Về lâu dài, chắc khó tránh được chiến tranh để chia lại đất đai thế giới.
Dòng người từ Trung Quốc đang đổ sang Nga để thuê hoặc
mua đất canh tác, khai thác khoáng sản. Quốc gia giàu có nhất thế giới
về đất đai đang thu hút mãnh liệt quốc gia giàu nhất thế giới tính về
người.
Cách đây mấy năm một nhà đầu tư Trung Quốc mua một khu
đất cạnh ngôi làng của Nga và vui mừng đặt tên cho nó là “Mảnh đất
vàng”. Mảnh đất này mầu mỡ, mưa nắng thuận hòa.
Mảnh đất này, nằm sâu trong khu vực nông thôn Nga, nơi có rất ít người.
Một nông dân Trung Quốc trong vụ thu hoạch cà chua ở Nga. Ảnh: NYT |
Giờ đây thì mọi chuyện đã khác, hàng loạt các nhà kính
đã mọc lên và có hàng tá tá điền Trung Quốc thu hoạch cà chua. Và trong
một vụ mùa bội thu cà chua người đốc công này sẵn sàng thuê thêm hàng
trăm người thu hoạch nữa.
Dòng lao động nông nghiệp của Trung Quốc vào Nga phản
ánh mối quan hệ thương mại và kinh tế ngày càng tăng giữa hai nước, giữa
một nước phong phú về đất đai và các nguồn lực với một nước dồi dào về
con người.
Nhiều năm sau khi Liên Xô cũ sụp đổ, hai nước đã cố
gắng biến sức mạnh về bổ trợ kinh tế này thành những cơ hội kinh doanh
thực thụ. Đã có một số dự án khai thác khoáng sản thành công, và các
doanh nghiệp nhà nước đã ký các hợp đồng lớn về khai thác dầu khí, than
đá và gỗ tạo thành xương sống cho mối quan hệ kinh tế giữa hai nước.
Mặc dù các dự án về nông nghiệp của Trung Quốc ở Nga
mới ở tầm cỡ nhỏ, nhưng chúng cũng có tầm quan trọng nhất định. Theo Tổ
chức Nông Lương thế giới (FAO), Nga là nước có diện tích đất canh tác bỏ
hoang lớn nhất thế giới, một di sản của sự sụp đổ của hệ thống nông
trang thời Liên Xô cũ và hiện tượng giảm dân số ở nông thôn ở Nga trong
hai thập kỷ qua. Hiện dân số Nga là 141 triệu người so với 1,3 tỷ người
của Trung Quốc.
Trung Quốc có mối lo lắng cố hữu về việc đảm bảo đủ
lương thực và tìm kiếm đủ việc làm cho dân cư nông thôn. Một số trang
trại Trung Quốc ở Nga đã vận chuyển đậu tương của họ về Trung Quốc, và
khi sự hiện diện của người Trung Quốc trong khu vực nông nghiệp tăng thì
khả năng xuất khẩu thực phẩm nhiều hơn cũng gia tăng.
Năm năm trước, lúc chưa xảy ra cuộc khủng hoảng tài
chính, khi giá thực phẩm tăng mạnh, chính phủ Trung Quốc đã mở cuộc
thương lượng về đầu tư vào vùng nông nghiệp Nga. Chương trình này đã
mang lại kết quả vào năm nay với việc Tổng công ty hợp tác đầu tư Trung
Quốc đóng góp một tỷ USD cho một vốn đầu tư chung Nga-Trung về nông
nghiệp và khai thác gỗ ở Nga và các nước khác như Ukraina và Kazakhstan.
Trong một dự án được sự hỗ trợ của chính phủ Nga, các
công ty Trung Quốc đã chính thức ký hợp đồng thuê khoảng hai triệu hécta
đất nông nghiệp của Nga, chủ yếu là dọc biên giới phía đông bắc của
Trung Quốc. Ngoài ra các công ty Trung Quốc còn thuê thêm khoảng hai
triệu hécta rừng ở Siberia để các công nhân khai thác gỗ người Trung
Quốc khai thác xuất khẩu đi Trung Quốc.
