Một trật tự thế giới mới đang hình thành?

Một trật tự thế giới mới đang hình thành?

Phản ứng khác biệt của dư luận thế giới giữa Cộng hòa Kosovo với Cộng hòa Nhân dân Donetsk và Luhansk cho thấy, luôn tồn tại một tiêu chuẩn kép liên quan đến sự ly khai và quyền tự quyết của các nhóm dân tộc theo luật pháp quốc tế. Chính những điều này đã thúc đẩy thế giới biến thành một nơi đầy bất ổn và không có khả năng mang lại sự ổn định, thịnh vượng và hòa bình lâu dài giữa các quốc gia trên thế giới.

1) Tiêu chuẩn kép của phương Tây

Trong khi phương Tây hoan nghênh việc Cộng hòa Kosovo ly khai khỏi Serbia, thì nước này phản đối tuyên bố độc lập của Cộng hòa Nhân dân Donetsk và Luhansk vốn chỉ được Nga và Syria công nhận. Ngược lại, tính đến tháng 3/2020, Kosovo đã được 115 quốc gia thành viên của Liên Hợp Quốc công nhận, nhưng 15 trong số này đã rút lại quyết định của mình.

Cách tiếp cận phi kỷ luật này đối với các vấn đề ly khai và quyền tự quyết là hệ quả của Nghị quyết 1244 của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc. Được thông qua vào ngày 10/6/1999 để đáp trả việc Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) không ngừng ném bom vào Serbia ngày 24/3 năm đó, nghị quyết khẳng định rằng Kosovo vẫn là một phần không thể tách rời của Serbia.

Cụ thể, trong Phụ lục 2 của nghị quyết, mặc dù nó thúc đẩy “chế độ tự trị ở Kosovo”, nhưng nó thừa nhận rằng phải tính đầy đủ “các nguyên tắc về chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Cộng hòa Liên bang Nam Tư”. Do đó, nó cho thấy rằng lãnh thổ của Kosovo là một phần của Serbia - quốc gia kế vị của Cộng hòa Liên bang Nam Tư - nghĩa là Kosovo sẽ không ly khai khỏi Serbia.

Nghị quyết cũng nêu rõ rằng, “một số lượng nhân viên Nam Tư và Serbia đã được đồng ý sẽ được phép quay trở lại để duy trì sự hiện diện tại các địa điểm tổ chức lễ hội của người Serbia” và “hiện diện tại các cửa khẩu biên giới quan trọng”.

Sau đó, công chúng cũng thừa nhận rằng Serbia có thể có tới một nghìn cảnh sát hoặc sĩ quan quân đội ở biên giới của mình, và nước này thừa nhận người Serbia chiếm đa số dân số của Cộng hoà Kosovo.

2) Giải pháp không thành công

Trong mọi trường hợp, nghị quyết không thực hiện được những lời hứa cao cả của nó vì vào ngày 17/2/2008, Kosovo đã đơn phương tuyên bố độc lập khỏi Serbia. Không có sĩ quan Serbia ở biên giới, và người Serbia đã trở thành một dân tộc thiểu số ở Kosovo. Tuy nhiên, Nghị quyết 1244 vẫn ràng buộc về mặt pháp lý đối với tất cả các bên, nhưng người Kosova và người Serbia giải thích nó theo những cách khác nhau và loại trừ lẫn nhau.

Việc áp dụng tiêu chuẩn kép không rõ ràng này cũng có thể được thấy rõ trong phản ứng hiện tại của phương Tây đối với cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine. Phương Tây đã áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế nghiêm ngặt đối với Nga để trừng phạt nước này vì hành vi xâm lược của họ, mà Tổng thống Nga Vladimir Putin gọi một cách dân ngữ là “hoạt động quân sự đặc biệt”. Nhưng phương Tây vẫn tiếp tục mua năng lượng giá rẻ từ Nga.

Ông Aleksandar Vulin, Bộ trưởng Nội vụ Serbia, đã nói rằng việc NATO ném bom Serbia vào năm 1999 "là một tội ác chống lại một quốc gia có chủ quyền và người dân của nước này, đồng thời vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế".

Từ góc độ kinh doanh, Nga đã chuẩn bị cho tình huống khó lường này trong 10 năm qua. Cho đến gần đây, họ đã nhập khẩu trái cây và rau quả từ Serbia và các nước Đông Âu khác. Tuy nhiên, bắt đầu từ năm 2019, nước này đã giảm đáng kể việc nhập khẩu những mặt hàng này vì Nga, bằng cách tăng sản lượng của chính mình, đã có năng lực tự cung tự cấp. Vào năm 2015, ông Putin thậm chí còn yêu cầu người dân của mình hồi hương các nguồn tài chính từ nước ngoài về Nga để tránh bị phương Tây trả thù chiếm đoạt hoặc phong tỏa.

Tiếp theo lời kêu gọi này, Sberbank, ngân hàng lớn nhất của Nga, đã thông báo rằng họ sẽ rút khỏi thị trường phương Tây và thay vào đó, nó sẽ tập trung vào Trung Á. Trong khi đó, ngân hàng đã mua được một lượng vàng khổng lồ.

3) Tương lai nắm giữ điều gì?

Những diễn biến này cho thấy Nga đã lường trước được phản ứng của phương Tây đối với cuộc xâm lược theo kế hoạch của họ vào Ukraine và đang chuẩn bị cho người dân của mình đối phó với nỗi đau kinh tế sẽ phải gánh chịu trong một khoảng thời gian. Thật đáng lo ngại, sự chuẩn bị lâu dài này cũng cho thấy, Nga đang ở trong một chặng đường dài và cuộc xâm lược Ukraine chỉ là bước đi đầu tiên trong cuộc chiến quyền lực kéo dài với phương Tây. Tùy thuộc vào hiệu lực của phân tích này, Ukraine có thể chỉ là khởi đầu của tình trạng bất ổn ở châu Âu và ở Trung Đông.

Màn kịch đang diễn ra ở Ukraine khiến các nhà phân tích đặt ra câu hỏi: Ai đúng? Các nước phương Tây, nơi người dân được hưởng một nền giáo dục tinh tế, thái độ tiến bộ, tự do và ưa chuộng lối sống thoải mái, tự nhiên nghiêng về việc áp đặt các giá trị và tiêu chuẩn phương Tây lên Nga.

Nhưng phương Tây đã thay đổi đáng kể trong vài năm qua, với sự phô trương hiện đang nắm giữ trong các xã hội, kết hợp với việc suy giảm sự tôn trọng đối với các tiêu chuẩn đạo đức, tôn giáo, đức tin và thậm chí là tự do cá nhân.

Nếu tham vọng của các nền kinh tế thị trường mới nổi của các quốc gia BRICS — Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi — và quyết tâm cạnh tranh kinh tế với thế giới phát triển của họ được thêm vào phép toán, thì chúng ta sẽ nhận ra rằng chắc chắn có điều gì đó đang diễn ra. Điều đó sẽ dẫn đến sự phát triển của một trật tự thế giới mới — không khác gì trật tự thế giới được thiết lập sau mỗi sự kiện lịch sử thảm khốc.

Để xác định trật tự thế giới đang phát triển mới này đang diễn biến như thế nào, chúng ta cần theo dõi chặt chẽ những điều đang diễn ra trong thế giới tài khóa với sự chuyển động của tiền tệ quốc tế.

Lời khuyến khích của Tổng thống Nga Putin đối với những người đồng hương của mình vào năm 2015 chỉ ra rằng, đây có thể là chìa khóa để hiểu được những diễn biến của thế giới. Bởi vì các chính sách và hoạt động tài khóa là những yếu tố dự báo cách thức hành xử của các quốc gia trong tương lai.

Có một điều chắc chắn là thế giới đã trở thành một nơi đầy bất ổn, đi kèm với việc áp dụng các tiêu chuẩn kép và phi nguyên tắc, không có khả năng mang lại sự ổn định, thịnh vượng và hòa bình lâu dài giữa các quốc gia trên thế giới.

Thay vào đó, nó có thể thúc đẩy việc thiết lập một trật tự thế giới mới.