Tháo chạy và trở về

Mấy hôm nay nhìn từng đoàn dân nghèo VN đi bộ, đi xe máy... đổ về quê như chạy giặc thấy xót xa quá. Trên mạng nhiều người còn viết là không cầm được nước mắt. Đúng là chống dịch như chống giặc, nhưng mà dường như dân mình đang bị giặc tấn công quyết liệt và đang thua chạy.
Bác Hạo viết rất đúng: "Chỉ cần một biến cố thôi như như dịch bệnh thì tất cả phơi trắng ra: không có của để dành, không có phúc lợi an sinh, không một nơi để bấu víu. Cái gì đang đợi họ ở quê sau những ngày đi xe máy, xe đạp, đi bộ vượt núi băng rừng để về nhà? Không có gì cả ngoài một nơi thân thuộc đã từng gắn bó". Còn đâu những lời ca mỹ miều về nông thôn tươi đẹp của Văn Cao mà tôi hay ngâm nga mỗi khi làm việc căng thẳng: "Ngày mùa vui thôn trang, lúa reo như hát mừng...; Lúa lúa vàng, đồng lúa bát ngát trời. Bao tay liềm từng nhánh lúa thơm rơi...".
Thực tế cho thấy lãnh đạo cấp trên vô cùng lúng túng trong khi nhiều kẻ thi hành cấp dưới ngu dốt, thụ động và ác tâm đang làm người dân khốn khổ đủ đường. Người dân thì hoàn toàn bất lực trong bối cảnh bị phong tỏa gần như tuyệt đối và phải tự lo mọi thứ cho cuộc sống của bản thân và gia đình. Nhìn ra thế giới đã thẩy ở đâu, kể cả ở Ấn Độ hay Indonesia có cảnh những đoàn người lam lũ chạy dịch như chạy giặc thế này không ? Đói khổ trước đây bị đổ cho thực dân đế quốc, rồi do chiến tranh, nhưng giờ đây chúng đã kết thúc gần 50 năm, làm sao có thể đổ lỗi cho chúng được nữa. Rất mong những người đang say mê “thu thuế dân như vặt lông vịt", “GDP của nước ta tăng trưởng nhanh nhất thế giới" và “đất nước chưa bao giờ được như thế nay”... hãy đọc bài viết này của bác Hạo rồi dũng cảm nhìn thẳng vào những nguyên nhân gốc rễ của cuộc khủng hoảng này thì mới hy vọng may ra có thể tìm được con đường phát triển phù hợp, sáng sủa cho đất nước.

Tháo chạy và trở về

FB Thái Hạo - Một cuộc tháo chạy “vĩ đại” của dân tỉnh lẻ khỏi các thành phố lớn như HCM và HN đang phơi bày trước mắt chúng ta cái sự thật không những của đói khát, của sợ hãi, của sự hỏng hóc trong bộ máy. Và tất nhiên không phải chỉ có thế.

Nó chứng tỏ những cuộc “đổ bộ” triền miên trước đó, người dân vì miếng ăn mà li tán khỏi quê hương. Vì sao họ ra đi? Vì quê hương không nuôi nổi họ. Những vùng quê ảm đạm, bạc phếch, nghèo nàn với một nền sản xuất manh mún, lạc hậu; và những vùng quê đầy những tệ nạn của cuộc đô thị hóa nham nhở, lếch thếch. 

Hình ảnh người nông thôn đổ vào các đô thị lớn ngày nay có thể được hình dung như những cuộc đi phu của cùng đinh thời thuộc Pháp. Ở đây, nó bộc lộ gương mặt quản trị tồi tệ khi đã không gây dựng được một cơ cấu kinh tế đa dạng, phù hợp với một thu nhập đủ để an dân trên các vùng đất vốn đầy lợi thế về nông nghiệp, về ngư nghiệp, về du lịch và dịch vụ. Không những thế, những vùng nông thôn đang bị tàn phá bởi những bàn tay lông lá của quyền và tiền với phân lô bán nền, với đào núi lấp sông, với ô nhiễm trầm trọng...

Đói thì đầu gối phải bò, không thể trách người dân được. Và họ bò tới những nơi có người thuê mướn để kiếm ăn qua ngày; trên vai họ là cha mẹ già thuốc men, là con cái học hành, là nợ nần nhà cửa. Không đi sao được khi ở quê vào ra trà vặt rượu nát, nếu không lâm vào nghèo khổ thì cũng hư hỏng con người. Nông thôn thì bán đất ăn dần, về phố thị thì bán sức mưu sinh đắp đổi qua ngày. 

Chỉ cần một biến cố thôi như như dịch bệnh thì tất cả phơi trắng ra: không có của để dành, không có phúc lợi an sinh, không một nơi để bấu víu. Cái gì đang đợi họ ở quê sau những ngày đi xe máy, xe đạp, đi bộ vượt núi băng rừng để về nhà? Không có gì cả ngoài một nơi thân thuộc đã từng gắn bó. Nếu anh em, cha mẹ, họ hàng, bè bạn ở quê có nổi vài triệu bạc thì làm sao nỡ để họ đạp xe 1300 cây số như thế, làm sao để cả một đoàn người rồng rắn đi qua cát bỏng hàng trăm cây số như thế?

Một đất nước mà cơn gió nhẹ thổi tới đã rung lắc chao đảo, tất cả đều như lá trên cây: không tiền, không thuốc, không hiểu biết – tất cả lúng túng quay cuồng hoảng loạn rối bời. Diện tích nội thị trên tổng diện tích quốc gia chỉ chiếm khoảng 4.4% nhưng lại có dân số chiếm đến hơn 60% và GDP chiếm 70% cả nước. Những con số “lệch lạc” này không phải chỉ dừng lại ở đó, mà quan trọng hơn là thực trạng của phần lãnh thổ còn lại (nông thôn), đó là thực trạng của sản xuất, của quản lý, của chính sách. Cuộc di dân về phía độ thị chính là câu trả lời giản dị nhưng rõ ràng cho thực trạng ấy.

Phải làm gì với hơn 90% diện tích kia của đất nước? Quốc gia chỉ phát triển hài hòa, phồn thịnh, và chấm dứt cuộc di dân tự phát đầy bất trắc này khi giải quyết được những vấn đề của nông thôn. Không những phải giữ được người dân ở lại quê hương mà còn phải kéo được cả những người thành phố rời ra khỏi các độ thị. Dân cư phải được phân bố lại bằng một nền sản xuất bền vững, bằng an sinh lâu dài.

Không thể cứ hát mãi câu “đất nước nơi đầu song ngọn gió” được nữa.