Huyền thoại về tờ 100.000 USD

Tờ tiền này thực chất là chứng chỉ vàng, không được lưu thông, chỉ dùng để giao dịch giữa Bộ Tài chính và Cục Dự trữ liên bang Mỹ trong cuộc Đại suy thoái 1929 - 1933.
Mỹ xôn xao vì ý tưởng đồng xu 1.000 tỷ USD
Mỹ chia rẽ về đề án xóa sổ tiền giấy 1 USD

Ý tưởng Chính phủ đúc đồng xu 1.000 tỷ USD để trả nợ đang gây xôn xao cả nước Mỹ. Nhiều người cho rằng việc này là hợp pháp và sẽ giải quyết được vấn đề trần nợ công. Trong khi đó, một số lại biện luận động thái trên có thể khiến lạm phát tăng rất cao.

Tuy nhiên, đây không phải lần đầu tiên Mỹ có ý tưởng phát hành tiền mệnh giá cao để cứu vớt nền kinh tế. Trước đó, cường quốc số một thế giới này đã từng in tờ tiền 100.000 USD. Và cách đó đã thực sự giúp nước này thoát nạn.

Năm 1933, thế giới chìm trong cuộc Đại suy thoái với tốc độ giảm phát kỷ lục. Chỉ số giá các mặt hàng cơ bản tại Mỹ trượt dốc không phanh trong giai đoạn 1929 - 1933.

Tổng thống Mỹ thời đó là Franklin Delano Roosevelt đã kêu gọi người dân nộp lại toàn bộ vàng đang giữ cho Chính phủ. Kể cả tiền vàng, vàng thỏi hoặc chứng chỉ vàng.

Lý do là chẳng có ai mua đồ bằng tiền mặt nữa. Họ chuyển sang dùng vàng làm tài sản tích trữ an toàn.

Hoạt động tích trữ vàng và trao đổi hàng hóa cũng làm giảm lượng vốn chảy vào Chính phủ.

Người Mỹ đã đồng ý với đề nghị của Tổng thống. Tuy nhiên, việc này vẫn là chưa đủ…

…vì Tổng thống Roosevelt cũng chấp nhận cứu trợ các ngân hàng. Đây là tin tốt đối với người tiêu dùng, nhưng là tin xấu với việc kiểm soát tiền tệ.

Vì vậy, Roosevelt đã đề nghị Bộ Tài chính Mỹ tiếp nhận toàn bộ số vàng của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED).

Tác dụng của giải pháp này là một khi Chính phủ kiểm soát được tất cả lượng vàng, họ có thể thực hiện kế hoạch giảm giá đồng USD hiệu quả hơn và khiến kinh tế lạm phát trở lại.

Tuy nhiên, việc này cũng khiến FED không còn hoạt động độc lập được nữa.

Chủ tịch FED thời đó là Gene Black rất cảm thông với Chính phủ, nhưng cũng tỏ ra rất cảnh giác. Ông nói rằng quyết định là của Quốc hội. Trong ảnh là Gene Black (trái) và David Ben Gurion - Thủ tướng đầu tiên của Israel.

Quốc hội Mỹ tiếp nhận gói giải pháp vào tháng 1/1933. Thượng viện do Đảng Dân chủ chiếm đa số đã thông qua giải pháp này ngày 31/1/1933.

Đạo luật Dự trữ Vàng ra đời năm 1934, thiết lập tỷ lệ quy đổi liên bang của vàng ở 35 USD. Tuy nhiên, việc này chỉ phục vụ cho mục đích ngoại hối.

Đạo luật này cũng cho phép Bộ Tài chính in tiền để trả cho số vàng của FED.

Một trong số đó có mệnh giá 100.000 USD, in hình Woodrow Wilson - Tổng thống thứ 28 của Mỹ. Tờ tiền này chỉ được phát hành trong 3 tuần từ tháng 12/1934 đến tháng 1/1935. Tuy nhiên, nó không được phép lưu thông. Đây chỉ là chứng chỉ vàng, được giao dịch giữa Bộ Tài chính Mỹ và FED với tổng mệnh giá bằng giá trị số vàng của FED.

Các biện pháp của Chính phủ thực sự có hiệu quả khi chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Mỹ bắt đầu tăng từ đầu năm 1933, kéo nước này thoát khỏi cuộc Đại suy thoái.

Tháng 8/2010, Mỹ mở Hội chợ triển lãm tại Boston để trưng bày nhiều loại tiền tệ hiếm, trong đó có tờ 100.000 USD. Giá trị của chứng chỉ vàng này khi ấy ước tính là 1,6 triệu USD.

Thùy Linh (theo BI)