Trở lại núi Hàm Lợn

Trở lại núi Hàm Lợn

Đến hẹn lại lên, vào các dịp mùa hè và mùa thu, công việc ít bận rộn, tôi thường có những chuyến thể thao tăng cường là đi bộ đường dài kết hợp với leo núi. Môn thể thao này đã được tôi thực hiện từ cách đây hơn 30 năm, lúc đầu ở Pháp, sau đó sang Mỹ, rồi về Thụy Sĩ ở tôi đều chơi hàng năm.

Từ khi về Việt Nam năm 2015, những năm đầu thỉnh thoảng tôi cũng đi bộ đường dài kết hợp với leo núi, nhưng không nhiều, chủ yếu cho đỡ nhớ nó, vì điều kiện thời tiết và môi trường Việt Nam quá khắc nghiệt và ô nhiễm. Mặt khác, thiên nhiên, núi rừng quanh Hà Nội không đẹp và không xanh tươi mát mẻ bằng bên Âu Mỹ.

Từ sau đại dịch Covid-19, tôi bắt đầu đi bộ đường dài kết hợp với leo núi nhiều hơn. Có những chuyến leo lên các đỉnh núi Ba Vì, Tam Đảo cao 1200-1300 mét; chiều dài đi về cộng lại tới 50 km.

Tuy nhiên, gần đây, do tuổi đã cao, đọc báo mạng hiểu ra đi bộ quá nhiều cũng không tốt, ảnh hưởng tới hệ cơ xương khớp như đau khớp gối, hông, mắt cá chân và bàn chân, viêm gân, viêm cân gan chân và có nguy cơ thoái hóa khớp. Thậm chí đi người già đi bộ quá mức có thể làm tim hoạt động quá tải, gây đau ngực, hồi hộp, đánh trống ngực, thậm chí ngất.

Mặt khác, leo núi khác hẳn với leo cầu thang trong các tòa nhà, vì sườn núi rất mấp mô, trơn trượt với nhiều chướng ngại vật như rễ cây, hòn đá. Nhiều đoạn độ dốc khá cao và kéo dài cả kilomet. Ngoài ra cũng phải cảnh giác với các loại động vật hoang dã.

Theo tôi, núi Hàm Lợn là nơi leo núi lý tưởng cho tất cả những ai yêu thích môn thể thao này. Núi Hàm Lợn nằm ở địa bàn xã Nam Sơn, huyện Sóc Sơn, cách trung tâm Hà Nội 35km. Với độ cao 462m so với mặt nước biển (chân núi cao 12m so với mặt nước biển) và địa hình đồi núi khá phức tạp, Hàm Lợn đã trở thành “cứ điểm” luyện tập của rất nhiều dân trekking (leo núi) và trail running (chạy địa hình) trong những năm gần đây.

Vì vậy lần này tôi lại chọn núi Hàm Lợn. Để lên núi Hàm Lợn trong dịp nắng nóng khá gay gắt, tôi đã chọn cung đường có vẻ như là ngắn nhất, để rút ngắn thời gian đi bộ và leo núi. Cụ thể tôi trực tiếp lên thẳng lên đỉnh núi chứ không leo lên, tụt xuống rồi lại leo lên, tụt xuống, vượt qua nhiều quả núi nhỏ rồi mới tiến tới quả núi cao nhất có đỉnh Hàm Lợn cao 462 mét, được gọi là Nóc nhà Thủ đô.

Thực tế có nhiều đường lên đỉnh Hàm Lợn. Đường truyền thống là đường leo lên, tụt xuống rồi lại leo lên, tụt xuống. Tuyến này khá dài, dễ đi, nhưng quy ra số tầng nhà phải leo thì khá nhiều. Năm kia có lần lên tới 164 tầng, thông thường khoảng 150 tầng. Ngược lại, tuyến đường tôi đi hôm qua do trực tiếp trèo lên thẳng đỉnh núi lên chỉ cần leo 127 tầng nhà là tới đỉnh.

Có điều đường trực tiếp lên đỉnh núi có độ dốc rất cao và khó đi nên hiếm người đi, cây cối um tùm, cây gãy nằm ngổn ngang chắn lối đi. Hơn một nửa quảng đường lên người leo núi phải tự mở đường mà leo lên vì rất ít người đi trong khi cây rừng phát triển rất nhanh che lấp các lối đi trước. Leo lên bằng những con đường thế này sẽ rất mệt và phải rất thận trọng vì nguy cơ ngã khá lớn do đường trơn, nhiều lúc phải trèo và bò dọc theo thân các cây đổ để lên.

Để lên núi Hàm Lợn, lúc đầu bắt buộc phải bám vào một sợi dây rồi leo lên cao khoảng 5 mét. Trông thì đơn giản, nhưng thực tế các lối lên đều như vách núi gần thẳng đứng, không có dây sẽ cực kỳ khó leo, thậm chí ngay cả khi có dây một số người vẫn không thể leo được, phải cần sự trợ giúp của người khác. Dưới đây có 3 tấm ảnh tôi vừa chụp 3 lối bắt đầu lên núi Hàm lợn.

Ảnh thứ nhất là lối lên truyền thống, gồm chỉ một dây thừng to với các nút thắt để dễ bám. Đường này độ dốc vừa phải, có đường mòn sẵn, vào các ngày cuối tuần có rất nhiều người đi nên đi theo đường này không sợ lạc.

Ảnh thứ hai chụp lối đi dễ lên hơn, gồm 5 sợi dây. Tuy nhiên lên núi Hàm Lợn từ đây thì thời gian đi về đỉnh núi sẽ khá dài, kèm theo nhiều lần phải vượt qua hết núi này tới núi khác trước khi bắt vào con đường chính dẫn lên núi.

Ảnh thứ ba là chỗ tôi lên hôm qua. Chỉ có duy nhất một sợi dây dù màu xanh để bám và phải chống chân lên vách núi để leo lên. Đường này như nói ở trên tuy ngắn nhưng phải tự mình mở đường mà lên nên đi rất vất vả. Và cũng do vậy nên đi đường này rất dễ lạc nếu ít kinh nghiệm leo núi và thiếu quan sát.

Ngoài ra còn có một lối lên khác là đi dọc theo dòng suối từ chân núi đi lên. Đi đường này khá nguy hiểm vì phải bám nhiều vách đá rất trơn để trèo lên, trượt chân có thể đập đầu vào đá, mà ở đây hoàn toàn không có phương tiện cấp cứu. Cách đây mấy năm tôi đã từng lên bằng đường này. Có điều chuyến đi thất bại vì đi đúng dịp tháng 8 mùa mưa, nhiều đoạn suối biến thành sông nhỏ, không thể vượt lên được, nhất là lại đang đi giầy thể thao. Lên được nửa chừng tôi phải quay lại vì vướng những đoạn sông nhỏ này.

Hôm qua tôi đi đường theo ảnh thứ 3 chỉ 127 tầng là lên tới đỉnh, tổng đoạn đường đi bộ là khoảng 15 km, tính cả đoạn từ nhà ra bến xe buýt lúc đi và từ núi về bến xe buýt lúc về thành 19,7 km. Như vậy là không nhiều.

Ba ảnh cuối là số tầng cao trong 3 lần leo núi Hàm Lợn gần nhất của tôi. Ngày 11/8/2024 là 155 tầng, ngày 21/7/2024 là 147 tầng, và hôm qua 17/7/2025 là 127 tầng.

Lên được đỉnh núi rồi, sẽ được hưởng không khí vô cùng trong lành và mát mẻ; nhiều lúc giữa trưa hè nóng bức, nhưng gió núi thổi qua có thể làm cơ thể lạnh buốt. Rồi đi dọc trên các đỉnh núi ngắm làng bản, hồ nước xung quanh.

Dưới đây là một bài đăng gần đây trên báo chính thống, đăng để các bạn tham khảo:

https://vnexpress.net/nui-ham-lon-de-leo-kho-lac-4887668.html

19/5/2025, Núi Hàm Lợn 'dễ leo, khó lạc'

Hàm Lợn được những người thường xuyên leo đánh giá "dễ leo, khó lạc", nhưng điều quan trọng cần phải chuẩn bị kỹ và không được chủ quan.

Núi Hàm Lợn thuộc huyện Sóc Sơn, nằm cách trung tâm Thủ đô Hà Nội khoảng 40 km theo hướng tây bắc. Với độ cao 462 m, địa hình đa dạng, Hàm Lợn được rất nhiều gia đình, nhóm bạn trẻ và những người thích leo núi lựa chọn để rèn thể lực, cắm trại, trekking nhẹ nhàng. Hàm Lợn đặc biệt đông vào dịp cuối tuần.

Đây là một ngọn núi nhỏ, dễ leo và hầu như rất khó bị lạc nếu có sự chuẩn bị kỹ, Lê Nghĩa, từng leo Hàm Lợn khoảng 100 lần, cho hay.

"Núi Hàm Lợn có rất nhiều đường mòn, đi theo một hướng vài km sẽ đến chỗ có người. Trên núi có hệ thống đường phục vụ công tác phòng cháy chữa cháy, rộng 4-6 m, các lối nhỏ đều dẫn đến tuyến đường này nên khó có thể bị lạc", anh Nghĩa nói.

Một trong những đoạn đường trên cung 13 km của Hàm Lợn. Ảnh: Linh Hương

Cùng chung ý kiến, anh Minh Bùi, Hà Nội, từng leo Hàm Lợn hàng chục lần, cho hay đây là ngọn núi "không khó leo", thậm chí sức của trẻ em cấp một hay cấp hai cũng đủ để hoàn thành.

"Cứ theo đường mòn thì rất khó có thể bị lạc", anh Minh nói. Gia đình anh có hai con trai, đã được bố mẹ đưa đi leo Hàm Lợn từ 5 năm trước, khi còn đang học cấp hai.
Quảng cáo

Tối 17/5, nhóm 5 bạn trẻ mắc kẹt trên núi Hàm Lợn. Nhóm này lên núi cắm trại, song không thể xuống núi do mưa lớn, đường trơn trượt, trời lại tối, tầm nhìn hạn chế. Chính quyền huyện Sóc Sơn đã phải điều 15 cán bộ thuộc lực lượng cứu nạn, cứu hộ tới hiện trường, phối hợp với công an xã Nam Sơn và người dân tìm kiếm và đưa nhóm xuống núi an toàn.

Nói về nguy cơ người leo núi có thể bị lạc khi lên Hàm Lợn, anh Nghĩa cho biết hầu hết những người bị lạc do đi lần đầu, chủ quan, không có sự chuẩn bị, nhất là với những bạn trẻ đi để cắm trại.

"Các bạn trẻ đi cắm trại thường đồ dùng không chuẩn, có khi đi giày sneaker, đế không có độ bám dính. Ở Hàm Lợn, ngay cả khi có giày chạy trail chuyên dụng, nếu trời mưa cũng khó đi. Vừa mưa, vừa tối lại càng khó cho người không quen", anh Nghĩa cho hay.

Thông thường, những du khách đi cắm trại cũng không đi xa. Các điểm cắm trại quen thuộc chỉ cách điểm xuất phát thường là hồ Hàm Lợn, khoảng 2-3 km. Nhưng nếu không có đồ chuyên dụng (giày, đèn) và ở lại muộn để ngắm hoàng hôn thì nguy cơ lạc cao. Đèn flash của điện thoại không đủ chiếu sáng và bị ảnh hưởng tâm lý có thể khiến các bạn không đủ tỉnh táo để tìm đường và xử lý tình huống.

Mạnh Chiến, admin đồng thời là sáng lập viên hội đam mê leo núi và Yolo Trekking, cho hay đa phần người leo núi Hàm Lợn vào ban ngày. Những người leo buổi tối thường có hai nhóm. Nhóm một là những người chuyên nghiệp, đi tập cho các cự ly 100 km hay 160 km của các giải chạy địa hình. Nhóm thứ hai thường là leo núi kết hợp cắm trại đêm. "Các trường hợp bị lạc thường rơi vào nhóm hai", anh Chiến nói.

Anh Chiến cho biết thêm nhóm một dày kinh nghiệm, có sử dụng đồng hồ thông minh, sức khỏe tốt, họ dễ dàng xử trí. Nhóm thứ hai dễ bị lạc vì chọn những đường nhánh, chỗ có suối, không đủ đồ nghề.

Về kinh nghiệm leo Hàm Lợn, anh Nghĩa cho hay nếu đi lần đầu, tốt nhất phải có người kinh nghiệm đi cùng dẫn đường. Nếu không có, hãy đi theo đường mòn, không nên tự mở lối. Khi thấy mất phương hướng thì nên đi ngược lại. Khi đi nên quan sát xung quanh để định hướng, ví dụ như các núi xung quanh, hồ Hàm Lợn. Nếu lạc thì men theo đường mòn hướng đến các điểm này.

Một hạn chế của Hàm Lợn là có quá nhiều đường mòn, người không quen đôi khi cũng có thể gặp khó khăn. "Nếu lạc, cứ đi tiếp, có thể dẫn đến phía kia của núi Hàm Lợn, xa hơn nhưng vẫn sẽ gặp được đường phòng cháy chữa cháy", anh Nghĩa nói thêm.

Anh Minh nói cần chuẩn bị đồ dùng đầy đủ, nếu đi vào buổi tối, nhất định phải có đèn, đi giày chuyên dụng, áo mưa. Ngoài ra, anh gợi ý chụp ảnh ở ngã rẽ để lưu lại trong những trường hợp bị mất phương hướng. Nếu người leo sử dụng đồng hồ thông minh, nên tải bản đồ và đi theo để tránh lạc đường. Nếu đi lệch hướng, bình tĩnh xử lý. Cũng cần thiết lưu số điện thoại cứu hộ để đề phòng các tình huống rủi ro.

Theo Mạnh Chiến, Hàm Lợn là núi dễ leo. Đa phần các công ty leo núi chuyên nghiệp không tổ chức tour tại Hàm Lợn. "Những người không có kinh nghiệm có thể đến các điểm dịch vụ cắm trại ngay chân núi, đăng ký thuê người hướng dẫn", anh Chiến nói. Tại đây cũng cung cấp dịch vụ ăn uống, lều trại.

Leo núi Hàm Lợn có nhiều chặng, từ dễ đến khó, có thể lên và xuống cùng một đường, có thể lên một đường và xuống nhiều đường khác nhau, tùy trình độ và thử thách. Đoạn ngắn nhất để chinh phục đỉnh khoảng 7 km, dài có thể hàng chục km.

Mốc đỉnh Hàm Lợn cao 462 m. Ảnh: Linh Hương

Quang cảnh nhìn từ núi Hàm Lợn. Ảnh: Minh Bùi

Một số đoạn đường bằng ở Hàm Lợn. Ảnh: Linh Hương

Đoạn dốc cao nhất ở Hàm Lợn. Ảnh: Linh Hương

Mốc đỉnh Hàm Lợn cao 462 m. Ảnh: Linh Hương