Sau đó, khi người bạn hỏi cảm nhận sau khi đọc thế nào, tôi đã viết mấy dòng sau để trả lời: "Mấy hôm nay đọc "Bên thắng cuộc" mình thấy mệt quá, đa phần thông tin mình đã biết, những chuyện xảy ra ở VN hồi đó mình biết chứ, nhưng được cái là Huy Đức đã tập hợp lại và viết tỷ mỷ thêm cho một số vụ việc. Có điều mình quen làm vĩ mô nên thích được đọc thêm các phân tích, lập luận, đánh giá của tác giả, giảm phần kể lể dài dòng; song Huy Đức lại không viết kiểu thế, cứ liên tiếp tung ra các sự kiện, thường là rời rạc, thiếu liên kết, do đó đọc thấy quá dài dòng văn tự, càng đọc càng chán. Vả lại, cách nhìn của ông ấy trong nhiều chuyện rất khác với mình, nhất là khi đọc ông ấy phê phán tính chính nghĩa của cuộc đấu tranh giành độc lập, thống nhất đất nước thì mình thấy khó chịu; hoặc khi ông ấy đề cao các ông Lê Duẩn, Võ Văn Kiệt quá mức cũng vậy. Đề cao cũng đúng vì chính mình cũng rất khen 2 ông này, nhưng đề cao quá và chỉ nói cái tốt của 2 ông ấy nó không khách quan. Ai cũng biết các ông ấy cũng có lúc gây ra nhiều chuyện tệ hại cho đất nước, nhưng phân tích phải đặt trong hoàn cảnh lịch sử lúc đó để thấy việc các ông ấy có sai lầm cũng là điều có thể giải thích được".
Với suy nghĩ đó, sau khi đọc "Bên thắng cuộc", tôi cũng ít quan tâm đến các bài viết liên quan đến cuốn sách này, nhất là khi lướt qua các bài đều thấy có cách nhìn rất khác với mình. Tuy nhiên, tự nhiên hôm nay đọc bài dưới đây của Việt Sơn trên Blog của bác Bùi Văn Bổng thấy cách nhìn nhận rất phù hợp với suy nghĩ của tôi nên tôi lưu lại trong Blog này.
* VIỆT SƠN
Tôi đã đọc hết cuốn sách “Bên thăng cuộc”- Tập I, với nhan đề ‘Giải phóng’ của nhà báo Huy Đức. Thực tình, tôi đã đọc cuốn sách này một cách rất khó nhọc vì nó dài lê thê với một khối lượng đồ sộ tư liệu, nhưng chúng lại không mới.Phần lớn tư liệu được Huy Đức liệt kê trong sách đã được báo chí trong nước đăng tải, một lượng lớn chuyện kể, dẫn liệu của các nhân vật bên thua cuộc nội dung na ná như thế cũng đã được người ta post lên mạng từ lâu rồi. Vả lại tôi là một người lớn tuổi, do công việc nên các sự kiện được “Bên thắng cuộc” (BTC) trình bày đã được chứng kiến tận mắt, càng không thấy có gì lạ lẫm.
Thiết nghĩ những ghi chép và tập hợp lại của Huy Đức không có nhiều ý nghĩa, mang tính chắp vá. Những vấn đề tác giả gom góp nêu ra trong BTC đã trở thành đề tài của văn chương chứ không còn là vấn đề của một tác phẩm báo chí. Coi cuốn sách BTC là cuốn lịch sử thì cũng không ổn vì phần nhiều nội dung cuốn sách là những câu chuyện kể lại theo cái nhìn chủ quan của người kể, những vấn đề người viết nêu ra cũng phiến diện và nhiều hạn chế bởi tính xác thực.
Điều duy nhất gây ấn tượng cho tôi từ cuốn sách này là cách nhìn của Huy Đức về cuộc chiến tranh Viêt Nam đã kết thúc cách nay gần 40 năm. Có thể nói bản chất cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc của nhân dân Việt Nam từng lay động lương tri nhân loại trong thế kỷ 20 đã bị Huy Đức đánh tráo, cố tình gom vén cái nhìn chỉ một chiều theo chủ đích mà tác giả muốn mọi người phải nghĩ như mình vậy!
