Tác giả: ANTOINE VAN AGTMAEL
Người dịch: Dương Lệ Chi, 11-06-2012
Bậc thầy về đầu tư, người đã đặt ra thuật ngữ “thị trường mới trỗi dậy”, vừa từ châu Á trở về, nhận thấy rằng, sự suy giảm kinh tế là có thực và cung cấp 5 sự kiện chuyển hóa, đang định hình lại nền kinh tế toàn cầu.
Những chuyển hóa sắp tới: Theo tôi nhận thấy, hiện có 5 chuyển hóa đang diễn ra ở những thị trường mới trỗi dậy.
1. Sự bùng nổ về khí đốt
2. Lợi thế sản xuất với chi phí thấp bị suy giảm
3. Gánh nặng của lão hóa dân số
4. Cuộc cách mạng về điện thoại thông minh
5. Tinh thần cạnh tranh thông minh hơn
Năm sự chuyển hóa này tạo ra các cuộc cách mạng thầm lặng, và chúng sẽ có tác động rất lớn trong thập kỷ tới, hoàn toàn định hình lại cảnh quan cạnh tranh. Bạn sẽ sớm thấy ảnh hưởng của thu nhập, lợi nhuận, tăng trưởng và đầu tư trực tiếp nước ngoài.
1. Sự bùng nổ về khí đốt: Hoa Kỳ lại trở thành nước sản xuất năng lượng với chi phí thấp do những khám phá mới đây về lượng khí đốt khổng lồ. Sự dư thừa đó làm cho giá khí đốt tự nhiên từ 2 – 2,5 đô cho mỗi 1 triệu BTU, tương đương khoảng 12-15 đô cho một thùng dầu thô, điều này hoàn toàn giúp người ta sử dụng nhiều khí đốt hơn điện, hóa chất từ dầu mỏ, các ứng dụng công nghiệp, vận chuyển bằng xe tải, và thậm chí cả xe hơi. Ngược lại, Trung Quốc và Nhật Bản hiện buộc phải nhập khẩu khí đốt với giá cao hơn nhiều, từ 13 – 17 đô cho mỗi 1 triệu BTU. Khí đốt siêu rẻ cũng làm cho Hoa Kỳ trở thành một nơi tuyệt vời để đầu tư thêm cho các ngành công nghiệp tiêu tốn nhiều năng lượng. Ví dụ, công ty Methanex của Chile gần đây đã di chuyển việc sản xuất các sản phẩm hóa dầu từ Chile đến Texas (Mỹ), và công ty Orascom Construction của Ai Cập đang xây dựng một nhà máy phân bón ở Mỹ. Đây sẽ là một sự chuyển hóa thật sự trong thập kỷ tới và sẽ giúp việc sản xuất ở Mỹ cạnh tranh hơn.
-
Tương lai, khí đốt sẽ làm vua chứ
không phải là dầu. Trong một thập kỷ, giá khí đốt sẽ không còn lệ thuộc
vào giá dầu, mà ngược lại [giá dầu sẽ dựa vào giá khí đốt].
-
Khi Mỹ đang thắng trong cuộc chạy đua
sản xuất năng lượng không tạo ra nhiều khí carbon, Mỹ đang trở thành
nước độc lập về năng lượng hơn. Thật vậy, các cơ sở khí đốt lỏng được
xây dựng để nhập khẩu khí đốt từ Nga và Qatar có thể sẽ được sử dụng
trong vài năm tới để xuất khẩu khí đốt sang châu Á.
-
Trung Quốc có mỏ khí đá phiến, nhưng
Hoa Kỳ có được thuận lợi quan trọng về địa chất, công nghệ và đường ống
dẫn. Phải mất vài năm Trung Quốc mới theo kịp. Việc sản xuất khí đốt
ngoài khơi của Ấn Độ thì chậm chạp và không như mọi người mong đợi. Thái
Lan sẽ không còn khí đốt trong mười năm, mặc dù Myanmar sẽ cung cấp
thêm với số lượng lớn.
