Một số khó khăn gần đây của các doanh nghiệp Việt Nam

Một số khó khăn gần đây của các doanh nghiệp Việt Nam

Trong khoảng ba quý gần đây, các doanh nghiệp Việt Nam đang từng bước tiến vào một giai đoạn mới ngày càng khó khăn hơn, đặc biệt là những khó khăn về đầu ra. Trong khi ngành bất động sản chứng kiến thị trường đóng băng, thì ngành dệt may đang gặp khó vì đơn đặt hàng sụt giảm. Nhưng đây không chỉ là vấn đề riêng của hai ngành kinh tế chủ lực này.

1) Nền kinh tế nhìn chung đều đang khó khăn
Không chỉ trong hai quý cuối năm 2022, ngay từ tháng đầu tiên của năm 2023, tình hình hoạt động kinh doanh của số đông doanh nghiệp trong nước đang gặp nhiều khó khăn. Nguyên nhân chính là số đơn đặt hàng giảm mạnh. Nhiều doanh nghiệp đã và đang tiếp tục có xu hướng giảm bớt việc làm và chi phí mua hàng; điều này chứng tỏ hoạt động kinh doanh đang có chiều hướng đi xuống.

Theo báo cáo kinh tế của Tổng Cục Thống kê, trong tháng 01 năm 2023, có khoảng 25,9 nghìn doanh nghiệp tham gia vào thị trường, giảm 19,3% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong khi đó, có tới 43,9 nghìn doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường, tăng 14,4% so với cùng kỳ.

Đặc biệt, đa số các doanh nghiệp thủy sản vẫn chưa thể đẩy mạnh sản xuất vì đơn hàng ký kết quá ít, thậm chí chỉ đếm được trên đầu ngón tay. Hiện nay các doanh nghiệp ngành thủy sản  đang chờ thông tin từ thị trường châu Âu và tình hình lạm phát tại Mỹ nhằm xác định tổng mức nhu cầu. Riêng tháng 1 năm 2023, kim ngạch xuất khẩu tôm tiếp tục đà giảm sâu theo xu hướng quý IV năm 2022, cụ thể giảm 46% so với cùng kỳ. Nguyên nhân là do nhu cầu tiêu thụ ở các nước Âu Mỹ giảm do ảnh hưởng của lạm phát, ngoài ra các cường quốc nuôi tôm như Ecuador và Ấn Độ đang phục hồi sản lượng, tạo ra mức cung lớn với giá thành cạnh tranh hơn so với tôm Việt Nam.

Tương tự, số đơn hàng trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh thời trang cũng đang giảm mạnh. Năm 2022, dù đại dịch chưa kết thúc, nhưng lượng đơn hàng vẫn ở tương đối cao vì lượng tiền tích lũy trong dân vẫn còn. Sang năm 2023, dường như túi tiền của người dân đang cạn kiệt, khiến doanh số nhiều đơn vị thời trang sụt giảm từ 20-30% so với mọi năm.

2) Bất động sản

Tình hình đầu ra khó khăn của ngành bất động sản được phản ánh rõ nét dựa trên kết quả kinh doanh của các công ty môi giới trong ngành. Theo số liệu của Viện Ngiên cứu Kinh tế - Tài chính - BĐS Dat Xanh Services (FERI), trong 10 tháng đầu năm 2022, số lượng doanh nghiệp môi giới bất động sản tạm dừng kinh doanh có thời hạn lên tới gần 2.300 doanh nghiệp, tăng gần 53% so với cùng kỳ năm ngoái. Tình hình càng về cuối năm càng có xu hướng bi đát hơn.

Dựa trên báo cáo kết quả kinh doanh quý IV năm 2022 và tình hình tháng 1/2023, nhiều ông lớn môi giới bất động sản tiếp tục chìm trong thua lỗ và nợ nần. Nguyên nhân vẫn là thị trường trì trệ trong khi lãi vay ngân hàng tăng vọt.

Thị trường đóng băng, không có giao dịch khiến doanh thu của các doanh nghiệp môi giới sụt giảm, hàng tồn kho tăng cao, cắt giảm nhân sự đã trở thành xu hướng không thể tránh được. Trong quý IV 2022, Dat Xanh Services báo lỗ gấp 7 lần cả năm 2021, trong khi doanh thu giảm 31% và chi phí lãi vay tăng gấp đôi. Vay nợ tài chính tăng hơn gấp đôi, hàng tồn kho cũng tăng gấp đôi đầu năm. Cen Land cũng báo cáo doanh thu thuần giảm 84% so với cùng kỳ đi cùng với hoạt động kinh doanh dưới giá vốn. Trong cả quý, Cen Land báo lỗ ròng 59 tỷ VND, trong khi năm ngoái lãi 122 tỷ VND.

Một doanh nghiệp môi giới khác là Tập đoàn Danh Khôi cũng báo lỗ 60,2 tỷ VND trong quý IV, trong khi năm ngoái lãi 190 tỷ VND, chủ yếu là do doanh thu giảm mạnh, chi phí quản lý tăng, đặc biệt là chi phí lãi vay tăng mạnh. Đặc biệt các doanh nghiệp đang chứng kiến dòng tiền kinh doanh âm nặng. Khải Hoàn Land là doanh nghiệp môi giới lớn duy trì được lãi trong quý IV, tuy nhiên, dòng tiền kinh doanh âm, hàng tồn kho tăng cao, kinh doanh khó khăn nên công ty đã phải đóng cửa một số chi nhánh, văn phòng đại diện.

Tình hình của nhóm môi giới bất động sản được dự báo sẽ còn khó khăn trong thời gian tới do thị trường bất động sản đang ở trong chu kỳ đi xuống với triển vọng trong ngắn và trung hạn kém tích cực. Tín dụng thắt chặt, trái phiếu doanh nghiệp bị đóng băng sau vụ Vạn Thịnh Phát, mở bán và triển khai dự án bị ách tắc do pháp lý, môi trường lãi suất cao khiến chi phí vốn tăng và nhu cầu mua nhà suy giảm, chi phí triển khai dự án tăng do áp dụng khung thuế đất mới.

Xu thế suy yếu chung của ngành bất động sản không chỉ được thể hiện ở nhóm môi giới. Phân tích kết quả kinh doanh từ 61 doanh nghiệp bất động sản niêm yết, doanh thu thuần và lãi ròng của nhóm này giảm lần lượt 30% và 61% so với năm 2021. 

CTCP Vinhomes là công ty dẫn đầu về lợi nhuận với lãi ròng cả năm trên 28.600 tỷ đồng, đóng góp tới 62% lợi nhuận toàn nhóm, song vẫn giảm 26% so với năm 2021. Cùng với đợt bàn giao thêm 2.200 căn bất động sản thấp tầng tại đại dự án Vinhomes Ocean Park 2 - The Empire, doanh số bán hàng của công ty đạt kỷ lục 128.200 tỷ đồng, tăng 62% so với năm 2021.

Novaland cũng thuộc top doanh nghiệp lãi cao với lợi nhuận gần 2.264 tỷ đồng cho cả năm 2022, nhưng vẫn giảm 30% so với năm 2021. Riêng quý IV, lãi ròng của doanh nghiệp giảm 70,8% so với cùng kỳ năm ngoái. Tương tự, Khang Điền cũng lãi trên 1.100 tỷ đồng trong năm 2022, giảm 8% so với năm 2021, với lợi nhuận quý cuối năm giảm mạnh trên 70%. Chi phí tài chính và chiết khấu thanh toán của công ty tăng gấp nhiều lần.

Phát Đạt và Kinh Bắc là hai doanh nghiệp thuộc top lãi nhưng lại lỗ trong quý IV năm 2022. Đặc biệt Phát Đạt chứng kiến doanh thu thuần chỉ đạt 15 tỷ đồng trong quý IV, giảm gần 99% so với năm 2021. Phần lớn lợi nhuận của các doanh nghiệp trên được đóng góp từ ba quý đầu năm, cho thấy tình hình khó khăn về cuối năm.

Trong khi hàng tồn kho đang là vấn đề, thị trường đóng băng, thì các doanh nghiệp bất động sản vẫn đang triển khai nhiều dự án lớn khác, chắc chắn sẽ gia tăng thêm áp lực cho thị trường.

3) Ngành dệt may

Ngành dệt may cũng đang phải vật lộn với những khó khăn về đầu ra. Trong nửa đầu năm 2022, số đơn hàng cho ngành dệt may khá dồi dào và giá tăng lên sau thời gian dịch. Nhưng từ quý III trở đi, nhất là trong quý IV và hiện nay, thị trường lao dốc nhanh khiến tình hình kinh doanh của nhiều doanh nghiệp trong ngành quay đầu đi xuống. Thống kê từ 15 doanh nghiệp đầu ngành dệt may cho thấy, tổng lợi nhuận sau thuế hợp nhất quý IV đạt 440 tỷ VND, giảm 63% so với cùng kỳ 2021. Nguyên nhân chính từ bối cảnh lạm phát tăng cao và rủi ro suy thoái tại các thị trường xuất khẩu chủ lực của ngành.

Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) thông báo gây bất ngờ lớn với khoản lỗ sau thuế 5 tỷ VND trong quý IV 2022 , trong khi cùng kỳ năm 2021 lãi 450 tỷ đồng. Đây cũng là quý đầu tiên Vinatex ghi nhận lỗ kể từ khi hoạt động. Theo Vinatex, nguyên nhân thua lỗ là do chính sách zero-Covid của Trung Quốc dẫn đến nhu cầu thị trường giảm vào thời điểm cuối năm, ảnh hưởng đến tình hình tiêu thụ và tồn kho. Tuy vậy, lũy kế cả năm 2022, Vinatex vẫn có lãi hơn 1.000 tỷ VND, nhờ khoản lãi lớn trong nửa đầu năm; nhưng tính ra vẫn giảm 20% so với lợi nhuận cả năm 2021. Vinatex là tập đoàn Dệt may hàng đầu, từng là doanh nghiệp có lãi lớn nhất nhóm dệt may, mà khó khăn như thế thì có thể hiểu những doanh nghiệp dệt may khác phải vật lộn như thế nào. 

Tương tự, Công ty cổ phần Sản xuất kinh doanh xuất nhập khẩu Bình Thạnh (Gilimex) ghi nhận doanh thu quý IV đạt 261,93 tỷ VND, giảm 81,3% so với cùng kỳ năm trước, lợi nhuận sau thuế ghi nhận 9,92 tỷ VND, giảm 92,1% so với cùng kỳ. Công ty cổ phần Garmex Sài Gòn cũng chịu lỗ sau thuế cho quý IV xấp xỉ 59 tỷ VND, trong khi cùng kỳ năm 2021 lãi gần 35 tỷ VND. Công ty phải ngừng sản xuất ở một số nhà máy để khắc phục chất lượng nên hầu hết hàng sản xuất ra phải lưu kho, lượng hàng tồn kho chưa được tiêu thụ đang rất lớn. Hiện nay công ty chỉ có đơn gia công số lượng nhỏ nên năng suất thấp, giá cạnh tranh không đủ bù đắp chi phí dẫn đến kinh doanh thua lỗ.

Ở chiều ngược lại, vẫn có một số doanh nghiệp trong ngành ghi nhận kết quả tích cực. Công ty cổ phần Dệt may - đầu tư - thương mại Thành Công gây ấn tượng khi lợi nhuận sau thuế quý IV đạt 60 tỷ VND, mức tăng gần 140% so với cùng kỳ. Lũy kế cả năm 2022, công ty ghi nhận 281 tỷ VND lợi nhuận, tăng 95%. May Việt Tiến cũng ghi nhận lợi nhuận tăng trưởng trong năm 2022, gấp hơn 2 lần cùng kỳ, tuy nhiên quý IV ghi nhận lợi nhuận giảm 14%.

Theo các chuyên gia, trong năm 2023, ngành dệt may Việt Nam vẫn gặp nhiều thách thức khi phụ thuộc nhiều vào chi phí đầu vào, giá nhân công lao động và suy giảm kinh tế. Tình hình khó khăn của kinh tế toàn cầu khiến nhu cầu suy giảm trên cả thị trường trong nước lẫn các nước nhập khẩu lớn như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc… Theo Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), đơn đặt hàng trước cho quý I năm 2023 đã giảm 25-27% so với cùng kỳ, báo hiệu một năm nhiều khó khăn phía trước.

4) Kết luận

Khó khăn của các doanh nghiệp nói riêng và kinh tế Việt Nam nói chung trong năm 2023 đã được dự báo trước và thực tế đã bắt đầu diễn ra từ quý IV năm 2022. Đến nay khó khăn vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại, chứ chưa nói tới được cải thiện. Không chỉ số lượng đơn hàng sụt giảm, chi phí sản xuất gia tăng cũng ảnh hưởng mạnh đến tỷ suất lợi nhuận, gây ra tình trạng thua lỗ trên diện rộng; biểu hiện rõ rệt ở số đông doanh nghiệp đã và đang phải thu hẹp sản xuất trong nửa năm qua.

Giá cổ phiếu ngành dệt may giảm 41% vào năm 2022, thấp hơn 10,3% so với kết quả của chỉ số VN-Index. Theo đánh giá của SSI Research, định giá có thể giảm xuống mức P/E thấp nhất trong lịch sử của ngành. Vì lợi nhuận của hầu hết các công ty đã đạt đỉnh trong quý III/2022 (về giá trị tuyệt đối), dự báo tăng trưởng lợi nhuận sẽ giảm mạnh nhất trong quý III/2023 và định giá sẽ dần phục hồi về mức P/E trung bình lịch sử của ngành là 8 lần, vì các dấu hiệu phục hồi sẽ xuất hiện từ quý IV/2023. Hy vọng phần lớn các ngành khác đang gặp khó khăn cũng có thể quay đầu phục hồi vào cuối năm 2023.

Nguồn: Theo các báo chí trong nước.
https://www.gso.gov.vn/du-lieu-va-so-lieu-thong-ke/2023/01/bao-cao-tinh-hinh-kinh-te-xa-hoi-thang-01-nam-2023/