Kinh sợ: Hạt vi nhựa có thể xâm nhập vào não người

Kinh sợ: Hạt vi nhựa có thể xâm nhập vào não người

Tác giả: Michelle Standlee • Miếng bánh pizza thơm ngon mà bạn đang ăn có thể có một mảnh nhựa vô hình. Hàng ngày, các hạt vi nhựa - những mảnh nhựa nhỏ hơn hạt gạo - đang xâm nhập vào nguồn cung cấp thực phẩm, nước và sau đó là cơ thể người. Việc phát hiện các hạt vi nhựa có thể gây viêm và stress oxy hóa ở chuột cũng như sự tích tụ của chúng trong các cơ quan nội tạng của động vật đã khiến các nhà nghiên cứu lo ngại.

1. Các nghiên cứu cảnh báo: Chúng ta có thể đang ăn phải vi nhựa mỗi ngày

Các loại nhựa lớn như túi mua hàng và chai nước sẽ phân hủy thành vi nhựa theo thời gian. Các yếu tố như ánh sáng mặt trời và nước phân hủy các loại nhựa ngoài môi trường, phân huỷ và tiêu giảm chúng xuống kích thước cực nhỏ. Các sản phẩm hàng ngày như mỹ phẩm, vải tổng hợp và túi nhựa dùng một lần cũng thải ra các hạt nhựa. Những mảnh nhựa nhỏ này di chuyển qua nước, không khí và chuỗi thức ăn cho đến khi chúng xâm nhập vào cơ thể chúng ta.

Theo một phân tích năm 2019 do World Wildlife Federation (một tổ chức bảo tồn độc lập) công bố, sản lượng nhựa đã tăng theo cấp số nhân lên hơn 460 triệu tấn vào năm 2019. Ước tính con người tiêu thụ khoảng 5g nhựa mỗi tuần, tương đương với trọng lượng của một chiếc thẻ tín dụng.

Các nhà nghiên cứu trên toàn thế giới đang điều tra tác động sức khỏe của vi hạt nhựa. Các nghiên cứu cho thấy rằng hạt vi nhựa rất phổ biến - theo nghiên cứu được công bố trên Frontiers in Chemistry, vào năm 2018, 93% nước đóng chai được thử nghiệm có chứa hạt vi nhựa.

Vì con người tiêu thụ nước đóng chai hàng ngày nên mức độ tiếp xúc với vi nhựa là rất lớn.

Tiến sĩ Christopher Palmer, giáo sư Harvard, nói: “Thật không may, vi nhựa là điều không thể tránh khỏi trong thế giới ngày nay. Chúng ở khắp mọi nơi, kể cả trong tuyết trên đỉnh núi Everest. Trên thực tế, trẻ em sinh ra ngày nay tiếp xúc với vi nhựa trong tử cung. Các nhà khoa học đã kiểm tra 6 nhau thai của con người và tìm thấy sự tồn tại của vi nhựa trong tất cả các mô".

Theo một nghiên cứu năm 2022 được công bố trên tạp chí Environment International, trong năm qua, các nhà nghiên cứu đã thử nghiệm 22 người và phát hiện ra rằng hầu hết đều có vi hạt nhựa trong máu.

Nghiên cứu liên kết các hóa chất nhựa, chẳng hạn như phthalates và bisphenol, với các tình trạng như béo phì và tiểu đường, có thể do viêm và rối loạn hormone.

2. Phẫu thuật có thể đưa vi nhựa vào máu và các cơ quan nội tạng

Một nghiên cứu thí điểm của Trung Quốc năm 2023 được công bố trên tạp chí Environmental Science and Technology đã phát hiện ra sự hiện diện của vi hạt nhựa trong mô tim.

Các nhà nghiên cứu đã thu thập và phân tích mẫu máu của 15 bệnh nhân trước và sau phẫu thuật tim mạch. Tổng cộng, có 9 loại vi nhựa đã được tìm thấy trên năm loại mô.

Sau phẫu thuật, các hạt nhựa nhỏ hơn và có thành phần đa dạng hơn. Các thủ tục xâm lấn dường như đã đưa thêm các hạt vi nhựa vào máu. Từ đó, các hạt đi vào các mô trong cùng của tim.

3. Hạt vi nhựa ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào?

Là một chất độc, hạt vi nhựa gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe con người. Những hạt nhỏ này chứa các hóa chất độc hại như chất chống cháy, chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy (POP) và chất làm dẻo như BPA, có thể phá vỡ nội tiết tố và gây viêm mãn tính.

Các nhà khoa học phát hiện ra rằng theo thời gian, vi hạt nhựa sẽ tích tụ trong các cơ quan quan trọng. Sự tích tụ các mảnh nhựa này có thể dẫn đến những hậu quả sức khỏe lâu dài. Một số tác hại chính gồm :

3.1. Hạt vi nhựa có thể nhanh chóng xâm nhập vào tế bào và mô

Theo một nghiên cứu của tạp chí International Journal of Molecular Sciences năm 2023, các hạt vi nhựa có thể xâm nhập vào tế bào trong vòng 24 giờ sau khi tiếp xúc và tích tụ gần nhân tế bào ở chuột. Các tác giả phát hiện ra rằng các tế bào tiếp xúc với vi nhựa càng lâu thì khả năng sống sót của tế bào càng giảm.

Các nhà nghiên cứu đã kiểm tra các mô chính bao gồm não, gan, thận, đường tiêu hóa, tim, lá lách và phổi để xem vi nhựa tích tụ ở đâu. Họ viết: “Thật đáng ngạc nhiên, chúng tôi đã phát hiện ra vi nhựa ‘trong mọi mô được kiểm tra’, cũng như trong nước tiểu và phân”.

Nghiên cứu cũng cho thấy các dấu hiệu miễn dịch viêm tăng lên như cytokine và yếu tố hoại tử khối u (TNF-alpha) ở những con chuột tiếp xúc với vi hạt nhựa.

Khi những hạt nhỏ này xâm nhập vào cơ thể, các tế bào miễn dịch sẽ nhận ra chúng là những kẻ xâm lược từ bên ngoài, bắt đầu phản ứng viêm để loại bỏ chúng. Tiếp xúc kéo dài với hạt vi nhựa có thể dẫn đến viêm mãn tính.

3.2. Cuộc chiến của não bộ chống lại vi nhựa

Theo một nghiên cứu của Áo năm 2023 được công bố trên Nanomaterials, vi nhựa có thể nhanh chóng xâm nhập vào ngay cả cơ quan được bảo vệ tốt nhất: não bộ. Các nhà nghiên cứu đã cho chuột uống nước có chứa hạt vi nhựa. Các hạt nhựa đã di chuyển vào não chuột chỉ trong vòng hai giờ.

Các hạt vi nhựa sau đó được bao bọc trong các phân tử cholesterol trên bề mặt não. Điều này cho phép chúng vượt qua hàng rào máu não, vốn thường bảo vệ não khỏi chất độc và hóa chất.

Tiến sĩ Palmer cho biết: “Các nghiên cứu trên chuột rất đáng báo động. Chúng đã chứng minh sự phân bố rộng rãi của các hạt vi nhựa khắp cơ thể, bao gồm cả não, trong vòng hai giờ sau khi tiêu thụ. Nghiên cứu mới cho thấy điều mà các nhà nghiên cứu lo ngại: Vi nhựa có thể gây viêm não nhanh chóng và tạo ra những thay đổi hành vi trong vòng ba tuần ở chuột. Tuy nhiên, chúng tôi cần nghiên cứu thêm để đánh giá tác động của chúng đối với con người”.

3.3. Vi nhựa gây ra chứng mất trí nhớ ở chuột

Nghiên cứu của tạp chí International Journal of Molecular Sciences cũng chứng minh khả năng gây độc thần kinh của vi nhựa. Chỉ sau ba tuần tiếp xúc, chuột đã phát triển những thay đổi hành vi giống như chứng mất trí nhớ. Những con chuột già biểu hiện nhiều hành vi suy yếu hơn những con chuột trẻ.

Các tác giả cũng lưu ý rằng vi nhựa làm giảm mức độ protein axit fibrillary axit thần kinh đệm (GFAP), hỗ trợ các quá trình tế bào não. Việc giảm GFAP có liên quan đến một số tình trạng thoái hóa thần kinh, chẳng hạn như bệnh Alzheimer. GFAP đóng vai trò như một dấu ấn sinh học cho thấy các vấn đề liên quan đến bệnh Alzheimer trước khi bắt đầu chứng mất trí nhớ.

4. Giảm vi nhựa trong cuộc sống

Mặc dù vi nhựa vây quanh chúng ta hàng ngày, nhưng bạn có thể áp dụng các biện pháp cần thiết để giảm thiểu sự xuất hiện của chúng trong cuộc sống, bao gồm những điều sau:

4.1. Thay vì dùng chai nước bằng nhựa, bạn có thể dùng chai nước bằng thép không gỉ.

4.2. Thay vì dùng túi nilon, bạn có thể mang túi vải hoặc túi cotton khi mua ở cửa hàng tạp hoá.

4.3. Động vật, gia súc và một số loài cá nuôi thường được cho ăn thức ăn dạng viên có chứa vi hạt nhựa, nên người tiêu dùng nên chọn thịt được nuôi theo phương pháp hữu cơ bất cứ khi nào có thể.

Christopher Kelley, trợ lý bác sĩ có trụ sở tại Wisconsin và là người sáng lập Tổ chức Y tế Tích hợp North Star, nói: “Bạn làm mọi thứ có thể để hạn chế tiếp xúc với chất độc hại”. “Bạn biết rất khó để loại bỏ chúng hoàn toàn, nhưng mỗi điều bạn làm đều giúp ích cho sức khỏe tổng thể của bạn”.

Theo Michelle Standlee 

Michelle Standlee là phóng viên sức khỏe. Cô có kinh nghiệm làm y tá và viết các chủ đề liên quan đến y học, bao gồm sức khỏe tâm thần và hành vi, sức khỏe phụ nữ và trẻ em, chăm sóc sức khỏe truyền thống, thuốc bổ sung và thuốc thay thế