-
Một khoảng cách lớn về tiền lương vẫn
còn nhưng ngay cả khi được thu hẹp lại, sẽ có tác động lớn. Trong một
bài phát biểu tại bữa ăn tối ở Viện Brookings, Jeff Immelt của hãng GE
nói rằng, một công nhân ở một nhà máy sản xuất ở Mỹ có thể cạnh tranh ở
mức 15 đô một giờ với một công nhân Trung Quốc lĩnh lương 3 đô một giờ.
-
Theo dữ liệu của OECD (ND: Organization
for Economic Co-operation and Development, tức Tổ chức Hợp tác và Phát
triển Kinh tế), chỉ số tiền lương ở Hoa Kỳ đã giảm từ 100 xuống còn 88
kể từ năm 1995, tốt hơn so với bất cứ nước phát triển nào khác, ngoại
trừ Thụy Điển (80). Để so sánh, Tây Ban Nha là 135 và Ý là 120, cao hơn ở
Mỹ nhiều. Đó là tin tốt cho khả năng cạnh tranh toàn cầu của Mỹ.
-
Theo một số nhà sản xuất mà tôi đã gặp,
những người này có nhà máy sản xuất ở Trung Quốc, thì Trung Quốc hiện
bị thiếu nhân lực được đào tạo về công nghệ. Bangladesh và Việt Nam là
trung tâm sản xuất hàng hóa với chi phí thấp hơn so với Trung Quốc –
ngay cả Thái Lan, Philippines và Mexico có thể cạnh tranh về lương bổng
[với Trung Quốc].
-
Năng suất lao động của mỗi công nhân ở
Hoa Kỳ cũng tốt hơn mọi người nghĩ. Chẳng hạn như Hyundai có nhà máy sản
xuất xe hơi ở Hàn Quốc, Hoa Kỳ, Trung Quốc và Ấn Độ và “lượng xe sản
xuất mỗi giờ” thực sự cao nhất ở Alabama.
-
Bharat Forge, hãng sản xuất trục xe hơi
đẳng cấp thế giới của Ấn Độ nhận thấy rằng, công nhân Trung Quốc trong
các nhà máy của họ chỉ làm được có 40% năng suất của công nhân các nước
khác. Trung tâm Pune (gần Mumbai) trở nên cạnh tranh hơn vì lao động
được đào tạo và vận chuyển tốt hơn (một container đi ra cảng thường mất
ít nhất hai ngày, nhưng bây giờ chỉ mất bốn giờ và cảng được sử dụng
hiệu quả hơn).
-
Dĩ nhiên, lợi thế cạnh tranh rất lớn
của Trung Quốc không chỉ về tiền lương mà còn về quy mô sản xuất lắp
ráp, hạ tầng, cạnh tranh trong nước và phát triển thị trường trong nước.
Những lợi thế này sẽ không biến mất qua đêm, mà hiện đang được đặt câu
hỏi.
-
Có 26 triệu ca sinh nở vào năm 1987 nhưng hiện nay chỉ 15 triệu.
-
Với lượng lao động di cư được thuê mướn
hoàn toàn, hiện đang gia tăng tình trạng thiếu lao động, mỗi người tìm
việc có tới 1,08 cơ hội có việc làm.
-
Dân số trong độ tuổi làm việc ở Trung
Quốc đã giảm từ 10 triệu xuống còn 3 triệu mỗi năm và sẽ xuống con số âm
vào năm 2018, hoặc sẽ sớm hơn.
-
Trong 20 năm tới, dân số đến tuổi nghỉ
hưu (60 tuổi trở lên) sẽ tăng gấp đôi, từ 180 triệu lên tới 360 triệu
(lớn hơn tổng số dân số Hoa Kỳ). Một gia đình có nghề nghiệp hiện đang
lo lắng về việc phải chăm sóc bốn cha mẹ già. Tỷ lệ hỗ trợ là 5:1 và sẽ
còn 2:1 trong tương lai không xa.
-
Tỷ lệ tiết kiệm sẽ giảm, tiền trợ cấp
phúc lợi xã hội (hiện đang bị thiếu hụt do không được cấp ngân quỹ) sẽ
tăng. Theo một số kinh tế gia Trung Quốc, thì kinh tế Trung Quốc sẽ
không thể tăng trưởng hơn 6-7% vào cuối thập niên này mà không bị sụp đổ
do gánh nặng của những khoản nợ này chưa được cấp vốn.
-
Trong khi đó, các đề xuất cải cách chăm
sóc sức khỏe và lương hưu, một nhu cầu khẩn cấp, thì bị bỏ mặc do các
lợi ích riêng và sự do dự về chính trị đã trì hoãn hành động.
-
Trong 5 năm, vài tỷ người sẽ bị
“nghiện” điện thoại thông minh – gửi email, lướt web, chụp ảnh và thu
hình, thực hiện các cuộc gọi video, sử dụng vô số các ứng dụng và các
trò chơi.
-
Smart-pad sẽ mang lại chất lượng giáo
dục cao cho dân chúng khắp toàn cầu. Tham gia các lớp học trực tuyến
hoặc một bài thuyết trình sẽ bình thường như xài Google ngày nay.
-
Băng thông, kết cấu hạ tầng tốt và chi
phí hàng tháng (so sánh với chi phí thức ăn cho các gia đình nghèo) ngày
càng trở nên quan trọng hơn.
-
Điều thú vị nữa là, với tốc độ phát
triển của điện thoại thông minh trên thế giới, Trung Quốc đang bị tụt
lại phía sau về cơ sở hạ tầng viễn thông (mặc dù kết cấu hạ tầng khác
tốt hơn). Trung Quốc đã bị tụt lùi về cơ sở hạ tầng viễn thông của thế
hệ trước (3G) do họ thất bại trong việc cố bán cho thế giới điện thoại
3G tiêu chuẩn riêng của họ, điều mà Hàn Quốc đã biết để tránh trước đó.
Sẽ không cấp giấy phép cho phiên bản mới nhất của 4G (TD-LTE), cho đến
năm 2014.
-
Hơn nữa, mặc dù hơn 1 triệu điểm nóng
về mạng không dây (Wi-Fi) ngày càng thay thế việc truy cập internet ở
các quán cà phê internet truyền thống, nhưng Trung Quốc đã chỉ mới bắt
đầu thực hiện một đầu tư lớn.
-
Mặc dù cạnh tranh từ các phiên bản
[điện thoại], thật là thú vị để quan sát, lĩnh vực thương hiệu chất
lượng, iPhone của Apple (được 1 công ty Đài Loan ở Trung Quốc lắp ráp,
với các thành phần chủ chốt của Samsung) đã trở thành thương hiệu uy tín
ở Trung Quốc và các nơi khác, ngay cả ở “thành phố Samsung” của Seoul.
-
Apple, Qualcomm, Google, Amazon,
Facebook, YouTube, Twitter, và Bloomberg chỉ là một số ví dụ về “các
thương hiệu” mới của các công ty ở nhóm dẫn đầu về sáng kiến mà một thập
niên trước các công ty này rất nhỏ hoặc chưa từng có mặt trên thị
trường. Thế giới ngày nay không thể sống mà không có các phát minh của
họ, được hàng triệu người trên thế giới sử dụng và liên tục bị bắt
chước.
-
Không chỉ các công ty lớn như
Caterpillar, mà nhiều công ty nhỏ ở Hoa Kỳ đã thích nghi với sự cạnh
tranh từ các thị trường mới trỗi dậy bằng cách chuyên về công nghệ tiên
tiến, giá trị cao hơn, độ chính xác cao trong sản xuất để tích hợp các
thiết bị điện tử và sử dụng các thiết bị tự động hóa tinh vi.
-
Các công ty Mỹ thuê hàng trăm ngàn kỹ sư phần mềm ở Ấn Độ (và do đó từ các đối thủ cạnh tranh tiềm tàng của Ấn Độ).
-
Khi Qualcomm, hãng thiết kế các chip xử
lý cho điện thoại thông minh, nhận thấy rằng, đối thủ cạnh tranh Đài
Loan sản xuất các con chip giá rẻ cho các [điện thoại thông minh] phiên
bản Trung Quốc, Qualcomm đã giảm giá và buộc họ phải ở thế phòng thủ. Họ
có thể làm như vậy bởi vì Qualcomm là công ty lập giá (price setter)
với lợi nhuận cao, không phải là phía chấp nhận giá (price takker) (*).
-
Một số ý kiến ganh tỵ nói rằng những
ngày này ở châu Á, 90% lợi nhuận dành cho Apple và 10% dành cho Trung
Quốc. Điều đó cho phép các công ty này có thế mạnh rất lớn về giá cả và
lợi nhuận cao. Điều mà hầu hết mọi người không nhận ra là, những phần
quan trọng của ngành công nghiệp điện thoại thông minh có quyền hành như
thế nào. Có rất ít công ty thiết kế loại chip đắt tiền nhất cho điện
thoại thông minh (chủ yếu dựa vào kiến trúc vi xử lý ARM), và chủ yếu
được hai công ty sản xuất, TSMC và Samsung. Trung Quốc còn đang ở khá xa
trong lĩnh vực này. Chỉ có rất ít công ty sàn xuất màn hình cảm ứng cho
điện thoại thông minh.
-
Cơ sở hạ tầng, đặc biệt ở Hoa Kỳ, bị
tụt lại phía sau, nhưng đây là vấn đề chính trị, tầm quan trọng của cơ
sở hạ tầng sẽ được chú ý hơn khi được xem là nguồn lực cạnh tranh. Có ít
dự án về cơ sở hạ tầng “được xúc tiến” hơn là lúc đầu người ta nghĩ để
kích thích [đầu tư], nhưng lợi ích cuối cùng trong việc đầu tư có thể
cao hơn. Hoa Kỳ đã giành lại được một ít sân chơi trong cuộc đua về cơ
sở hạ tầng toàn cầu như: sân bay mới, các đường ống và các dự án địa
phương đi vào hoạt động và khí đá phiến đang được khai thác.
Nhưng có một lý do mới để lạc quan. Sự thay đổi ở Trung Quốc ít phụ thuộc hơn vào xuất khẩu và bớt đầu tư nhiều vào tài sản cố định để ủng hộ việc tiêu thụ cao hơn vào bất cứ điều gì, từ thực phẩm, quần áo và điện thoại thông minh cho tới chăm sóc sức khỏe, du lịch và giáo dục sẽ dần dần biến mất lượng thặng dư xuất khẩu lớn và tạo ra một nền kinh tế toàn cầu cân bằng và bền vững hơn.
Đây sẽ là một kỷ nguyên khác cho châu Á. Chắc chắn, các thị trường mới trỗi dậy trong khu vực đã chứng minh rằng, những thị trường này vững vàng hơn trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu và ra vượt qua nhanh hơn và dư sức vượt qua. Bằng nhiều cách, sự khuyến khích tác động nhanh của Trung Quốc là một bước ngoặt lớn và cứu thế giới khỏi các vấn đề sâu sắc hơn. Nhưng những thách thức trong thập niên kế tiếp đòi hỏi cách tiếp cận bền vững hơn: tăng trưởng cân đối với lạm phát, tiêu thụ trong nước với phụ thuộc vào xuất khẩu và không ngừng đầu tư thì rất quan trọng, đặc biệt với các nhà hoạch định chính sách, chúng ta muốn bảo đảm con đường bằng phẳng đi tới một mô hình tăng trưởng cho tương lai.
Tác giả: Antoine van Agtmael là người đặt ra thuật ngữ “thị trường mới trỗi dậy” khi còn là giám đốc đầu tư ở Tổng công ty Tài chính Quốc tế (International Finance Corporation) năm 1981. Ông là tác giả cuốn sách kỷ nguyên của các thị trường mới trỗi dậy và là người sáng lập Emerging Markets Manangement và cựu Chủ tịch của AshmoreEMM.
———
Ghi chú:
(*) price setter: tức phía ra giá, không bị ảnh hưởng bởi thị trường; price taker: phía chấp nhận giá, tức giá cả lệ thuộc vào giá thị trường.
Nguồn: Foreign Policy
Bản tiếng Việt © Ba Sàm 2012
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét