THÔNG TẤN XÃ VIỆTNAM
Tài liệu Tham khảo đặc biệt
Chủ nhật, ngày 17/6/2012
TTXVN (Angiê 14/6)
Có nên kết nạp Thổ Nhĩ Kỳ?
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ, Abdullah Gui, có
lần nói trên tờ “Sunday Telegraph” của Anh rằng nước ông muốn trở thành
một “động lực tăng trưởng” của châu Âu. Với thế mạnh về dân số và tăng
trưởng, Thổ Nhĩ Kỳ tung ra con bài năng động kinh tế của mình để thu hút
sự chú ý của các nước châu Âu trong bối cảnh khu vực đồng euro đang
trong cơn khủng hoảng. Theo nhà kinh tế học Ahmet Insel, giảng dạy tại
Pháp và trường Đại học Galatasaray, xã hội Thổ Nhĩ Kỳ còn trẻ và lạc
quan, nên có thể đóng một vai trò ở châu Âu, đặc biệt để cứu tăng trưởng
của châu lục này. Ông Ahmet Insel, đồng thời là nhà chính trị học Thổ
Nhĩ Kỳ, lý giải có nên để Thổ Nhĩ Kỳ trở thành thành viên Liên minh châu
Âu không, khi trả lời phỏng vấn tạp chí “Đại Tây Dương” dưới đây.
Hỏi: Trong một lần trả lời phỏng vấn,
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ, Abdullah Gul, cho rằng Ancara có thể trở thành
“động lực tăng trưởng” của Liên minh châu Âu. Đưa Thổ Nhĩ Kỳ vào Liên
minh châu Âu liệu có thể cứu được tăng trưởng của châu lục không?
Ahmet Irrsel: Khó có thể đưa ra một dự
báo như vậy vì tăng trưởng của Thổ Nhĩ Kỳ gắn rất chặt với tăng trưởng
của châu Âu. Một phần lớn xuất khẩu của nước này trên thực tế được đưa
sang châu Âu, và cuộc khủng hoảng kinh tế hiện nay chắc chắn sẽ làm tăng
trưởng của Thổ Nhĩ Kỳ chậm lại. Mức tăng trưởng của Thổ Nhĩ Kỳ sẽ giảm
từ 8% vào năm 2011 xuống còn 5% trong năm nay. Như vậy, không nên đánh
giá thấp tác động của cuộc khủng hoảng châu Âu đối với nền kinh tế Thổ
Nhĩ Kỳ.
Xuất khẩu giảm sẽ có nguy cơ khiến tăng
trưởng giảm sút theo. Thế nhưng, chính lĩnh vực này lại tạo ra các nguồn
thu nhập chính và cho phép có được tăng trưởng cao. Hơn nữa, do thiếu
nguồn tiền tiết kiệm ở trong nước nên Thổ Nhĩ Kỳ cần được bổ sung thường
xuyên bằng vốn của nước ngoài. Trong thời kỳ rối loạn tài chính quốc
tế, trong đó các nhà đầu tư sẽ tìm cách lựa chọn những nơi nào chắc chắn
và ổn định hơn để rót tiền cho dù lời có thấp hơn, Thổ Nhĩ Kỳ có thể sẽ
phải gánh chịu hậu quả nặng nề.
Trái lại, tuyên bố của Tổng thống
Abdullah Gul có thể được phân tích dưới một góc độ khác. Châu Âu tỏ ra
rất nhạy cảm với tiêu thụ, tương lai… Nhưng Thổ Nhĩ Kỳ không như vậy.
Hơn nữa, khi so sánh dư luận ở châu Âu vói ở Thổ Nhĩ Kỳ, điều có vẻ hiển
nhiên là dân chúng Thổ Nhĩ Kỳ tỏ ra lạc quan vô bờ về tương lai của họ,
trái ngược với những gì diễn ra ở châu Âu. Và chính tinh thần lạc quan
về tương lai đó sẽ gây ra hậu quả đối với hành vi kinh tế, nói theo
thuật ngữ đầu tư và tiêu thụ.
