Chế tài nào bắt VN thi hành Hiệp định EVFTA?

Chế tài nào bảo đảm Việt Nam thi hành Hiệp định EVFTA?

PGS. TS. Hoàng Ngọc Giao: "Tôi xin nói ngay mấy Công ước quốc tế về nhân quyền, quyền dân sự chính trị, nó có hẳn cả một chương để giám sát thực hiện, nó có cả hẳn cơ chế, ví dụ như cơ chế Báo cáo Định kỳ phổ quát, cơ chế cử điều tra viên đến tận quốc gia, thế mà vi phạm vẫn là vi phạm thôi. "Ở đây tôi nghĩ có lẽ đòn bẩy quan trọng nhất vẫn là kinh tế. Phải học tập ông Donald Trump. Hãy dùng những công cụ kinh tế để mà giám sát và chế tài. "Thế thì vấn đề ở đây, một lần nữa, công cụ mà quốc tế và những đối tác làm ăn với Việt Nam có thể sử dụng hữu hiệu nhất, đó là những công cụ kinh tế mà đặc biệt nhắm vào những cá nhân ban hành những chính sách, hoặc thực thi những hành động để bắt bớ những tù nhân lương tâm, cũng như là đàn áp những người biểu tình".

Công đoàn độc lập được thừa nhận là một điều tốt cho người lao động Việt Nam, nếu nước này nghiêm chỉnh thực hiện các cam kết đã ký trong hiệp định EVFTA. Việt Nam mới ký hiệp định thương mại tự do EVFTA với Liên minh châu Âu với nhiều hứa hẹn về thịnh vượng và 'cùng thắng' giữa hai bên, nhưng các chế tài đảm bảo thi hành thế nào, đặc biệt về bảo đảm quyền của người lao động, thành lập công đoàn độc lập, vẫn là mối băn khoăn trong giới quan sát và hoạt động xã hội ở Việt Nam.

Hôm 04/7/2019, một nhà hoạt động xã hội từ Hà Nội nói với BBC Tiếng Việt trong một cuộc hội luận:

"Tôi muốn nói thêm một điều là về vấn đề công đoàn độc lập, như chúng ta hiểu công đoàn độc lập là một tổ chức mà hoàn toàn không phụ thuộc vào sự điều hành của nhà nước và họ có nhiệm vụ bảo vệ cho quyền lợi của người lao động. Thế thì họ bảo vệ bằng cách nào?," kỹ sư Nguyễn Lân Thắng nói với Bàn tròn thứ Năm từ London.

Một công đoàn độc lập đứng ra bảo vệ quyền lợi của người lao động, mà không có những vũ khí đó ở trong tay, thì họ bảo vệ bằng cách nào? Kỹ sư Nguyễn Lân Thắng

"Điều mà tôi muốn nói ở đây đấy chính là tự do ngôn luận và quyền biểu tình. Cho đến hiện nay quyền biểu tình cũng như là quyền tự do ngôn luận liên tục bị nhà nước xâm phạm.

"Thế thì tôi không hiểu là đến lúc nào mà một công đoàn độc lập đứng ra bảo vệ quyền lợi của người lao động, mà không có những vũ khí đó ở trong tay, thì họ bảo vệ bằng cách nào?

Kỹ sư Nguyễn Lân Thắng bày tỏ băn khoăn về việc làm cách nào đảm bảo để Việt Nam tôn trọng các cam kết khi thiếu vắng nhiều quyền cơ bản như biểu tình và tự do ngôn luận

"Cho nên tôi nghĩ Hiệp định thương mại tự do cũng là một điều rất là hay và một tác động đến xã hội Việt Nam rất là lớn và đây là cơ hội để người dân và những người lao động có thể bắt đầu thực thi các quyền công dân của mình, đặc biệt là quyền tự do ngôn luận và quyền biểu tình."

'Một vấn đề đau đầu'

Ngay trước đó, PGS. TS. Phạm Quý Thọ từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư (FDI) của Việt Nam nêu quan điểm với bàn tròn về mối quan hệ kinh tế với dân chủ, nhân quyền qua hiệp ước mới ký kết:

Tôi nghĩ là không thể có một công đoàn độc lập ở Việt Nam, đặc biệt trong 5 năm tới, bởi vì chúng ta còn phải sửa luật và còn phải làm rất nhiều vấn đề để làm điều đấy - PGS. TS. Phạm Quý Thọ

Hiệp định Thương mại Việt Nam – EU ký ngày 30/6

"Liên quan tăng trưởng kinh tế với dân chủ và nhân quyền, thì luôn luôn là vấn đề phức tạp, đặc biệt khi Việt Nam tham gia những hiệp định như vừa rồi. Hiệp định này gắn không chỉ với xã hội dân sự..., nó đặc biệt nhấn mạnh tới lao động.

"Lao động ở Việt Nam là một vấn đề hết sức phức tạp, ngay cả luật lao động ngày xưa cũng đã qua một giai đoạn rất là lâu mới có thể thông qua được vào năm 1996. Đến bây giờ, Hiệp định này người ta đặc biệt chú ý đến vấn đề lao động... trong đó có thành lập công đoàn độc lập. Đây là một vấn đề hết sức đau đầu đối với Việt Nam.

"Bởi vì dân quyền, nhân quyền vân vân thì chúng ta có thể nấp dưới hình thức này, hình thức kia, chúng ta có thể làm giảm nhẹ vấn đề được, nhưng với công đoàn độc lập, đây là một cái mang tính tổ chức rất rõ ràng mà buộc Việt Nam phải tuân thủ trong một thời gian tới. Nhưng đây là một thách thức thực sự đối với cải cách thể chế hiện nay ở Việt Nam.

Chuyên gia chính sách công, PGS. TS. Phạm Quý Thọ cho rằng công đoàn độc lập được thừa nhận là một thách thức đối với chính quyền Việt Nam

"Nếu mà anh không làm được điều này, bây giờ khác với ngày xưa là có khi người ta đặt nặng tăng trưởng kinh tế hoặc là lợi ích kinh tế lên trên dân chủ và nhân quyền, nhưng càng gần đây, đặc biệt là chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, người ta bắt đầu đặt vấn đề này lên nặng hơn, người ta chú trọng vấn đề này nặng hơn và châu Âu cũng đã đặt vấn đề này nặng hơn thông qua lao động.

"Và câu hỏi mà một vị khán giả của BBC Tiếng Việt đặt ra [khi nào có công đoàn độc lập], tôi nghĩ là không thể có một công đoàn độc lập ở Việt Nam, đặc biệt trong 5 năm tới, bởi vì chúng ta còn phải sửa luật và còn phải làm rất nhiều vấn đề để làm điều đấy, đây là vấn đề đau đầu nhất và cũng buộc Việt Nam phải có những cải cách thật sự từ cấp cao nhất thì mới hy vọng có thể làm tốt vấn đề lao động, thì nó mới thúc đẩy và phát triển bền vững về mặt kinh tế được," nguyên Chủ nhiệm Khoa Chính sách công, Học viện Chính sách và Phát triển nói với Bàn tròn.

Đòn bẩy quan trọng nhất vẫn là kinh tế. Phải học tập ông Donald Trump. Hãy dùng những công cụ kinh tế để mà giám sát và chế tài - PGS. TS. Hoàng Ngọc Giao

Chế tài bắt buộc thế nào?

Về việc chế tài để đảm bảo rằng Việt Nam sẽ thực thi đầy đủ và nghiêm chỉnh hiệp định đã ký, đặc biệt trong các khía cạnh được đề cập ở trên, PGS. TS. Hoàng Ngọc Giao, Viện trưởng Viện nghiên cứu chính sách, pháp luật và phát triển, thuộc Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam (Vusta), nói:

"Theo thực tiễn mà từ trước đến này thực hiện các điều ước quốc tế, tôi chia sẻ một ý kiến rằng việc Việt Nam trước khi gia nhập một điều ước nào, thì đều có những cam kết liên quan vấn đề dân chủ, nhân quyền, nhưng khi đã ký kết xong thì dường như những vấn đề đó bị buông lơi và thậm chí không còn được thực thi.

"Câu chuyện này trên thực tế có, nhưng ở đây vấn đề rất khó là thế này, là quan hệ giữa các quốc gia là quan hệ bình đẳng, quan hệ ở cấp Công pháp, do đó cho nên việc đàm phán để đặt quyền lực của quốc gia này, nhóm quốc gia này để kiểm soát quốc gia khác cũng rất khó.

PGS. TS. Hoàng Ngọc Giao cho rằng các chế tài về kinh tế, tài chính là công cụ hữu hiệu nhất để giám sát và chế tài Việt Nam thực hiện hiệp định và điều ước quốc tế

"Tôi xin nói ngay mấy Công ước quốc tế về nhân quyền, quyền dân sự chính trị, nó có hẳn cả một chương để giám sát thực hiện, nó có cả hẳn cơ chế, ví dụ như cơ chế Báo cáo Định kỳ phổ quát, cơ chế cử điều tra viên đến tận quốc gia, thế mà vi phạm vẫn là vi phạm thôi.

"Ở đây tôi nghĩ có lẽ đòn bẩy quan trọng nhất vẫn là kinh tế. Phải học tập ông Donald Trump. Hãy dùng những công cụ kinh tế để mà giám sát và chế tài.

"Ví dụ như trong vấn đề nhân quyền, tôi được biết là nước Mỹ có đạo luật Magnitsky, và trong đó nói rõ là những cá nhân nào ở trung ương cũng như địa phương mà vi phạm chính quyền, thì chính quyền hành pháp phải báo cáo cho quốc hội và phải có lệnh trừng phạt bằng cách phong tỏa tài sản của những người đó ở nước ngoài.

Liên minh Châu Âu ký Hiệp định Thương mại Tự do (EVFTA) và Hiệp định Bảo hộ Đầu tư với Việt Nam (EVIPA) tại Hà Nội hôm 30/6/2019

"Theo tôi cách làm đó là hiệu quả nhất, thay vì những thỏa thuận, cam kết giữa quốc gia này, quốc gia khác. Tôi nhắc lại đến như Công ước về quyền dân sự, quyền chính trị, cả một cơ chế rất sát sao như vậy, vậy mà hồ sơ nhân quyền của Việt Nam đâu có được cải thiện chút nào đâu?

"Thế thì vấn đề ở đây, một lần nữa, công cụ mà quốc tế và những đối tác làm ăn với Việt Nam có thể sử dụng hữu hiệu nhất, đó là những công cụ kinh tế mà đặc biệt nhắm vào những cá nhân ban hành những chính sách, hoặc thực thi những hành động để bắt bớ những tù nhân lương tâm, cũng như là đàn áp những người biểu tình.

"Và những người đó thường là những người có tiền, có của và có tài sản ở nước ngoài, do đó dùng công cụ kinh tế thì có lẽ sẽ hữu ích hơn," ông Hoàng Ngọc Giao nói với Bàn tròn của BBC hôm 04/7.

Mời quí vị bấm vào đường dẫn này để theo dõi toàn văn Bàn tròn thứ Năm từ London của BBC News Tiếng Việt hôm 04/7/2019.

https://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-48874261