Có nên đầu tư công các dự án cao tốc để thu phí ???

Hoan hô Chính phủ kiến nghị đầu tư công toàn bộ 12 dự án cao tốc Bắc-Nam, nhưng phản đối việc sau khi hoàn thành Chính phủ sẽ tổ chức thu phí hoặc nhượng quyền thu phí để thu hồi vốn Nhà nước. Ở khắp nơi trên thế giới, việc xây dựng đường xá phục vụ việc đi lại của người dân và phát triển kinh tế đều do nhà nước thực hiện bằng nguồn vốn ngân sách và không thu phí phương tiện qua lại. Chỉ có một số rất ít trường hợp đầu tư đường xá bằng hợp tác công tư có thu phí, chủ yếu qua hình thức BOT. Tuy nhiên, BOT chỉ được thực hiện tại những nơi đã có đường miễn phí cho dân đi. Do đó, trên khắp thế giới, chỉ có rất ít đường BOT và phí đi trên những đường này cũng rất rẻ so với thu nhập của người dân. Ví dụ người dân Thụy Sĩ chỉ cần đóng 40 CHF (khoảng 40 đô la) là được đi tự do trên tất cả các tuyến đường BOT khắp cả nước. Hiện nay đường giao thông cho người dân đi lại ở nước ta rất kém, nhiều nơi chỉ có đường độc đạo. Nay chính phủ chỉ tập trung xây dựng đường có thu phí mà bỏ qua việc làm đường cho dân đi lại tự do, thì chắc chắn là không hợp lý. Đặc biệt nếu Chính phủ định biến những tuyến đường độc đạo thành đường cao tốc để thu phí thì người dân và doanh nghiệp sẽ biết đi đường nào để không mất phí ? Dường như Chính phủ chỉ quan tâm đến việc làm nhiều đường cho đẹp đất nước và khoe thành tích với quốc tế mà quên đi nhiệm vụ chăm lo cho đời sống nhân dân và sự nghiệp phát triển kinh tế dài hạn. Thử hỏi đường nhiều mà dân không có tiền đi thì có ích gì, có khác gì những đô thị ma (không có người ở) được xây dựng khắp nơi trên cả nước ? Thực tế đã thấy cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi hay Hà Nội - Hạ Long chỉ có rất ít người đi. Đầu tư khủng mà hiệu quả như thế chỉ mang lại hậu quả khủng hoảng kinh tế. 

Chính phủ kiến nghị đầu tư công toàn bộ 12 dự án cao tốc Bắc-Nam

16/11/2021 - Chính phủ kiến nghị triển khai đầu tư công toàn bộ 12 dự án thành phần cao tốc Bắc-Nam. Sau khi hoàn thành sẽ tổ chức thu phí hoặc nhượng quyền thu phí để thu hồi vốn Nhà nước. Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể đã đã có Tờ trình số 519/TTr-CP gửi Quốc hội báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc-Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025.

Giai đoạn 2021-2025 sẽ có 12 dự án thành phần cao tốc Bắc-Nam với chiều dài khoảng 729km. (Ảnh: Huy Hùng/TTXVN)

Nhà nước đầu tư và sẽ nhượng quyền thu phí

Theo đó, dự án án cao tốc Bắc-Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025 sẽ có 12 dự án thành phần với chiều dài khoảng 729km có thể vận hành, khai thác độc lập. Cụ thể, các đoạn Bãi Vọt-Hàm Nghi, Hàm Nghi-Vũng Áng, Chí Thạnh-Vân Phong, Vân Phong-Nha Trang, Vũng Áng-Bùng, Bùng-Vạn Ninh, Vạn Ninh-Cam Lộ, Quảng Ngãi-Hoài Nhơn, Hoài Nhơn-Quy Nhơn, Quy Nhơn-Chí Thạnh, Cần Thơ-Hậu Giang, Hậu Giang-Cà Mau.

Chính phủ cũng tính toán sơ bộ tổng mức đầu tư theo quy mô phân kỳ (4 làn xe) khoảng 146.990 tỷ đồng. Trên cơ sở tiến độ triển khai, sơ bộ nhu cầu vốn và giải ngân trong giai đoạn 2021-2025 cần bố trí khoảng 139.640 tỷ đồng (khoảng 95% tổng mức đầu tư), phần còn lại khoảng 7.350 tỷ đồng (khoảng 5% tổng mức đầu tư, chi phí giữ lại bảo hành công trình) chuyển tiếp bố trí giai đoạn 2026-2030.

Theo kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021-2025 đã được Quốc hội thông qua tại Nghị quyết số 29/2021/QH15 ngày 28/7/2021, dự kiến bố trí cho dự án khoảng 47.169 tỷ đồng, trong giai đoạn 2021-2025 cần bổ sung khoảng 92.471 tỷ đồng, Chính phủ kiến nghị cân đối từ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế và xã hội

Dự kiến tiến độ triển khai chuẩn bị dự án năm 2021-2022; giải phóng mặt bằng, tái định cư năm 2022-2023; khởi công giữa năm 2023, cơ bản hoàn thành năm 2025.

Thực hiện chủ trương của Đảng, Quốc hội, với mục tiêu thu hút tối đa các nguồn lực xã hội đầu tư đường bộ cao tốc, Chính phủ đã chỉ đạo nghiên cứu phương án đầu tư toàn bộ các dự án theo phương thức PPP.

Tuy nhiên, theo phương án này, trường hợp triển khai thành công cũng chỉ thu hút được khoảng 17.275 tỷ đồng vốn ngoài ngân sách (chiếm khoảng 11,7% tổng mức đầu tư dự án ), trong khi đó phải xây dựng cơ chế đặc thù khác so với quy định của Luật PPP (tỷ lệ vốn nhà nước tham gia trên 50% tổng mức đầu tư).

Bên cạnh đó, mặc dù các dự án này có tính khả thi cao, nhưng vẫn chưa thể khẳng định chắc chắn sẽ triển khai thành công do còn phụ thuộc vào thị trường; trường hợp triển khai không thành công, thời gian thực hiện dự án sẽ kéo dài hơn từ 9-22 tháng dẫn đến sẽ chậm tiến độ, không đáp ứng yêu cầu cơ bản hoàn thành dự án vào năm 2025 của Trung ương, Bộ Chính trị và Quốc hội.

Trong bối cảnh đại dịch COVID-19 đã và đang diễn biễn rất phức tạp, tác động nặng nề đến mọi mặt đời sống, kinh tế-xã hội, để tạo đà để phục hồi và cơ cấu lại nền kinh tế đất nước giai đoạn 2021-2025, Chính phủ đã xác định việc đẩy nhanh tiến độ dự án đầu tư quan trọng quốc gia, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công là một nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết, trong ngắn hạn là kích thích tổng cầu, tạo việc làm, tiêu thụ hàng hóa, trong dài hạn là phát triển hạ tầng chiến lược nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội, trong đó ưu tiên cao nhất cho hệ thống đường bộ cao tốc.

Đồng thời, tại Kết luận số 18-KL/TW Bộ Chính trị đã kết luận đây là dự án đặc biệt quan trọng của đất nước, cần phải tập trung nguồn lực đầu tư để sớm hoàn thành dự án.

Trên cơ sở sự cần thiết, tính cấp bách, hiệu quả của dự án, để bảo đảm triển khai thành công và sớm hoàn thành dự án, Chính phủ kiến nghị triển khai đầu tư công toàn bộ 12 dự án thành phần, sau khi hoàn thành sẽ tổ chức thu phí hoặc nhượng quyền thu phí để thu hồi vốn Nhà nước, đây cũng là một hình thức huy động nguồn lực xã hội để tiếp tục đầu tư cho kết cấu hạ tầng nói chung và hạ tầng giao thông nói riêng.

Giao địa phương chủ động

Hệ thống đường cao tốc đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối, vận tải hàng hóa và hành khách, phục vụ phát triển kinh tế-xã hội, đảm bảo quốc phòng-an ninh, rút ngắn khoảng cách và thời gian đi lại giữa các vùng, miền, tạo liên kết giữa các trung tâm kinh tế-chính trị, các địa phương, cảng biển quốc tế, cảng hàng không quốc tế...

“Việc đầu tư hoàn thành toàn bộ tuyến đường bộ cao tốc Bắc-Nam sẽ đáp ứng nhu cầu vận tải ngày càng cao trên hành lang kinh tế Bắc-Nam, giải quyết những hạn chế mà các tuyến quốc lộ song hành, đặc biệt Quốc lộ 1 không thể khắc phục,” tờ trình Chính phủ nêu rõ.

Cao tốc Bắc-Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025 nếu được đầu tư và hoàn thành sẽ là động lực cho phát triển kinh tế của đất nước. (Ảnh: Việt Hùng/Vietnam+)

Hiện nay, tại Việt Nam, các tỉnh có đường bộ cao tốc kết nối đều có mức tăng trưởng kinh tế cao hơn bình quân cả nước, góp phần xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống nhân dân, tạo diện mạo mới cho các địa phương.

Qua đúc kết kinh nghiệm, bài học rút ra từ thực tiễn triển khai đầu tư xây dựng hệ thống đường bộ cao tốc tại nước ta thời gian vừa qua, để đảm bảo được tiến độ xây dựng, Chính phủ giao cho các địa phương tổ chức thực hiện các dự án thành phần với mục tiêu phát huy tính chủ động, tự lực, tự cường.

Trong thực tế, một số địa phương được giao quản lý, triển khai đầu tư đường bộ cao tốc đã tạo được tính chủ động, kịp thời trong giải quyết, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình đầu tư xây dựng (như công tác giải phóng mặt bằng, tái định cư, nguồn cung cấp vật liệu xây dựng, công tác vận động, tuyên truyền người dân…).

Chính phủ cũng đánh giá việc phân cấp sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các địa phương trong việc quy hoạch và phát triển không gian đô thị, các khu kinh tế, khu công nghiệp hai bên đường cao tốc, phát huy tối đa hiệu quả đầu tư./.

Việt Hùng (Vietnam+)
https://www.vietnamplus.vn/chinh-phu-kien-nghi-dau-tu-cong-toan-bo-12-du-an-cao-toc-bacnam/754190.vnp