Cứu trợ lũ lụt: Mất lòng tin hay mệt mỏi vì ... ?

Trước đây mình cũng tham gia một số đợt cứu trợ, nhưng gần đây thì chán rồi. Mệt mỏi vì bộ máy chính quyền can thiệp. Căm tức vì cái thể chế này ăn cướp của dân không chừa thứ gì, bán hết tài nguyên đất đai của ông cha để ăn, vay tiền khắp nơi để chi tiêu phung phí... nhưng khi xảy ra lũ lụt thì nhè cho dân vài đồng tiền lẻ cứu trợ, còn lại hô hào, bắt buộc người dân đóng góp. Dân đóng càng nhiều thì chính quyền càng đỡ phải chi tiền cứu trợ, càng giữ lại được tiền để chia chác cho nhau. Đã có thời đau lòng nhìn công văn xin cứu trợ của các tỉnh, tỉnh nào cũng khai thiệt hại khổng lồ để xin; đến nỗi nhiều người nói đám quan lại địa phương chỉ mong càng thiên tai lũ lụt càng thích, vì càng có cơ hội xin cứu trợ rồi chia nhau. Nhìn lũ quan tham diễu hành trong hội trường, mỗi người bỏ 1 ngày lương trong phong bì rồi đút vào thùng, quay tivi khen ngợi nhau vì đã làm việc thiện, thật không thể chịu nổi. Ở các quốc gia dân chủ, chính quyền phải đi đầu, làm nòng cốt trong cứu trợ, chứ không phải như ta.

Cứu trợ lũ lụt: Mất lòng tin hay mệt mỏi vì thiên tai quá nhiều?

Cắt nghĩa về chuyện bây giờ từ thiện thưa vắng thì chắc chắn có nhiều lý do. Có điều với tất cả chiều cạnh như tôi vừa nói, những hoạt động từ thiện bộc phát sẽ tốt hơn nếu được tổ chức tốt hơn từ qui mô của cộng đồng xã hội. Nhưng mà như chúng ta thấy, có thể xem như niềm tin xã hội nay rất là có hạn. Đấy là cái câu chuyện.”

Lũ lụt tại 4 tỉnh miền Trung

Sáng 20/12 vừa qua, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, cơ quan ngoại vi của đảng cộng sản, lên tiếng kêu gọi ủng hộ đồng bào lũ lụt miền Trung vào khi chỉ còn 36 ngày nữa là đến Tết cổ truyền của dân Việt. Thế nhưng dường như hoạt động này không còn như hồi tháng Mười tại khu vực bắc Trung bộ. Phải chăng lòng từ tâm chia sẻ của người Việt đang mệt mỏi dần đi?
Lũ lụt tàn phá nặng nề

Đợt cứu trợ thu hút chú ý của nhiều người và được đánh giá thành công lúc đầu là đợt 500 triệu đồng “Nói Là Làm” do MC Phan Anh phát động để rồi chỉ sau 24 tiếng đã có 10 tỷ đồng rót vào tài khoản của anh.

Sự ủng hộ nồng nhiệt này chứng tỏ lòng đồng cảm và mức độ tin cậy đối với nghĩa cử của một người nổi tiếng như Phan Anh.

Đáng tiếc, bên cạnh lời khen cũng có lời ong tiếng ve của chê bai, nghi ngờ, thậm chí chính trị hóa công việc từ thiện đó khiến người quan tâm suy nghĩ không ít.

Trên trang blog cá nhân của mình, blogger Song Chi viết rằng từ thiện là việc không dễ dàng khi mà những tiêu chuẩn đạo đức căn bản trong xã hội đang xuống cấp.

Người dân Ba Đồn Quảng Bình trong một đợt nhận hàng cứu trợ. RFA

Đến lúc này lũ chưa rút khỏi các vùng hạ du miền Trung, trong lúc mưa dầm tiếp tục đổ xuống cộng thêm lượng nước xả từ 12 hồ thủy điện ở Quảng Trị, Thưa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định.

Ông Sáng, phó giám đốc Sở Văn hóa Thông tin Du lịch Hà Tĩnh, nói rằng ông thấy có những chương trình hướng về miền Trung đang được phát động:

“Tôi thấy có nhiều người đang hướng về miền Trung, có những chương trình quyên góp ủng hộ đồng bào miền Trung đấy. Truyền hình đưa tin là với mức độ thiệt hại hiện nay thì người dân đang rất quan tâm.”

Người Việt đã mệt mỏi và chai sạn?

Đây là trận lụt nặng nhất ở miền Trung tính từ 3 năm qua, mà chừng như những lời kêu gọi cứu trợ cũng không thấy đồng loạt gióng lên như đã vang vọng vừa qua là cảm tưởng của một con dân miền Trung, MC Trần Thiện Tùng:

“Sáng nay một người bạn của tôi ở Hà Nội gọi điện và chia sẻ rằng khi xảy ra lụt lội ở Quảng Bình - Hà Tĩnh thì dư luận thể hiện trên facebook rất nhiều chương trình quyên góp làm từ thiện rồi các đoàn cứu trợ, kể cả những người nổi tiếng cũng tổ chức rất nhiều chương trình.

Thế mà đến khi xảy ra ra vụ lụt rất lớn, mà theo thống kê nhà nước chỉ riêng vùng Bình Thuận Phú Yên đã hơn 100 người chết và mất tích 111 người, rất nhiều người bị thương và số tiền thiệt hại lên tới hàng trăm tỷ đồng, thì có vẻ không còn tạo được tiếng vang và sự chú ý của dư luận thông qua facebook nữa.

Theo tôi biết thì cũng có nhiều nhóm nhiều cá nhân vẫn đứng ra quyên góp nhưng dường như sự lan tỏa không được như đợt lụt ở Hà Tĩnh và Quảng Bình nữa. Tôi không rõ sao nhưng chỉ cảm giác mơ hồ, tôi và bạn tôi chia sẻ là rất buồn.

Ở đây tôi không nói là lòng tốt bị cạn kiệt mà bưồn vì phải chăng người dân đã thực sự mệt mỏi, phải chăng hàng năm đối mặt với thiên tai và cả nhân tai chồng chất lên thì họ đã thực sự mệt mỏi rồi.

Tôi cảm giác người Việt Nam bây giờ đang bị rối tung rối mù lên và không biết làm thế nào nữa.” 

MC Phan Anh trực tiếp đi cứu trợ lũ ở miền Trung. Courtesy photo

Với câu hỏi anh có nghĩ từ câu chuyện MC Phan Anh quyên góp giúp nạn nhân lũ lụt ở Bắc Trung Bộ mà bị chê bai, dè bỉu và thậm chí bị dọa kiện, đã tác động phần nào lên tình hình cứu trợ lụt lội cho các tỉnh duyên hải miền Trung, MC Trần Thiện Tùng trả lời:

“Nó cũng xảy ra nhiều chuyện nhưng tôi nghĩ rằng đấy cũng chỉ là bề nổi thôi, tôi và người bạn tôi chia sẻ nỗi buồn sâu sắc là dường như người ở những vùng may mắn hơn đồng bào duyên hải miền Trung đã có phần mệt mỏi và chai sạn rồi.

Tôi nghĩ là không quá lời đâu, đành rằng lụt lội là do thiên nhiên, đành rằng phong trào từ thiện chia xẻ với người kém may mắn là tốt nhưng cái mà người dân gánh chịu ở những vùng lụt lội không hẳn do thiên tai, không hẳn là bất khả kháng mà về cách quản lý điều hành người ta hoàn toàn có thể giảm bớt điều đó.

Không ai ngở năm nay vùng Bình Định, Phú Yên và vùng Nam Trung Bộ lại bị lũ lụt kinh khủng như vậy.”

Mất lòng tin hay mệt mỏi vì thiên tai quá nhiều?

Một người dân vùng lũ Phú Yên, may mắn không bị tổn thất nhiều, đồng ý rằng đợt này phong trào cứu lụt có vẻ thầm lặng hơn:

“Cái vụ của Phan Anh làm cho người ta mất lòng tin rồi, giờ mà nói quyên góp thì có những nhóm mạnh thường quân họ tự động liên hệ với nhau và một người đại diện cầm tiền đi tới nơi trao tận tay những người thật sự cần giúp đỡ. Những hoạt động đó có diễn ra, không rầm rộ nhưng mà có diễn ra.”

Hiện tại bây giờ các đoàn từ thiện chưa tới tại vì nước chưa rút hết. Cho tới ngày hôm qua là nắng lên thôi, nước vừa rút nhưng hôm nay lại mưa lại. Hiện tại đường ra Phú Yên đã bị sát lỡ rồi, xe không đi được thì không một đoàn từ thiện nào có thể tới hỗ trợ được vào thời điểm này. Tình hình căng thẳng như vậy mà nó lại quá cận Tết nữa.

Em thấy những chị bạn của em, vài chục chị với nhau, góp tiền mua băng vệ sinh, mua đồ lót phụ nữ rồi gởi về vùng lũ lụt, một người đại diện đi thôi để tránh tốn kém. Họ tin tưởng nhau, mua cái gì cũng có hóa đơn hết, về trình bày lại với nhau.

Thay vì thể hiện ra một cách rầm rộ thì người ta thể hiện bằng một cách khác chứ không phải là người ta không làm.”

Một người dân khác ở Quảng Ngãi, cho rằng không có chuyện lòng từ thiện đối với nạn nhân lũ lụt vơi cạn hay mệt mỏi đi mà vì tình trạng lũ chồng lũ khiến không ai có thể đáp ứng kịp:

“Họ cũng có làm nhưng không rầm rợ như kiểu khoảng hơn một tháng trước tại Hà Tĩnh. Qua theo dõi thông tin báo chí thì được biết họ chia sẻ nhiều, có điều lòng nhiệt huyết nói chung không được như Hà Tĩnh hay Quảng Trị . Họ vẫn chia sẻ đấy còn mệt mỏi thì chắc là không,theo em nghĩ là như thế.”

Ông Trịnh Hòa Bình, nguyên giám đốc Trung tâm Dư luận Xã hội, nay là thành viên của Liên hiệp các Hội Khoa kọc Kỹ thuật Việt Nam, nhận định:

“Cũng khó để phân tích nhưng chắc chắn là nếu như liên miên lúc nào cũng từ thiện thì không cứ người phát động mà ngay cả người thực hiện người ta cũng không biết lúc nào sẽ kết thúc.

Theo lý mà nói thì từ thiện chỉ có tính cách là cú hích, là trực tiếp tạm thời cứu giúp thôi. Nếu đặt vấn đề chỉ trông chờ vào từ thiện thì nó cũng chả đi đến đâu.

Nói điều đấy thì xem như mâu thuẫn với truyền thống tương thân tương ái lá lành đùm lá rách của người Việt, nhưng cái xu hướng nhấn quá mạnh như thế này tôi cho cũng là nói lấy được.

Còn đương nhiên những hoạt động cứu giúp dân ở những vùng bị thiên tai, thậm chí nhân tai, người dân vẫn sẵn lòng một khi được tổ chúc tốt.

Thực ra mà nói các hoạt động làm thường xuyên liên tục thì người bị thiên tai đương nhiên mệt mỏi rồi, người làm từ thiện thì không biết lúc nào dừng, thành ra có khi người ta dừng lại người ta nghỉ, tất cả cùng dừng.

Cho nên là cắt nghĩa về chuyện bây giờ từ thiện thưa vắng thì chắc chắn có nhiều lý do. Có điều với tất cả chiều cạnh như tôi vừa nói, những hoạt động từ thiện bộc phát sẽ tốt hơn nếu được tổ chức tốt hơn từ qui mô của cộng đồng xã hội.

Nhưng mà như chúng ta thấy, có thể xem như niềm tin xã hội nay rất là có hạn. Đấy là cái câu chuyện.”

Sáng 20/12 vừa qua, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, cơ quan ngoại vi của đảng cộng sản, lên tiếng kêu gọi ủng hộ đồng bào lũ lụt miền Trung vào khi chỉ còn 36 ngày nữa là đến Tết cổ truyền của dân Việt.

Thanh Trúc
RFA