Trung lập: lựa chọn của ASEAN?
Chuyến thăm kéo dài 6 ngày (từ 1/9-7/9) của Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long đến Trung Quốc, tuy không quá rầm rộ, cũng chẳng đến mức gây tranh cãi, nhưng là một sự kiện quan trong hàm chứa một số thông điệp mới và đáng được nghiên cứu trong bối cảnh tranh chấp biển Đông hiện nay
Tuy là chuyến thăm của người đứng đầu một quốc gia thuộc loại nhỏ nhất thế giới tới một nước lớn nhất thế giới là Trung Quốc, nhưng ông Lý Hiễn Long đã không chỉ thể hiện quan điểm của Singapore mà thể hiện quan điểm của khối ASEAN với đối tác Trung Quốc. Điều thú vị là, trong quá trình gặp gỡ, tiếp xúc với phía Trung Quốc ông Lý Hiển Long đã đưa ra những lời khuyên bảo hết sức thẳng thắn đối với chủ nhà; chưa rõ nước chủ nhà tiếp thu đến đâu, nhưng cũng chưa thấy phản bác gì gay gắt như vẫn thấy đối với Mỹ hoặc các trường hợp khác . Về mặt này, có lẽ ông Lý Hiễn Long đã làm tốt hơn cả bà Clinton hoặc nhiều đồng nghiệp khác trong ASEAN(?)
Ví dụ, ông Lý Hiển Long không chỉ công khai ca ngợi sức mạnh Mỹ là sáng tạo
tuyệt vời, mà còn thay mặt Mỹ tuyên bố : “Mỹ có những lợi ích chính
đáng ở châu Á và có một vai trò ở đây mà không nước nào có được”. Vai
trò đó, theo ông, không chỉ nhờ sức mạnh quân sự và kinh tế, mà còn vì
những lý do lịch sử. “Đó là lý do nhiều quốc gia châu Á – Thái Bình
Dương hy vọng Mỹ tiếp tục đóng góp vào hòa bình và ổn định của khu vực,
và Singapore tin tưởng như vậy”, ông nói.
Đồng thời ông Lý Hiển Long cũng chỉ ra rằng những hành động của Trung
Quốc tại biển Đông sẽ được các nước lấy làm cơ sở đánh giá ý nghĩa thực
chất của việc nước này đang mạnh lên. Vì vậy, ông kỳ vọng Bắc Kinh sẽ
“kéo dài giai đoạn trổi dậy” bằng cách góp phần tạo dựng hòa bình và
thịnh vượng cho chính mình, châu Á và cả thế giới,
thay vì gây quan ngại như cách họ đang làm" Ông không ngần ngại nhắc
nhở Bắc Kinh rằng "về lâu dài hình ảnh của Trung Quốc, không chỉ đối với
ASEAN mà với thế giới, là cực kỳ quan trọng".
Ong Lý Hiển Long đã tỏ ra rất khôn khéo gắn các vấn đề lợi ích của nước mình với lợi ích của khu vực khi nói rằng “Singapore có lập trường rõ ràng và nhất quán trong vấn đề biển Đông. Chúng tôi không phải là quốc gia có tuyên bố chủ quyền nên không đứng về bên nào. Nhưng chúng tôi có những lợi ích sống còn ở đó”. Đồng thời ông cho rằng “Tranh chấp chủ quyền và quyền khai thác các nguồn lợi tại biển Đông cần được giải quyết một cách hòa bình theo công pháp quốc tế, gồm Công ước LHQ về luật Biển”. Theo ông, Tuyên bố lập trường 6 điểm của ASEAN về biển Đông vào ngày 20.7 là một tiến bộ, và bày tỏ "hy vọng Trung Quốc sẽ cùng ASEAN sớm đối thoại về Bộ quy tắc ứng xử tại biển Đông”.
Ong Lý Hiển Long đã tỏ ra rất khôn khéo gắn các vấn đề lợi ích của nước mình với lợi ích của khu vực khi nói rằng “Singapore có lập trường rõ ràng và nhất quán trong vấn đề biển Đông. Chúng tôi không phải là quốc gia có tuyên bố chủ quyền nên không đứng về bên nào. Nhưng chúng tôi có những lợi ích sống còn ở đó”. Đồng thời ông cho rằng “Tranh chấp chủ quyền và quyền khai thác các nguồn lợi tại biển Đông cần được giải quyết một cách hòa bình theo công pháp quốc tế, gồm Công ước LHQ về luật Biển”. Theo ông, Tuyên bố lập trường 6 điểm của ASEAN về biển Đông vào ngày 20.7 là một tiến bộ, và bày tỏ "hy vọng Trung Quốc sẽ cùng ASEAN sớm đối thoại về Bộ quy tắc ứng xử tại biển Đông”.
Điểm đáng lưu ý nhất của chuyến thăm có lẽ nằm ở bài phát biểu của ông
Lý Hiễn Long tại trường Đảng trung ương Bắc Kinh do ông Tập Cận Bình làm
Hiệu trưởng. Tại đó ông ta đã đề cập nhiều vấn đề, trong đó đáng chú ý
nhất là ý tưởng về một ASEAN trung lập. Cụ thể ông nói: "ASEAN nên theo
đuổi lập trường trung lập và nhìn về phía trước (neutral and
forward-looking) đối với các tranh chấp biển Đông đồng thời cổ vũ các
bên liên quan giải quyết vấn đề thông qua biện pháp hòa bình". Theo ông,
đó là cách để tránh tình trạng các thành viên bị buộc phải chọn theo
một thế lực nào đó; nếu không, “Đông Nam Á sẽ trở thành đấu trường mà
chẳng ai chiến thắng cả”. Ông cũng cảnh báo. “Biển Đông là trái tim của
ASEAN. Vì vậy, nếu ASEAN không giải quyết được vấn đề tranh chấp thì uy
tín của khối sẽ bị hủy hoại”.
Thực ra ý tưởng về một khối ASEAN trung lập đã có từ thời chiến tranh
lạnh, chính xác là những năm trước khi kết thúc chiến tranh Việt Nam,
với tên gọi là ZOPFAN ( Zone of Peace, Freedom and Neutrality). Do đó
việc ông Lý Hiễn Long nêu lại khái niệm trung lập hóa ASEAN trong bối
cảnh ASEAN ngày nay đã bao gồm tất cả các nước khu vực xem ra rất "khả
thi". Đặc biệt trước bối cảnh tranh chấp biển Đông, một ASEAN trung lập
là khá hợp lý. Nó sẽ có lợi cho tất cả các bên liên quan trong việc đi
tới giải pháp hòa bình và công bằng. Với một ASEAN trung lập, cả Mỹ và
Trung Quốc sẽ được đảm bảo có vai trò bằng nhau tại khu vực. Về phần
mình ASEAN sẽ tìm thấy sức sống mới và cơ sở mới để đi tới thống nhất
trong các vấn đề nội khối cũng như trong đấu tranh và cạnh tranh với bên
ngoài. Tóm lại, đó là một ý tưởng rất đáng được xem xét và áp dụng/.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét