Nga và Trung Quốc có thể đặt nền móng cho trật tự thế giới mới

Nga và Trung Quốc có thể đặt nền móng cho trật tự thế giới mới

Thượng đỉnh SCO: Cơ hội để Trung Quốc định hình một « trật tự đa phương » đối trọng với phương Tây. Chiều tối Chủ Nhật 31/08/2025 tại Thiên Tân, chủ tịch Trung Quốc long trọng tiếp đón tổng thống Nga, thủ tướng Ấn Độ, các nguyên thủ Thổ Nhĩ Kỳ, Iran và khoảng 20 lãnh đạo trên thế giới và đại diện của khoảng một chục tổ chức đa quốc gia đến dự thượng đỉnh Tổ Chức Hợp Tác Thượng Hải (SCO). Hội nghị lần này được xem là quan trọng nhất đối với toàn khối kể từ khi được thành lập vào năm 2001. Nga và Trung Quốc là hai thành viên trụ cột của OSC. Ấn Độ tham gia từ năm 2017.

Ảnh: Nơi diễn ra thượng đỉnh của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải từ ngày 31/08 đến 01/09/2025: Thành phố Thiên Tân (Tianjin), Trung Quốc. AP - Rafiq Maqbool

Tổng thống Vladimir Putin đã đặt chân đến Trung Quốc sáng nay 31/08/2025, dẫn đầu một phái đoàn hùng hậu với nhiều các doanh nhân và chính khách hàng đầu của Nga. Từ chiều qua, thủ tướng Narendra Modi đã hội kiến chủ tịch Tập Cận Bình. Giáo sư Đại Học Công Nghệ Nanyang - Singapore, Dylan Loh, được AFP trích dẫn, nhấn mạnh : sự tham gia của đông đảo nguyên thủ quốc gia và thủ tướng chính phủ tại thượng đỉnh Thiên Tân chứng tỏ « ảnh hưởng ngày càng lớn của Bắc Kinh và sức thu hút của SCO với các quốc gia không thuộc thế giới phương Tây » và Trung Quốc đang định hình « một trật tự đa phương mới » thách thức ảnh hưởng của Hoa Kỳ.

Trả lời RFI Pháp ngữ, chuyên gia về Trung Quốc Emmanuel Véron, thuộc Viện Ngôn Ngữ và Văn Minh Phương Đông INALCO Paris, nhấn mạnh đến tầm mức quan trọng của thượng đỉnh Thiên Tân lần này :

« Tại thượng đỉnh lần này các bên sẽ tập trung vào các vấn đề kinh tế, tài chính, môi trường cũng như an ninh. Tuy nhiên, đây trước hết là một cơ hội để tổ chức SCO phô trương thanh thế - và điều này hết sức quan trọng trong bối cảnh các cường quốc đang lao vào một cuộc cạnh tranh trong lĩnh vực tuyên truyền. Các quốc gia này tận dụng một sự kiện ngoại giao quan trọng để chứng minh sức thu hút. Tổ Chức Hợp Tác Thượng Hải đang muốn được mở rộng, muốn đón thêm các thành viên mới ngoài châu Á. SCO cũng muốn mở rộng hơn nữa đến Nam Á và Trung Đông. Kế tới, cũng có thể chờ đợi là một số thành viên sẽ đưa ra một vài quan điểm chung trong một số lĩnh vực. Thí dụ như là về an ninh và hòa bình, Nga và Trung Quốc có thể sẽ có những tuyên bố gián tiếp liên quan đến chiến tranh ở Ukraina, để làm đối trọng với những đề xuất của Âu-Mỹ trong mục tiêu mang lại hòa bình cho Ukraina ».

Tổ Chức Hợp Tác Thượng Hải được thành lập từ 2001, hiện có 10 thành viên và 16 quốc gia quan sát viên và đối tác. SCO- có trọng lượng kinh tế tương đương với 23,5 % GDP toàn cầu, với dân số chiếm gần một nửa dân cư thế giới - thường tự xem là một tổ chức đối trọng với Liên Minh Bắc Đại Tây Dương.

Ngay tiếp sau thượng đỉnh Thiên Tân, ngày 03/09/2025 Trung Quốc sẽ tổ chức rầm rộ kỷ niệm 80 năm kết thúc Đệ nhị Thế Chiến với lễ duyệt binh. Tổng thống Nga Vladimir Putin, lãnh đạo Bắc Triều Tiên cùng đông đảo các nguyên thủ quốc gia và thủ tướng chính phủ tham dự sự kiện này. Do vậy nhiều nhà quan sát cho rằng, hai sự kiện nói trên là cơ hội để Bắc Kinh phô trương ảnh hưởng ngoại giao và sức mạnh quân sự.
Thủ tướng Ấn Độ và chủ tịch Trung Quốc cam kết cải thiện quan hệ song phương

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi hôm nay, 31/08/2025, gặp chủ tịch Tập Cận Bình, bên lề hội nghị Thiên Tân. Căng thẳng biên giới tiếp tục là chủ đề hàng đầu trong quan hệ Ấn - Trung trong bối cảnh tranh chấp nhiều lần bùng lên tại vùng biên giới trên dãy Himalaya, đặc biệt là các cuộc đụng độ chết người giữa binh lính hai bên vào năm 2020, khiến hầu hết các lĩnh vực hợp tác giữa hai cường quốc hạt nhân của châu Á bị đình trệ.

Tân Hoa Xã dẫn lời chủ tịch Trung Quốc, theo đó, hai bên "không thể để vấn đề biên giới định hình toàn bộ mối quan hệ Trung-Ấn". Về phần mình, thủ tướng Modi cho biết trong vấn đề này, hai bên đã thiết lập được một "bầu không khí hòa bình và ổn định", thông qua một thỏa thuận liên quan đến việc quản lý biên giới, nhưng không nêu chi tiết.

Từ Bangalore, thông tín viên Côme Bastin cho biết thêm về cuộc gặp giữa hai lãnh đạo Ấn - Trung :

"Cuộc gặp giữa hai cường quốc của lục địa Á-Âu này diễn ra sau khi Hoa Kỳ công bố mức thuế quan cao ngất ngưởng đối với hàng xuất khẩu của Ấn Độ. Washington tuyên bố trừng phạt New Delhi vì đã mua dầu của Nga. Ấn Độ từ chối nhượng bộ và kể từ đó đã thể hiện rõ sự xích lại gần Trung Quốc — kẻ thù không đội trời chung của Donald Trump.

Harsh Pant, nhà phân tích tại Quỹ Nghiên cứu Observer cho biết : "Đây là một bài toán cân bằng tế nhị đối với Ấn Độ, nhưng là điều cần thiết xét theo bối cảnh đang thay đổi ở Washington và sự tái cấu trúc tại khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương. Thủ tướng Narendra Modi đến thăm Trung Quốc sau chuyến công du Nhật Bản. Đây là một tín hiệu cho thấy Ấn Độ đang xây dựng mối quan hệ với Trung Quốc theo cách của mình, đồng thời cũng xích lại gần hơn với các đối tác khác trong khu vực, những nước cùng chia sẻ các giá trị với New Delhi."

Mặc dù Hoa Kỳ vẫn là đối tác xuất khẩu lớn nhất, Ấn Độ sẽ tìm cách đa dạng hóa thương mại, đặc biệt là với Trung Quốc. Tuy nhiên dù có dấu hiệu tăng cường quan hệ, hai nước khổng lồ châu Á vẫn tiếp tục duy trì tranh chấp biên giới ở dãy Himalaya."

Hòa bình cho Ukraina : Ấn Độ sẵn sàng "gửi tín hiệu phù hợp tới Nga"

Trước hội nghị Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO), nơi thủ tướng Ấn Độ dự kiến gặp nguyên thủ Nga Putin, ông Modi đã có cuộc điện đàm với tổng thống Ukraina. Ông Modi cho biết hai bên đã "trao đổi quan điểm về cuộc xung đột đang diễn ra, khía cạnh nhân đạo, và các nỗ lực nhằm khôi phục hòa bình và ổn định" đồng thời nhấn mạnh "Ấn Độ hoàn toàn ủng hộ mọi nỗ lực hướng tới mục tiêu đó".

Về phần mình, ông Zelensky cho biết ông đã có một "cuộc trò chuyện quan trọng và hiệu quả" với lãnh đạo Ấn Độ và khẳng định New Delhi "sẵn sàng thực hiện các nỗ lực cần thiết và gửi một tín hiệu phù hợp tới Nga cũng như các nhà lãnh đạo khác trong các cuộc gặp bên lề hội nghị thượng đỉnh".

Nga và Trung Quốc có thể đặt nền móng cho trật tự thế giới mới

Sự phối hợp chính sách Nga - Trung Quốc có thể thay đổi cán cân quyền lực toàn cầu và vai trò Hội đồng Bảo an LHQ.


Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (trái) trong cuộc gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Moskva, ngày 8/5/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Bình luận trên kênh RT (Nga), Giáo sư, Tiến sĩ Kirill Babaev, Giám đốc Viện Trung Quốc và châu Á hiện đại thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga cho rằng, chuyến công du 4 ngày của Tổng thống Nga Vladimir Putin tới Trung Quốc bắt đầu từ ngày 31/8 không chỉ đơn thuần là một nghi thức dự lễ kỷ niệm. Trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với những biến động sâu sắc, cuộc gặp giữa Tổng thống Putin và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình được xem là một sự kiện mang tính biểu tượng, đặt nền móng cho một trật tự thế giới đa cực, thách thức vị thế bá quyền lâu nay của phương Tây.

Tiến sĩ Kirill Babaev lưu ý, chuyến thăm này mang ý nghĩa lịch sử sâu sắc đối với cả hai quốc gia. Đối với Trung Quốc, việc Nga công nhận những hy sinh trong cuộc đấu tranh chống lại sự thống trị từ giữa thế kỷ 19 cho đến chiến thắng năm 1945 có ý nghĩa biểu tượng to lớn. Tuy nhiên, vượt ra ngoài ý nghĩa lịch sử, đây là một tín hiệu mạnh mẽ về sự đoàn kết, thể hiện một tầm nhìn chung về tương lai.

Cụ thể, chuyến thăm của ông Putin mang thông điệp rõ ràng tới thế giới, đặc biệt là các quốc gia ở "Nam bán cầu": có một lựa chọn thay thế cho trật tự thế giới do phương Tây dẫn dắt. Đối với phương Tây, đây là một lời nhắc nhở rằng sự trỗi dậy của lựa chọn thay thế này không thể bị xem nhẹ. Sự phối hợp chính sách đối ngoại giữa Nga và Trung Quốc đã trở nên chặt chẽ hơn bất kỳ thời điểm nào trong nửa thế kỷ qua. Tiến sĩ Babaev chỉ ra rằng, nỗ lực chia rẽ Moskva và Bắc Kinh của chính quyền Tổng thống Trump trước đây có thể là cơ hội để Washington duy trì vị thế bá chủ toàn cầu, nhưng cơ hội đó đã không còn. Chuyến thăm này chỉ củng cố thêm thực tế đó.

Tiến sĩ Babaev cho rằng, không nằm ngoài dự đoán, cuộc xung đột ở Ukraine chắc chắn là một trong những trọng tâm thảo luận giữa 2 nhà lãnh đạo Nga và Trung Quốc. Bắc Kinh mong muốn đóng vai trò tích cực hơn trong việc tìm kiếm một giải pháp, một vai trò phù hợp với lợi ích của Nga.

Trong khi hàng chục chính phủ phương Tây ủng hộ Kiev, Moskva tìm kiếm sự ủng hộ công khai từ các đối tác BRICS, đứng đầu là Trung Quốc. Vị thế của Bắc Kinh trong thương mại toàn cầu mang lại cho họ công cụ để làm dịu lập trường của Liên minh châu Âu (EU). Các nhà lãnh đạo Trung Quốc hiểu rằng những tranh luận hiện nay về Ukraine không chỉ xoay quanh vấn đề lãnh thổ ở Đông Âu, mà là về việc định hình một trật tự thế giới mới.

Cả Moskva và Bắc Kinh đều muốn khôi phục vai trò của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (LHQ), cơ quan mà họ cho là đã bị phương Tây lãng quên trong những năm gần đây. Một lập trường chung giữa hai cường quốc này có thể giúp khôi phục vị thế của Hội đồng Bảo an và tạo ra một điểm tựa thể chế cho một thế giới đa cực. Tuy nhiên, câu hỏi về việc Mỹ có tham gia vào quá trình này hay không vẫn còn bỏ ngỏ.

Tiến sĩ Babaev nhận định rằng, còn quá sớm để nói về một hội nghị thượng đỉnh ba cường quốc Nga - Trung - Mỹ, một sự lặp lại của Hội nghị Yalta 80 năm trước. Nhưng nếu cuộc họp như vậy diễn ra, nó sẽ là một bước ngoặt thực sự trong lịch sử. Tại Bắc Kinh, ông Putin và ông Tập chắc chắn sẽ tìm hiểu cách tiếp cận chung cho khả năng này.

Hướng tới một Đại Á-Âu đầy triển vọng

Vượt ra ngoài các cuộc khủng hoảng hiện tại, các nhà lãnh đạo Nga và Trung Quốc còn tập trung vào một chương trình nghị sự rộng lớn hơn: xây dựng Đại Á - Âu. Dự án này dựa trên sự kết nối của các thể chế khu vực như Tổ chức Hợp tác Thượng Hải, Liên minh Kinh tế Á - Âu và Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc.

Sự kết hợp này tạo nên một kiến trúc quan hệ đối tác về an ninh và kinh tế. Lần đầu tiên sau nhiều thế hệ, khu vực phát triển nhanh nhất thế giới có cơ hội tự thiết lập chương trình nghị sự riêng, thay vì chấp nhận chương trình nghị sự do Washington hay Brussels soạn thảo.

Tiến trình này sẽ đòi hỏi những cuộc đàm phán công phu ở cả Moskva và Bắc Kinh. Tuy nhiên, cơ hội là có thật: tạo ra một mô hình hợp tác quốc tế không dựa trên sự thống trị, mà dựa trên sự bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau. Theo nhận định của Tiến sĩ Babaev, nếu tiếp tục tiến triển, đến kỷ niệm 88 năm Ngày Chiến thắng của Liên Xô trước Đức Quốc xã vào năm 1945 (tức năm 2033), những đường nét của Đại Á - Âu này có thể được định hình vững chắc.

Như vậy, chuyến thăm của Tổng thống Nga tới Bắc Kinh lần này không chỉ để nhìn lại lịch sử, mà còn để viết lại lịch sử. Theo Tiến sĩ Babaev, lịch sử không chỉ được ghi nhớ ở Bắc Kinh trong tuần này mà đang được Nga và Trung Quốc viết lại.

https://baomoi.com/nga-va-trung-quoc-co-the-dat-nen-mong-cho-trat-tu-the-gioi-moi-c53137187.epi