Trump có thể hạ bệ đồng đô la như thế nào
Edward Fishman, Gautam Jain và Richard Nephew | Tiền tệ dự trữ của thế giới có thể không đứng vững được trước sự vũ khí hóa sức mạnh kinh tế của Mỹ
Đồng đô la Mỹ là đồng tiền thống trị trong thương mại và tài chánh toàn cầu trong hơn bẩy thập niên. Trong suốt thời gian đó, có rất ít điều thực sự đe dọa đến vị thế của nó. Hệ thống kinh tế toàn cầu hoạt động với quán tính đáng kể. Những bên tham gia chính, từ chính phủ đến những ngân hàng cho đến những tập đoàn đa quốc gia, đều thích những cơ chế đã được thí nghiệm và kiểm tra để tiến hành thương mại và tài chánh.
Những tựa đề giật gân thường tuyên bố rằng những quốc gia đang tìm kiếm những lựa chọn thay thế cho đồng đô la, rằng một tập đoàn mới đang cố gắng tạo ra một loại tiền tệ đối thủ hoặc rằng cuộc khủng hoảng chính trị mới nhất ở Washington cuối cùng sẽ chấm dứt tình trạng dự trữ của đồng đô la. Nhưng qua nhiều thập niên tăng trưởng kinh tế thay đổi trên toàn thế giới, những giai đoạn hỗn loạn trên thị trường toàn cầu và những câu hỏi về tương lai của chính sách kinh tế Mỹ, sự thống trị của đồng đô la vẫn an toàn.
Cho đến bây giờ. Vào ngày 2 tháng 4, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố mức quan thuế mới áp dụng cho hầu hết mọi đối tác thương mại của Mỹ. Những kế hoạch của ông, khiến thị trường chứng khoán Mỹ và toàn cầu lao dốc, là ví dụ mới nhất về chủ đề nhất quán trong cách quản trị của ông: vũ khí hóa sức mạnh kinh tế của Mỹ.
Cho đến bây giờ. Vào ngày 2 tháng 4, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố mức quan thuế mới áp dụng cho hầu hết mọi đối tác thương mại của Mỹ. Những kế hoạch của ông, khiến thị trường chứng khoán Mỹ và toàn cầu lao dốc, là ví dụ mới nhất về chủ đề nhất quán trong cách quản trị của ông: vũ khí hóa sức mạnh kinh tế của Mỹ.
Trump đã áp đặt quan thuế lên hàng hóa từ Canada và Mexico để đáp trả nhiều vấn đề được cho là bất lợi và khôi phục chiến dịch gây sức ép tối đa lên Iran đã bắt đầu trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông. Kết hợp với những cuộc tấn công của Trump vào nền dân chủ pháp trị, những nỗ lực vụng về, thất thường của ông nhằm biến lợi thế kinh tế của Washington thành vũ khí gây ra mối đe dọa lớn nhất cho đến nay đối với vị thế là đồng tiền dự trữ của đồng đô la.
Nếu mối đe dọa đó trở thành hiện thực, Mỹ và thế giới sẽ tồi tệ hơn. Nếu không có đồng đô la giúp thúc đẩy thương mại và dòng chảy tài chánh, tăng trưởng sẽ chậm lại và mọi người ở khắp mọi nơi sẽ trở nên nghèo hơn. Và sự cô lập của Mỹ sẽ không mang lại sự phục hồi sản xuất mà chính quyền Trump tuyên bố đang hướng tới, vì nguyên liệu thô nhập cảng ngày càng đắt đỏ và thị trường vốn cạn kiệt. Hậu quả thực sự của việc đồng đô la suy yếu sẽ là sự sụp đổ của chính quyền lực kinh tế mà Trump đang cố gắng nắm giữ.
Nếu mối đe dọa đó trở thành hiện thực, Mỹ và thế giới sẽ tồi tệ hơn. Nếu không có đồng đô la giúp thúc đẩy thương mại và dòng chảy tài chánh, tăng trưởng sẽ chậm lại và mọi người ở khắp mọi nơi sẽ trở nên nghèo hơn. Và sự cô lập của Mỹ sẽ không mang lại sự phục hồi sản xuất mà chính quyền Trump tuyên bố đang hướng tới, vì nguyên liệu thô nhập cảng ngày càng đắt đỏ và thị trường vốn cạn kiệt. Hậu quả thực sự của việc đồng đô la suy yếu sẽ là sự sụp đổ của chính quyền lực kinh tế mà Trump đang cố gắng nắm giữ.
TIỀN TỆ CHUNG
Mặc dù đồng đô la đã vượt qua đồng bảng Anh vào giữa những năm 1920 để trở thành đồng tiền được lựa chọn trong dự trữ ngoại hối toàn cầu, nhưng vị thế là đồng tiền dự trữ của thế giới của đồng đô la chỉ được bảo đảm tại hội nghị Bretton Woods vào cuối Thế chiến II. Hội nghị đó đã dẫn đến sự ra đời của những tổ chức mới, Quỹ Tiền tệ Quốc tế và Ngân hàng Thế giới, và một hệ thống mới trong đó những loại tiền tệ được neo theo đô la Mỹ, có thể chuyển đổi thành vàng theo giá cố định. Cả những thể chế và chế độ neo đô la đều đặt sự ổn định tiền tệ vào trung tâm của nền kinh tế toàn cầu. Kể từ đó, đồng đô la vẫn giữ được vị thế thống lĩnh qua nhiều cuộc nổi dậy, thậm chí vượt qua được cả sự hỗn loạn sau quyết định phá vỡ tỷ giá hối đoái cố định giữa đồng đô la và vàng của Tổng thống Mỹ Richard Nixon vào năm 1971.
Vị thế của đồng đô la phụ thuộc vào một số đặc điểm mà bất kỳ loại tiền tệ nào cũng phải có nếu muốn chiếm phần lớn dự trữ ngoại hối của hầu hết những quốc gia khác. Ở mức cơ bản nhất, một loại tiền tệ như vậy phải có tính thanh khoản — nghĩa là dễ mua và bán — và hầu hết mọi người, ngân hàng và doanh nghiệp phải đồng ý dùng nó trong những giao dịch của họ.
Đồng đô la từ lâu đã chiếm ưu thế trên cả hai mặt trận. Trong hơn ba thập niên, từ 85% đến 90% giao dịch tiền tệ trên thị trường ngoại hối liên quan đến đô la. Trên hệ thống nhắn tin tài chánh SWIFT, nơi những ngân hàng quốc tế dùng để trao đổi hàng chục ngàn tỷ đô la mỗi ngày, khoảng 50% giao dịch được thực hiện bằng đô la, tăng từ mức khoảng 35% của một thập niên trước.
Đồng tiền dự trữ của thế giới không chỉ cần phải có tính thanh khoản và được dùng rộng rãi; nó cũng cần phải hoạt động như một đơn vị tính toán chung cho hàng hóa mậu dịch trên toàn cầu. Trên toàn thế giới, doanh số bán hàng hóa từ dầu mỏ đến kim loại đến cây trồng hầu như đều được tính bằng đô la. Khoảng 54% hóa đơn thương mại toàn cầu dùng đô la, mặc dù Mỹ chỉ chiếm khoảng 10% thương mại toàn cầu.
Yêu cầu cuối cùng đối với một loại tiền tệ dự trữ thành công là mọi người, doanh nghiệp và ngân hàng trung ương đều coi đó là phương tiện lưu trữ giá trị đáng tin cậy. Để làm được điều đó, quốc gia có đồng tiền này cần phải có thị trường tài chánh lớn và cởi mở với những cơ hội đầu tư hấp dẫn được quản lý theo luật định. Lạm phát thấp và ổn định cũng có tác dụng, vì vậy những người nắm giữ đồng tiền này biết rằng giá trị tài sản của họ sẽ không bốc hơi chỉ sau một đêm.
Đồng tiền dự trữ của thế giới không chỉ cần phải có tính thanh khoản và được dùng rộng rãi; nó cũng cần phải hoạt động như một đơn vị tính toán chung cho hàng hóa mậu dịch trên toàn cầu. Trên toàn thế giới, doanh số bán hàng hóa từ dầu mỏ đến kim loại đến cây trồng hầu như đều được tính bằng đô la. Khoảng 54% hóa đơn thương mại toàn cầu dùng đô la, mặc dù Mỹ chỉ chiếm khoảng 10% thương mại toàn cầu.
Yêu cầu cuối cùng đối với một loại tiền tệ dự trữ thành công là mọi người, doanh nghiệp và ngân hàng trung ương đều coi đó là phương tiện lưu trữ giá trị đáng tin cậy. Để làm được điều đó, quốc gia có đồng tiền này cần phải có thị trường tài chánh lớn và cởi mở với những cơ hội đầu tư hấp dẫn được quản lý theo luật định. Lạm phát thấp và ổn định cũng có tác dụng, vì vậy những người nắm giữ đồng tiền này biết rằng giá trị tài sản của họ sẽ không bốc hơi chỉ sau một đêm.
Thị trường chứng khoán Mỹ là thị trường lớn nhất thế giới, với tổng giá trị là 63 ngàn tỷ đô la vào cuối năm 2024 — tương đương gần một nửa tổng giá trị chứng khoán thế giới, ngay cả sau sự sụp đổ của thị trường trong năm nay. Nền kinh tế Mỹ mở cửa cho đầu tư nước ngoài: có rất ít hạn chế trong việc đưa vốn vào và ra khỏi đất nước. Cục Dự trữ Liên bang được mọi người coi là độc lập và đáng tin cậy. Tòa án và cơ quan quản lý Mỹ được tin cậy trên toàn thế giới trong việc giải quyết những tranh chấp kinh doanh, quản lý nền kinh tế theo hướng có thể dự đoán được và ngăn chặn tình trạng tham nhũng đáng kể.
Một lợi thế nữa là thị trường trái phiếu của chính phủ Mỹ là thị trường lớn nhất thế giới, với giá trị khoảng 28 ngàn tỷ đô la, chiếm hơn một phần tư thị trường trái phiếu chính phủ toàn cầu. Tín phiếu chính phủ Mỹ (thường gọi là công khố phiếu) cũng là hình thức nợ chính phủ thanh khoản nhất, với khối lượng giao dịch trung bình hàng ngày khoảng 900 tỷ đô la. Sự dễ dàng trong việc mua và bán này giúp những ngân hàng trung ương yên tâm rằng tín phiếu kho bạc là nơi an toàn để cất giữ tiền mặt. Tổng hợp lại, những yếu tố này — tính thanh khoản, mức độ dùng rộng rãi và tính an toàn — khiến cho việc đồng đô la chiếm phần lớn dự trữ quốc tế và đã như vậy trong nhiều thập niên trở nên không có gì đáng ngạc nhiên.
Một lợi thế nữa là thị trường trái phiếu của chính phủ Mỹ là thị trường lớn nhất thế giới, với giá trị khoảng 28 ngàn tỷ đô la, chiếm hơn một phần tư thị trường trái phiếu chính phủ toàn cầu. Tín phiếu chính phủ Mỹ (thường gọi là công khố phiếu) cũng là hình thức nợ chính phủ thanh khoản nhất, với khối lượng giao dịch trung bình hàng ngày khoảng 900 tỷ đô la. Sự dễ dàng trong việc mua và bán này giúp những ngân hàng trung ương yên tâm rằng tín phiếu kho bạc là nơi an toàn để cất giữ tiền mặt. Tổng hợp lại, những yếu tố này — tính thanh khoản, mức độ dùng rộng rãi và tính an toàn — khiến cho việc đồng đô la chiếm phần lớn dự trữ quốc tế và đã như vậy trong nhiều thập niên trở nên không có gì đáng ngạc nhiên.
MỘT LOẠI ĐỘC NHẤT
Lợi thế lớn khác của đồng đô la khi trở thành đồng tiền dự trữ của thế giới là nó không phải đối mặt với bất kỳ đối thủ đáng gờm nào. Đồng Nhân dân tệ của Trung Hoa đang xuất hiện, nhưng Trung Hoa lại thiếu thị trường tài chánh mở và thanh khoản, một trong những yêu cầu quan trọng nhất đối với một loại tiền tệ dự trữ. Đồng Nhân dân tệ không được tự do biến động trên thị trường ngoại tệ. Chính phủ Trung Hoa hạn chế dòng vốn lưu chuyển tự do thông qua những biện pháp như kiểm soát đầu tư vào và ra nước ngoài cũng như hạn chế chuyển khoản ngân hàng quốc tế. Người nước ngoài phải đối mặt với những rào cản về mặt pháp lý khi đầu tư vào thị trường tài chánh Trung Hoa, bao gồm thị trường trái phiếu địa phương, vốn cũng thiếu tính thanh khoản và chiều sâu như những thị trường nợ hàng đầu thế giới. Trung Hoa đã cố gắng quảng bá đối thủ cạnh tranh trong nước của mình với SWIFT, Hệ thống thanh toán liên ngân hàng xuyên biên giới (CIPS), đặc biệt là kể từ khi những lệnh trừng phạt lớn nhất loại trừ một số ngân hàng của Nga khỏi SWIFT vào năm 2022. Nhưng cho đến nay, CIPS chỉ thu hút được 0,2% khối lượng giao dịch của SWIFT.
[SWIFT là viết tắt của Hiệp hội viễn thông tài chánh liên ngân hàng toàn cầu (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication).
Đây là mạng lưới nhắn tin toàn cầu được các ngân hàng và tổ chức tài chánh sử dụng để gửi và nhận thông tin về các giao dịch tài chánh một cách an toàn, đặc biệt là chuyển tiền quốc tế.
Hãy coi SWIFT như “WhatsApp dành cho các ngân hàng”—nhưng thay vì trò chuyện, họ trao đổi hướng dẫn thanh toán một cách an toàn.
CIPS là viết tắt của Hệ thống thanh toán liên ngân hàng xuyên biên giới (Cross—Border Interbank Payment System, CIPS), hệ thống thanh toán do Trung Hoa phát triển nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc thanh toán và bù trừ các giao dịch nhân dân tệ (Nhân dân tệ Trung Hoa) quốc tế. Ngân hàng Nhân dân Trung Hoa (PBoC) đã ra mắt sản phẩm này vào tháng 10 năm 2015.]
Đối thủ cạnh tranh gần nhất của đồng đô la là đồng euro, đáp ứng nhiều điều kiện để dùng làm đồng tiền dự trữ toàn cầu. Khu vực đồng euro có thị trường vốn mở và thanh khoản, đồng euro là đồng tiền được giao dịch rộng rãi thứ hai trên thế giới và là đồng tiền dự trữ phổ biến thứ hai. Tuy nhiên, khu vực đồng euro không có liên minh tài chánh và quốc gia lớn nhất của khối, Đức, cho đến đầu năm nay vẫn chưa muốn phát hành lượng lớn nợ chính phủ. Việc thiếu chính sách tài khóa thống nhất của khu vực đồng euro đã dẫn đến cuộc khủng hoảng nợ Âu châu 2010–12, dẫn đến sự sụt giảm mạnh về khối lượng giao dịch đồng euro trên thị trường ngoại hối, những giao dịch SWIFT bằng đồng euro và tỷ trọng của đồng euro trong dự trữ của ngân hàng trung ương.
Những sai sót trong thiết kế của khu vực đồng euro đã trở nên trầm trọng hơn do thực tế là cổ phiếu Mỹ đã mang lại lợi nhuận gần gấp năm lần so với những cổ phiếu cùng loại ở Âu châu trong 15 năm qua, khiến những nhà phân bổ tài sản tập trung đầu tư vào Mỹ. Tệ hơn nữa đối với đồng euro, mối đe dọa địa chính trị đối với Âu châu do chủ nghĩa đế quốc Nga gây ra đã đưa ra cho những ngân hàng trung ương một lý do nữa để tránh xa đồng tiền này.
Những nỗ lực thúc đẩy những loại tiền tệ dự trữ mới nổi khác cho đến nay vẫn chưa đi đến đâu. Nhóm BRICS, một câu lạc bộ gồm những nền kinh tế lớn ngoài phương Tây, đã đưa ra một loại tiền tệ mới có thể cạnh tranh với đồng đô la. Ít nhất là trong tương lai gần, loại tiền tệ mới này, được cho là sẽ được hỗ trợ bởi một rổ tiền tệ từ những quốc gia tham gia, sẽ không gây ra mối đe dọa nào đối với sự thống trị của đồng đô la.
Những nỗ lực thúc đẩy những loại tiền tệ dự trữ mới nổi khác cho đến nay vẫn chưa đi đến đâu. Nhóm BRICS, một câu lạc bộ gồm những nền kinh tế lớn ngoài phương Tây, đã đưa ra một loại tiền tệ mới có thể cạnh tranh với đồng đô la. Ít nhất là trong tương lai gần, loại tiền tệ mới này, được cho là sẽ được hỗ trợ bởi một rổ tiền tệ từ những quốc gia tham gia, sẽ không gây ra mối đe dọa nào đối với sự thống trị của đồng đô la.
Không những không có kế hoạch tạo ra một liên minh tiền tệ hoặc tài chánh chung trong BRICS mà những quốc gia liên quan còn có những ưu tiên rất khác nhau trong nước và quốc tế. Một loại tiền tệ do một nhóm còn phân mảnh hơn cả khu vực đồng euro tạo ra không có triển vọng nghiêm túc nào trở thành sự lựa chọn mặc định cho hoạt động kinh doanh toàn cầu, đặc biệt là khi BRICS vẫn chưa giải thích cách thức hoạt động của nó.
Những lựa chọn thay thế sáng giá như bitcoin và vàng cũng không đạt được nhiều thành công. Tiền điện tử thiếu nhiều đặc điểm cần thiết để hoạt động như một loại tiền tệ dự trữ, gồm tính thanh khoản, tính ổn định về giá và sự hỗ trợ từ chính phủ hoặc một bên nào đó. nguồn giá trị rõ ràng. Vàng đã được dùng làm tiền tệ trong hàng ngàn năm và là nền tảng cho nhiều hệ thống tiền tệ cho đến tận gần đây, nhưng điểm yếu của nó hiện đã lộ rõ. Một điều nữa là chính phủ không thể kiểm soát được nguồn cung, do đó việc phụ thuộc vào vàng sẽ hạn chế khả năng ứng phó với những cuộc khủng hoảng kinh tế.
Những lựa chọn thay thế sáng giá như bitcoin và vàng cũng không đạt được nhiều thành công. Tiền điện tử thiếu nhiều đặc điểm cần thiết để hoạt động như một loại tiền tệ dự trữ, gồm tính thanh khoản, tính ổn định về giá và sự hỗ trợ từ chính phủ hoặc một bên nào đó. nguồn giá trị rõ ràng. Vàng đã được dùng làm tiền tệ trong hàng ngàn năm và là nền tảng cho nhiều hệ thống tiền tệ cho đến tận gần đây, nhưng điểm yếu của nó hiện đã lộ rõ. Một điều nữa là chính phủ không thể kiểm soát được nguồn cung, do đó việc phụ thuộc vào vàng sẽ hạn chế khả năng ứng phó với những cuộc khủng hoảng kinh tế.
LẦN NÀY THÌ KHÁC
Mặc dù đồng đô la có sức mạnh đến đâu, sự trở lại nắm quyền của Trump đã tạo ra mối đe dọa thực sự đối với vị thế của đồng tiền này lần đầu tiên sau nhiều thế hệ. Do thiếu những giải pháp thay thế sẵn có nên thiệt hại khó có thể chết ngay lập tức, nhưng nguy cơ và tốc độ suy thoái nghiêm trọng đã tăng lên. Ít nhất, hành động của Trump sẽ làm xói mòn những yếu tố hỗ trợ sự thống trị của đồng đô la.
Trong những tuần đầu nhậm chức, Trump đã theo đuổi những chính sách giúp đồng đô la mạnh lên, nhưng kể từ đó, đồng bạc xanh đã giảm giá so với những loại tiền tệ khác. Lúc đầu, đồng đô la tăng giá khi lãi suất của Mỹ tăng do những chính sách lạm phát của Trump, gồm quan thuế, trục xuất và đề nghị cắt giảm thuế. Tuy nhiên, những chính sách đó cùng với sự bất ổn kinh tế mà chúng tạo ra hiện đang gây sức ép lên đồng đô la vì thị trường kỳ vọng chúng sẽ gây thiệt hại đáng kể đến tăng trưởng của Mỹ, đặc biệt là sau thông báo về mức quan thuế toàn cầu mạnh tay và sâu rộng của Trump trong ‘Ngày Giải phóng’. Sự gián đoạn chuỗi cung ứng do chiến tranh thương mại, tình trạng thiếu hụt lao động do trục xuất và sự bất ổn chung về chính sách đang gây thiệt hại đến tâm lý kinh doanh và người tiêu dùng, dẫn đến chi tiêu thấp hơn, tăng trưởng thấp hơn và lãi suất thấp hơn. Phần lớn là do những chính sách của Trump, cổ phiếu Âu châu đã vượt trội hơn so với cổ phiếu hàng đầu của Mỹ; chỉ số chứng khoán tăng gần 20% trong quý đầu tiên của năm 2025, mức tăng lớn nhất trong hơn ba thập niên.
Nhìn xa hơn đường chân trời trước mắt, rủi ro từ chính sách của Trump thậm chí còn lớn hơn.
Trước hết, việc mạnh tay áp dụng quan thuế toàn cầu của Trump, ngoài việc gây bất ổn cho nền kinh tế Mỹ, còn gây thiệt hại không thể khắc phục đến uy tín của Mỹ như một đối tác thương mại. Điều này sẽ làm suy yếu nhu cầu và việc dùng đồng đô la. Những đồng minh của Mỹ sẽ phải chịu thiệt hại nghiêm trọng nhất vì nhiều nước trong số họ sẽ phải đối mặt với mức quan thuế cao hơn so với những đối thủ của Mỹ. Ví dụ, Israel, Nhật Bản và EU đều phải chịu mức thuế cao hơn Iran hoặc Nga. Những chuyên gia kinh tế đã chỉ ra rằng những quốc gia có nhiều khả năng nắm giữ dự trữ tiền tệ từ những đối tác địa chính trị của mình. Bằng cách xa lánh những đồng minh thân cận nhất của Mỹ, Trump đang đẩy xa những quốc gia sẵn sàng dựa vào thương mại được tạo điều kiện bằng đồng đô la. Quyết định của Trump chống lại Ukraine khi họ đang bị Nga xâm lăng và việc ông công khai đặt câu hỏi về cam kết phòng thủ chung theo Điều 5 của NATO đang làm gia tăng mối lo ngại về thiện chí giữ lời hứa của Mỹ. Khi những quốc gia tìm cách hạn chế sự phụ thuộc vào sự tùy hứng của Trump, họ khó có thể nhanh chóng giảm sự phụ thuộc vào đồng đô la, nhưng theo thời gian, mối quan hệ thương mại ngày càng phát triển với Trung Hoa và những nền kinh tế lớn khác có thể tạo động lực cho những doanh nghiệp thay thế đồng đô la trong một số giao dịch.
Những lệnh trừng phạt sẽ cung cấp thêm một lý do để đi tìm nơi khác. Chiến dịch gây sức ép tối đa của chính quyền Mỹ đối với Iran và những biện pháp mạnh mẽ mà họ áp dụng với Venezuela cho thấy việc dùng bừa bãi những biện pháp trừng phạt có thể sẽ còn gia tăng hơn nữa trong nhiệm kỳ thứ hai của Trump. Khi ngày càng nhiều quốc gia chịu lệnh trừng phạt của Mỹ, họ sẽ có động lực để làm những gì Nga đã làm sau năm 2018 và giảm sự phụ thuộc vào đồng đô la trong hoạt động thương mại xuyên biên giới và dự trữ ngoại tệ. Ngay cả khi những quốc gia này không từ bỏ hoàn toàn đồng đô la hoặc thay thế nó bằng một phương thức thanh toán thay thế thống trị duy nhất thì những hệ thống thanh toán khác như CIPS cũng có thể bắt đầu trở nên hấp dẫn hơn.
Trung Hoa là đối tác thương mại lớn nhất của khoảng hai phần ba số quốc gia trên thế giới; Nếu CIPS trở thành cách duy nhất để kinh doanh với những công ty Trung Hoa, những tổ chức tài chánh ở những nơi đó sẽ có động lực mạnh mẽ để tham dự. Thay vì định hình lại mô hình thương mại để phù hợp với sở thích của Mỹ, những quốc gia sẽ định hình lại cơ sở hạ tầng tài chánh để duy trì hoạt động thương mại.
Hành động của Trump sẽ làm xói mòn những yếu tố hỗ trợ sự thống trị của đồng đô la.
Có lẽ mối nguy hiểm lớn nhất đối với sự thống trị của đồng đô la đến từ những lời đe dọa của Trump đối với nền pháp trị, điều này sẽ làm lung lay nền tảng mà đồng đô la đang dựa vào. Rủi ro không chỉ là chính quyền có thể gây ra một cuộc khủng hoảng hiến pháp bằng cách thách thức tòa án mà còn là một hình thức chính quyền tham nhũng và cá nhân hơn có thể cố thủ dưới thời một tổng thống có khuyh hướng thỏa thuận với bạn bè và trừng phạt kẻ thù. Một trở ngại nghiêm trọng đối với việc áp dụng đồng Nhân dân tệ của Trung Hoa là pháp trị, hay đúng hơn là sự thiếu vắng nền pháp trị: những công ty thà phải ra tòa ở Mỹ còn hơn là ở Trung Hoa bất kỳ ngày nào trong tuần. Nếu lợi thế này của Mỹ bị xói mòn, hậu quả có thể rất thảm khốc.
Nợ của chính phủ Mỹ, mà Văn phòng Ngân sách Quốc hội dự tính sẽ tăng từ 100% GDP lên gần 150% vào năm 2050, có nguy cơ bổ sung. Nếu Quốc hội tiếp tục cắt giảm thuế mà không hạn chế chi tiêu (bất kể những thủ thuật ngân sách được dùng trong quá trình này), khoản nợ phát sinh sẽ có nghĩa là một phần lớn doanh thu của chính phủ sẽ được dùng để trả lãi thay vì những ưu tiên chi tiêu khác, gây thiệt hại đến tăng trưởng kinh tế dài hạn và sức hấp dẫn của tài sản tại Mỹ. Một số người trong chính quyền đã đưa ra những ý tưởng, thường dưới tựa đề là thỏa thuận Mar-a-Lago đã đề nghị, có thể khiến vấn đề này trở nên tệ hơn nhiều. Những điều này bao gồm việc buộc giới đầu tư nước ngoài phải đổi trái phiếu Mỹ của họ lấy trái phiếu chính phủ kỳ hạn 100 năm không lãi suất, điều này sẽ làm thiệt hại đến uy tín của Mỹ với như nước đi vay và theo đó là vị thế của đồng đô la. Việc buộc những quốc gia phải chịu lỗ khi giữ trái phiếu Mỹ sẽ khiến những người mua trong tương lai sợ hãi và nếu việc hoán đổi là không tự nguyện, thậm chí có thể bị những cơ quan xếp hạng tín dụng phân loại là vỡ nợ.
Cuối cùng, nếu nền kinh tế suy yếu, như nhiều ngân hàng ở Phố Wall đang dự đoán, Trump có thể thấy mình đang trên đà xung đột với Fed, như đã xẩy ra trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông. Cục Dự trữ Liên bang đã ám chỉ rằng họ sẽ cần làm rõ hơn về tác động lạm phát của quan thuế của Trump trước khi cắt giảm lãi suất hơn nữa, trong khi Trump hiện đang yêu cầu chính sách tiền tệ nới lỏng hơn để kích thích nền kinh tế đang chậm lại — áp lực này có khả năng sẽ chỉ tăng lên. Nếu áp lực của Trump thành công, ông sẽ làm thiệt hại đến tính độc lập và uy tín của Fed, từ đó làm thiệt hại đến vị thế toàn cầu của đồng đô la khi những quốc gia bắt đầu lo sợ rằng chính trị, chứ không phải kinh tế, đang chi phối chính sách tiền tệ của Mỹ. Fed neo giữ toàn bộ hệ thống dựa trên đồng đô la, và một khi nó bị chính trị hóa vì một lý do, sẽ dễ dàng hơn để chính trị hóa hoạt động của nó vì lý do khác. Ví dụ, những ngân hàng trung ương ở những nơi như Canada, Nhật Bản và Âu châu sẽ lo ngại rằng trong một cuộc khủng hoảng, một Cục Dự trữ Liên bang bị chính trị hóa thậm chí có thể cắt đứt khả năng vay đô la thông qua những hạn mức hoán đổi nhằm mục đích đạt được sự nhượng bộ.
Ngay cả khi những mối đe dọa này không thể hạ bệ hoàn toàn đồng đô la thì bất kỳ sự suy giảm vị thế nào của đồng đô la cũng sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng cho Mỹ và thế giới. Vị thế dự trữ của đồng đô la mang lại những lợi ích to lớn cho Mỹ, bao gồm lãi suất thấp hơn đối với nợ chính phủ và quyền áp đặt những lệnh trừng phạt mạnh tay. những quốc gia khác cũng thấy hoạt động trong nền kinh tế toàn cầu dễ dàng hơn với loại tiền tệ đáng tin cậy, có tính thanh khoản cao và dễ chuyển nhượng được hầu hết những bên dùng. Hệ quả của sự suy giảm của đồng đô la sẽ là giá sẽ cao hơn, thương mại phức tạp hơn và mức sống giảm sút—ít nhất là cho đến khi một loại tiền tệ khác xuất hiện để thay thế nó.
Đồng đô la không phải lúc nào cũng là đồng tiền dự trữ của thế giới hoặc là đồng tiền được lựa chọn trong thương mại quốc tế. Vào thế kỷ XIX, đồng bảng Anh đã ở vị thế đó và giới tài chánh Anh sẽ cảm thấy an toàn khi dùng đồng tiền này. Nước Anh có thị trường vốn sâu rộng và thanh khoản, và Đế quốc Anh là nền kinh tế lớn nhất thế giới và là nhân tố trung tâm trong thương mại toàn cầu. Tuy nhiên, sau hai cuộc chiến tranh thế giới và nhiều thập niên suy thoái về chính trị và kinh tế, London đã để vị thế toàn cầu của đồng bảng Anh suy yếu. Không có gì là chắc chắn về sự trượt giá của đồng bảng Anh hay sự nổi lên của đồng đô la, cũng như không có gì là chắc chắn về việc đồng đô la có thể sụp đổ ngày nay. Sự lựa chọn, chứ không phải số phận, quyết định tiền tệ dự trữ; Nếu đồng đô la cuối cùng bị hạ bệ, đó sẽ là thảm họa do chính quyền Trump gây ra.
Tác giả:EDWARD FISHMAN là Học giả nghiên cứu hàng đầu tại Trung tâm Chính sách Năng lượng Toàn cầu (CGEP) của Đại học Columbia. Ông là tác giả của cuốn Chokepoints: American Power in the Age of Economic Warfare. Dưới thời chính quyền Obama, ông giữ chức Trưởng nhóm trừng phạt Nga và Âu châu và là thành viên của Ban hoạch định chính sách tại Bộ Ngoại giao Mỹ.
GAUTAM JAIN là Học giả nghiên cứu hàng đầu tại CGEP.
RICHARD NEPHEW là Học giả nghiên cứu hàng đầu tại CGEP và là Nghiên cứu viên thỉnh giảng tại Viện Chính sách Cận Đông Washington. Ông đã đảm nhiệm nhiều vai trò khác nhau tại Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ và Bộ Ngoại giao Mỹ.
Hành động của Trump sẽ làm xói mòn những yếu tố hỗ trợ sự thống trị của đồng đô la.
Có lẽ mối nguy hiểm lớn nhất đối với sự thống trị của đồng đô la đến từ những lời đe dọa của Trump đối với nền pháp trị, điều này sẽ làm lung lay nền tảng mà đồng đô la đang dựa vào. Rủi ro không chỉ là chính quyền có thể gây ra một cuộc khủng hoảng hiến pháp bằng cách thách thức tòa án mà còn là một hình thức chính quyền tham nhũng và cá nhân hơn có thể cố thủ dưới thời một tổng thống có khuyh hướng thỏa thuận với bạn bè và trừng phạt kẻ thù. Một trở ngại nghiêm trọng đối với việc áp dụng đồng Nhân dân tệ của Trung Hoa là pháp trị, hay đúng hơn là sự thiếu vắng nền pháp trị: những công ty thà phải ra tòa ở Mỹ còn hơn là ở Trung Hoa bất kỳ ngày nào trong tuần. Nếu lợi thế này của Mỹ bị xói mòn, hậu quả có thể rất thảm khốc.
Nợ của chính phủ Mỹ, mà Văn phòng Ngân sách Quốc hội dự tính sẽ tăng từ 100% GDP lên gần 150% vào năm 2050, có nguy cơ bổ sung. Nếu Quốc hội tiếp tục cắt giảm thuế mà không hạn chế chi tiêu (bất kể những thủ thuật ngân sách được dùng trong quá trình này), khoản nợ phát sinh sẽ có nghĩa là một phần lớn doanh thu của chính phủ sẽ được dùng để trả lãi thay vì những ưu tiên chi tiêu khác, gây thiệt hại đến tăng trưởng kinh tế dài hạn và sức hấp dẫn của tài sản tại Mỹ. Một số người trong chính quyền đã đưa ra những ý tưởng, thường dưới tựa đề là thỏa thuận Mar-a-Lago đã đề nghị, có thể khiến vấn đề này trở nên tệ hơn nhiều. Những điều này bao gồm việc buộc giới đầu tư nước ngoài phải đổi trái phiếu Mỹ của họ lấy trái phiếu chính phủ kỳ hạn 100 năm không lãi suất, điều này sẽ làm thiệt hại đến uy tín của Mỹ với như nước đi vay và theo đó là vị thế của đồng đô la. Việc buộc những quốc gia phải chịu lỗ khi giữ trái phiếu Mỹ sẽ khiến những người mua trong tương lai sợ hãi và nếu việc hoán đổi là không tự nguyện, thậm chí có thể bị những cơ quan xếp hạng tín dụng phân loại là vỡ nợ.
Cuối cùng, nếu nền kinh tế suy yếu, như nhiều ngân hàng ở Phố Wall đang dự đoán, Trump có thể thấy mình đang trên đà xung đột với Fed, như đã xẩy ra trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông. Cục Dự trữ Liên bang đã ám chỉ rằng họ sẽ cần làm rõ hơn về tác động lạm phát của quan thuế của Trump trước khi cắt giảm lãi suất hơn nữa, trong khi Trump hiện đang yêu cầu chính sách tiền tệ nới lỏng hơn để kích thích nền kinh tế đang chậm lại — áp lực này có khả năng sẽ chỉ tăng lên. Nếu áp lực của Trump thành công, ông sẽ làm thiệt hại đến tính độc lập và uy tín của Fed, từ đó làm thiệt hại đến vị thế toàn cầu của đồng đô la khi những quốc gia bắt đầu lo sợ rằng chính trị, chứ không phải kinh tế, đang chi phối chính sách tiền tệ của Mỹ. Fed neo giữ toàn bộ hệ thống dựa trên đồng đô la, và một khi nó bị chính trị hóa vì một lý do, sẽ dễ dàng hơn để chính trị hóa hoạt động của nó vì lý do khác. Ví dụ, những ngân hàng trung ương ở những nơi như Canada, Nhật Bản và Âu châu sẽ lo ngại rằng trong một cuộc khủng hoảng, một Cục Dự trữ Liên bang bị chính trị hóa thậm chí có thể cắt đứt khả năng vay đô la thông qua những hạn mức hoán đổi nhằm mục đích đạt được sự nhượng bộ.
Ngay cả khi những mối đe dọa này không thể hạ bệ hoàn toàn đồng đô la thì bất kỳ sự suy giảm vị thế nào của đồng đô la cũng sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng cho Mỹ và thế giới. Vị thế dự trữ của đồng đô la mang lại những lợi ích to lớn cho Mỹ, bao gồm lãi suất thấp hơn đối với nợ chính phủ và quyền áp đặt những lệnh trừng phạt mạnh tay. những quốc gia khác cũng thấy hoạt động trong nền kinh tế toàn cầu dễ dàng hơn với loại tiền tệ đáng tin cậy, có tính thanh khoản cao và dễ chuyển nhượng được hầu hết những bên dùng. Hệ quả của sự suy giảm của đồng đô la sẽ là giá sẽ cao hơn, thương mại phức tạp hơn và mức sống giảm sút—ít nhất là cho đến khi một loại tiền tệ khác xuất hiện để thay thế nó.
Đồng đô la không phải lúc nào cũng là đồng tiền dự trữ của thế giới hoặc là đồng tiền được lựa chọn trong thương mại quốc tế. Vào thế kỷ XIX, đồng bảng Anh đã ở vị thế đó và giới tài chánh Anh sẽ cảm thấy an toàn khi dùng đồng tiền này. Nước Anh có thị trường vốn sâu rộng và thanh khoản, và Đế quốc Anh là nền kinh tế lớn nhất thế giới và là nhân tố trung tâm trong thương mại toàn cầu. Tuy nhiên, sau hai cuộc chiến tranh thế giới và nhiều thập niên suy thoái về chính trị và kinh tế, London đã để vị thế toàn cầu của đồng bảng Anh suy yếu. Không có gì là chắc chắn về sự trượt giá của đồng bảng Anh hay sự nổi lên của đồng đô la, cũng như không có gì là chắc chắn về việc đồng đô la có thể sụp đổ ngày nay. Sự lựa chọn, chứ không phải số phận, quyết định tiền tệ dự trữ; Nếu đồng đô la cuối cùng bị hạ bệ, đó sẽ là thảm họa do chính quyền Trump gây ra.
Tác giả:EDWARD FISHMAN là Học giả nghiên cứu hàng đầu tại Trung tâm Chính sách Năng lượng Toàn cầu (CGEP) của Đại học Columbia. Ông là tác giả của cuốn Chokepoints: American Power in the Age of Economic Warfare. Dưới thời chính quyền Obama, ông giữ chức Trưởng nhóm trừng phạt Nga và Âu châu và là thành viên của Ban hoạch định chính sách tại Bộ Ngoại giao Mỹ.
GAUTAM JAIN là Học giả nghiên cứu hàng đầu tại CGEP.
RICHARD NEPHEW là Học giả nghiên cứu hàng đầu tại CGEP và là Nghiên cứu viên thỉnh giảng tại Viện Chính sách Cận Đông Washington. Ông đã đảm nhiệm nhiều vai trò khác nhau tại Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ và Bộ Ngoại giao Mỹ.
https://www.foreignaffairs.com/united-states/how-trump-could-dethrone-dollar
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét