Vài học giả ngoại quốc trong lĩnh vực Việt Nam học

Vài học giả ngoại quốc trong lĩnh vực Việt Nam học

Việt Nam đã thu hút sự chú ý của nhiều nhà nghiên cứu ngoài Việt Nam, những người đã đóng góp đáng kể cho việc nghiên cứu về Việt Nam thông qua các công trình nghiên cứu, xuất bản và lãnh đạo học thuật của họ. Bài này tóm lược các học giả chuyên về Việt Nam tại châu Âu, Bắc Mỹ và Úc, đồng thời nêu bật lĩnh vực chuyên môn và những đóng góp đáng chú ý của họ.

Các học giả ngoại quốc đã đóng góp đáng kể cho sự hiểu biết của chúng ta về Việt Nam trên nhiều lĩnh vực, bao gồm kinh tế chính trị, lịch sử, nhân học và y tế công cộng.

Trong khi các học giả châu Âu như Jonathan London tập trung vào chính trị và phát triển đương đại của Việt Nam, các học giả Bắc Mỹ đã tạo ra những văn bản nền tảng về Chiến tranh Việt Nam và bối cảnh lịch sử của nó. Các nhà nghiên cứu Úc đã đóng góp đáng kể thông qua nghiên cứu ứng dụng và phân tích lịch sử, đặc biệt là về sự tham gia của chính Úc vào Việt Nam.

Những học giả này đại diện cho các phương pháp tiếp cận và mối quan tâm nghiên cứu khác nhau, cùng nhau xây dựng một khối kiến thức vững chắc về Việt Nam bổ sung cho công trình của chính các học giả Việt Nam. Nghiên cứu đang diễn ra của họ tiếp tục định hình sự hiểu biết toàn cầu về chính trị, kinh tế, xã hội và sự phát triển lịch sử của Việt Nam.

Xin nói trước là bài tóm lược này không đầy đủ nhưng là một bước đầu để có những tìm kiếm sâu rộng hơn về những nghiên cứu trong lĩnh vực Việt Nam học. Mọi lỗi lầm nếu có là từ người soạn bài.

Các học giả châu Âu nghiên cứu về Việt Nam

Jonathan London

Jonathan London có lẽ là một trong những chuyên gia phương Tây nổi tiếng nhất về Việt Nam hiện nay. Với tư cách là phó giáo sư kinh tế chính trị toàn cầu tại Đại học Leiden ở Hà Lan, London đã khẳng định mình là một học giả hàng đầu về Việt Nam đương đại. Nghiên cứu của ông bao gồm kinh tế chính trị so sánh, nghiên cứu phát triển và kinh tế chính trị về phúc lợi và phân tầng ở Việt Nam. Các ấn phẩm đáng chú ý của London bao gồm “Giáo dục ở Việt Nam” (2011), “Chính trị ở Việt Nam đương đại” (2014) và “Sổ tay Routledge về Việt Nam đương đại” (2022).

Điều khiến London khác biệt với nhiều học giả không phải người Việt khác là khả năng thông thạo tiếng Việt, điều này đã cho phép ông trở thành tác giả của blog tiếng Việt đầu tiên và duy nhất về chính trị Việt Nam do một người nước ngoài viết. Ông cũng từng làm chuyên gia phân tích cho các tổ chức quốc tế như UNDP, UNICEF và OXFAM, khiến ông trở thành cầu nối quan trọng giữa học thuật và phát triển chính sách.

Giáo sư Jonathan D. London là giảng viên Xã hội học và Kinh tế Chính trị tại Đại học Leiden, Hà Lan. Giáo sư London lần đầu tiên đến thăm Việt Nam khi còn là sinh viên vào năm 1990, và bắt đầu quan tâm nghiên cứu về đất nước này vào năm 1992. Trở lại Hà Nội vào năm 1997, ông đã có hơn 20 năm kinh nghiệm nghiên cứu tại Việt Nam và đã sống và làm việc ở tất cả các khu vực lớn của quốc gia. Ngoài các nghiên cứu của mình, Giáo sư London còn là nhà tư vấn cho các tổ chức như Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNPD) và UNICEF tại Việt Nam. Mối quan tâm nghiên cứu của ông nằm ở điểm giao thoa giữa xã hội học, kinh tế chính trị và chính sách công. Giáo sư London là chủ biên của Sổ tay Routledge về Việt Nam Đương đại (Routledge, 2022), một bộ sưu tập gồm 39 bài luận của các học giả hàng đầu của Việt Nam hiện đang công tác khắp nơi trên thế giới. Một số đầu sách khác của ông bao gồm Phúc lợi và Bất bình đẳng trong Thị trường hóa Đông Á (Palgrave, 2018) và Giáo dục ở Việt Nam (2011 ISEAS). Các nghiên cứu gần đây của Giáo sư London đã được xuất bản trên các tạp chí lớn như Tạp chí Châu Á Đương đại, Khoa học Xã hội và Y học, và Tập san Thường niên về Chính trị học. Nghiên cứu hiện tại của ông khám phá hệ thống giáo dục của Việt Nam, các nguồn gốc và giới hạn của giáo dục trong việc thúc đẩy học tập. Xuất thân từ Cambridge, Massachusetts, Hoa Kỳ, Giáo sư Jonathan London nhận bằng Tiến sĩ Xã hội học tại Đại học Wisconsin-Madison và Chứng chỉ sau Đại học về Nghiên cứu Hòa bình tại Đại học Oslo.

Philippe Peycam

Với tư cách là giám đốc Viện Nghiên cứu Châu Á Quốc tế tại Leiden, Hà Lan, Philippe Peycam đã có những đóng góp đáng kể cho việc hiểu biết về thời kỳ thuộc địa của Việt Nam và sự phát triển văn hóa chính trị của nước này. Tác phẩm nổi bật của ông “Sự ra đời của báo chí chính trị Việt Nam: Sài Gòn 1916-30” truy nguyên nguồn gốc của nền văn hóa công cộng tranh luận của Việt Nam trong thời kỳ chiếm đóng thuộc địa.

Philippe Peycam là giám đốc Viện Nghiên cứu Châu Á Quốc tế (IIAS), Đại học Leiden, Hà Lan – một tổ chức nghiên cứu và nền tảng trao đổi kiến ​​thức thúc đẩy các chương trình liên ngành thu hút các đối tác tại – và với – Châu Á, trên thế giới (http://iias.asia/). Philippe Peycam là một nhà sử học về Đông Nam Á (Việt Nam). Chuyên khảo đầu tiên của ông là Sự ra đời của Báo chí Chính trị Việt Nam: Sài Gòn 1916-30, Nhà xuất bản Đại học Columbia, 2012. Trong 10 năm, ông đã làm việc để thành lập một tổ chức học thuật và dân sự kép tại Campuchia sau chiến tranh, Trung tâm Nghiên cứu Khmer (CKS). Tại IIAS, Peycam đã đưa viện của mình vào việc đào sâu tác động trí tuệ và xã hội của mình theo ba nhóm chồng chéo: Sinh thái đô thị; Di sản văn hóa và Tương tác toàn cầu.

Philippe Peycam được đào tạo tại Trường Nghiên cứu Phương Đông và Châu Phi, London, Peycam là một nhà sử học được đào tạo bài bản, cuốn sách gần đây của ông (Sự ra đời của Báo chí Chính trị Việt Nam: Sài Gòn 1916-30, Nhà xuất bản Đại học Columbia, 2012) đã theo dõi nguồn gốc của một nền văn hóa phản biện công khai của Việt Nam trong thời kỳ chiếm đóng của thực dân. Trong 10 năm, ông làm giám đốc sáng lập của Trung tâm Nghiên cứu Khmer, Siem Reap và New York, một tổ chức học thuật và xây dựng năng lực tại Campuchia và là một mô hình thể chế xuyên quốc gia hỗn hợp. Từ năm 2010-2011, ông là Nghiên cứu viên Jenning Randolph của Viện Hòa bình Hoa Kỳ. Từ năm 2009, ông là Nghiên cứu viên thỉnh giảng tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á ở Singapore. Peycam đang viết một cuốn sách có tựa đề tạm thời: Đổi mới văn hóa và tàn tích xã hội: Suy ngẫm về Campuchia sau xung đột.

Jörg Thomas Engelbert

Kể từ năm 2002, Engelbert đã giữ chức giáo sư Việt Nam học (Vietnamistik) tại Đại học Hamburg, Đức. Chương trình Hamburg là một trong số ít các chương trình Việt Nam học chuyên biệt ở châu Âu, tiếp nối truyền thống nghiên cứu về Việt Nam bắt đầu tại Đại học Humboldt ở Berlin vào năm 1970.

Philippe Le Failler

Với tư cách là trưởng Trung tâm EFEO Hà Nội, Le Failler giám sát một viện nghiên cứu tập trung vào lịch sử Việt Nam tiền hiện đại và đương đại, khoa học bia ký, nhân học và khảo cổ học. EFEO đã đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển nghiên cứu của Pháp về Việt Nam kể từ năm 1995, hoạt động như một “cầu nối trí tuệ giữa Việt Nam và thế giới”.

Các học giả Bắc Mỹ nghiên cứu về Việt Nam

Peter Zinoman

Làm việc tại Đại học California, Berkeley, Zinoman là một trong những biên tập viên của Tạp chí Việt Nam học, tạp chí học thuật hàng đầu bằng tiếng Anh dành riêng cho nghiên cứu về Việt Nam. Vai trò biên tập của ông đặt ông ở vị trí người gác cổng và định hình diễn ngôn học thuật về Việt Nam trong thế giới nói tiếng Anh.

Frederick Logevall

Cuốn sách đoạt giải Pulitzer của Logevall “Tàn tro chiến tranh: Sự sụp đổ của một đế chế và sự hình thành cuộc chiến tranh Việt Nam của Mỹ” đã trở thành một văn bản thiết yếu để hiểu về sự chuyển tiếp từ chủ nghĩa thực dân Pháp sang sự can thiệp của Mỹ ở Việt Nam. Tác phẩm được khen ngợi vì “được nghiên cứu sâu sắc và chi tiết tỉ mỉ, nhưng đồng thời được viết một cách thanh lịch”, bắt đầu từ việc Hồ Chí Minh trình bày tại Hội nghị Hòa bình Versailles năm 1919 và kết thúc với cái chết của hai người Mỹ đầu tiên thiệt mạng ở Việt Nam.

George C. Herring

Thường được mô tả là “trưởng khoa của các sử gia Mỹ về cuộc chiến”, Herring là tác giả của cuốn sách kinh điển “Cuộc chiến dài nhất của Mỹ: Hoa Kỳ và Việt Nam 1950-1975”, đã trải qua sáu lần sửa đổi để kết hợp những hiểu biết học thuật mới nhất. Tác phẩm của Herring được nhiều người coi là cuốn sách nhập môn tốt nhất về Chiến tranh Việt Nam từ góc nhìn của Mỹ.

Neil Sheehan và David Halberstam

Những nhà báo trở thành sử gia này đã tạo ra những văn bản được coi là nền tảng về sự can dự của Mỹ ở Việt Nam. “Một lời nói dối sáng chói: John Paul Vann và nước Mỹ ở Việt Nam” (1988) của Sheehan và “Những người giỏi nhất và sáng giá nhất” (1989) của Halberstam được khen ngợi vì đã phá vỡ “những ảo tưởng, quan niệm sai lầm và sự tự phụ đã thúc đẩy cuộc chiến”.

Các học giả Úc nghiên cứu về Việt Nam

Greg Fox và Guy Marks

Hai giáo sư Đại học Sydney này đã tiến hành nghiên cứu đột phá về bệnh lao ở Việt Nam thông qua Viện Nghiên cứu Y khoa Woolcock. Công trình của họ có tác động lớn đến mức nhóm nghiên cứu của họ, bao gồm cả các đồng nghiệp Việt Nam, đã nhận được Giải thưởng Hồ Chí Minh về Khoa học và Công nghệ năm 2022. Những phát hiện của họ đã góp phần thay đổi chính sách không chỉ ở Việt Nam mà còn trên toàn cầu, với việc Tổ chức Y tế Thế giới đưa nghiên cứu của họ vào hướng dẫn toàn cầu về phòng ngừa và kiểm soát lây nhiễm lao.

Philip Taylor

Làm việc tại Đại học Quốc gia Úc, Taylor đã biên tập cuốn “Kết nối và Ngắt kết nối ở Việt Nam: Tái tạo Quan hệ Xã hội trong một Quốc gia Hậu xã hội chủ nghĩa”, là một phần của Bộ sách về Việt Nam của NXB ANU Press nhằm xuất bản các nghiên cứu gốc về khoa học xã hội và nhân văn về Việt Nam.

Ashley Ekins và Ian McNeill

Những sử gia này đã đồng tác giả cuốn “Chiến đấu đến cùng: Quân đội Úc và Chiến tranh Việt Nam, 1968–1975”, tập cuối cùng của Lịch sử Chính thức về Sự tham gia của Úc trong các Cuộc xung đột Đông Nam Á. Tác phẩm của họ được khen ngợi vì cung cấp “cái nhìn sâu sắc về các vấn đề hoạt động mà Quân đội Úc phải đối mặt ở Việt Nam” đồng thời đưa ra “đánh giá trung thực về những tranh cãi phát sinh trong cuộc xung đột”.