Ngay những dòng đầu tiên của BTC, tác giả đã dõng dạc bố cáo: Ngày 30/4/1975 là ngày kết thúc chiến tranh Việt Nam. Ngày mà những người anh em miền nam buông súng đầu hàng miền Bắc. Ngày chấm dứt hơn 20 năm “da thịt tàn nhau, vạ trong tường vách”. Thế thì khi mà Ngô Đình Diệm ra Luật 10/59, cho máy chém lê khắp miền Nam chặt đầu cộng sản, chặt đầu cả dân thường với khẩu hiệu “thà giết nhầm còn hơn bỏ sót”, những chiến dịch dồn dân lập ấp chiến lược, những trận càn "đốt sạch, phá sạch, giết sạch" thì cái chất huynh đệ tương tàn “da thịt tàn nhau, vạ trong tường vách” của Huy Đức do ai gây ra? Lúc ấy, Việt cộng chưa được phép chủ trương vũ trang, gương mẫu thực hiện Hiệp định Giơ-ne-vơ, còn án binh bất động, tay không chịu chết kia mà? Có lẽ lúc ấy tác giả mới lên 9 tuổi, sau này thiếu thông tin, nên mới hô toáng lên như vật chăng?
Quân lực VNCH thời Ngô Đình Diệm tàn sát dã man Việt cộng và dân thường trước khi Hà Nội ra Nghị quyết 59 về vũ trang khởi nghĩa ở miền Nam và mở đường Trường Sơn (Ảnh Tư liệu AFP 9-1958)
Nữ tướng Nguyễn Thị Định và các nữ anh hùng,
dũng sĩ Quân giải phóng miền Nam Việt Nam
Lập luận trên đây của Huy Đức thực ra cũng không mới. Cũng cách nghĩ, cách nói này, đâu đó ở phía bên kia cuộc chiến đã có những người từng nhiều lần gân cổ la lên như vậy, nhưng nó chẳng thuyết phục mấy ai, nên đã bị thời gian vùi lấp. Điều cần bàn thêm ở đây là người “phán” bản chất cuộc chiến tranh Việt Nam lần này lại là “người của bên thắng cuộc”. Ngày 30/4/1975, Huy Đức mới chỉ là “cậu bé 13, trước giờ học chiều, đang vật nhau ven đồi thì nghe loa phóng thanh truyền tin “Sài Gòn giải phóng…”.
20 năm hay 30 năm?
Chiến tranh Việt Nam chỉ kéo dài hơn 20 năm thì rõ ràng là một lỗi có dụng ý của Huy Đức. Rất nhiều bài viết và các cuốn sách lớn đã được viết bởi các tác giả trong nước và nước ngoài đều khẳng định là 30 năm. Tiêu biểu là cuốn “Việt Nam cuộc chiến tranh mười ngàn ngày” của nhà báo người Canada Michael Maclear. Cuốn sách này rất quên thuộc với nhiều thế hệ độc giả Việt Nam.
Chiến tranh Việt Nam là một cuộc nội chiến cốt nhục tương tàn, kết thúc khi miền Bắc thắng miền Nam?
Từ khi người anh hùng áo vải Quang Trung - Nguyễn Huệ dẹp nhà Nguyễn ở phía Nam tiến quân ra Bắc diệt Chúa Trịnh thống nhất đất nước (cuối thế kỷ 18) đến giữa thế kỷ 20 (1954) nước ta luôn là một khối thống nhất. Cách mạng Tháng Tám (1945) thành công, dân tộc ta thoát ách đô hộ hơn 80 năm của thực dân Pháp. Ngày 2/9/1945 tại quang trường Ba Đình Chủ tịch Hồ chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Thực dân Pháp không chấp nhận nền độc của dân tộc ta vừa giành được. Chúng quay lại quyết xâm lược nước ta một lần nữa. Chiến tranh Pháp – Việt bùng nổ. Nhân dân Nam bộ nổ súng đánh Pháp từ ngày 23/11/1945, Hà Nội nổ sung vào đêm 19/12/1946. Cả dân tộc Việt Nam bước vào cuộc khang chiến lần thứ nhất. Nếu 30/4 là chiến thắng của miền Bắc thì năm 1954 miền Bắc được giải phóng là chiến thắng của ai? Cuộc chiến đấu chống ngoại xâm, giải phóng dân tộc của nhân dân ta là một quá trình liên tục, trường kỳ, với một ban lãnh đạo, một đội quân, một động lực, sao có thể tráo trở chia tách, gán ghép tùy tiện.
Quân giải phóng miền Đông Nam bộ hành quân
trong chiến dịch Đông Xuân 1966-1967. (Ảnh: T.L)
Phong trào nhân dân thế giới ủng hộ cuộc kháng chiến giành lại độc lập thống nhất đất nước đã diễn ra hết sức sâu rộng trên khắp các lục địa với lực lượng đông đảo, cường độ ngày càng mạnh mẽ, với nhiều hình thức cảm động và hiệu quả. Những biển người biểu tình phản đối sự can thiệp của Mỹ tại Việt Nam nổ ran ngay trên nước Mỹ đã làm lung lay Tòa Bạch ốc, Lầu Năm Góc, làm chấn động lương tâm người Mỹ không chỉ một thế hệ. Chẳng lẽ nhân dân Mỹ lúc ấy chỉ “ủng hộ miền Bắc Việt Nam”?
Những năm tháng ấy hàng tỷ người trên hành tinh này cứ mỗi buổi sáng thức dậy là nghĩ đến Việt Nam tìm mọi cách để giúp đỡ nhân Việt Nam chiến đấu và bày tỏ tình cảm yêu quý, trân trọng họ khi có dịp tiếp xúc, gặp gỡ. Chả lẽ lương tri loài người lại có thể nhầm lẫn đến như vậy khi họ họ đã bỏ ra bao nhiệt huyết, thời gian, tiền bạc, tình cảm yêu thương chỉ để tiếp sức cho “bên gây ra cuộc nội chiến tương tàn”. Vì Cộng sản giỏi tuyên truyền à? Không, vì họ đã đến với nhưng người bị xâm lược đang quật khởi vung lên, đến với cái thiện, ủng hộ chính nghĩa, phản đối Mỹ xâm lược Việt Nam là cuộc chiến tranh phi nghĩa. Thế mà: “Anh em miền Nam buông súng đầu hàng miền Bắc”. Họ là ai vậy?
Nụ cười chiến thắng
Gần đây trong các nỗ lực hàn gắn thúc đẩy quá trình hòa hợp dân tộc, lòng yêu nước được coi là không của riêng ai. Mỗi người có thể và có quyền và có cách thể hiện lòng yêu nước của riêng mình. Đúng là như vậy. Nhưng đấy chỉ là khái niệm chung. Trong mỗi giai đoạn lịch sử lòng yêu nước luôn gắn với những tiêu chí nhất định. Ví như trong hoản cảnh đất nước bị kẻ thù xâm lược thì biểu hiện rõ ràng nhất của lòng yêu nước là lòng căm thù giặc, hăng hái góp công sức, sẵn sàng hy sinh vì sự nghiệp cứu nước. Ngược lại, người đi theo giặc, làm lính đánh thuê cho chúng thì không thể nói là yêu nước được. Đội ngũ tướng lĩnh của chính quyền Sài Gòn thời Mỹ xâm lược hầu hết đều là sỹ quan do Pháp đào tạo, phục vụ trong quân đội Pháp. Pháp thua Mỹ vào thế chân thì lại theo Mỹ, làm tay sai cho Mỹ. Dù lý giải kiểu gì thì đó cũng là thực tế không thể phủ nhận, đánh tráo khái niệm.
Và đây, chân dung bộ sậu chóp bu của chính quyền Sài Gòn: Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu, Thủ tướng Trần Thiện Khiêm, Đại tướng Cao Văn Viên Tổng tham mưu trưởng quân đội là một hình ảnh điển hình về nhân thân, gốc gác của những “anh em miền Nam…”: Là sỹ quan của quân đội Pháp, từ chiến trường Nam bộ “ năm 1951 ông (Trần thiện Khiêm) được điều đi đồn trú tại tiểu khu Hưng Yên với cấp bậc đại úy. Tại đây ông két thân với 2 sỹ quan người Việt Nam là trung úy Nguyễn Văn Thiệu và trung úy Cao Văn Viên. Bộ 3 này về sau là những người có thế lực nhất trong nền Đệ nhị Công hòa” (Trần Thiện Khiêm,Wikipedia – tiếng Việt), Trên internet hiện có cơ man bài viết của những người thuộc chính quyền Sài gòn cũ, từ người có cấp bậc chức vụ cao nhất đến anh Thượng sĩ Nhất. Họ nói qua nói lại, nói xuôi nói ngược, vặn vẹo đủ kiểu, cuối cùng vẫn để lòi ra cái đuôi thân phận tay sai, không hơn không kém. Năm 1990, giao lưu với các cựu sĩ quan Việt Nam Cộng hòa bên Mỹ, cố Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu nói: “Chúng ta - tức chính quyền VNCH ở miền Nam – là nô lệ cho nước mạnh, khi nước lớn bỏ ta thì ta đành chịu thua. Tôi đào ngũ để tự vệ. Tôi ở lại, anh em và đồng bào sẽ nói vì ông cố bám ghế Tổng thống nên Cộng sản mới đánh…Cộng sản là chế độ hợp pháp hợp hiến được thế giới công nhận…”.
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước con số hy sinh của đồng bào, bà con cô bác, của tuổi trẻ miền Nam là vô cùng to lớn. Hàng chục vạn ngừơi con miền Nam đã ngã xuống cho quê hương được giải phóng. Rất nhiều anh hùng dũng sỹ của miền Nam, Thành đồng Tổ quốc đã được vinh danh. Trong cuốn “30 năm kết thúc chiến tranh”, tướng Trần Văn Trà đã khẳng định điều đó rất rõ. Thắng lợi của cuộc kháng chiến giành độc lập, thống nhất đất nước, non sông về một mối là của cả dân tộc, đâu riêng của miền Bắc? Thế thì, đồng bào Nam bộ và chiến sĩ quân giải phóng miền Nam đã vì ai mà chiến đấu chống Mỹ-ngụy? Danh thơm của họ còn lưu muôn thửa với non song đất nước này như Nguyễn Văn Trỗi, Võ Thị Thắng, Phạm Ngọc Thảo, Phạm Xuân Ẩn, nhac sỹ Hoàng Việt, nhà thơ Lê Anh Xuân, nhiều nhân sĩ trí thức và nhà báo… những “anh em miền Nam” này đã không dược nói đến trong “Bên thắng cuộc”.
Chiến tranh dã lùi xa, câu chuyện địch ta nhắc lại là vạn bất đắc dĩ. Vết thương cũ đang lành dần trên da thịt Mẹ Việt Nam xé toạc ra làm cho nó bật máu phỏng ích gì? Những người con ra đi năm ấy đã yên ổn cuộc sống nơi đất mới, làm ăn tấn tới. Nhiều người đã về thăm Việt Nam, nhìn quê hương thay đổi, phát triển cũng không giấu được vui mừng. Hơn 40 triệu người ở lai dã sinh sôi nảy nở thành hơn 80 triệu người, cuộc sống cũng khấm khá lên nhiều. Lịch sử đã sang trang, gương mặt đất nước đã có nhiều biến đổi. Các cựu ứng cử viên Tổng thống Mỹ J. Ke-ry, G. Mac-kên, người là sỹ quan hải quân tham gia chiến tranh Việt Nam ở chiến trường Nam bộ, người là phi công bị bắt khi máy bay bị bắn rơi, nhảy dù xuống hồ Trúc Bạch (Hà Nội) đã trở thành những người bạn lớn của Việt Nam.
Trong trận chiến mới xây dựng một nước Việt Nam độc lập, dân chủ, giàu mạnh trong thời điểm này nhân dân ta có vô số công việc phải làm: Dồn sức để bảo vệ chủ quyền quốc gia trên biển Đông, kiên quyết đấu tranh loại bỏ “một bộ phận không nhỏ… “một bày sâu quan tham đi kèm với “chủ nghĩa tư bản thân hữu”, “lợi ích nhóm theo hướng tiêu cực”, quyết đối đầu với tệ mất đân chủ, xô đổ mọi rào cản trên con đương phát triển của Việt Nam…Không nên vì khó khăn, trì trệ, ách tắc kinh tế đất nước hiện nay, không vì sự tồn tại của “một bộ phận không nhỏ” suy thoái, biến chất mà đi tìm cứ liệu một chiều để phủ nhận cả cuộc kháng chiến vĩ đại giành độc lập, tụ do cho dân tộc. Không thể đem những giá trị cao cả vì thống nhất, độc lập, vì chủ quyền đất nước để so với đồng USD và sự phồn thịnh vốn đã thuận chiều phát triển từ rất sớm ở các nước tư bản. Hai mặt của một vấn đề, cái gì là sai lầm của chế độ xã hội Việt Nam hiện nay cũng là quy luật như những cái chưa có, chưa hoàn thiện ở các nước phát triển. Đó mối là những việc cần làm ngay, làm đến cùng, thay vì kỳ công ngồi bới móc đống rác lịch sử, cố tình đánh tráo lịch sử một cách trơ tráo. Lịch sử chỉ xảy ra một lần. Lịch sử là tất yếu. Lịch sử không thể bị đánh tráo. Những lý giải này, chắc rằng khi đang là sĩ quan làm nghĩa vụ Quốc tế ở Campuchia, khi là phóng viên báo Tuổi trẻ đi viết phóng sự “Đường Sơn Quán” nhà báo Huy Đức đã từng suy ngẫm.
V.S
---------------------
+ Bài liên quan:
1- >http://lecuulong99.blogspot.com/2012/08/vai-suy-nghi-ve-phong-trao-au-tranh-o.html
2 - http://huyvespa.wordpress.com/2007/09/28/khong-danh-cho-ai-nh%E1%BA%A1y-c%E1%BA%A3m-v%E1%BB%81-9-tr%E1%BB%8B/
3- Cố Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu...:
>http://tranhung09.blogspot.com/2013/01/co-tong-thong-nguyen-van-thieu-tra-loi.html
4- Cuộc chiến 10.000 ngày...:
>http://hoachinh.wordpress.com/2012/04/13/phim-vi%E1%BB%87t-nam-cu%E1%BB%99c-chi%E1%BA%BFn-10-000-ngay/
"Không thể đem những giá trị cao cả vì thống nhất, độc lập, vì chủ quyền đất nước để so với đồng USD và sự phồn thịnh vốn đã thuận chiều phát triển từ rất sớm ở các nước tư bản. Hai mặt của một vấn đề, cái gì là sai lầm của chế độ xã hội Việt Nam hiện nay cũng là quy luật như những cái chưa có, chưa hoàn thiện ở các nước phát triển. Đó mối là những việc cần làm ngay, làm đến cùng,..."- Thế mới đúng thực tế và nhu cầu cuộc sống xã hội.
Bài báo nầy đưa ra một các nhìn khác với xu thế ca ngợi tác phẩm "Bên Thắng Cuộc" của Huy Đức hiện nay trong cộng đồng mạng . Theo tôi, viết sử là phải dựa trên sự vận động khách quan của các mặt đối lập, xoay vần và chịu những nhân tố chủ quan và khách quan tác động phức tạp tạo ra từng tình huống chính trị-xã hội trong một giai đoạn(thời kỳ) nhất định, cụ thể và còn tuỳ vào góc nhìn, phương pháp nhận thức của sử gia mà có những cách đánh giá vô cùng khác nhau, có khi đối lập nhau một cách gay gắt . Cách mô tả sự việc đã xảy ra nhiều khi bị thiên lệch, méo mó hay chủ quan bởi một định kiến, và dễ bị bóp méo hay rơi vào phiến diện khi chạy theo một chủ thuyết chính trị nhất định để giải thích lịch sử. Sự vận động của xã hội con người không phải chỉ có đúng sai, chạy bon bon như một cái máy vô hồn mà đầy đủ yếu tố hỉ nộ ái ố, mang tính nhân văn, có khi nửa này nửa kia, vừa đúng lại vừa sai-- nếu không định vị sự việc xảy ra đúng với thời gian vị trí và hoàn cảnh (tình huống) tạo nên-- trong nhận thức và đánh giá.
Hiện nay, cuộc chiến tranh ở VN vừa qua đang được một số người đặt lại, xem nó là cuộc chiến chống xâm lược hay nội chiến Nam -Bắc hoặc đan xen giữa cuộc chiến tranh ý thức hệ qua chiến tranh "đại lý" và công cuộc chiến đấu bảo vệ độc lập dân tộc. Không loại trừ những người mang ý đồ phủ nhận tất cả những gì mà hàng triệu người VN đã đổ máu hy sinh vì những biến thái tiêu cực của nhà cầm quyền hiện nay trong một số vấn đề nào đó như quan hệ Trung-Việt chẳng hạn. Nói toạc ra là đòi hỏi người CSVN "sám hối" vì những hành động trong quá khứ sau khi đã dành được thắng lợi ? Thực ra là hoàn toàn vô lý hay nguỵ biện, không thể lấy hiện tại để chà đạp hay phủ nhận lịch sử, cả những sai lầm nghiêm trọng của đảng cầm quyền ! Điều này có lẽ chính Huy Đức cũng chưa nhận thức đầy đủ vì không phải là nhà nghiên cứu, tác giả chỉ có thể dừng lại ở tầm mức một nhà báo mô tả sự kiện riêng lẽ qua trải nghiệm cá nhân nhưng khái quát hoá thành cách nhìn, đánh giá của một nhà sử học là điều vượt sức của anh ? Rơi vào trạng thái "thấy cây mà không thấy rừng" một cách vô thức chăng ? Dẫu sao tác phẩm của Huy Đức cũng đánh động được lối áp đặt nhận thức một chiều, bác bỏ cách nói lấy được, xu thế phủ nhận những sự kiện đau lòng, biết vậy nhưng phải đành thờ ơ, khuôn sáo vì cuộc sống ? !
Chúng ta hãy chờ đợi tập 2 của anh...hi vọng sẽ giúp người đọc nhìn ra những gì chưa thấy hết qua những gì mà anh đã trải nghiệm ?
- Đúng thế, góc nhìn nào thì cũng đừng nói con voi giống ái cột đình hoặc giống cái chổi...Cuộc chiến chống xâm lược bảo vệ Tổ quốc thì đã rõ, còn gì phải bàn nhiều cho rách việc.
Giải phóng bằng đem một hệ tư tưởng tệ hại đặt lên số phận của những người "được/bị" giải phóng có gọi là giải phóng được không ?
Giải phóng khỏi cái gì ? Kềm kẹp ? Phồn vinh giả tạo ? Nô lệ ?
Giải phóng rồi có thay thế những thứ gọi là "kềm kẹp", "phồn vinh giả tạo" và "nô lệ" bằng những thứ tốt đẹp hơn không ? Tại sao bây giờ có người nói về mặt tự do (ngôn luận, báo chí, biểu tình ...) ngay cả dưới thời thực dân Pháp, người VN có tự do hơn ?
Coi như bỏ, không tính số đô la, chỉ xét về mặt tự do -tức là đúng nghĩa giải phóng- các bác đã giải phóng cái gì ? Gông cùm nô lệ của chính người Việt dành cho người Việt bao giờ cũng nhẹ hơn thực dân hay đế quốc ?