Phản ứng của VN trước sự bao vây của Trung Quốc

Tôi ủng hộ chính sách 4 không của Đảng và nhà nước. Chủ trương dựa vào Mỹ hay một liên minh quân sự nào đó để ngăn ngừa sự xâm lược của TQ đối với VN là một sai lầm rất nghiêm trọng. Tôi không bao giờ tin vào cái ô bảo vệ VN của Mỹ. Bốn không là: “Việt Nam nhất quán chủ trương không tham gia bất kỳ liên minh quân sự nào, không đứng về phía nước này chống lại nước khác, không cho phép bất kỳ nước nào khác thiết lập căn cứ quân sự hoặc sử dụng lãnh thổ của mình để thực hiện các hoạt động quân sự của chúng ta chống lại nước khác các quốc gia cũng không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng trong quan hệ quốc tế”.

Phản ứng của Việt Nam trước sự bao vây của Trung Quốc

1 tháng 9 năm 2022 - Carlyle A. Thayer - Bài báo này viết về những lo ngại về an ninh của Việt Nam liên quan đến Trung Quốc và những gì trông giống như bao vây. Bạn có thể đưa ra một số nhận xét cho những câu hỏi sau không?

Câu hỏi 1 (Q1). Việt Nam ngày càng bị bao vây, với việc Trung Quốc bố trí quân sự ở phía đông trên Biển Đông; đại lục Trung Quốc về phía bắc; và mối đe dọa của một căn cứ quân sự của Trung Quốc ở Campuchia, về phía nam và phía tây. Việt Nam có cảm nghĩ gì về sự bao vây tiềm tàng này và chính phủ VN đã phản ứng như thế nào?

TRẢ LỜI: Các nhà lãnh đạo chính trị và quân sự Việt Nam nhận thức rõ về sức mạnh quân sự và năng lực công nghệ ngày càng tăng của Trung Quốc. Họ áp dụng một quan điểm lạc quan về vị trí chiến lược của họ; nói cách khác, cái gọi là bao vây Việt Nam của Trung Quốc đưa ra cả cơ hội và thách thức. Bản đồ chiêm tinh về Biển Đông dưới đây cho thấy, trong khi Trung Quốc chiếm Hoàng Sa và quân sự hóa bảy đối tượng ở Biển Đông, thì Việt Nam chiếm 21 bãi đá và rạn san hô và VN có từ 49 đến 51 tiền đồn, ở Trường Sa.

Vào tháng 2 năm 2021, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 13 của Đảng Cộng sản Việt Nam đã thông qua nghị quyết khởi xướng chương trình hiện đại hóa các lực lượng vũ trang của Việt Nam. Đảng kêu gọi xây dựng Quân đội Nhân dân Việt Nam “tinh gọn và mạnh mẽ” vào năm 2025, hiện đại hóa các “quân chủng, quân đoàn và lực lượng” được lựa chọn vào năm 2030, và sau đó là hiện đại hóa toàn bộ quân đội.

Các cán bộ cao cấp viết trên Tạp chí Quốc phòng Toàn dân sau Đại hội 13 đã xác định các quân, binh chủng, lực lượng sẽ được ưu tiên như sau: Quân chủng Phòng không - Không quân, Hải quân, Cảnh sát biển, Báo hiệu. Lực lượng tác chiến điện tử, Lực lượng trinh sát kỹ thuật, Lực lượng tác chiến mạng và Lực lượng mật mã (mật mã).

Q2. Việt Nam có thể làm gì để có thể phá vỡ vòng vây này của TQ ? Nó có nghĩa là VN cần hợp tác nhiều hơn với các nước chống lại Trung Quốc như Mỹ và Nhật Bản? Hay nó là thứ mà Việt Nam biết là phải sống chung với TQ bây giờ?

TRẢ LỜI: Cái gọi là bao vây Việt Nam của Trung Quốc là không hoàn chỉnh. Trung Quốc đã cung cấp một khoản vay và đang hỗ trợ Campuchia hiện đại hóa căn cứ hải quân của họ tại Ream. Nhưng Trung Quốc vẫn chưa thiết lập căn cứ quân sự chính thức cũng như triển khai tàu chiến hải quân thường trực.

Việt Nam và Campuchia đã có thỏa thuận thường trực không cho phép đặt căn cứ quân sự nước ngoài trên lãnh thổ của mình. Chẳng hạn, tháng 12/2021, kết thúc chuyến thăm chính thức Campuchia của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, hai nhà lãnh đạo đã ra Tuyên bố chung: “Hai bên nhất trí tăng cường hợp tác quốc phòng và an ninh dựa trên nguyên tắc không cho phép bất kỳ thế lực thù địch nào sử dụng lãnh thổ tương ứng của họ để làm tổn hại đến an ninh của đối phương…”

Việt Nam và Campuchia hiện đang thực hiện Nghị định thư kéo dài nhiều năm bao gồm cả giai đoạn 2020-24 và Kế hoạch hợp tác cụ thể cho năm 2022. Ví dụ, vào ngày 23 tháng 5 năm 2022, Đại tướng Tea Banh và Thượng tướng Phan Văn Giang, Bộ trưởng Quốc phòng Campuchia và Việt Nam, đã tổ chức giao lưu hữu nghị quốc phòng biên giới đầu tiên tại Hà Nội.

Trong khi việc bố trí quân đội hiện đại của Việt Nam là phòng thủ, thì nghị quyết Đại hội 13 đã chỉ đạo Lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam “chủ động ngăn chặn nguy cơ chiến tranh và xung đột từ xa” thông qua dự báo chính xác và hành động kịp thời.

Học thuyết quân sự của Việt Nam được điều chỉnh cho các khu vực địa lý khác nhau như biên giới đất liền, các đảo trên Biển Đông và miền biển. Có những báo cáo chưa được xác nhận Việt Nam đã đặt các bệ phóng tên lửa trên một số địa điểm của mình ở quần đảo Trường Sa.

Một năm sau đại hội 13 của ĐCSVN, người Nga xâm lược Ukraine. Cuộc xung đột này cung cấp bài học cho Việt Nam về cách thức sử dụng lực lượng bất đối xứng để chống lại một lực lượng lớn hơn về mặt số lượng. Nền công nghiệp quốc phòng của Việt Nam đã có khả năng sản xuất tên lửa chống hạm và phòng không tiên tiến. Hải quân Nhân dân Việt Nam bao gồm sáu tàu ngầm thông thường Project 636 Varshavyanka hoặc lớp Kilo tiên tiến.

Năm 2019, Việt Nam đã ban hành Sách Trắng Quốc phòng tuyên bố: “Việt Nam nhất quán chủ trương không tham gia bất kỳ liên minh quân sự nào, không đứng về phía nước này chống lại nước khác, không cho phép bất kỳ nước nào khác thiết lập căn cứ quân sự hoặc sử dụng lãnh thổ của mình để thực hiện các hoạt động quân sự của chúng ta chống lại nước khác các quốc gia cũng không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng trong quan hệ quốc tế. ” Gọi chung những điều này được gọi là “bốn không”.

Tuy nhiên, Sách Trắng Quốc phòng 2019 của Việt Nam tiếp tục nêu rõ “tùy theo hoàn cảnh và điều kiện cụ thể, Việt Nam sẽ cân nhắc phát triển các mối quan hệ quốc phòng và quân sự cần thiết, phù hợp với các nước…”

Nga là nhà cung cấp vũ khí và công nghệ quân sự chính của Việt Nam nhưng mua sắm đã giảm đáng kể từ hơn 1,2 tỷ USD năm 2016 xuống còn 30 triệu USD năm 2021. Ngoài ra, Việt Nam đã mua vũ khí và công nghệ quân sự từ Ấn Độ, Israel, Hàn Quốc và Hoa Kỳ. Đồng thời, VN đã hợp tác chặt chẽ với Lực lượng Phòng vệ Không quân của Nhật Bản về phòng không.

Q3. Việt Nam sẽ phải đối mặt với những thách thức nào?

TRẢ LỜI: Việt Nam sẽ phải đối mặt với hai thách thức lớn trong việc đáp ứng mục tiêu hiện đại hóa quân đội Việt Nam. Đầu tiên, để khôi phục tốc độ tăng trưởng kinh tế cao để nó có thể tài trợ cho việc mua sắm vũ khí các mặt hàng “khủng”. Thứ hai, tránh các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ nếu nước này quyết định mua sắm lớn từ Nga.

Cái gọi là luận điểm bao vây cho rằng Trung Quốc và Việt Nam coi nhau là kẻ thù tốt nhất và kẻ thù tồi tệ nhất, khiến Việt Nam có ít lựa chọn ngoài việc liên kết với Hoa Kỳ. Tình hình phức tạp hơn nhiều. Trung Quốc là thách thức quân sự lớn nhất đối với Việt Nam vì khả năng vật chất của nước này. Nhưng rất khó để chứng minh rằng Trung Quốc có ý định gây áp lực buộc Việt Nam phải khuất phục trước Bắc Kinh hoặc tấn công Việt Nam vì một số hành động khiêu khích hiện hữu đối với lợi ích cốt lõi của Trung Quốc. Bất kỳ cuộc xung đột vũ trang nào giữa Trung Quốc và Việt Nam sẽ có những tác động toàn cầu và dẫn đến sự gián đoạn thương mại qua Biển Đông mà Trung Quốc phụ thuộc nặng nề vào nó.

Trích dẫn đề xuất: Carlyle A. Thayer, “Phản ứng của Việt Nam đối với sự bao vây của Trung Quốc,” Tóm tắt cơ sở tư vấn của Thayer, ngày 1 tháng 9 năm 2022. Tất cả các bản tóm tắt cơ bản đều được đăng trên Scribd.com (tìm kiếm Thayer).

Thayer Consultancy cung cấp phân tích chính trị về các vấn đề an ninh khu vực hiện tại và hỗ trợ nghiên cứu khác cho các khách hàng được chọn. Thayer Consultancy chính thức đăng ký với tư cách là một doanh nghiệp nhỏ ở Úc vào năm 2002.