Thứ Tư, 27 tháng 11, 2013

Trung Quốc ‘nuốt chửng’ gạo Việt

Trung Quốc ‘nuốt chửng’ gạo Việt
Hơn 30% lượng gạo xuất khẩu của nước ta trong 11 tháng năm 2013 là xuất sang Trung Quốc. Ngoài ra, một lượng không nhỏ gạo được thương lái nước này tiến hành thu mua theo đường tiểu ngạch.
Trung Quốc nhập khẩu gần 1/3 số lượng gạo của Việt Nam. Ảnh: Tiền Phong
Giữa lúc hạt gạo Việt Nam lâm vào tình cảnh bi đát khi sản lượng xuất khẩu 11 tháng năm 2013 giảm hơn 16% về lượng và gần 19% giá trị so với cùng kỳ năm 2012, thì Trung Quốc lại xuất hiện “đúng lúc” khi trở thành thị trường tiêu thụ một lượng lớn nông sản của Việt Nam rất có nguy cơ bị “ế”.
Trong toàn bộ lượng gạo xuất khẩu theo đường chính ngạch của nước ta, có đến 30% là xuất sang thị trường Trung Quốc, trị giá khoảng 800 triệu USD, tăng hơn 5% về lượng, song lại chỉ gia tăng hơn 2% về giá trị so với cùng kỳ năm ngoái - một chuyện hết sức dễ hiểu khi Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) thừa nhận các doanh nghiệp Việt Nam nhiều lúc phải chấp nhận bán giá thấp, bán lỗ để có hợp đồng!

Không chỉ vậy, còn một khối lượng không nhỏ gạo nước ta được xuất sang thị trường Trung Quốc theo đường tiểu ngạch. Trong năm qua rất nhiều lần các thương lái nước này tiến hành thu mua ồ ạt gạo tại nhiều tỉnh miền Nam. Theo VFA ước tính lượng gạo xuất khẩu tiểu ngạch qua Trung Quốc trong năm nay có thể lên đến 1,5 triệu tấn.

Điều này chỉ ra một thực tế hết sức đáng lo ngại cho câu chuyện xuất khẩu gạo của Việt Nam. Dù buôn bán tiểu ngạch không bị coi là hoạt động bất hợp pháp nhưng lại là một dạng thị trường độc quyền mua, khi tư cách lựa chọn, trả giá, có nhận hàng hay không,… gần như hoàn toàn thuộc về bên mua - cụ thể ở đây là thương lái Trung Quốc. Chỉ cần quanh co viện cớ “khách quan”, hoặc lỗi là từ bên bán, là bên mua hoàn toàn có thể phủi sạch sẽ trách nhiệm, trong khi bên bán – Việt Nam – lại không hề được bảo hộ khi không có hợp đồng ràng buộc. Nhờ đặc quyền đặc lợi này, bên mua luôn thừa cơ “ép giá”, tự tiện lựa chọn hình thức chỉ nhận ký hàng, thanh toán tiền sau, nếu đồng ý thì họ mới mua, bằng không thì chỉ còn cách chở hàng về. Mà sau đó, nếu con nợ “lật kèo” hay biến mất, thì chủ nợ cũng chỉ biết ôm một đống “nợ xấu” mà không hề xuất hiện một VAMC nào đứng ra giúp đỡ.

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan đã phải cảm thán rằng: “Riêng cách mua nông sản không những làm cho Việt Nam thiệt thòi mà nhiều khi còn gây khó bằng cách là, có khi họ đưa giá lên rất cao mua ào ạt, rồi đùng một cái dừng lại không mua tiếp nữa, làm cho nông dân khi lỡ sản xuất ra rồi không làm thế nào được. Thế rồi những thủ tục khó khăn tạo ra ở biên giới, như là thanh long hiện nay đang đọng lại ở biên giới chẳng hạn, là những cách gây khó cho nông sản Việt Nam” (báo Đất Việt).

Doanh nghiệp, tiểu thương một khi bị ép giá, thì chính bản thân những người này, cũng quay ngược trở lại “ép” chính nông dân Việt Nam. Thế nên, báo cáo của Ngân hàng Thế giới và Oxfam đã chỉ ra rằng thu nhập của người trồng lúa tại Việt Nam rất thấp. Chẳng hạn ở đồng bằng sông Cửu Long - vựa lúa lớn nhất cả nước, thu nhập trung bình của người nông dân chỉ vào khoảng 535.000 đồng/tháng, chưa chạm đến mức lương tối thiểu, buộc họ phải làm thêm nhiều nghề tay trái mới mong có nguồn thu để đảm bảo cuộc sống hàng ngày.

Điều đáng nói là, dù đã nhiều lần nếm trái đắng, song việc các doanh nghiệp, tiểu thương Việt Nam vẫn chấp nhận chọn con đường đầy mạo hiểm này lại có nguyên nhân xuất phát từ chính nội bộ Việt Nam. Một doanh nghiệp tại khu kinh tế cửa khẩu Tân Thanh nói với tờ Thanh Niên: Nhiều tiểu thương, doanh nghiệp ngại rắc rối thủ tục “chính ngạch” nên chọn cách bán tiểu ngạch khi chỉ cần một tờ khai, chịu phí biên mậu là có thể xuất được hàng.

Bà Lê Thanh Ngọc - Giám đốc một công ty ở tỉnh Bình Thuận, người có thâm niên buôn bán trong lĩnh vực tiểu ngạch với Trung Quốc - còn cho biết đối tác Trung Quốc ít khi chọn nhập theo kiểu chính ngạch với Việt Nam, mà khi có hợp đồng chính ngạch thường thì họ cũng chỉ lấy 50%, còn lại doanh nghiệp phải mang về nước bán với giá thấp, dễ lỗ. Không những vậy, tư tưởng “tiểu nông” ám ảnh từ trên xuống dưới đến độ ông Trương Thanh Phong - Chủ tịch VFA – còn nói: “Nếu không nhờ xuất khẩu tiểu ngạch sang Trung Quốc, tình hình xuất khẩu gạo năm nay chưa biết sẽ xảy ra chuyện gì”. Khi gạo Thái Lan có dấu hiệu xuống dốc, rất có thể Việt Nam sẽ duy trì được cương vị nhà xuất khẩu gạo lớn nhất trên thế giới, thế nhưng, nông dân – những người góp công lớn làm nên cái vị trí đó – bao đời vẫn cứ “trông trời, trông đất, trông mây, trông mưa, trông nắng, trông ngày, trông đêm…”

Vĩ Thanh

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét