Thể thao tích cực: "workout"

Sự phổ biến của phong trào "workout"

Tác Giả: Trần Trí DũngPhong trào tập thể dục (workout) và giảm cân nặng ngày càng phổ biến ở Mỹ. Một số người gần như là bị “ghiền”, không khác kiểu mê đi... shopping đối với nhiều người khác. Kỹ nghệ thể dục bắt đầu định hình thập niên 1970-80. Thời đó nở rộ các phong trào tập aerobics, rồi chạy bộ, rất thịnh hành. Sang thập niên 1990, các câu lạc bộ thể dục (fitness gym) xuất hiện ngày càng nhiều. Sang đầu thế kỷ 21, có thể nói là thời hoàng kim của phong trào “workout” với đủ loại môn được ưa thích: bơi lội, cử tạ, đạp xe, đấm bốc... Các phương pháp huấn luyện khoa học, chuyên sâu, vốn trước kia chỉ dành cho các lực sĩ nhà nghề, cũng bắt đầu thấy áp dụng rộng rãi.

Một trong những hấp lực của các “gym” là sự tiện lợi. Chúng có mặt khắp nơi, lắm khi mở cửa suốt ngày đêm. Các trung tâm này được trang bị đầy đủ máy tập thể dục, máy chạy bộ, dàn tạ, hồ bơi, spa, sân chơi banh, huấn luyện viên cho từng nhóm hoặc từng cá nhân, các lớp học aerobics, yoga, v.v... Số thành viên các câu lạc bộ thể dục tăng đều trong thập niên 1990, đặc biệt bùng nổ đầu thế kỷ 21. Những năm đầu 2000, có chưa đầy 17,000 trung tâm thể dục trên khắp nước, đến 2008 con số này tăng lên gần 30,000. Cũng cùng năm, có 41 triệu người Mỹ là thành viên của một “gym” nào đó, 16 triệu trong số này thường xuyên tập luyện, trung bình 100 ngày / năm.

Ngày nay, kỹ nghệ thể dục tạo doanh số khoảng $10 tỉ mỗi năm, thuê mướn trên 300,000 chuyên viên. Nhiều huấn luyện viên toàn thời gian thường làm việc 50-60 giờ mỗi tuần, lãnh lương trung bình $37,000 một năm. Thống kê có 1,5% là những huấn luyện viên hàng đầu, có thể lãnh lương trên 100,000 / năm. Nói chung, thành viên các “gym” tập trung chánh yếu giới trẻ từ 18 đến 34 tuổi. Nhưng gần đây kỹ nghệ thể dục có nhiều nỗ lực tiếp cận các lứa tuổi khác nhau. Theo chiều hướng nhằm hấp dẫn các giới cao niên dự phần tập luyện, có tiên đoán trong một ngày không xa, rải rác quanh các “gym”, bạn sẽ bắt gặp nhiều máy đo đường trong máu, đo huyết áp, đo độ loãng của xương...

Hấp lực lớn nhất của “workout” là ích lợi sức khoẻ. 

Thống kê có hơn 72 triệu người Mỹ, tức khoảng 1/3 dân số, ngày nay bị mập phì mãn tính. Đây là một trong những lý do các bác sĩ thường hối thúc bịnh nhân của mình siêng năng tập thể dục. Chỉ cần 15 phút vận động mỗi ngày, người ta có thể giảm 14% nguy cơ tử vong so với người không hề tập luyện. 

Workout thường xuyên giúp tim trở nên mạnh mẽ. Đây là những cơ bắp trọng yếu nhất trong cả cơ thể, chịu trách nhiệm bơm máu nuôi toàn thân. Một trái tim khoẻ là một chiếc máy bơm máu hiệu quả, ngăn ngừa chứng đột quỵ. Thể dục giúp tăng tiến trình trao đổi chất trong cơ thể (metabolism), cùng lúc ngăn chặn các chứng cao máu, cao cholesterol, tiểu đường, phong thấp, teo cơ... Mỗi khi vận động, cơ thể thêm năng lượng, đầu óc sảng khoái, hệ thống miễn nhiễm cũng mạnh lên (bạn ít bị nhiễm bịnh cảm cúm hơn). ­­­Workout tăng sức mạnh bắp thịt, các khớp xương thêm dẻo dai, giảm bớt đau nhức mình mẩy, xương cốt, nhất là lúc về già, làm chậm lại tiến trình lão hoá. Khảo sát sức khoẻ cho thấy, chỉ cần 10 phút tập thể dục có thể giúp giấc ngủ ngon hơn, và cứ mỗi phút đi bộ có thể kéo dài đời sống thêm 1.5 đến 2 phút.

Cách thức workout rất đa dạng, muôn hình muôn vẻ. Phúc trình gần đây của chánh phủ Hoa Kỳ cho biết, muốn giảm cân nặng, cùng lúc không lên cân trở lại, bạn cần duy trì tập thể dục 60 phút mỗi ngày. Trong 1 giờ workout này, lượng calorie bạn đốt nhiều bằng 23 giờ không vận động. Đi bộ và bơi lội rất tốt, lợi tim phổi, giúp cơ thể hấp thụ và sử dụng nhiều khí oxy hơn. Đi xe đạp tốt cho sức khoẻ mà không thêm áp lực lên lưng, hông, đầu gối, cổ chân... Trò nhảy dây (jumping) đốt rất nhiều calorie, giúp nở nang hầu hết các cơ bắp. Đây là cách tập rất tốt, xin bạn đừng nghĩ chỉ là trò chơi dành cho trẻ con. Môn yoga thì kết hợp co duỗi cơ, xương, hít thở đều nhịp, và thả lỏng -- tất cả đều có ích cho hệ tim mạch. Và còn nhiều cách workout khác nữa...

Riêng môn cử tạ là một trong những phương pháp tập luyện được ưa thích nhất, đặc biệt với nam giới. Môn này giúp cơ bắp nở nang, mạnh mẽ, bớt chứng loãng xương, rạn nứt xương... Với nhiều người, tập tạ cho thân hình tráng kiện, bảnh bao, có thể đem lại thêm tự tin. Tập tạ đòi hỏi người ta phải tập trung, trì chí, quyết tâm đến cùng. Người không bỏ cuộc, thu đạt kết quả như ý cũng dễ thành công trong đời sống với các đức tính này.

Tuy nhiên, cũng cần cẩn trọng. Tập tạ nhiều có thể gây áp lực lên các khớp xương, các lớp sụn... dễ đưa đến các chứng đau lưng, đau vai, và những loại đau nhức khác về sau. Nếu làm ngơ không chữa trị, tình thế trở nên nặng hơn, khiến về già di chuyển khó khăn, thậm chí phải tuỳ thuộc người khác. Một điều nên để ý nữa là việc lạm dụng các chất thuốc “bổ”. Không ít thuốc kích thích thịnh hành nơi thị trường chợ đen, như chất Serostim giúp làm phồng bắp thịt. Có một điều nghịch lý: Trong khi nhiều người cử tạ rất cẩn thận, không rượu chè, không hút thuốc, ăn uống điều độ... nhưng lại xoay qua sử dụng chất kích thích. Lạm dụng chất kích thích có thể gây đau đớn, rủi ro bị “side effect”, chẳng hạn như hại gan.

Trước mỗi cử tập thể dục, các huấn luyện viên khuyên bạn nên ăn nhẹ. Một cái bụng trống rỗng cũng có nghĩa bạn không đủ năng lượng để tập một cách hiệu quả, thậm chí cơ thể có thể rút bớt cơ bắp, lấy năng lượng cho bạn workout. Trước khi tập nên ăn những thực phẩm giàu chất carbohydrates (carb), như bánh mì chẳng hạn. Carb là chất tạo năng lượng cần cho vận động. Nếu bạn workout vào cuối ngày, cần chú trọng bữa ăn trưa đủ dinh dưỡng. Khoảng giữa buổi chiều (3-4 giờ) nên “tráng miệng” nhỏ (snack): đôi chút trái cây là tốt nhất.

Có thể bạn sắp sửa gia nhập dân số người Mỹ thích tập thể dục và chuẩn bị mua sắm máy móc tập thể dục. Các máy tân kỳ có thể rất hiệu quả. Nhưng điều quan trọng nhất vẫn là chính bạn. Nên tránh chạy theo phong trào. Cũng không cần mua máy móc chỉ vì những quảng cáo mời mọc bùi tai, như “đạt kết quả mau nhất”, “ít nhọc nhằn nhất”... Đối với workout, không có kết quả nào đến mà không qua khổ luyện. Trước khi đầu tư một khoản tài chánh gia đình không nhỏ để mua máy móc, bạn có thể tự vấn: liệu chúng có thật cần thiết để giúp mình tập thể dục cải thiện sức khoẻ hay không. Ở đây, ta lại bắt gặp sự tương phản (ít nhiều mang tính... triết lý) giữa “cần” và “muốn”. Rất thường khi, cái bạn “muốn” chưa chắc là cái bạn thật sự “cần”. Một mẹo nhỏ nữa: bạn cũng có thể dễ dàng tìm mua các máy móc đã dùng rồi (“used” hoặc “second hand”) nhưng còn rất tốt, với giá phải chăng.

Có vài điều cần nhớ nếu bạn đang lên kế hoạch workout và chuẩn bị mở hầu bao mua máy móc. Tập thể dục là công việc lâu dài, đòi hỏi bền bỉ, kiên nhẫn. Thống kê cho thấy, cứ đến quý 1 hằng năm -- chính vào thời điểm này -- lại có thêm nhiều người ghi danh vào các “gym” nhất. Phần lớn còn chịu ảnh hưởng các “New Year’s Resolution” -- những điều tự hứa với lòng trong đêm giao thừa năm trước. Nhưng trên thực tế, hơn 80% số người bắt đầu tập thể dục sẽ bỏ cuộc chỉ sau thời gian ngắn.

Bạn cũng có thể tập thể dục ở bất cứ đâu chứ không phải chỉ ở “gym” hay với các máy móc đời mới nhất. Không ít các sở làm cũng có một hình thức “gym” nào đó, và khuyến khích nhân viên tập thể dục. Giữa ngày làm việc, bạn đừng quên đứng dậy, đi tới lui sau mỗi giờ ngồi tại chỗ, cũng đã có lợi rồi. Khi về nhà, trong lúc xem TV, bạn có thể làm ngơ chiếc “remote control”, để thỉnh thoảng đứng dậy, bước tới TV điều chỉnh âm thanh hoặc thay đổi đài. Cũng có thể vừa xem TV vừa ủi quần áo, đi tới lui, hoặc lên xuống cầu thang giữa những màn quảng cáo. Thậm chí có thể vừa xem TV, vừa đi bộ trên máy chạy bộ (treadmill) hoặc những máy tập thể dục khác. Làm như vậy, bạn cho cơ thể cơ hội vận động, thay vì chỉ ngồi yên tại ghế sofa. Các bạn có gia đình con nhỏ, cũng có thể một công đôi chuyện, khi đưa con ra công viên, cùng chạy xe đạp, vừa tập thể dục, vừa có thời gian bên con cái.

Cũng xin nhớ rằng, có những người dù workout thường xuyên, nhưng làm việc cả ngày, ngồi một chỗ, thì vẫn dễ gặp rủi ro hơn là người năng động, thường đi lại không ngừng. 

Xung quanh chuyện “workout”, có vài con số đáng ngẫm. Ở Mỹ, một người lớn trung bình xem TV hơn 150 giờ mỗi tháng, và gần 30 giờ lang thang trên Internet. Có đến 60% phụ nữ không hề tập thể dục. Đối với đàn ông, những người tập luyện đều đặn giảm đến 70% rủi ro gặp các triệu chứng rối loạn sinh dục, so với người không tập luyện. Về phương diện nghề nghiệp, các bác bưu tá trung bình đi bộ 8 mile mỗi ngày, giới bồi bàn đi lại 4 mile / ngày, trong khi cảnh sát khoảng 2 mile / ngày. Về phương diện xã hội, học vấn có thể làm nên khác biệt. Đến 80% những người chưa từng tốt nghiệp trung học cũng không hề tập thể dục, trong khi đến 60% người có từ bằng cử nhân trở lên thường xuyên workout. Nếu toan tính cai thuốc lá, thì người thường xuyên tập luyện cũng dễ thành công hơn gấp 2 lần.

Tóm lại, tập thể dục thường xuyên không chỉ có lợi cho cơ thể, mà còn giúp phấn chấn tinh thần, làm việc hiệu quả hơn, cả trong đời riêng lẫn công việc. Tập luyện nơi các gym đông người, hoặc đi chung với bạn bè, cũng có thể truyền thêm cảm hứng cho bạn, có thể tăng tình đồng đội, thắt chặt tình bạn...

Đi xe đạp - vừa là thú vui, thời gian cho gia đình, vừa là phương cách workout hiệu quả.TT

http://baotreonline.com/The-thao/Bai-the-thao/phia-sau-s-ph-bin-ca-phong-trao-qworkoutq.html#.UVWBgBc008k