Xã hội Thổ Nhĩ Kỳ đúng ra là trẻ, lạc
quan, thiên về tiêu thụ, sản xuất và hướng về đầu tư. Như vậy, Thổ Nhĩ
Kỳ có thể có vai trò ở châu Âu. Đó không phải là vai trò của một nước
sẵn sàng hỗ trợ tăng trưởng của châu Âu, mà là của một nước có khả năng
tái khởi động tiêu thụ và đầu tư ở châu lục này. Với dân số 85 triệu
người, từ nay đến năm 2025, Thổ Nhĩ Kỳ có thể tác động được vào nền kinh
tế châu Âu và có thể là một bình khí oxy thực sự. Nghịch lý ở đây là
dân số đông cũng chính là điều chủ yếu mà người ta muốn phê phán Thổ Nhĩ
Kỳ: một sức nặng về dân số sẽ dẫn đến việc phân chia lại quân bài bầu
cử theo phương thức bỏ phiếu cân bằng trong 27 nước thành viên Liên minh
châu Âu.
Hỏi: Có thể nói cán cân lực lượng đã đáo ngược giữa châu Âu và Thổ Nhĩ Kỳ từ năm 2001, không?
Ahmet Insel: Có sự thay đổi hoàn toàn về
cán cân lực lượng và hình ảnh của Thổ Nhĩ Kỳ so với châu Âu. Vào đầu
những năm 2000, Thổ Nhĩ Kỳ được mô tả như một nước có khả năng sẽ được
cứu vớt nếu gia nhập Liên minh châu Âu. Bây giờ, vai trò trên thực tế đã
đảo ngược. Đúng là không nên phóng đại, nhưng phải nói rằng tình hình
kinh tế và sự ổn định của Thổ Nhĩ Kỳ đã được cải thiện đáng kể. Tuy vẫn
còn một số vấn đề kinh tế, song Thổ Nhĩ Kỳ của năm 2011 không còn là Thổ
Nhĩ Kỳ của năm 2001 nữa, còn châu Âu ngày nay yếu hơn so với trước đây.
Tư nay sẽ xuất hiện sự quy tụ hướng về Thổ Nhĩ Kỳ mà không có lợi cho
Liên minh châu Âu.
Hỏi: Nếu trở thành thành viên Liên minh châu Âu, liệu Thổ Nhĩ Kỳ có hội nhập kinh tế sâu rộng hơn hiện nay không?
Ahmet Insel: Tôi không tin là như vậy.
Hiện nay, Thổ Nhĩ Kỳ gắn bó với châu Âu thông qua hiệp định với Liên
minh thuế quan. Rất ít người Thổ Nhĩ Kỳ muốn nước họ gia nhập khu vực
đồng euro mặc dù họ muốn nước họ trở thành thành viên Liên minh châu Âu.
Hơn nữa, nếu Thổ Nhĩ Kỳ gia nhập Liên minh châu Âu cũng sẽ không dẫn
đến những thay đổi chính trị cơ bản so với tình hình hiện nay.
Vì tất cả những lý do trên, đề xuất của
cựu Tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy, theo hướng hợp tác ưu đãi giữa Liên
minh châu Âu và Thổ Nhĩ Kỳ không có ý nghĩa gì.
Hỏi: Trong điều kiện đó, quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ và châu Âu sẽ ra sao?
Ahmed Insel: Tương lai của Thổ Nhĩ Kỳ
trong Liên minh châu Âu hiện nay bị phong tỏa bởi một số chương trong
quy định về hội nhập châu Âu.
Trước hết, khoảng 10 chương bị phong tỏa
do Thổ Nhĩ Kỳ vẫn không muốn tuyên bố công nhận Cộng hòa Síp. Do đó, sẽ
không thể có được tiến triển nào… Thế nhưng, vì có thể xem liệu Thổ Nhĩ
Kỳ có đáp ứng được tất cả các tiêu chuẩn để gia nhập Liên minh châu Âu
hay không nên cần phải có các chương mở. Chừng nào xung đột còn diễn ra
giữa hai vùng của Síp thuộc Hy Lạp và thuộc Thổ Nhĩ Kỳ, vấn đề Thổ Nhĩ
Kỳ gia nhập Liên minh châu Âu sẽ không bao giờ được đặt ra.
Tiếp đó, Pháp đơn phương phong tỏa 5
chương khác hoàn toàn độc lập với vấn đề Síp, nhưng có liên quan đến vấn
đề hội nhập, cụ thể về vấn đề Liên minh Tiền tệ. Chừng nào Nicolas
Sarkozy còn cầm quyền, Pháp còn phong tỏa 5 chuơng đó. Nếu Nicolas
Sarkozy không còn nắm quyền nữa, Pháp sẽ tự do giữ hay xóa bỏ lập trường
đó.
Cuối cùng, nếu châu Âu quyết định không
tiếp tục theo đuổi tiến trình Thổ Nhĩ Kỳ gia nhập Liên minh châu Âu, tôi
nghĩ rằng Thổ Nhĩ Kỳ cũng sẽ không tiếp tục thỏa thuận với Liên minh
thuế quan. Trên thực tế, khó có thể tiếp tục hợp tác với Liên minh thuế
quan nếu không có viễn cảnh gia nhập tổ chúc này, vì sẽ là tế nhị đối
với Thổ Nhĩ Kỳ khi phải gánh chịu hậu quả của các quyết định mà nước này
không tham gia. Như vậy, Thổ Nhĩ Ky có thể sẽ thường xuyên phản đối
Liên minh thuế quan, còn châu Âu sẽ có thể phải nhắm mắt để duy trì
nguyên trạng.
Gắn kết và dân chủ
Chính sách gắn kết của châu Âu từ 25 năm
nay có vai trò như thế nào? Trong tương lai sẽ ra sao? Theo ông Raphael
Goulet, người từng đảm nhận nhiều vị trí lãnh đạo trong Ủy ban châu Âu,
chính sách này đã cho ra đời hàng nghìn dụ án sản xuất và đầu tư cụ thể
ở khắp nơi trên lãnh thổ châu Âu nhưng vẫn không được biết đến nhiều,
chẳng hạn như ở Pháp, trong khi chính sách này hiện ngốn tới 1/3 tổng
ngân sách của châu Âu.
Phân tích trên tạp chí “Địa chính trị”,
ông Raphael Goulet, hiện phụ trách truyền thông và quan hệ quốc tế Tổng
vụ chính sách khu vực thuộc Ủy ban châu Âu, cho rằng phải nắm được mục
tiêu chính trị cũng như những nguyên tắc tạo nên chính sách gắn kết của
châu Âu mới hiểu được chính sách này.
Trong những năm gần đây, chính sách đoàn
kết của Liên minh châu Âu đã tiến triển để trở thành chính sách đầu tư
tối cần thiết cho các mục tiêu và hoạt động của tổ chức vùng này. Nhưng
chỉ có thể hiểu được chính sách đó nếu đặt sự tiến triển của nó trong
viễn cảnh tiến trình hội nhập kinh tế châu Âu. Điều này là đặc biệt hữu
ích trong lúc các cuộc thương lượng đã được khởi động liên quan đến
chính sách đoàn kết tương lai cho thời kỳ 2014-2020 trong bối cảnh cuộc
khủng hoảng khu vực đồng euro.
Dưới thời Chủ tịch Ủy ban châu Âu
Jacques Delors, thế chế này khẳng định đoàn kết và gắn kết thông qua
ngân sách nhiều năm về phương diện tài chính, việc này thể hiện trước
hết trong vai trò hỗ trợ thị trường chung để mỗi vùng có thể tận dụng
việc mở cửa biên giới, tiếp đó là hỗ trợ liên minh kinh tế và tiền tệ,
và cuối cùng là hỗ trợ tiến trình mở rộng sang các nước Đông và Trung
Âu. Chính sách đoàn kết đóng vai trò quan trọng đối với sự thành bại của
tiến trình mở rộng, từ đó làm tăng đáng kể những khác biệt về kinh tế –
xã hội ngay trong Liên minh châu Âu.
Chính sách đoàn kết của châu Âu tiến
triển trong các thời kỳ kế hoạch hóa khác nhau (1989-1993, 1994-1999,
2000-2006, 2007-2013) thông qua đóng góp đáng kể nhất vào việc thực hiện
các mục tiêu của châu lục. Đó là hệ thống chỉ dẫn đầu tư hỗ trợ chiến
lược Lisbon trong thời kỳ hiện nay hay tạo điều kiện để quản lý các dự
án xuyên quốc gia bằng công cụ mới được gọi là Nhóm họp tác lãnh thổ
châu Âu.
Điều lạ lùng là người ta không muốn thấy
châu Âu như hiện tại, giai đoạn đầu trước khi đưa ra các phương thuốc
mà châu lục cần. Một số người vẫn còn lo sợ trước mối đe dọa của chế độ
liên bang theo kiểu cũ, một công thức không còn phù hợp với thực trạng
tiến trình xây dựng châu Âu hiện nay. Họ chủ trương áp dụng phương pháp
liên chính phủ vốn là nguyên nhân gây ra vô vàn những zích zắc mà không
có thể thức phân định. Đây cũng là một phương thuốc không còn hữu hiệu
nữa. Một số khác than phiền về chiếc vực ngày càng sâu giữa người dân
với giới tinh hoa chính trị ở nước họ. Đó thực sự là một chiếc vực do
giới tinh hoa chính trị, ở cấp độ quốc gia cũng như ở quy mô châu Âu, mù
quáng hay nói dối dân chúng về việc họ bất lực khi xử lý tình hình hiện
nay. Sự bất lực đó là tương đối ở quy mô châu Âu, nhưng là hoàn toàn ở
cấp độ quốc gia.
Dân chúng ở tất cả các nước nhìn thấy
điều đó hàng ngày, chứ không riêng ở Hy Lạp, Ai-len và Bồ Đào Nha. Liên
quan đến việc chế ngự toàn cầu hóa trong tương lai, khi đã không kiểm
soát được tiến trình toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng từ những năm 1960
đến nay, ai có thể nghĩ rằng các chính phủ quốc gia hiện nay và Liên
minh châu Âu có năng lực để làm điều đó?
Dĩ nhiên, châu Âu cần nghĩ đến việc thay
đổi cách làm, điều chỉnh tham vọng, sửa đổi chiến lược bởi lẽ Liên minh
châu Âu hiện nay khiến dân chúng không được bảo vệ cũng không có tương
lai khi phải đối mặt với toàn cầu hóa đang tiến triển nhanh chóng. Một
số người vì lo sợ nên mơ đến “phi toàn cầu hóa”. Theo ông Raphael
Goulet, tốt nhất là nhìn thẳng vào sự thật, xem xét lại các phương thuốc
mà thực tiễn cho phép và quyết tâm áp dụng chúng.
Hiện nay, châu Âu nằm dưới sự lãnh đạo
của một hội đồng gồm các nhà lãnh đạo chính trị quốc gia, được bầu lên
để bảo vệ lợi ích của nước họ chứ không để đảm nhận lợi ích của liên
minh, cũng như trước đây Liên minh châu Âu được điều hành bởi một giới
kỹ trị cộng đồng. Đó là hai phương pháp đã lỗi thời và sẽ không bao giờ
có tác dụng nữa. Người dân châu Âu từ nay muôn có các nhà lãnh đạo có
trách nhiệm và tự mình lựa chọn, nếu không chiếc vực ngăn cách sẽ ngày
càng sâu hon. Hơn nữa, người ta không điều hành một liên minh chính trị
như một liên minh tiền tệ, mà cần có sự hỗ trợ của nhân dân các nước.
Nói một cách tổng quát, Liên minh châu
Âu phải được cải tổ, với một nghị viện chọn ra một chính phủ chịu trách
nhiệm trước liên minh này. Một bản Hiến pháp với 20 điều khoản – trong
đó các nguyên tắc là dễ hiểu đối với mọi công dân, trái ngược với dự án
đã bị bác bỏ – là đủ để cho phép thiết lập một cơ cấu chính trị mới.
Liên minh châu Âu cần phải có năng lực
và sức mạnh đối với tất cả những gì là chung của mọi người dân châu lục.
Đó là chính sách kinh tế và tài chính, chính sách đối ngoại và quốc
phòng, sinh thái, qua lại giữa các nước thành viên, nghiên cứu, phát
triển và truyền bá di sản văn hóa. Liên minh châu Âu không được có chức
năng can thiệp vào đời sống của các quốc gia và vùng.
Cải cách hoạt động thể chể như vậy cần
xác định lại mối quan hệ giữa Liên minh châu Âu, khu vực đồng euro, các
Nhà nước và vùng, vì đó là một châu Âu phi tập trung hóa rất mạnh và có
khả năng kiểm soát nhiều hơn đối với tất cả những gì liên quan đến mọi
công dân châu Âu. Chính “đại khu vực”, tương đương với 4-5 vùng hiện nay
của Pháp, là cấp độ có thể giải quyết tốt nhất việc quy hoạch lãnh thổ,
giải quyết các vấn đề sinh thái, sản xuất năng lượng, giáo dục và phát
triển văn hóa, với sự hỗ trợ của một Nhà nước làm nhiệm vụ điều phối và
một châu Âu làm nhiệm vụ tập hợp. Có thể tạo ra các nền kinh tế hành
chính lớn bằng con đường này. Điều đó tốt hơn là chính sách thắt lưng
buộc bụng.
Liên minh châu Âu phải dùng nguồn lực
của mình để phát triển nội tại: giảm chi phí quốc phòng bằng cách sử
dụng chung phương tiện – cho phép rút ra được hàng chục tỷ USD – và
không can thiệp vào các cuộc chiến tranh không liên quan đến mình. Tài
trợ cho phát triển kinh tế và mở mang văn hóa của mình – cái mà người Mỹ
biết cách làm – bằng ngân sách châu Âu tự chủ và vốn vay đứng tên Liên
minh châu Âu, tổ chức hiện chưa mắc một khoản nợ nào, với trái phiếu
châu Âu dùng cho đầu tư và tăng trưởng, chứ không chỉ chuyển đổi món nợ
của các nước, cũng là một cách làm. Thêm vào đó, châu Âu cần xem lại
phương pháp viện trợ cho thế giới – Liên minh châu Âu là tổ chức cung
cấp viện trợ hàng đầu với 55% tổng viện trợ của thế giới lên tới 50 tỷ
euro – đã trở thành lãng phí không có hiệu quả. Châu Âu cũng cần khuyến
khích nghiên cứu y học và chia sẻ kết quả ở mức cao nhất. Dù phương pháp
điều hòa nhập cư là như thế nào, đào tạo có hiệu quả hơn con cái người
nhập cư sẽ có ích hơn cho châu Âu và thế giới đang gặp nguy khốn.
Châu Âu lúc đó có thể lại trở thành tâm
điểm của lịch sử khi đóng vai trò người đi đầu trong các nhóm nước hòa
bình và, từ đó, trở thành một yếu tố kích thích các nhóm nước khác. Sứ
mệnh của châu Âu từ nay có thể là bình định thế giới – chiến tranh là
yếu tố chính gây ra nạn nghèo khổ trong Thế giới thứ ba – và tìm kiếm
hợp tác có hiệu quả nhất.
Đó là một chức năng mà châu Âu có thể
đảm nhận nhờ phương tiện của nền kinh tế, sự phong phú của nền văn hóa,
kinh nghiệm về cơ chế chính trị, và cũng vì châu Âu không có một động cơ
đế quốc nào. Chỉ có châu Âu mới có quyền lực cần thiết để thương lượng
với Mỹ, có thể đối đầu với Mỹ, mà không cần phải đưa ra chính sách chống
Mỹ có hệ thống. Chỉ có châu Âu mới có ý định thương lượng với các nước
mới trỗi dậy khác, nếu không phải là với các nền văn minh khác.
Trong các dự thảo luật cho thời kỳ
2014-2020, Ủy ban châu Âu lồng ghép nhiều thành quả của cuộc tranh luận
diễn ra từ năm 2009, cụ thể về phát triển lãnh thổ và mối liên hệ giữa
gắn kết và đóng góp cho chiến lược Châu Âu 2020 chủ trương tăng trưởng
thông minh và bền vững cho tất cả các nước. Các đề xuất đó cũng bao gồm
các bài học rút ra từ quá khứ để tạo khuôn khổ chung gắn kết và năng
động hơn, chẳng hạn áp dụng đại trà các chỉ số để đánh giá hoạt động của
doanh nghiệp hay sử dụng rộng rãi hơn công cụ tài chính khác ngoài biện
pháp trợ giá.
Tương lai của chính sách vùng, dường như
được định đoạt tại mỗi cuộc thương lượng về tài chính hàng năm của Liên
minh châu Âu. Đó quả thực là một chính sách cần được minh chứng 7
năm/lần trong khi không có nhiều chính sách công được đánh giá như vậy.
Chính sách gắn kết của châu Âu cần phải được thực hiện để làm sao thích
ứng và thường xuyên tìm kiếm thỏa hiệp chính trị cho phép nó tồn tại và
góp phần nâng cao chất lượng sống của mọi người dân châu Âu.
Muốn vậy, ông Raphael Goulet nhấn mạnh
đến sự cần thiết phải gắn kết đối với châu Âu và muốn gắn kết, châu Âu
phải dân chủ hơn. Từ hơn hai chục năm nay, giá trị gia tăng của chính
sách đoàn kết trong Liên minh châu Âu dựa nhiều vào các nguyên tắc chủ
đạo của chính sách đó. Cách tiếp cận mang tính chiến lược gắn với kế
hoạch hóa hàng năm giúp ổn định việc soạn thảo và thực hiện chính sách
đầu tư nhằm tạo ra hệ quả cơ cấu về trung hạn. Hợp tác giữa các thể chế
chính phủ ở mọi cấp độ cũng như giữa các thể chế chính trị và đối tác
kinh tế và xã hội, tạo điều kiện đế hỗ trợ mạnh mẽ hơn các chiến lược
được thực hiện thông qua quy định đồng tài trợ đầu tư. Cuối cùng, tập
trung nguồn lực, cả về phương diện địa lý lẫn chủ đề, cho phép xác định
chính xác các vùng kém phát triển nhất và các lĩnh vực cần được can
thiệp, và có khả năng tạo tăng trưởng và việc làm cao nhất.
Cần thì phải làm và tất cả các chính
đảng phải nhận ra điều cần phải làm: đó là muốn có một châu Âu đoàn kết
và dân chủ. Chỉ có một Liên minh châu Âu đổi mới mới có thể đương đầu
được với thách thức của thế kỷ 21, và chỉ có châu Âu mới có thể bảo vệ
được lợi ích, an ninh và nhân cách của công dân châu lục và khiến thế
giới hiểu được thông điệp mà châu Âu muốn gửi cho họ.
Châu Âu, và chỉ có châu Âu, mới có khả
năng kinh tế, tài chính và văn hóa để lấy lại vai trò của mình trong
tiến trình toàn cầu hóa đa cực đang diễn ra, khi sự thống trị của Mỹ suy
giảm. Nhưng châu Âu sẽ chỉ thực hiện được vai trò đó nếu đoàn kết với
nhau, và châu Âu chỉ có thế đoàn kết được nếu trở nên dân chủ hơn trong
các thể chế của mình./.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét