NHỚ CHÚ VIỆT PHƯƠNG

NHỚ CHÚ VIỆT PHƯƠNG

Đôi lúc mình cũng nhớ tới chú Phương vì mình đã có nhiều kỷ niệm với chú, nhất là trong nửa đầu thập kỷ 1980 đã được chú tin cẩn giao cho nhiều tài liệu mật, tối mật và tuyệt mật để nghiên cứu, giao cho nhiều ấn phẩm của các học giả phương Tây gửi tặng Tổng bí thư Lê Duẩn và Thủ tướng Phạm Văn Đồng để đọc và trích dịch làm tài liệu cho các nhà lãnh đạo Trung ương tham khảo.

Nhiều bài hồi đó hay lắm, sau khi mình dịch xong, chú đã hiệu đính rất cẩn thận, nâng chất lượng bản dịch lên một tầng cao mới. Các bản dịch được in roneo 200-400 bản gửi đi các nơi. Rất tiếc khi đó mình coi nhẹ việc này và cũng say mê với nhiều việc khác nên không chú ý lưu trữ lại bản nào cho cá nhân.

Mình nhớ chú Phương, nhưng cũng nhớ tới nhiều chú bác khác cùng làm việc thời đó nhưng nay đều đã mất, như Viện sĩ Đào Thế Tuấn, các giáo sư toán học Hoàng Tụy và Phan Đình Diệu... Họ đều là những nhân sĩ trí thức tuyệt vời mà chỉ có chế độ thực dân Pháp phản động mới đào tạo được chứ chế độ XHCN tươi đẹp từ sau năm 1954 đến nay thì không thể làm được.

Rất may ngày nay người dân cũng như giới nhân sĩ trí thức và giới chính trị ít khi nhắc đến chú Phương với các chức danh: thư ký trong 53 năm của Thủ tướng Phạm Văn Đồng, rồi người giúp việc cho các yếu nhân, trong đó có cố Tổng Bí thư Lê Duẩn, phó Thủ tướng Lê Thanh Nghị, phó Thủ tướng Nguyễn Duy Trinh và sau này là các Thủ tướng Phạm Hùng, Đỗ Mười, Võ Văn Kiệt, Phan Văn Khải, mà thường gọi ông là nhà thơ Việt Phương!

Thấm thoắt đã 4 năm ngày chú Phương về trời. Thời gian nhanh thật. Đọc bài của GS Tương Lai dưới đây như đốt một nén hương tưởng nhớ đến chú.
-------------------------

NHỚ VIỆT PHƯƠNG
Bài viết của GS Tương Lai.

Trong những ngày tháng Năm mưa nắng thất thường này, vết đau tấy lên, trằn trọc không sao ngủ được, thao thức với “đêm đêm rì rầm trong tiếng đất, những buổi ngày xưa vọng nói về”. Trong rì rầm tiếng “vọng nói về” ấy, cứ như lay động trong tôi giọng nói và nét cười của Việt Phương, người đã nằm xuống cũng trong tháng Năm này cách nay bốn năm. Sao vào lúc này lại càng nhớ Việt Phương càng muốn nghe giọng nói ấm áp và đầy tự tin trình bày những vấn đề lý luận thật súc tích và minh triết.

Quả thật chưa có một nghiên cứu, thậm chí một bài viết thật nghiêm cẩn, trung thực và đầy đủ về anh mà tôi đã đọc được. Để tưởng niệm Việt Phương, năm 2017, nhiều bạn bè thân quen của anh đã cho ra mắt một tập hợp bài viết “Nhớ Việt Phương”. Tôi từ chối tham gia vì hiểu rằng mình chưa đủ tầm để viết về Việt Phương như tôi mong muốn. 

Chỉ viết về Thơ của anh thì tôi không đủ tri thức và cảm hứng. Mà viết về cuộc đời dấn thân cho cách mạng - với tư cách một người người chiến sĩ, một nhà hoạt động chính trị cực kỳ phong phú và độc đáo, một nhà lý luận uyên bác và tinh nhậy với những thành tựu nghiên cứu lý luận của thếgiới - thì tôi tự thấy mình chưa đủ sức làm. Cũng phải nói thêm rằng, Việt Phương có may mắn là tiếp cận và chiếm lĩnh được những tri thức cập nhật qua những cuốn sách và tư liệu của nhiều học giả và trí thức nhân sĩ có uy tín gửi tặng thủ tướng Phạm Văn Đồng, tôi thì chỉ mới được nhìn lướt qua một phần cái di sản đồ sộ ấy.

Mời các bạn đọc tiếp bài của GS Tương Lai qua các ảnh dưới.