Trong một số trường hợp, các nhà đầu tư Trung Quốc mua
đứt các mảnh đất của Nga. Mảnh đất vàng là một trong chín trang trại ở
khu vực Sverdlovsk, miền Trung nước Nga. Nhiều vụ mua bán khác còn vươn
đến khu vực miền nam Nga như khu vực Cheyabinsk. Các trang trại trồng
rau của người Trung Quốc thậm chí còn hoạt động ở ngay ngoại ô thủ đô
Moscow và thành phố St Petersburg, cách biên giới chung cả ngàn cây số.
Zhang Wei Dong, đốc công ở trang trại Mảnh đất vàng
với một cái tên Nga là Lyosha và đôi khi kiêm cả phiên dịch, nói, làm ăn
ở đây có thể phát triển một cách dễ dàng như các cây cà chua cao đến
ngực người trong các khu nhà kính ở đây. “Hãy còn bao nhiều là đất
trống”, ông nói và khoát tay một vòng.
Ông Zhang được Cục di trú Liên bang cấp một chỉ tiêu
70 lao động nông nghiệp trong năm nay, nhưng ông cho biết ông có thể sử
dụng nhiều hơn con số này rất nhiều.
Người Nga và người Trung Quốc trên đồng ruộng của nông trại ở Ostanino. Ảnh: NYT |
Tuyển mộ lao động không có khó khăn gì. Những người
làm cỏ, trồng cây và hái lượm từ Mãn Châu Lý, Trung Quốc sẵn sàng đi các
chuyên tầu chật chội, ngột ngạt trong hạng ghế loại ba vượt Siberia đến
làm việc. Đó là một chuyến đi hướng tới cơ hội kinh tế giống như vô vàn
người Mexico hái nho thuê ở California hay những vú em Philippines ở
Dubai hoặc những người Algeria quét đường phố ở Pháp. Một nông dân Trung
Quốc ở Nga cho biết lương tháng của cô được 650 USD, gấp 5 lần nếu làm
nông ở quê nhà. "Sao lại không đi cơ chứ?", cô nói.
Chính sách đối ngoại của Kremlin gần đây nhấn mạnh đến
việc xây dựng một quan hệ tốt đẹp hơn với Trung Quốc, khi tình hình
kinh tế châu Âu đang nhích gần đến suy thoái, một chủ đề được thảo luận
trong cuộc họp thượng đỉnh của APEC tại Vladivostok tuần trước.
Tổng thống Putin phát biểu trên một kênh truyền hình
Nga, RT Television, rằng: “Chúng ta đang ở thời nắng đẹp rất có lợi cho
chúng ta.”
Là nước chủ nhà, Nga đã lập ra chương trình nghị sự,
rõ ràng là với đất đai rộng lớn, Tổng thống Putin đã chọn an ninh lương
thực và nông nghiệp làm chủ đề ưu tiên để thừa nhận một vai trò lớn và
ngày một tăng của Nga trong xuất khẩu ngũ cốc cho các nước đang phát
triển.
Chính phủ Nga đã đặt mục tiêu nâng tổng kim ngạch
thương mại hai chiều với Trung Quốc lên 200 tỷ USD trong năm tới, từ 80
tỷ năm 2011. Theo Bộ Thương mại Mỹ thì so với kim ngạch thương mại
Mỹ-Trung năm 2011 là 503 tỷ USD.
Những người hoài nghi về gia tăng quan hệ kinh tế giữa
Nga và Trung Quốc chỉ rõ hiện tồn tại sự ngờ vực sâu sắc, bắt nguồn từ
những cuộc đụng độ biên giới xảy ra trên sông Ussuri năm 1969 đã đóng
băng tất cả các quan hệ hai nước trong nhiều thập kỷ. Thực tế biên giới
hai nước mới được phân giới đầy đủ trong năm 2009.
Ostanino, nơi người Trung Quốc đang lập nông trang để kinh doanh nông nghiệp. Đồ họa: NYT |
Phía Nga cũng lo sợ rằng mở rộng hợp tác kinh tế với
Trung Quốc sẽ dẫn đến một làn sóng nhập cư ồ ạt vào những khu vực dân cư
thưa thớt của mình.
"Sao những người này đến đây?",
Nadezhda A. Kolyesova, một phụ nữ làm nghề kinh doanh ở Ostanino, một
vùng đồng quê có phong cảnh tuyệt đẹp với những ngôi nhà bằng gỗ nhìn ra
một cái hồ, gần cánh rừng nơi có nông trại "mảnh đất vàng", nói.
"Tôi không gặp phiền phức gì
với họ cả", bà giải thích. "Nhưng nước Nga là để cho người Nga, nước
Trung Quốc là cho người Trung Quốc".
Sau một hồi than phiền, bà kết
luận rằng "Tôi cũng mong mọi thứ sẽ ổn cả, miễn là mai này họ đừng biến
con cháu tôi thành kẻ làm thuê cho họ".
Các nhà đầu tư Trung Quốc đã và đang áp dụng những
chính sách tranh thủ trái tim khối óc người dân địa phương như biếu
không rau cho những người đến trang trại, chủ yếu là những người nội trợ
già cả. Còn những người lao động Trung Quốc sống trong các lều bạt tạm
làm bằng gỗ dán và gỗ loại, thường lui tới các cửa hàng địa phương mua
thuốc là, rượu vodka, xúc xích và kem.
Hiện có khoảng 400.000 dân Trung Quốc nhập cư vào Nga,
chỉ chiếm một phần nhỏ tổng số người nhập cư trong cả nước Nga, trong
đó hầu hết là những người đến từ các nước cộng hòa Trung Á thuộc Liên Xô
cũ. Tuy nhiên, rất có thể số người nhập cư từ Trung Quốc sẽ gia tăng
trong tương lai.
Trong các vụ thu hoạch trước đây, Mảnh đất vàng, một
trang trại được thành lập trên mảnh đất từ một khu đồng hoang vu năm năm
trước, đã nhận được đủ giấy phép lao động cho các khu nhà kính. Còn năm
nay, chương trình cấp thị thực lao động tạm thời đã giảm chỉ tiêu lao
động của trang trại. Trong khi đó ngày nay rất ít người Nga muốn làm
việc ở nông thôn.
Nhà đầu tư Trung Quốc vào trang trại Mảnh đất vàng
trước đây là người buôn bán tại một chợ ở một thành phố gần
Yekaterinburg. Ông đã sở hữu khu đất nhờ mua lại cổ phần của những người
dân trong làng trong nông trang tập thể bị khai tử. Giờ ông đang sống
tại thành phố Cáp Nhĩ Tân, Trung Quốc và tuyển mộ người làm thuê cho
trang trại Mảnh đất vàng qua truyền miệng trong các làng mạc Trung Quốc
xung quanh.
Piao Chen Nan, chủ một trong các trang trại gần Mảnh
đất vàng trả tiền công cho các nhân công Trung Quốc cao hơn mức họ có
thể nhận được ở trong nước. Ông làm được điều này vì ông thu được cao
hơn từ khoản bán cà chua, giá bán ở Nga cao gấp hơn ba lần so với giá
bán ở vùng đông bắc Trung Quốc.
Cuối mùa thu năm ngoái, những người làm thuê Trung
Quốc đốt lửa trong các lò sưởi bằng sắt trong các nhà kính bằng những
cành thông của rừng, kéo dài thời gian canh tác thêm được mấy tuần. Cuối
cùng thì băng giá Nga cũng ập đến và người Trung Quốc lại ra về trên
các chuyến tầu hỏa xuyên Siberia, để hẹn đến vụ sau.
Phạm Ngọc Uyển (Theo The NYT)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét