NHTW của TQ đang bơm tiền nhiều chưa từng có

NHTW của Trung Quốc đang bơm tiền nhiều chưa từng có để giải nguy cho nền kinh tế

Kinh tế Trung Quốc có rất nhiều điểm tương đồng với kinh tế Việt Nam vì đều là những nền kinh tế phát triển theo định hướng XHCN, lấy khu vực kinh tế nhà nước làm chủ đạo, trong đó các DNNN làm nòng cốt. Những bài học về phát triển kinh tế Trung Quốc  trong năm 2022 rất đáng để chúng ta tham khảo. Có thể nói năm 2022 chắc chắn đã trở thành một năm trong những năm tồi tệ nhất trong 4 thập kỷ phát triển vừa qua của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới này. 

Đặc biệt, đây cũng là năm nền kinh tế Trung Quốc có tỷ lệ tăng trưởng thấp nhất kể từ khi bắt đầu cải cách, mở cửa 1978. Tuy là một năm đầy biến động và tồi tệ nhưng nền kinh tế Trung Quốc đã kết thúc năm 2022 với một triển vọng khá tích cực và lạc quan. Dưới đây là một số thông tin từ các báo quốc tế, bản dịch qua google.

1. Trang thông tin tài chính quốc tế cho biết NHTW của Trung Quốc đang bơm tiền nhiều chưa từng có trong bối cảnh trái phiếu BĐS vỡ nợ kỷ lục. Cũng giống như ở VN, khi các ngân hàng thương mại dùng nguồn huy động ngắn hạn để đầu tư vào TPDN vốn là tài sản dài hạn, mà tài sản này lại không thể thu hồi đúng hạn vì bất động sản và DN kiệt quệ, vỡ nợ tràn lan, lúc này cạn kiệt thanh khoản có thể gây ra đổ vỡ hệ thống. PBOC không còn cách nào khác là duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng, bơm tiền nhiều chưa từng có, vượt mức kế hoạch cho hệ thống ngân hàng nhiều rủi ro này.

Vừa bơm 216 tỷ nhân dân tệ (CNY) qua nghiệp vụ repo đảo ngược vào ngày hôm qua (26/12), hôm nay, Ngân hàng nhân dân Trung Quốc (PBOC) lại phải bơm thêm 206 tỷ CNY qua nghiệp vụ này. Đây là lần bơm ròng lớn thứ 7 liên tiếp chỉ trong vài ngày cuối tháng 12/2022 để cứu trợ thanh khoản cho hệ thống NHTM. Tổng số tiền cứu trợ hệ thống này, chỉ tính riêng trong tháng 12, lên tới gần 2.000 tỷ CNY (255,65 tỷ USD)

Hôm nay, ngày 27/12, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) đã bơm tổng cộng 206 tỷ CNY qua công cụ repo đảo ngược vào hệ thống ngân hàng, bao gồm 194 tỷ CNY cho kỳ hạn 7 ngày và 14 tỷ CNY cho kỳ hạn 14 ngày, trong khi giữ nguyên lãi suất ở mức 2% và 2,15%.

Theo thông báo trực tuyến của PBOC, đây là phiên bơm ròng lớn thứ 7 liên tiếp nhằm "duy trì thanh khoản hợp lý và đủ cho hệ thống ngân hàng vào thời điểm cuối năm".

Vậy PBOC đã bơm bao nhiêu tiền vào hệ thống ngân hàng chỉ trong tháng 12 năm 2022 ?

Tuần trước, PBOC bơm 704 tỷ CNY vào hệ thống ngân hàng, mức bơm hàng tuần lớn nhất kể từ cuối tháng 10.

Tuần này, chỉ trong 2 ngày đầu tiền, số tiền đã bơm vào hệ thống là 422 tỷ CNY.

Trước đó, 1/12 - 16/12, PBOC đã bơm ra ít nhất 652 tỷ CNY.

Ngày 15/12 vừa qua, theo tin từ Bloomberg, PBOC cũng bơm 650 tỷ CNY (94 tỷ USD) thông qua cơ sở cho vay trung hạn một năm, nhiều hơn 500 tỷ CNY khoản vay trung hạn đến hạn trong tháng 12/2022. Tức là Trung Quốc đã bơm tiền để hỗ trợ NHTM đảo nợ, ngoài ra còn bơm ròng 150 tỷ CNY (bổ sung thêm) cho các khoản vay trung hạn (MLF). Đây là lần PBOC bơm tiền ròng đầu tiên thông qua MLF kể từ tháng 3/2022.

Vào ngày 6/12, PBOC cũng bơm 2 tỷ CNY qua nghiệp vụ repo vào hệ thống ngân hàng.

Không chỉ bơm tiền qua nghiệp vụ repo, PBOC đã cắt giảm 25 điểm cơ bản tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với các tổ chức tài chính vào ngày 25/11/2022. Chính sách này có hiệu lực từ 5/12/2022, giải phóng khoảng 500 tỷ CNY thanh khoản dài hạn cho hệ thống NHTM.

Tổng cộng, chỉ trong tháng 12, PBOC đã cấp cứu cho thanh khoản hệ thống số tiền lên tới 1.778 tỷ CNY (255,65 tỷ USD).

Bloomberg cho rằng Ngân hàng trung ương Trung Quốc đã bơm nhiều tiền hơn dự kiến vào hệ thống ngân hàng vào tháng 12/2022 do thị trường trái phiếu đang đổ vỡ, mất thanh khoản, nhiều nhà phát hành không có khả năng trả nợ đúng hạn.

2. Trung Quốc đang chứng kiến vỡ nợ trái phiếu doanh nghiệp bất động sản kỷ lục năm 2022. 

Từng là lĩnh vực đầu tư được săn lùng chiếm hơn một nửa số vụ phát hành trái phiếu doanh nghiệp lợi suất cao ở châu Á, lĩnh vực bất động sản của Trung Quốc đã chứng kiến ​​số vụ vỡ nợ kỷ lục vào năm 2022 đối với các nhà phát triển bất động sản tư nhân hàng đầu và thậm chí cả một số doanh nghiệp nhà nước.

Từ 1/2022 đến tháng 7/2022, theo số liệu của Bloomberg, tổng số TPDN phát hành ở nước ngoài của doanh nghiệp Trung Quốc bị vỡ nợ (đến hạn không trả được nợ như cam kết) lên tới 26 tỷ USD. Nhưng đó là con số thống kê khiêm nhường trên thị trường TPDN phát hành ở nước ngoài.

Thị trường TPDN trong nước lớn hơn nhiều, lên tới 12 nghìn tỷ USD. Trong đó, phần đã là TPDN thuộc ngành bất động sản (BĐS).

Theo Bond Supper Mart, kể từ đầu năm 2022 đến nay, tâm lý đối với lĩnh vực bất động sản Trung Quốc ngày càng tiêu cực; ngày càng có nhiều nhà phát triển bất động sản ngoài quốc doanh rơi vào khủng hoảng thanh khoản, dẫn đến vỡ nợ trái phiếu hoặc phải đưa ra đề xuất gia hạn cho trái chủ.

Hiện tại, tỷ lệ vỡ nợ (vỡ nợ thực tế cộng với vỡ nợ kỹ thuật) của trái phiếu USD bất động sản Trung Quốc đã tăng lên hơn 50%. Hơn 50% số trái phiếu này đã giảm xuống dưới 30 USD. Đây là tình huống chưa từng có. Chuyên trang về theo dõi trái phiếu doanh nghiệp này để lại bình luận "các nhà đầu tư trái phiếu bất động sản Trung Quốc đều lo lắng và sợ hãi".

Theo Caixin Global, 200 nhà phát triển BĐS lớn ở Trung Quốc sẽ cần trả các khoản nợ tổng trị giá 175,5 tỷ nhân dân tệ (26 tỷ USD) vào tháng 6 và tháng 7, khoảng 61% tổng số tiền đáo hạn trong nửa cuối năm, theo dữ liệu từ công ty tư vấn BĐS China Real Estate Information Corp (CRIC). Như vậy, có nghĩa là khoảng 42 tỷ USD nợ TPDN quốc tế (phát hành bằng USD) đến hạn từ nay đến hết năm 2022.

Vậy tại sao trái phiếu BĐS vỡ nợ lại liên quan tới ngân hàng thương mại? Bởi vì cũng khá giống Việt Nam, NHTM là nhà đầu tư nắm giữ một khoản lớn TPDN.

Khi ngân hàng thương mại dùng nguồn huy động ngắn hạn để đầu tư vào TPDN vốn là tài sản dài hạn, mà tài sản này lại không thể thu hồi đúng hạn vì vỡ nợ tràn lan như mô tả ở trên, lúc này cạn kiệt thanh khoản có thể gây ra đổ vỡ hệ thống.

PBOC không còn cách nào khác là duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng, bơm tiền nhiều chưa từng có, vượt mức kế hoạch cho hệ thống ngân hàng nhiều rủi ro này.

3. Trung Quốc điều chỉnh mức tăng GDP năm 2021 lên 8,4% từ mức công bố trước đó là 8,1%

Báo chí quốc tế đưa tin hôm nay (27/12), Tổng cục thống kê Trung Quốc đã điều chỉnh mức tăng trưởng GDP hàng năm của năm 2021 từ số ước tính 8,1% lên 8,4%.

Số liệu điều chỉnh cuối cùng từ Tổng cục Thống kê cho thấy khu vực dịch vụ chiếm tới 53% GDP của Trung Quốc, được điều chỉnh tăng lên tới 8,5% từ mức tuyên bố trước đó là 8,2%. Trong khi đó, khu vực thứ hai của nền kinh tế (secondary sector), bao gồm các ngành kinh tế sản xuất ra những sản phẩm cuối cùng phục vụ cho tiêu dùng, khu vực này chiếm 39% GDP, cũng tăng tới 8,7% trong năm 2021 (số liệu ước tính trước đó là 8,2%).

Trong 9 tháng đầu năm 2022, tăng trưởng GDP của nền kinh tế Trung Quốc chỉ đạt 3% (so cùng kỳ). Ngân hàng thế giới (WB) đã hạ dự báo triển vọng tăng trưởng năm 2022 của nền kinh tế này xuống còn 2,7%; một mức hạ triển vọng cực lớn so với ước tính trước trước đó của tổ chức này là 5,5%.

Trong 11 tháng vừa qua, theo số liệu theo dõi bởi Reuters, lợi nhuận mà các công ty công nghiệp của Trung Quốc kiếm được hàng năm giảm 3,6% xuống còn 7,7 nghìn tỷ nhân dân tệ. Tình hình lợi nhuận suy giảm ở khối doanh nghiệp sản xuất do các hạn chế của Covid vẫn được áp dụng trong những tháng đó đã làm gián đoạn hoạt động sản xuất và chuỗi cung ứng; đặc biệt từ tháng 1/2022 đến tháng 10/2022.

Con số này cũng phản ánh tác động của các biện pháp kiềm chế chống virus Covid-19 đã ảnh hưởng đến các trung tâm sản xuất chính như Quảng Châu và Trịnh Châu. Ngoài ra, nền kinh tế Trung Quốc còn chịu tác động tiêu cực từ nhu cầu quốc tế suy giảm mạnh. Trong nước, thị trường bất động sản khó khăn kéo dài, rủi ro vỡ nợ BĐS đang lan sang khu vực ngân hàng, thúc đẩy rủi ro thanh khoản lên mức rất cao. Chỉ trong tháng 12/2022, Ngân hàng Trung ương Trung Quốc đã phải bơm ra gần 2.000 nhân dân tệ để cứu vãn thanh khoản cho hệ thống ngân hàng ngày một suy yếu này.

4. Tăng trưởng năm 2022 của Trung Quốc

a) Tăng trưởng GDP

Năm 2022 chắc chắn trở thành một năm tồi tệ nhất trong 4 thập kỷ qua của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới này.

Nền kinh tế Trung Quốc đã trải qua những thăng trầm trong năm 2022 khi nước này phải vật lộn với nhiều đợt bùng phát COVID-19 và tình trạng bất ổn liên tục trong lĩnh vực bất động sản. Chống lại những bất lợi này, các lĩnh vực như ngoại thương và đầu tư tiếp tục đạt mức tăng trưởng hai con số và năm đã kết thúc với một dấu hiệu tích cực khi đất nước dỡ bỏ các hạn chế về COVID và tạo ra con đường hướng tới tăng trưởng kinh tế. Dưới đây là tác động của nhiều vấn đề trong nước và quốc tế đối với nền kinh tế Trung Quốc thông qua lăng kính của các chỉ số kinh tế khác nhau.

Năm 2022 là một năm đầy thách thức nhưng cũng là năm bản lề đối với nền kinh tế Trung Quốc. Hai năm sau khi đại dịch bắt đầu, Trung Quốc dường như đang trên đà phục hồi ổn định nhưng đột nhiên lại bị ảnh hưởng bởi một loạt đợt bùng phát COVID-19, tình trạng hỗn loạn trên thị trường quốc tế và khủng hoảng liên tục trong lĩnh vực bất động sản dẫn đến sự biến động và không đồng đều. tăng trưởng trên các lĩnh vực khác nhau.

Đồng thời, khi đất nước thoát ra khỏi môi trường nghiêm ngặt không có COVID và bắt đầu học cách chung sống với vi rút, năm 2022 đã chứng tỏ là một năm quyết định đối với sự phát triển trong tương lai của doanh nghiệp, xã hội và nền kinh tế.

Khi chúng ta bước sang một năm mới 2023, chúng ta hãy nhìn lại xu hướng tăng trưởng của các lĩnh vực khác nhau trong nền kinh tế Trung Quốc và thảo luận về những động lực đằng sau những thăng trầm mà quốc gia này đã trải qua trong suốt 11 tháng qua.

Triển vọng kinh tế của Trung Quốc vào đầu năm 2022 lạc quan một cách thận trọng. Vào năm 2021, Trung Quốc đã trải qua quá trình phục hồi nhanh chóng sau COVID, đạt tốc độ tăng trưởng GDP hàng năm là 8,4% (số liệu mới cập nhật). Tuy nhiên, rõ ràng là Trung Quốc sẽ không thể lặp lại tỷ lệ này vào năm 2022. Mặc dù tỷ lệ chung cao, nhưng tốc độ tăng trưởng đã chậm lại chỉ còn 4% trong quý IV năm 2021, giảm từ mức 18,3% trong quý đầu tiên.

Sự chậm lại vào cuối năm 2021 này có thể là do một số yếu tố, bao gồm một loạt thiên tai trong mùa hè, thị trường bất động sản bị khủng hoảng, thiếu điện vào nửa cuối năm và tỷ lệ mắc COVID ngày càng gia tăng. Ngoài ra, xuất khẩu, ngành đóng góp chính vào GDP của Trung Quốc, đã giảm dần trong suốt cả năm khi các thị trường nước ngoài dỡ bỏ các hạn chế về COVID, làm giảm nhu cầu đối với hàng hóa Trung Quốc.

Một số vấn đề này vẫn đang gây khó khăn cho nền kinh tế Trung Quốc vào đầu năm 2022. Tuy nhiên, nền kinh tế tương đối ổn định và tại Kỳ họp thứ hai vào tháng 3, chính phủ đã đặt mục tiêu tăng trưởng GDP đầy tham vọng là “khoảng 5,5%”.

Tăng trưởng GDP trong quý 1 năm 2022 cũng cao hơn quý trước, tăng lên 4,8% so với cùng kỳ năm ngoái từ mức 4% trong quý 4 năm 2021. Tuy nhiên, các chỉ số kinh tế khác, bao gồm xuất khẩu ròng và tiêu dùng, tiếp tục chậm lại.

Đến tháng 3 năm 2022, nhiều thành phố ở Trung Quốc đã bắt đầu vật lộn một cách nghiêm túc với đợt bùng phát COVID-19 tồi tệ nhất kể từ đầu năm 2020, dẫn đến việc bắt đầu thực hiện một loạt lệnh phong tỏa ở các thành phố lớn. Đây là bước ngoặt đối với nền kinh tế vào năm 2022, khi các biện pháp nghiêm ngặt đối với COVID-19 bắt đầu ảnh hưởng đến triển vọng kinh tế của đất nước.

Lệnh phong tỏa Thượng Hải, khiến thành phố lớn nhất và trung tâm kinh tế lớn của Trung Quốc phải đóng cửa trong hai tháng từ tháng 4 đến tháng 6, đã có tác động đặc biệt nghiêm trọng. Tuy thời gian phong tỏa ngắn hơn ở các thành phố như Thâm Quyến, cũng như các hạn chế do COVID được gia tăng ở những nơi như Bắc Kinh, cũng góp phần gây ra tác động kinh tế. Do hậu quả của việc khóa COVID, tăng trưởng GDP đã chậm lại chỉ còn 0,4 phần trăm trong quý thứ hai.

Mặc dù số lượng ca bệnh cao, nhưng các đợt bùng phát cuối cùng đã được kiểm soát và hầu hết các lệnh phong tỏa và hạn chế đã được dỡ bỏ trong những tháng mùa hè. Điều này cho phép hoạt động kinh tế khởi động lại và tăng trưởng GDP phục hồi lên 3,9% so với cùng kỳ năm ngoái trong quý thứ ba.

Mùa thu năm 2022 chứng kiến sự bùng phát trở lại của các ca nhiễm COVID-19 lan rộng ra mọi tỉnh và khu vực, dẫn đến việc gia tăng các biện pháp phong tỏa và hạn chế. Các đợt bùng phát lớn tại các nhà máy dẫn đến các vấn đề về chuỗi cung ứng và việc phong tỏa ở các thành phố lớn như Thành Đô và Quảng Đông đã tác động nhiều hơn đến nền kinh tế.

Vào tháng 11 và tháng 12, Trung Quốc đã thực hiện các bước quyết định để chấm dứt chính sách không có COVID lâu nay. Trục xoay đã loại bỏ một loạt các hạn chế và giảm đáng kể phạm vi của những người và doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi việc khóa máy. Những động thái này đã thắp lại hy vọng về sự phục hồi kinh tế vào cuối năm vì về nguyên tắc, hoạt động kinh tế và chi tiêu bình thường có thể bắt đầu lại.

IMF đã dự báo tăng trưởng GDP hàng năm của Trung Quốc vào năm 2022 sẽ đạt 3,2%. Dự đoán này được công bố vào ngày 23 tháng 11, sau khi chính phủ bắt đầu nới lỏng chính sách không có COVID nhưng trước khi một số thay đổi lớn được công bố. Cơ quan này đã trích dẫn tác động của các hạn chế do COVID-19, mức tiêu thụ thấp, đầu tư tư nhân và thắt chặt kiểm soát theo quy định đối với lĩnh vực bất động sản trong số các lý do để đánh giá.

Tuy nhiên, bất chấp việc dỡ bỏ hầu hết các hạn chế do COVID, chúng ta khó có thể thấy tăng trưởng GDP tăng đáng kể trong quý cuối cùng của năm 2022. Bên cạnh hoạt động tương đối kém của các chỉ số kinh tế khác nhau trong tháng 10 và tháng 11, giai đoạn chuyển tiếp từ không có COVID sang chung sống với COVID sẽ đi kèm với những thách thức riêng. Điều này bao gồm sự gia tăng dự kiến trong các trường hợp COVID-19, có thể dẫn đến sự lo lắng của người tiêu dùng và tình trạng thiếu lao động trong thời gian ngắn.

b) Các chỉ tiêu kinh tế chính năm 2022

Nhìn vào nền kinh tế Trung Quốc ở mức độ chi tiết hơn, chúng ta có thể thấy rằng một số chỉ số đi theo một quỹ đạo tương tự như GDP – tăng trưởng chậm nhưng ổn định trong quý đầu tiên, sau đó là sự sụt giảm đột ngột trong quý thứ hai và phục hồi khiêm tốn trong quý thứ ba. Dữ liệu về tiêu dùng, doanh số bán lẻ và đầu tư trong tháng 10 và tháng 11 cũng cho chúng ta thấy dịch COVID-19 bùng phát vào nửa cuối năm đã tác động đến tăng trưởng như thế nào.

(i) Tiêu dùng

Tiêu dùng đã bị ảnh hưởng đáng kể vào năm 2022 và là nguyên nhân chính khiến các nhà hoạch định chính sách lo ngại. Mức tiêu thụ đã hạ nhiệt đáng kể vào cuối năm 2021 nhưng tiếp tục chậm lại trong suốt năm 2022. Mức tiêu thụ bình quân đầu người chậm lại ở mức tăng trưởng 5,7% so với cùng kỳ năm ngoái trong quý đầu tiên, giảm từ mức 12,6% trong quý IV năm 2021.

Con số này tiếp tục giảm xuống chỉ còn 0,8% trong quý 2 năm 2022 và chỉ phục hồi nhẹ lên 1,5% trong quý 3.

Bán lẻ là một trong những lĩnh vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất vào năm 2022. Mức tăng trưởng doanh số bán lẻ hàng năm đã giảm 11,1% so với cùng kỳ vào tháng 4, tháng có kết quả tồi tệ nhất. Sau khi mở cửa trở lại sau đợt phong tỏa mùa xuân, TQ đã phục hồi mức tăng trưởng 5,4% so với cùng kỳ năm ngoái vào tháng 8. Tuy nhiên, việc đóng cửa vào cuối năm đã gây ra hậu quả nghiêm trọng và đến tháng 11, doanh số bán lẻ một lần nữa chứng kiến mức tăng trưởng âm, giảm 5,9% so với cùng kỳ năm ngoái.

Kích thích tiêu dùng là một trong những mục tiêu chính của chính phủ cho năm 2022. Mặc dù không có biện pháp cụ thể nào được đưa ra, nhưng việc tăng tiêu dùng nằm trong chương trình nghị sự của Kỳ họp thứ hai năm 2022. Báo cáo Công việc của Chính phủ (GWR) được công bố trong các cuộc họp kêu gọi các cơ chế xoay vòng để thúc đẩy tiêu dùng trong dài hạn, bao gồm tăng và cải thiện phân phối thu nhập, cung cấp cơ sở hạ tầng xã hội tốt hơn và cải thiện chất lượng sản phẩm và dịch vụ.

Khi đất nước tiếp tục chiến đấu với một số đợt bùng phát COVID-19 trong suốt cả năm, một kế hoạch cụ thể để kích thích tiêu dùng đã được gác lại. Một số chính quyền địa phương đã cố gắng thu hút mọi người mua sắm thông qua các chiến thuật như phát phiếu mua hàng cho người dân trong mùa hè, một động thái đã được lặp lại trong những tháng gần đây.

Không rõ liệu việc dỡ bỏ các hạn chế do COVID-19 sẽ khôi phục đáng kể doanh số bán lẻ vào tháng 12 năm 2022 hay không vì tâm lý lo lắng ban đầu của người tiêu dùng trong quá trình chuyển đổi sang sống chung với vi-rút có thể tiếp tục khiến mức tiêu thụ giảm sút.

(ii) Sản xuất công nghiệp

Hoạt động của ngành CN trong năm 2022 có xu hướng tương tự so với mức tiêu thụ, mặc dù các chỉ số cho thấy nhìn chung hoạt động này tốt hơn một chút. Sản lượng giá trị gia tăng của các doanh nghiệp công nghiệp trên quy mô được chỉ định (những doanh nghiệp có thu nhập kinh doanh chính hàng năm ít nhất là 20 triệu RMB (2,9 triệu USD)) tăng trưởng với tốc độ 7% so với cùng kỳ năm ngoái trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 2 năm 2022. Tuy nhiên, con số này nhanh chóng giảm trong những tháng tiếp theo do các đợt phong tỏa do COVID-19 gây ra và sản lượng công nghiệp giảm 2,9% so với cùng kỳ năm ngoái vào tháng 4.

Hoạt động của ngành phục hồi tốt hơn hoạt động bán lẻ, vì một số nhà máy nhất định được phép khởi động lại hoạt động sớm hơn trong thời gian phong tỏa bằng cách thực hiện quản lý phòng ngừa COVID-19 khép kín (trong đó người lao động được giữ trong môi trường không có COVID bằng cách sống tại nơi làm việc và giảm thiểu tiếp xúc với thế giới bên ngoài). Đến tháng 5, sản lượng công nghiệp tăng trưởng dương trở lại và đạt mức tăng trưởng 6,3% so với cùng kỳ trong tháng 9.

Bùng phát dịch bệnh tại các nhà máy lớn, cũng như việc đóng cửa các thành phố sản xuất lớn như Quảng Châu và Thành Đô trong nửa cuối năm, một lần nữa tác động tiêu cực đến sản lượng công nghiệp và tăng trưởng một lần nữa chậm lại còn 2,2% so với cùng kỳ năm ngoái vào tháng 11.

(iii) Đầu tư tài sản cố định

Đầu tư tài sản cố định nói chung duy trì mức tăng trưởng dương trong cả năm nhưng vẫn cho thấy những thăng trầm tương tự như các chỉ số kinh tế. Tăng trưởng tương đối mạnh vào đầu năm 2022, tăng 12,2% trong tháng 1 và tháng 2, nhưng chậm lại chỉ còn 1,8% so với cùng kỳ năm ngoái vào tháng 4 trước khi phục hồi lên mức cao 6,7% so với cùng kỳ vào tháng 9. Sự gián đoạn do COVID-19 một lần nữa kéo theo tốc độ tăng trưởng và vào tháng 11, tốc độ tăng trưởng đột ngột chậm lại chỉ còn 0,7% so với cùng kỳ năm ngoái.

Tuy nhiên, nhìn vào các lĩnh vực khác nhau, chúng ta có thể thấy rằng không phải tất cả các khoản đầu tư đều bị ảnh hưởng như nhau. Cả đầu tư vào cơ sở hạ tầng và sản xuất đều duy trì tốc độ tăng trưởng tương đối cao vào năm 2022. Trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 2, đầu tư vào sản xuất tăng 20,9% so với cùng kỳ năm ngoái nhưng giảm xuống 9,3% so với cùng kỳ năm ngoái trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 11.

Mặt khác, đầu tư cơ sở hạ tầng đã vượt qua xu hướng biến động của các lĩnh vực khác và duy trì ổn định trong suốt cả năm. Tăng trưởng ở mức 8,1% so với cùng kỳ năm ngoái trong khoảng thời gian từ tháng Giêng đến tháng Hai và giảm xuống 6,5% so với cùng kỳ năm ngoái trong khoảng thời gian từ tháng Giêng đến tháng Tư. Tuy nhiên, trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 11, tốc độ tăng trưởng đã trở lại mức cao 8,9% so với cùng kỳ năm ngoái.

Đầu tư vào cơ sở hạ tầng ở Trung Quốc được hỗ trợ rất nhiều nhờ việc phát hành trái phiếu có mục đích đặc biệt (SPB), một phương tiện chính để chính quyền địa phương tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng. Vào năm 2022, chính phủ trung ương đặt ra hạn ngạch SPB là 3,65 nghìn tỷ Nhân dân tệ (547,5 tỷ USD).

Điều này phần nào giải thích tại sao đầu tư vào cơ sở hạ tầng không bị sụt giảm nghiêm trọng do các đợt phong tỏa do COVID-19 vào năm 2022 như các lĩnh vực khác.

Lực cản chính đối với đầu tư tài sản cố định nói chung vào năm 2022 là lĩnh vực bất động sản. Khủng hoảng xảy ra với thị trường nhà ở vào giữa năm 2021 sau khi các biện pháp kiểm soát mức nợ cao của ngành và giá nhà hạ nhiệt bắt đầu có hiệu lực.

Bất chấp những nỗ lực giảm bớt sự kiểm soát theo quy định đối với lĩnh vực này, chẳng hạn như nới lỏng các yêu cầu tái cấp vốn nợ, nhiều vấn đề trong số này vẫn chưa được giải quyết vào năm 2022. Hơn nữa, tình trạng hỗn loạn tiếp tục xảy ra với lĩnh vực này vào năm 2022 khi hàng nghìn người sắp trở thành chủ sở hữu nhà đe dọa tẩy chay thế chấp trong Tháng Bảy về việc các nhà phát triển bất động sản không hoàn thành nhà trả trước.

Tất cả những vấn đề này đã kết hợp lại để ngăn chặn hoàn toàn đầu tư phát triển bất động sản vào năm 2022. Đầu tư bắt đầu ở mức tăng trưởng tương đối khiêm tốn 3,7% so với cùng kỳ năm ngoái trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 2 năm 2022. Tuy nhiên, trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 11, đầu tư đã giảm bình quân 9,8% theo năm.

(iv) Ngoại thương và đầu tư vẫn mạnh

Ngoại thương năm 2022 duy trì tương đối ổn định, mặc dù tăng trưởng chậm dần trong năm. Nhập khẩu và xuất khẩu đạt tổng cộng 6,2 nghìn tỷ Nhân dân tệ (890,6 tỷ USD) vào cuối tháng 2, tốc độ tăng trưởng hàng năm là 13,3%. Trong đó, xuất khẩu tăng 13,6% so với cùng kỳ năm ngoái trong khi nhập khẩu tăng 12,9% so với cùng kỳ năm ngoái.

Đến tháng 4, điều này đã chậm lại rất nhiều do hoạt động sản xuất và hậu cần bị ảnh hưởng bởi các đợt đóng cửa do COVID-19. Trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 4, tốc độ tăng trưởng ngoại thương chậm lại ở mức 7,9 so với cùng kỳ năm ngoái, với xuất khẩu tăng 10,3% và nhập khẩu tăng 5%.

Lĩnh vực này đã phục hồi phần nào trong quý thứ ba và trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 11, tốc độ tăng trưởng xuất nhập khẩu đạt 8,6%, trong đó xuất khẩu tăng 11,9% và nhập khẩu tăng 4,6%.

Xuất khẩu chậm lại không chỉ do chính sách trong nước đối với COVID-19. Các nhà hoạch định chính sách trước đây đã cảnh báo các nhà xuất khẩu Trung Quốc rằng tốc độ tăng trưởng nhanh chóng trong ngoại thương năm 2021 - đặc biệt là xuất khẩu - có thể không được lặp lại vào năm 2022. Xuất khẩu mạnh trong năm 2021 phần lớn là do nhiều thị trường nước ngoài bị phong tỏa và do đó đã chi tiêu nhiều hơn cho hàng hóa nội địa từ Trung Quốc. Vào năm 2022, khi các thị trường này thực hiện các chiến lược thoát khỏi COVID, tiêu dùng chuyển sang dịch vụ, làm giảm nhu cầu đối với hàng hóa Trung Quốc.

Trong khi đó, tốc độ tăng trưởng nhập khẩu thấp báo hiệu nhu cầu trong nước suy yếu trong suốt cả năm, một tác động khác của mức tiêu thụ thấp tại thị trường Trung Quốc.

Thực tế sử dụng vốn nước ngoài đầu năm tăng trưởng rất cao, tăng 37,9 so với cùng kỳ trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 2. Được chia theo lĩnh vực, dịch vụ đã chứng kiến mức tăng 24% so với cùng kỳ năm trước trong việc sử dụng vốn nước ngoài thực tế, các ngành công nghiệp công nghệ cao tăng 73,8% so với cùng kỳ năm ngoái.

Tốc độ tăng trưởng này chậm lại trong suốt cả năm nhưng vẫn tiếp tục duy trì ở mức hai con số. Trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 10, dữ liệu mới nhất hiện có, việc sử dụng vốn nước ngoài thực tế đã tăng 14,4% so với cùng kỳ năm ngoái, với dịch vụ tăng 4,8% và công nghệ cao tăng 31,7%.

5) Cuối năm 2022 đầy biến động nhưng triển vọng lạc quan

Rõ ràng là trong phần lớn thời gian của năm 2022, ưu tiên chính của chính phủ là kiềm chế sự lây lan của COVID-19 để ngăn chặn tình trạng gia tăng bệnh tật và tử vong trong dân số. Trọng tâm này đã phải trả giá bằng nền kinh tế, vì các biện pháp cần thiết để ngăn chặn sự lây lan của vi-rút đồng nghĩa với việc phong tỏa các thành phố và doanh nghiệp quan trọng trong thời gian dài.

Trọng tâm này đã thay đổi đột ngột trong hai tháng cuối năm và ưu tiên hiện tại và cho năm 2023 sẽ là những kích thích mới cho tăng trưởng kinh tế. Các nhà hoạch định chính sách kinh tế đã báo hiệu sự thay đổi này. Cuộc họp hàng tháng của Bộ Chính trị được tổ chức vào đầu tháng 12 dưới sự chủ trì của Tập Cận Bình đã tập trung vào nhiều biện pháp thúc đẩy nền kinh tế vào năm 2023 gồm mở rộng nhu cầu và tiêu dùng trong nước, cải thiện khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng, thu hút thêm đầu tư nước ngoài và giảm tỷ lệ thất nghiệp, v.v...

Hội nghị Công tác của Chính phủ Trung ương năm 2022, diễn ra vào giữa tháng 12 và đưa ra chương trình nghị sự về chính sách kinh tế cho năm tiếp theo, cũng đưa ra quan điểm tương tự và nhắc lại nhiều biện pháp tương tự để thúc đẩy tăng trưởng vào năm 2023.

Kết quả cuối cùng là nền kinh tế có thể sẽ phục hồi vào năm 2023 khi các rào cản lớn đối với tăng trưởng đã được dỡ bỏ. Sự phục hồi này có nhanh như mong muốn của các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc hay không sẽ phụ thuộc vào một loạt yếu tố trong nước và bên ngoài.

Phụ lục: Các đồ thị về phát triển kinh tế Trung Quốc  trong năm 2022.

Tài liệu tham khảo:

https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-12-15/china-ramps-up-liquidity-injection-amid-bond-market-turmoil

https://www.bondsupermart.com/bsm/article-detail/a-list-of-30-key-chinese-developers-latest-development-ongoing-update-RCMS_255744

https://www.china-briefing.com/news/chinas-economy-in-2022-a-tumultuous-year-ending-with-an-optimistic-outlook/#:~:text=The%20IMF%20has%20forecast%20China's,2022%20to%20reach%203.2%20percent.