BY KHỔNG LOAN
Mấy hôm nay mình nghiên cứu mô hình báo chí của Forbes.com, vì rất tò mò muốn biết, tại sao trong thời điểm khó khăn với tất cả các tòa soạn như hiện nay, Forbes vẫn ổn. Thực tế, 152 tờ báo đã bị đóng cửa năm 2011, sa thải nhân viên. Gần đây nhất là Washington Post khiến người ta chú ý khi được bán cho tỉ phú Amazon. Có hẳn 1 trang theo dõi “những cái chết của các tờ báo” ở đây.
- Sử dụng mô hình cộng tác viên: Bạn làm báo chuyên nghiệp, well, you’d better prepare yourself to embrace a dead end. Vì Forbes có tới hơn 1.000 cộng tác viên, là những chuyên gia, doanh nhân, lãnh đạo doanh nghiệp, tác giả, nhà nghiên cứu, nhà sáng chế (thật sự) viết bài cho Forbes.com. Họ có tài khoản riêng, tự viết, tự post bài lên Forbes.com.
Đúng vậy, Forbes.com hoàn toàn là 1 trang web mở, không có ai đọc lại bài người viết, kiểm duyệt nội dung của họ. Vì những người viết này là chuyên gia rồi nên họ sẽ viết những gì họ hiểu rất rõ. Vì sao họ biết họ viết có ổn hay không? Hệ thống kỹ thuật sẽ giúp họ biết bài đó có bao nhiêu người đọc, bao nhiêu người share, like… whatever, để từ đó giúp người viết viết cho tốt hơn. Họ đã có kiến thức nền tảng cực tốt rồi, thì việc học các kỹ thuật viết để phù hợp với độc giả online là điều không quá khó. Họ được gọi là entrepreneurial journalist, và mô hình báo chí của Forbes là entrepreneurial journalism. Mình vẫn đang nghĩ nên hiểu nó theo tiếng Việt như thế nào để đúng đây. Mô hình cộng tác nội dung? (content contributor model)? Đại khái mỗi người viết sẽ có 1 blog trên Forbes.com, họ sở hữu blog đó.
- Những cộng tác viên có được trả tiền không? Đa phần là không nhé. Chỉ có những người viết bài đạt tới 1 lượng hit hoặc share nhất định nào đó (mà chắc hẳn là rất nhiều) thì mới được. Vì sao họ viết miễn phí mà họ vẫn viết. Vì ghi “Forbes contributor” vào CV là một cụm từ rất valuable. What? Forbes? Contributor? Wow! It’s about branding and recognization.
- Những cộng tác viên có được trả tiền không? Đa phần là không nhé. Chỉ có những người viết bài đạt tới 1 lượng hit hoặc share nhất định nào đó (mà chắc hẳn là rất nhiều) thì mới được. Vì sao họ viết miễn phí mà họ vẫn viết. Vì ghi “Forbes contributor” vào CV là một cụm từ rất valuable. What? Forbes? Contributor? Wow! It’s about branding and recognization.
Forbes.com có hơn 1.000 cộng tác viên như thế rồi. Họ ở khắp mọi nơi trên thế giới, họ viết về những thứ họ giỏi nhất. Forbes viết về cái gì? Kinh doanh, sáng kiến, đổi mới, lối sống cao cấp, công nghệ, ý tưởng… Họ không cần thù lao vì nhờ Forbes.com, họ được nhiều người biết đến, dễ bán được sách, được mời phát biểu, hay xây dựng thương hiệu bản thân. Tức họ sẽ có được nguồn thu từ những nguồn khác.
P.S: Hãy biến mình thành một nơi có uy tín để đa phần sẽ sung sướng, hạnh phúc, và vinh dự được làm việc miễn phí cho mình. Well, it’s hard job. Cũng phải tốn cả trăm năm í nhỉ? 
- Lewis DVorkin cho rằng, blogging không cạnh tranh với journalism, nó enhance journalism. Ở chỗ nào? Ở chỗ mọi thứ trở nên minh bạch, mở, check…Thông qua gì? Comment, share, attribute. Những độc giả comment bản thân họ cũng là các chuyên gia, nên Forbes.com mở ra một diễn đàn mà các ý tưởng tốt được trao đổi, chia sẻ. Nói chung the big gets bigger then becomes the great.
- Lewis DVorkin tin báo chí thời nay chủ yếu mang màu sắc cá nhân, tức người thực sự tạo ra nội dung (có thể là nhà báo hoặc ai đó), và người sử dụng nội dung đó. Ông cho rằng ngôn ngữ báo chí mới thế kỷ 21 là: content creators, post, participants, comments, marketers, transparency, RSS feed, authenticity, context, platform, CMS, video, engagement, data, brand, accountability, self-correcting, search, social, friends, curate, distribution, impression, screen, flow, streams, producer, slideshow, terminal, unique visitor, repeat visitor, SEO, SMO, engaging…..
Có 9 yêu cầu để có thể khiến 1 mô hình báo chí tồn tại bền vững: Chất lượng (Quality), Tính xác thực (Authencity), Tính giải trình (Accountability), Tính dễ sử dụng (Usability), Số lượng (Quantity), Tính hiệu quả (Effectivity), Tính có thể quy mô hóa được (Scalability), Tính đem lại lợi nhuận (Profitability).
- Bạn muốn biết về số lượng đọc Forbes.com? Mức kỷ lục là 49 triệu unique users trong tháng 4.2013. Ba năm trước là 15 triệu. Thời buổi báo in khó khăn, lượng phát hành báo in của forbes tăng 17,5% trong nửa đầu năm 2013 so với cùng kỳ năm ngoài. Tổng số phát hành trên khắp thế giới tăng 1%. Tờ tạp chí này có 37 ấn bản ngôn ngữ địa phương , với tổng lượng phát hành toàn cầu là 2 triệu bản. Forbes mới chỉ làm theo cách mới trong 3 năm qua, và những thay đổi nó tạo ra rất ấn tượng, đáng để tham khảo.
- Vì sao mô hình Forbes.com tồn tại và phát triển được? Vì nó hoạt động trong một xã hội tự do về tư tưởng. Và phục vụ niche market, chuyên viết về kinh doanh một cách có chất lượng và chuyên nghiệp trong gần 100 năm qua.
- Đọc những gì Lewis DVorkin viết cho mình suy nghĩ gì? Đó là 1 thông điệp rất rõ ràng của 1 tòa soạn muốn đưa ra cho công chúng hiểu về mình. Bạn làm 1 tờ báo như thế nào, hướng tới đối tượng nào? Thông điệp thống nhất, rõ ràng, công khai, minh bạch. Kiểu bạn hỏi 100 người trong tòa soạn thì cả 100 người nói những điều giống nhau về tờ báo của mình. Hỏi 1.000 đối tượng độc giả của mình, họ sẽ nói những điều giống nhau về tờ báo họ đọc (theo cách bạn muốn). That works.
- Với các bạn đang muốn học viết báo? Tôi hi vọng các bạn sẽ tìm chuyên ngành mình thích, ví dụ, ngành y, kinh tế, giải trí, công nghệ, tài chính, quản trị công…để học. Học viết báo, trong tương lai, sẽ là không đủ. Bạn sẽ không thể cạnh tranh với những chuyên gia cộng tác với các tờ báo kiểu Forbes.com (và nếu mô hình này hay, nó sẽ được nhân rộng ra khắp nơi). Suy cho cùng, các nguyên tắc về nghề nghiệp báo chí rất ngắn gọn, các kỹ năng nghề nghiệp cũng rất dễ học. Bạn sẽ hấp thụ rất nhanh. Cái bạn cần là chuyên môn đặc biệt của mình. Hãy học đi kẻo sẽ quá trễ cho tương lai của mình.
- Vậy Forbes.com quản lý các cộng tác viên ra sao? Đó chắc hẳn là một hệ thống công nghệ rất sophisticated. Vậy làm thế nào để giữ vững tính chuẩn mực và minh bạch, liêm chính của một mô hình báo chí chuyên nghiệp? Đó là một câu chuyện thú vị để tìm hiểu trong những entry tiếp theo. Nhưng trước hết, hãy đọc câu chuyện gây tranh cãi gần đây của Forbes khi định giá tài sản của hoàng thân Arab chỉ có 20 tỉ đô la Mỹ, ít hơn gần 10 tỉ đô la Mỹ mà ôngkhẳng định mình sở hữu, và cách mà phóng viên viết bài trả lời các thắc mắc.
Bạn muốn tìm hiểu thêm về mô hình của Forbes.com, hãy đọc cuốn sách này.
Bạn muốn theo dõi xem Forbes.com đang làm thế nào, hãy theo dõi Lewis Dvorkin tại đây.
P.S: Đây là mô hình của Forbes.com thôi, không phải Forbes nhé. Mình chưa ngâm cứu Forbes kỹ.
- Lewis DVorkin cho rằng, blogging không cạnh tranh với journalism, nó enhance journalism. Ở chỗ nào? Ở chỗ mọi thứ trở nên minh bạch, mở, check…Thông qua gì? Comment, share, attribute. Những độc giả comment bản thân họ cũng là các chuyên gia, nên Forbes.com mở ra một diễn đàn mà các ý tưởng tốt được trao đổi, chia sẻ. Nói chung the big gets bigger then becomes the great.
- Lewis DVorkin tin báo chí thời nay chủ yếu mang màu sắc cá nhân, tức người thực sự tạo ra nội dung (có thể là nhà báo hoặc ai đó), và người sử dụng nội dung đó. Ông cho rằng ngôn ngữ báo chí mới thế kỷ 21 là: content creators, post, participants, comments, marketers, transparency, RSS feed, authenticity, context, platform, CMS, video, engagement, data, brand, accountability, self-correcting, search, social, friends, curate, distribution, impression, screen, flow, streams, producer, slideshow, terminal, unique visitor, repeat visitor, SEO, SMO, engaging…..
Có 9 yêu cầu để có thể khiến 1 mô hình báo chí tồn tại bền vững: Chất lượng (Quality), Tính xác thực (Authencity), Tính giải trình (Accountability), Tính dễ sử dụng (Usability), Số lượng (Quantity), Tính hiệu quả (Effectivity), Tính có thể quy mô hóa được (Scalability), Tính đem lại lợi nhuận (Profitability).
- Bạn muốn biết về số lượng đọc Forbes.com? Mức kỷ lục là 49 triệu unique users trong tháng 4.2013. Ba năm trước là 15 triệu. Thời buổi báo in khó khăn, lượng phát hành báo in của forbes tăng 17,5% trong nửa đầu năm 2013 so với cùng kỳ năm ngoài. Tổng số phát hành trên khắp thế giới tăng 1%. Tờ tạp chí này có 37 ấn bản ngôn ngữ địa phương , với tổng lượng phát hành toàn cầu là 2 triệu bản. Forbes mới chỉ làm theo cách mới trong 3 năm qua, và những thay đổi nó tạo ra rất ấn tượng, đáng để tham khảo.
- Vì sao mô hình Forbes.com tồn tại và phát triển được? Vì nó hoạt động trong một xã hội tự do về tư tưởng. Và phục vụ niche market, chuyên viết về kinh doanh một cách có chất lượng và chuyên nghiệp trong gần 100 năm qua.
- Đọc những gì Lewis DVorkin viết cho mình suy nghĩ gì? Đó là 1 thông điệp rất rõ ràng của 1 tòa soạn muốn đưa ra cho công chúng hiểu về mình. Bạn làm 1 tờ báo như thế nào, hướng tới đối tượng nào? Thông điệp thống nhất, rõ ràng, công khai, minh bạch. Kiểu bạn hỏi 100 người trong tòa soạn thì cả 100 người nói những điều giống nhau về tờ báo của mình. Hỏi 1.000 đối tượng độc giả của mình, họ sẽ nói những điều giống nhau về tờ báo họ đọc (theo cách bạn muốn). That works.
- Với các bạn đang muốn học viết báo? Tôi hi vọng các bạn sẽ tìm chuyên ngành mình thích, ví dụ, ngành y, kinh tế, giải trí, công nghệ, tài chính, quản trị công…để học. Học viết báo, trong tương lai, sẽ là không đủ. Bạn sẽ không thể cạnh tranh với những chuyên gia cộng tác với các tờ báo kiểu Forbes.com (và nếu mô hình này hay, nó sẽ được nhân rộng ra khắp nơi). Suy cho cùng, các nguyên tắc về nghề nghiệp báo chí rất ngắn gọn, các kỹ năng nghề nghiệp cũng rất dễ học. Bạn sẽ hấp thụ rất nhanh. Cái bạn cần là chuyên môn đặc biệt của mình. Hãy học đi kẻo sẽ quá trễ cho tương lai của mình.
- Vậy Forbes.com quản lý các cộng tác viên ra sao? Đó chắc hẳn là một hệ thống công nghệ rất sophisticated. Vậy làm thế nào để giữ vững tính chuẩn mực và minh bạch, liêm chính của một mô hình báo chí chuyên nghiệp? Đó là một câu chuyện thú vị để tìm hiểu trong những entry tiếp theo. Nhưng trước hết, hãy đọc câu chuyện gây tranh cãi gần đây của Forbes khi định giá tài sản của hoàng thân Arab chỉ có 20 tỉ đô la Mỹ, ít hơn gần 10 tỉ đô la Mỹ mà ôngkhẳng định mình sở hữu, và cách mà phóng viên viết bài trả lời các thắc mắc.
Bạn muốn tìm hiểu thêm về mô hình của Forbes.com, hãy đọc cuốn sách này.
Bạn muốn theo dõi xem Forbes.com đang làm thế nào, hãy theo dõi Lewis Dvorkin tại đây.
P.S: Đây là mô hình của Forbes.com thôi, không phải Forbes nhé. Mình chưa ngâm cứu Forbes kỹ.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét