đặt phần mềm ứng dụng Uber trên smartphone, kết nối giữa người cần di chuyển và lái xe. Hành khách chỉ cần dùng ứng dụng Uber để đăng ký hành trình, hệ thống sẽ tự động kết nối với một chủ xe bất kỳ (có đăng ký tham gia vào ứng dụng Uber). Hệ thống sẽ hiển thị thông báo các thông tin về chi phí chuyến đi, thông tin về chiếc xe sắp đến đón. Nếu khách hàng đồng ý, chi phí sẽ trả qua thẻ thanh toán quốc tế Visa, Mastercard. Loại hình kinh doanh này có giá thấp hơn so với taxi thông thường, trong đó Uber hưởng 20% phí dịch vụ, chủ xe hưởng 80%. (GTVT, ngày 2/12).
Trong khi nếu so với taxi thông thường, đầy đủ tiêu chí điều kiện kinh doanh, thì Uber quả là loại… quái.
Đến nay, Uber đã triển khai ở 200 t/p trên thế giới, thuộc nhiều nước như Đức, Anh, Thụy Điển, Hàn Quốc ,Singaporre… . Nhưng không phải nơi nào Uber cũng được chào đón. Thậm chí ngay với một số quốc gia văn minh, Uber đang bị coi là một kiểu “dịch vụ đen”. Ở VN, Uber bắt đầu lăn bánh, khởi đầu là t/p HCM, và nay đến Hà Nội.
Ở một xã hội mà tư duy vốn “kín và cứng” quy chuẩn mọi việc theo quy định chặt chẽ, mặc dù quản lý có khi chả lấy gì làm… chặt như những quy chuẩn, thì khỏi phải nói, cái mới, và “mở” của loại hình dịch vụ này vừa khiến cho quản lý ngành cảnh giác, hãi sợ, giới truyền thông “bình loạn”, vừa khiến các hãng taxi phản ứng lo mất khách.
Mà mất khách là phải! Xe vừa xấu, vừa bẩn, lại hay tìm cách … ăn gian tiền khách!
Chả trách có tờ báo đã đặt câu hỏi cực kỳ “hình sự”: Uber “âm mưu” gì sau khi làm hài lòng hành khách? Cũng bài báo này dự đoán, mô hình kinh doanh chính của Uber là tăng giá khi thiếu xe. Sau khi hoạt động một thời gian dài với giá rẻ, người tiêu dùng đã “nghiện” và các hãng taxi đã giãy chết, đây chính là lúc Uber độc quyền hoàn toàn về giá. (Tuổi trẻ, ngày 02/12).
Cứ như xã hội này chỉ có phù thủy Uber, còn các thiên thần taxi trong trắng thật non nớt, đáng thương.
Chả trách mới ngay ngày đầu trình làng, taxi Uber đã liên tiếp bị cơ quan chức năng bắt phạt. Khiến cho hết khách hàng đến lái xe … ngơ ngác như cô bé Mai ca trên trời rơi xuống.
Ở góc độ quản lý nhà nước, ông Nguyễn Hồng Trường, Thứ trưởng GTVT nghiêm khắc, Uber là dịch vụ taxi “trá hình, bất hợp pháp, ẩn chứa nhiều nguy cơ không an toàn”.
Nhưng cũng không phải chỉ có sự phản đối. Nhiều ý kiến của các chuyên gia, luật sư cũng rất đáng chú ý, xuất phát từ lợi ích khách hàng.
Như TS Phạm Sanh, chuyên gia giao thông phân tích: Uber bị cấm ở nhiều nước nhưng cũng rất nhiều quốc gia khác cho phép hoạt động. Như vậy có nghĩa là hoặc hệ thống pháp lý của quốc gia đó “quản” được Uber hoặc quốc gia đó chấp nhận du nhập cái mới trước rồi tìm cách quản lý sau.
Còn chuyên gia kinh tế TS Lê Đăng Doanh: Uber đem lại lợi ích cho số đông, nghĩa là tạo nên môi trường cạnh tranh buộc các hãng taxi truyền thống phải cải thiện chất lượng phục vụ, tìm cách giảm giá. Các hãng taxi truyền thống phải tìm cách nâng mình lên thay vì chăm chăm chỉ trích Uber.
Bất ngờ nhất, tại cuộc họp Ban cán sự Đảng bộ Bộ GTVT mới đây, Bộ trưởng Đinh La Thăng đặt câu hỏi, Uber giá thấp hơn taxi thông thường, người dân được hưởng lợi, sao ta không hợp pháp hóa để quản lý nó. Phải bỏ ngay tư tưởng không quản được thì cấm (GTVT, ngày 2/12)
Những ý kiến lo ngại, dưới động cơ này động cơ khác, dù chính đáng hay lo sợ cho “nồi cơm” của mình, đều đã quên rằng, trong thời đại IT, và công nghệ cao phát triển, không có một lĩnh vực nào có thể bất biến, bất di bất dịch, ngược lại, luôn phải đứng trước sự cạnh tranh và thách thức.
Thứ trưởng Trường phát biểu trong buổi họp báo chiều nay. Ảnh: Bá Đô
Hàng chục năm nay, nhân loại nói chung, nước Việt nói riêng thời Internet đã chứng kiến sự xuất hiện liên tục của những cái mới trong các lĩnh vực liên quan đến công nghệ cao. Đó là bước chân lịch sử vô cùng vĩ đại, đem lại cho con người sự khai mở và cả hưởng thụ tri thức. Những cái mới đầy sức sống đã khiến cho đời sống con người văn minh hơn, thuận tiện, thú vị và cả… phiền toái. Đòi hỏi con người phải học hỏi, và học cả cách sống thích ứng.
Có thể thấy rất nhiều cái mới đang “chung sống” êm đềm và gắn bó với con người.
Bên cạnh thư tay, có thư điện tử (email).
Bên cạnh báo giấy, có báo điện tử, mạng trực tuyến XH. Rồi blog cá nhân, facebook, kết nối con người ở khắp nơi trên trái đất cùng vui buồn chia sẻ.
Bên cạnh điện thoại cố định, có máy nhắn tin, điện thoại di động.
Bên cạnh dịch vụ bán hàng trực tiếp là dịch vụ bán hàng qua mạng ảo v.v.. và v.v..
Và cũng như quy luật đời sống vốn sòng phẳng, khắc nghiệt, bên cạnh cái thăng hoa có cái suy vong, bên cạnh cái phát triển có cái bị đào thải. Cái mới bao giờ cũng có hai mặt, hay và dở mà con người hoặc phải biết khai thác hoặc biết tiết chế, hạn chế.
Thì sự xuất hiện của taxi Uber với hình thức giao dịch trên mạng, cũng là một cái mới của thời công nghệ cao, dựa trên tư duy kinh doanh linh hoạt sáng tạo bất ngờ. Uber mang trong nó cả sự già đời, lẫn sự khôn ngoan, tiện lợi của một loại hình vận tải mới mẻ, chưa hoàn thiện.
Cái khôn ngoan của nó là giá rẻ, đáp ứng nhu cầu con người. Dù muốn hay không, taxi Uber đã tạo nên sự cạnh tranh tự nhiên, buộc taxi truyền thống phải đổi mới mình. Điều đó chỉ có lợi cho khách hàng.
Nhưng cái già đời của nó cũng ngay lập tức không che mắt được ai. Bởi là loại hình vận tải quá mới mẻ, sử dụng công nghệ cao trong giao dịch, nên dễ tiềm ẩn những rủi ro cho hành khách, khả năng trốn thuế là rõ ràng, trong khi về mặt pháp lý, cơ quan chức năng chỉ có thể xử phạt với Uber với tư cách pháp nhân đăng ký hoạt động ở VN.
Dù vậy, nếu nói taxi Uber hoạt động trái với quy định pháp lý lại khá… vô lý. Bởi theo Luật Doanh nghiệp, người ta có quyền kinh doanh những gì pháp luật không cấm. Dĩ nhiên, Luật Doanh nghiệp khi ra đời, hẳn chưa bao giờ hình dung, sẽ có ngày một loại hình taxi mang tên lạ đắng lạ cay- Uber nhởn nhơ lượn khắp phố phường mà lại không thuộc… vòng cương tỏa.
Thế nên, ý kiến của Bộ trưởng Đinh La Thăng chính là sự bật đèn xanh một cách khôn ngoan: Sao không hợp pháp hóa để quản lý. Phải bỏ ngay tư tưởng không quản được thì cấm!
Từ “dịch vụ đen” trở thành một loại hình dịch vụ được thừa nhận, là một khoảng cách dài để hai bên… xích lại gần nhau.
Không chỉ Uber phải tuân thủ những quy định của pháp luật nước Việt, mà bản thân các cấp quản lý của ngành chủ quản cũng phải “mềm hóa” tư duy để quản lý bằng pháp luật, thể chế, chính sách- tương thích với cách kinh doanh “mở” lạ lẫm, và linh hoạt của thời công nghệ cao.
(còn tiếp)
Kỳ Duyên
(Tuần Việt Nam)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét