Kinh tế Việt Nam – hiện trạng và cảnh báo

Kinh tế Việt Nam – hiện trạng và cảnh báo

Fb @ Nguyễn Quốc Chính
Trong nhiều tháng qua, nền kinh tế Việt Nam chứng kiến một hiện tượng chưa từng có: bơm tiền ở mức kỷ lục – 2,5 triệu tỷ đồng (tương đương gần 100 tỷ USD) được đưa ra lưu thông. Nếu nhìn vào con số vĩ mô, GDP dường như bật tăng, tỷ lệ tăng trưởng được báo cáo khả quan. Nhưng đằng sau bức tranh đó là những vết rạn đáng lo ngại.
Đồng tiền mất giá nhanh chóng

Tỷ giá USD/VND đã trượt về mức 1 USD đổi 27.000 VND – đồng nghĩa đồng nội tệ mất sức mua. Tiền nhiều nhưng lại yếu đi, khiến người dân phải trả nhiều hơn cho cùng một đơn hàng nhập khẩu, còn tiền tiết kiệm trong dân nhanh chóng bốc hơi giá trị.

Tăng trưởng “ảo” nhờ bơm tiền

GDP tăng trưởng không phải vì sản xuất hiệu quả hơn, mà vì giá danh nghĩa tăng lên. Khi lượng tiền lưu thông phình to, các chỉ số vĩ mô dễ bị đánh lừa. Nhưng “con số đẹp” này không phản ánh sức khỏe thực sự của nền kinh tế.

Hệ lụy trên thị trường tự do

Dòng tiền được bơm ra không đi vào sản xuất – kinh doanh mà phần lớn nằm trong ngân hàng, chảy vào tài sản đầu cơ hoặc bị tắc nghẽn. Thị trường tự do chứng kiến cảnh trái ngược:

• Hàng hóa khó tiêu thụ.
• Doanh nghiệp, cửa hàng đóng cửa hàng loạt.
• Người dân thắt chặt chi tiêu vì thu nhập giảm, trong khi chi phí sinh hoạt tăng.

Cảnh báo từ thế giới
Lịch sử kinh tế hiện đại cho thấy: bơm tiền quá mức mà không cải cách cơ cấu dẫn đến bi kịch.

• Argentina: suốt nhiều thập niên, chính phủ liên tục in tiền để tài trợ thâm hụt ngân sách. Kết quả: đồng peso mất giá thảm hại, lạm phát vượt 100%/năm, kinh tế rơi vào vòng xoáy bất ổn.

• Thổ Nhĩ Kỳ: chính sách hạ lãi suất cưỡng bức và bơm tiền đã khiến đồng lira rớt giá hơn 80% chỉ trong 5 năm, lạm phát lên tới 60%/năm. Người dân phải chạy sang USD và vàng để giữ của.

• Venezuela: trường hợp cực đoan nhất. Chính phủ in tiền vô hạn để “tăng trưởng”. Hậu quả: siêu lạm phát với đồng bolivar gần như trở thành giấy vụn, nền kinh tế suy sụp, hàng triệu người bỏ xứ đi.

Bài học chung: in tiền có thể tạo ra tăng trưởng trên giấy tờ, nhưng không thể thay thế sản xuất và thị trường tự do. Một khi niềm tin vào đồng nội tệ mất đi, cả nền kinh tế sụp đổ dây chuyền.

Việt Nam đứng ở ngã ba đường

Nếu xu hướng hiện nay kéo dài, Việt Nam có nguy cơ bước vào tình trạng đình lạm (stagflation):

• Lạm phát cao → đồng tiền mất giá, người dân nghèo đi.
• Sản xuất đình trệ → doanh nghiệp phá sản, thất nghiệp lan rộng.

Khi đó, các công cụ chính sách gần như mất tác dụng:
• Giảm bơm tiền → doanh nghiệp càng khó tiếp cận vốn.
• Tăng bơm tiền → lạm phát càng nặng nề.

 Kết luận

Một nền kinh tế không thể mãi dựa vào bơm tiền để che đậy khiếm khuyết cơ cấu. Điều cần thiết là:

• Khơi thông thị trường tự do để hàng hóa – vốn – lao động lưu chuyển thực.
• Khôi phục sức mua của người dân, thay vì đánh đổi bằng lạm phát.
• Định hướng dòng vốn vào sản xuất – kinh doanh thực, thay vì chôn vào đất đai hay đầu cơ tài chính.

Nếu không, những con số tăng trưởng sẽ chỉ là phù hoa trên báo cáo, trong khi thực tế ngoài kia: cửa hàng vẫn đóng cửa, doanh nghiệp vẫn phá sản, và người dân vẫn thắt lưng buộc bụng.
—

KHUYẾN NGHỊ CHÍNH SÁCH - 5 ĐIỂM

1. Kiểm soát chặt lạm phát, giữ ổn định đồng nội tệ
• Ngân hàng Nhà nước cần hạn chế việc bơm tiền vô tội vạ.
• Tập trung điều hành tỷ giá và lãi suất theo hướng giữ niềm tin vào VND, tránh vòng xoáy mất giá – đô la hóa.

2. Hướng vốn vào sản xuất – kinh doanh thực
• Ưu tiên tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, ngành sản xuất hàng hóa thiết yếu, công nghiệp hỗ trợ.
• Hạn chế vốn chảy vào bất động sản và các lĩnh vực đầu cơ.

3. Tái thiết thị trường trong nước
• Kích cầu tiêu dùng bằng cách giảm thuế VAT tạm thời, hỗ trợ trực tiếp cho người thu nhập thấp.
• Bảo vệ sức mua của người dân để hàng hóa sản xuất ra có thị trường tiêu thụ.

4. Minh bạch và kỷ luật tài khóa
• Chấm dứt thâm hụt ngân sách kéo dài bằng cách kiểm soát chi tiêu công, tránh vay – bơm tiền để che lấp thiếu hụt.
• Ưu tiên chi cho hạ tầng thiết yếu và dịch vụ công, cắt giảm dự án “phô trương thành tích”.

5. Cải cách thể chế, khơi thông thị trường tự do
• Gỡ bỏ các rào cản hành chính, tạo môi trường cho doanh nghiệp cạnh tranh bình đẳng.
• Thúc đẩy quyền tự do kinh doanh, minh bạch pháp lý và bảo vệ quyền tài sản.
⸻

 Thông điệp cuối cùng:

Nếu chỉ dựa vào “bơm tiền” để cứu nền kinh tế, Việt Nam sẽ đi vào vết xe đổ của Argentina hay Thổ Nhĩ Kỳ. Điều đất nước cần không phải nhiều tiền hơn, mà là niềm tin hơn: niềm tin vào đồng nội tệ, vào thị trường tự do, và vào một chính sách minh bạch – kỷ luật – trách nhiệm.