Chuyện xe điện ở Việt Nam
Lê Việt Đức - Đi du lịch Trung Quốc tôi thấy ô tô và xe máy điện được sử dụng rất rộng rãi; các điểm xạc có ở khắp nơi, rất thuận tiện cho người dùng xe điện. Đặc biệt giá xe điện ở Trung Quốc rất rẻ, phù hợp với thu nhập của đa số người dân… Tôi cũng nghe nói cháy nổ do xe điện rất ít. Người dân chẳng mấy ai lo lắng về hiện tượng cháy nổ do xe điện…
Từ thực trạng Trung Quốc và Việt Nam, tôi cho rằng sự khác nhau là ở chất lượng xe điện. Tôi thường xuyên bình luận ở Việt Nam có đủ mọi thứ thiên hạ có nhưng chúng chỉ giống nhau về tên gọi, còn bản chất thì khác hẳn nhau.
Nói thẳng ra, thứ của thiên hạ là thứ thiệt; thứ của Việt Nam là thứ rởm, thứ đểu. Có nhà văn còn bảo Việt Nam toàn đồ đểu nên chúng ta đang sống trong thời kỳ đồ đều.
Tôi tin là chất lượng xe máy và ô tô điện của chúng ta quá kém, chẳng ở nước nào dùng những chiếc xe như thế cả.
Một trong những sai lầm lớn nhất trong chiến lược phát triển giao thông ở nước ta là chuyển từ đi bộ sang xe đạp, rồi xe máy, phản ánh chính xác 100% tư duy của dân tộc tiểu nông. Việt Nam đã từng được thế giới gọi là thủ đô của xe đạp. Bây giờ là thủ đô của xe máy.
Hậu quả là người dân không có văn hoá giao thông vì xe đạp xe máy đi ngược chiều, vượt nhau, vượt đèn đỏ, cắt ngang đầu xe người khác, tranh cướp đường, leo lên vỉa hè, xông vào trong nhà… đều được hết. Đường xá, ngõ xóm, cầu phà… chỉ cần làm rộng đủ cho xe máy đi qua là được.
Từ không có văn hoá giao thông dẫn tới người dân Việt Nam không có văn hoá trong mọi hành vi, cư xử; mọi hành xử của người dân không khác gì hành xử khi tham gia giao thông. Mặt khác, đường phố ở đô thị và ngõ xóm ở nông thôn chỗ nào cũng chật hẹp… Thậm chí đường lối lãnh đạo cũng chật hẹp như tiểu nông.
Các nước khác, kể cả Lào và Campuchia, không ngu như ta. Họ tiếp thu văn minh thế giới nên chuyển thẳng từ đi bộ lên ô tô. Ô tô ở đó rất rẻ để thuận lợi cho người dân. Dĩ nhiên là các nước này rất nghèo nên vẫn có rất đông người dùng xe máy. Tuy nhiên tỷ lệ xe máy/ô tô của họ so với Việt Nam thấp hơn rất nhiều.
Nhờ văn minh ô tô, họ rất tôn trọng luật lệ giao thông vì lái ô tô không thể ngang ngược như lái xe máy. Nhờ văn minh ô tô, họ biết kiên nhẫn chờ đợi, xếp hàng tuần tự chứ không chen lấn xô đẩy nhau ở khắp nơi như ở nước ta.
Trong những năm làm chuyên gia giúp Đảng và nhà nước Lào, thường xuyên gặp các đồng chí lãnh đạo cao cấp và cán bộ Lào, nhìn họ toàn đi xe riêng và xe riêng của họ rất cao cấp (vì Lào khắp nơi là đồi núi, chất lượng đường thấp nên xe phải tốt), tôi thường nói đùa các đồng chí có thấy ở đâu có chuyện thằng đi xe máy dạy cách chèo lái phát triển đất nước cho thằng đi ô tô chưa?
Quay lại chất lượng xe điện. Người Trung Quốc rất giỏi ở chỗ khách cần mua hàng giá nào họ cũng làm được. Họ gọi là tiền nào của đó. Muốn ô tô điện tốt, xin bỏ ra 500 triệu. Còn muốn mua xe chỉ 100 triệu; họ cũng ô kê, vì khách dùng xe chứ không phải họ dùng. Có điều là xe 100 triệu nhìn bề ngoài không khác gì xe 500 triệu nên rất dễ lừa bịp người tiêu dùng.
Phải thẳng thắn thừa nhận dân tộc Việt Nam thời nay rất tham lam và vô văn hoá, vì nhìn đâu cũng thấy cảnh vô văn hoá và người dân rất vui vẻ sống chung với vô văn hóa. Đặc biệt cứ thấy có lợi là quên hết đạo lý. Tầng lớp lãnh đạo và doanh nhân cực kỳ vô liêm sỉ, khẩu Phật tâm Xà. Thế là họ liên kết với nhau chỉ mua loại xe 100 triệu rồi cũng thống nhất cho phép lưu hành và bán cho nhân dân lao động với giá 500 triệu. Tiền lời là vô kể.
Chuyện này đâu phải chỉ xảy ra với xe điện. Với xe xăng cũng y hệt thế. 100% là xe đều trừ một số siêu xe được các đại gia nhập khẩu trực tiếp với giá trên trời.
Vậy giải pháp là gì ? Con đường duy nhất là phải biến dân tộc Việt Nam thành dân tộc có học, có văn hoá, có văn minh. Học ở trường Việt Nam bây giờ chỉ là học kiến thức chư không phải là học văn hóa, văn minh. Điều này các cụ Tản Đà, Phan Chu Trinh, Phan Bội Châu đã nói cách đây 150 năm rồi nhưng đến nay vẫn không có gì thay đổi.
Về ngắn hạn, cần phải từ bỏ ngay tư duy tăng trưởng chạy theo số lượng, thay thế bằng tăng trưởng dựa trên chất lượng. Đi chậm mà chắc, sau 20 năm sẽ giầu. Đi nhanh nhưng làm toàn đồ đểu, làm xong 2-3 năm lại phá đi làm lại thì không bao giờ giầu được.
Ai cũng biết đường xa chạy nhanh mất sức sẽ không bao giờ tới đích; đi chậm từ từ vừa sức của mình chắc chắn sẽ thành công. Bài học Rùa thắng Thỏ trong cuộc chạy đua được tổ tiên để lại cho thế hệ chúng ta là vô giá nhưng ít ai quan tâm, đặc biệt tầng lớp lãnh đạo; họ chỉ thích chạy theo thành tích ngắn hạn nên càng không quan tâm. Rất đáng buồn.
Đây cũng là bài học tôi luôn luôn dạy cho sinh viên. Tôi khuyên sinh viên hãy chọn một lĩnh vực mình thích và có năng khiếu, dành 10 năm tập trung vào đó, trong khi người khác chơi bời nhậu nhẹt, suốt ngày lướt Facebook thì em cứ miệt mài học tập. Bên cạnh đó tích cực tham gia các seminar, hội thảo, hội nghị, làm quen với những người giỏi trong lĩnh vực đó, thì đảm bảo chỉ sau 10, chậm lắm là 15 năm, em sẽ trở thành một trong số ít người giỏi nhất cả nước trong lĩnh vực đó. Và khi đó danh tiếng, tiền bạc sẽ tự động chạy đến với em. Đây chính là kinh nghiệm của đời tôi.
Ở đây tôi không nói tới địa vị chính trị hay quyền cao chức trọng vì đã sa vào đó thì sự nghiệp khoa học và văn hóa sẽ tụt dốc không phanh.
ÍCH LỢI VÀ TÁC HẠI CỦA XE ĐIỆN
* Lợi ích của xe điện:
1. Bảo vệ môi trường:
- Không thải khí CO₂, NOx, SO₂ trong quá trình vận hành → giảm ô nhiễm không khí, đặc biệt ở đô thị.
Góp phần giảm hiệu ứng nhà kính nếu nguồn điện là năng lượng tái tạo.
- Tuy nhiên, ở VN, cơ cấu sản xuất điện dựa vào nhiệt điện than và thủy điện là hai trụ cột chính, trong khi năng lượng tái tạo ( điện mặt trời, điện gió, điện sinh khối..) chưa được khai thác triệt để.
Ở VN, nhiệt điện than là chủ yếu gây nhiều tác hại: ô nhiễm không khí, ô nhiễm đất, ô nhiễm nước, gây ung thư, bệnh não, tim mạch sớm ở con người.
Còn thủy điện ở VN tràn ngập khắp nơi, gây hại vô cùng môi trường sống: Chiếm dụng đất rừng, mất môi trường sống của nhiều loài động, thực vật; Hạn hán cục bộ ở hạ lưu; Lũ lụt bất thường ở hạ lưu; Xâm nhập mặn; Sạt lở đất và xói mòn bờ sông; Ảnh hưởng đến đời sống và sinh kế của người dân...
_ Việt Nam sản xuất điện không giống các nước văn minh, ngày càng hủy hoại môi trường. Cho nên, nếu toàn dân dùng xe điện, với cung cách sản xuất điện như hiện nay, tình trạng ô nhiễm mội trường ngày càng trầm trong hơn ! Muốn có nguồn điện sạch như các nước văn minh, thì cần phải có một thời gian dài dưới sự lãnh đạo sáng suốt.
2. Chi phí vận hành thấp:
Sạc điện rẻ hơn nhiều so với mua xăng/dầu.
Ít hỏng hóc do không có động cơ đốt trong phức tạp → giảm chi phí bảo dưỡng.
3. Hoạt động êm ái, ít tiếng ồn:
Xe điện vận hành gần như không gây tiếng ồn → giảm ô nhiễm tiếng ồn ở thành phố.
Tác hại / Hạn chế của xe điện:1. Phụ thuộc vào nguồn điện và cơ sở hạ tầng:
Việt Nam vẫn chủ yếu dùng điện từ nhiệt điện (than) → nếu không dùng năng lượng sạch, xe điện chỉ là "chuyển ô nhiễm từ ống xả sang ống khói".
Trạm sạc chưa phổ biến, đặc biệt ở vùng nông thôn → gây bất tiện khi di chuyển xa.
2. Pin lithium-ion gây ô nhiễm nếu xử lý không tốt:
+ Pin cũ chứa kim loại nặng (lithium, cobalt, nickel) → gây ô nhiễm đất, nước nếu không tái chế đúng cách.
Quá trình sản xuất pin tiêu tốn tài nguyên và năng lượng.
3. Giá thành còn cao:
Xe điện thường đắt hơn xe xăng cùng phân khúc (dù chi phí vận hành rẻ hơn).
Thay pin sau vài năm cũng là chi phí lớn.
4. Cháy nổ :
+ Đám cháy pin Lithium thường rất dữ dội, bùng phát nhanh chóng và khó kiểm soát. Chất điện phân trong pin là một chất hữu cơ dễ cháy. Khi pin bị lỗi và sinh nhiệt (hiện tượng "thoát nhiệt" - thermal runaway), nó sẽ tạo ra một phản ứng dây chuyền, khiến nhiệt độ tăng vọt lên đến gần 600 o C chỉ trong vài giây.
+ Giải phóng khói và khí độc: Quá trình cháy của pin Lithium tạo ra khói đen dày đặc chứa nhiều hóa chất độc hại như hydroflorua (HF), carbon monoxide (CO), và các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi. Việc hít phải những khí này có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến hệ hô hấp, tim mạch, thần kinh, thậm chí dẫn đến tử vong.
+ Nguy cơ nổ: Khi nhiệt độ tăng cao, áp suất bên trong pin cũng tăng lên, có thể gây nổ vỏ pin và bắn các mảnh vỡ ra xung quanh, gây thương tích cho người và phá hủy tài sản.
+ Cháy lan rộng: Do tính chất bùng cháy nhanh và nhiệt độ cao, đám cháy pin Lithium có thể dễ dàng lan sang các vật liệu dễ cháy xung quanh, gây ra hỏa hoạn lớn, đặc biệt nguy hiểm trong các khu dân cư hoặc nhà máy.
++ Khó chữa cháy: Nước không hiệu quả để dập tắt đám cháy pin Lithium vì nó có thể phản ứng với lithium kim loại (nếu có, trong một số loại pin lithium nguyên chất) tạo ra khí hydro dễ cháy và tăng nhiệt độ. Chất chữa cháy dạng bột hoặc CO2 có thể khống chế ban đầu nhưng không thể làm nguội hoàn toàn pin, khiến nguy cơ cháy lại rất cao (do hiện tượng "thoát nhiệt" đã xảy ra bên trong). Cần các phương pháp chữa cháy chuyên biệt như bình chữa cháy hạng D hoặc ngâm pin vào nước trong thời gian dài để làm nguội hoàn toàn.
Hậu quả về sức khỏe lâu dài: Tiếp xúc với khói và hóa chất độc hại từ cháy pin có thể gây ra các vấn đề sức khỏe mãn tính như bệnh phổi, ung thư, và các vấn đề về thần kinh.
5. Phạm vi di chuyển hạn chế:
Nhiều xe chỉ đi được 200–400 km/lần sạc → không phù hợp cho những chuyến đi dài nếu không có trạm sạc nhanh.
Kết luận:** Xe điện rất có tiềm năng để thay thế xe xăng, giúp bảo vệ môi trường và tiết kiệm chi phí dài hạn. Tuy nhiên, để xe điện phát huy tối đa lợi ích, cần có một quá trình nghiên cứu, chuẩn bị rất lâu dài, để có được lợi ích tối ưu.
** Nếu chỉ bắt chước các nước văn minh trong khi nước VN chưa đủ điều kiện để thay xe xăng bằng xe điện thì tác hại vô cùng lớn đến đời sống người dân và tiếp tục hủy hoại môi trường nhiều hơn.
** Các nhà khoa học đang tìm cách thay pin Lithium bằng một loại pin an toàn khác. Chứng tỏ, xe điện vẫn chưa phải là giải pháp tối ưu.
Nguồn: Trên mạng
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét