Theo các nhà phân tích, Trung Quốc đã tận dụng lợi thế
từ dòng vốn đầu tư mạnh cho các quốc gia Đông Nam Á nghèo hơn để phá bỏ
sự thống nhất về lập trường của ASEAN.
Đông Nam Á hiện đang là điểm
đến thu hút đối với các nhà đầu tư muốn tìm kiếm lợi nhuận, trong bối
cảnh Châu Âu chìm trong khủng hoảng nợ, kinh tế Mỹ chật vật phục hồi và
khu vực còn lại của Châu Á đang giảm phát.
Ước tính số vốn ròng vào các quỹ đầu tư ở
Đông Nam Á lên 1,4 tỉ USD trong 6 tháng đầu năm 2012, theo dữ liệu được
công bố hôm 10.7. Trong khi đó, số vốn ròng chảy ra khỏi Trung Quốc và
Ấn Độ lần lượt là 1,6 tỉ USD và 185 triệu USD.
Điều này khiến các nhà đầu tư đang kỳ vọng cao vào kế hoạch xây dựng
cộng đồng kinh tế chung ASEAN vào năm 2010 với tổng giá trị kinh tế
2.000 tỉ USD và dân số 600 triệu người. Dù ASEAN đã đạt đồng thuận về
xây dựng liên minh kinh tế, tổ chức này vẫn đang phải khắc phục các bất
đồng chính trị, mà khó khăn lớn nhất chính là sự rạn nứt về tranh chấp
trên biển Đông giữa các thành viên ASEAN và Trung Quốc. Sự rạn nứt này
là cản trở cho ASEAN trong việc ra các quyết định đồng thuận khi hiện
thực hợp nhất kinh tế. Mâu thuẫn liên quan đến biển Đông cũng bộc lộ vấn đề của ASEAN khi phải xử lý những tranh chấp lớn. Không giống Liên minh Châu Âu, ASEAN không có các nghị sĩ dân cử vào nghị viện trung ương - cơ quan lập pháp quyền lực - để ban hành luật và không có tòa án khu vực để thực thi nó. Thay vào đó, ASEAN chỉ có Ban Thư ký được đặt tại Jakarta (Indonesia).
“Nếu không có cơ chế quyền lực trung
ương, ASEAN sẽ rất khó để phối hợp và nghiên cứu tất cả những vấn đề vốn
có thể sẽ nổi lên thành vấn đề lớn” - Tổng Thư ký ASEAN Surin Pitsuwan
nhận định.
Trong lúc đó, ảnh hưởng của Trung Quốc ngày càng lớn hơn. Trung Quốc hiện là nhà đầu tư lớn nhất tại Campuchia, Myanmar và đang đuổi kịp mức đầu tư từ Châu Âu, Nhật và Mỹ vào khu vực. Theo tờ China Daily, đầu tư của Trung Quốc vào Campuchia từ năm 1994 - 2011 đã lên đến 8,8 tỉ USD.
Trong lúc đó, ảnh hưởng của Trung Quốc ngày càng lớn hơn. Trung Quốc hiện là nhà đầu tư lớn nhất tại Campuchia, Myanmar và đang đuổi kịp mức đầu tư từ Châu Âu, Nhật và Mỹ vào khu vực. Theo tờ China Daily, đầu tư của Trung Quốc vào Campuchia từ năm 1994 - 2011 đã lên đến 8,8 tỉ USD.
“Sự khác biệt là Trung Quốc đang cung
cấp cho Campuchia những điều họ cần, trong lúc ASEAN vẫn chỉ cam kết” -
ông Aleksius Jemadu - GĐ Trường Khoa học chính trị xã hội thuộc ĐH
Pelita Harapan tại Jakarta - nhận định.
“Các quốc gia ASEAN sẽ hành động dựa
nhiều hơn vào các nhu cầu nội tại của họ. Khi cộng đồng được thành lập,
chúng ta không thể kỳ vọng họ hợp tác chặt chẽ, giống như những gì đã
xảy đến khi vấn đề biển Đông nổ ra” - nhà phân tích này cho hay.
--------
RFI:
Vấn đề Biển Đông cản trở hội nhập kinh tế ASEAN
Container chờ bốc dỡ tại cảngTanjung Priok gần Jakarta (Indonesia). Ảnh chụp ngày 26/07/2012.
REUTERS/Supri
Bất đồng giữa các nước Đông Nam Á trên hồ sơ Biển Đông đã bộc
lộ vào lúc mà ASEAN đang cố đẩy mạnh hội nhập kinh tế theo mô hình của
Liên Hiệp Châu Âu từ đây đến năm 2015.
Lần đầu tiên trong lịch sử ASEAN, cuộc họp các Ngoại truởng của
hiệp hội này đã không ra được một thông cáo chung sau cuộc họp thường
niên vừa qua ở Phnom Penh, do bất đồng nội bộ về việc giải quyết tranh
chấp chủ quyền Biển Đông với Trung Quốc.
Các lãnh đạo chính trị và các giới chức ASEAN cho rằng bất đồng đó sẽ không ảnh hưởng trực tiếp đến kế hoạch hội nhập kinh tế khu vực. Nhưng vấn đề là Trung Quốc đầu tư ngày càng nhiều vào ASEAN, tạo ra một ảnh hưởng ngày càng lớn trong khu vực và Bắc Kinh đã khai thác ảnh hưởng này để ngăn không cho các nước Đông Nam Á có một lập trường chung trên vấn đề Biển Đông.
Đông Nam Á hiện được coi là một địa điểm rất hấp dẫn đối với các nhà đầu tư quốc tế, trong bối cảnh châu Âu đang suy thoái, kinh tế Mỹ đang hồi phục và tăng trưởng đang chậm lại ở các khu vực khác của châu Á.
Các nhà đầu tư đang rất trông chờ vào kế hoạch đưa ASEAN trở thành một thị trường và cơ sở sản xuất duy nhất, trong đó hàng hoá, dịch vụ, đầu tư và nhân công trình độ cao được tự do lưu thông. Tuy rằng đã có sự đồng thuận về mục tiêu hội nhập kinh tế, nhưng ASEAN lại phải đối đầu với nhiều bất đồng, tranh chấp nội bộ. Ngoài vấn đề Biển Đông, còn có tranh chấp biên giới giữa Thái Lan và Cam Bốt hay va chạm về văn hóa giữa Indonesia và Malaysia v. v...
Hơn nữa, đến năm 2015, kế hoạch hội nhập kinh tế sẽ chỉ mới đạt được một phần, cho nên, những nước thành viên phát triển nhất trong khối ASEAN có thể sẽ phải thúc đẩy hội nhập khu vực theo hai tốc độ, giống như Liên hiệp châu Âu đã làm. Mô hình hai nấc này có thể sẽ khiến một số thành viên ASEAN chịu ảnh hưởng mạnh hơn từ Trung Quốc cũng như từ Hoa Kỳ, vì hai cường quốc này đang tranh giành ảnh hưởng ở châu Á thông qua đầu tư và ngoại giao. Hiện giờ Trung Quốc đã là nước đầu tư hàng đầu ở Cam Bốt và Miến Điện.
Cho dù không có những khác biệt về kinh tế và chinh trị, khả năng yếu kém của một số nước thành viên ASEAN cũng đã khiến cho rất khó thực hiện hội nhập kinh tế khu vực. Ngay cả Philippines đôi khi cũng rất vất vả trong việc gởi quan chức đi dự các cuộc họp và thường ra các quyết định rất chậm. Thậm chí Philippines có nguy cơ rơi vào nhóm các quốc gia kém phát triển nhất gồm Cam Bốt, Lào, Việt Nam và Miến Điện. Bốn nước này đã được gia hạn thêm thời gian để giảm các thuế quan.
Ấy là chưa kể khối ASEAN đã đề ra một cơ chế cho phép « linh động » trong việc thực hiện các cam kết, tức là nước nào chưa sẵn sàng cho cam kết nào thì có thể được tạm hoãn thực hiện cam kết đó. Thành ra, chẳng hạn như sáu nước, trong đó có Việt Nam, đã ký hiệp định nối các thị trường chứng khoán trước cuối năm 2011 để thúc đẩy giao dịch điện tử xuyên biên giới, nhưng cho tới nay chỉ có Malaysia và Singapore thực hiện hiệp định đó.
Vấn đề Biển Đông cũng cho thấy là ASEAN không có khả năng giải quyết những tranh chấp lớn. Khác với Liên Hiệp Châu Âu, ASEAN không có một nghị viện, một cơ quan hành pháp hoặc một tòa án khu vực để ban hành luật và bảo đảm thực hiện luật đó. Hiện giờ ASEAN chỉ có một ban thư ký với quyền hành rất hạn chế.
Còn nhiều thách đố khác đang chờ đón ASEAN, chẳng hạn như chuẩn hóa các thủ tục hải quan, mở cửa các ngành công nghiệp đang được bảo hộ chặt chẽ như dịch vụ tài chính, đồng thời phải bãi bỏ hơn nữa các hàng rào còn cản trở đầu tư giữa các nước trong khu vực.
Các lãnh đạo chính trị và các giới chức ASEAN cho rằng bất đồng đó sẽ không ảnh hưởng trực tiếp đến kế hoạch hội nhập kinh tế khu vực. Nhưng vấn đề là Trung Quốc đầu tư ngày càng nhiều vào ASEAN, tạo ra một ảnh hưởng ngày càng lớn trong khu vực và Bắc Kinh đã khai thác ảnh hưởng này để ngăn không cho các nước Đông Nam Á có một lập trường chung trên vấn đề Biển Đông.
Đông Nam Á hiện được coi là một địa điểm rất hấp dẫn đối với các nhà đầu tư quốc tế, trong bối cảnh châu Âu đang suy thoái, kinh tế Mỹ đang hồi phục và tăng trưởng đang chậm lại ở các khu vực khác của châu Á.
Các nhà đầu tư đang rất trông chờ vào kế hoạch đưa ASEAN trở thành một thị trường và cơ sở sản xuất duy nhất, trong đó hàng hoá, dịch vụ, đầu tư và nhân công trình độ cao được tự do lưu thông. Tuy rằng đã có sự đồng thuận về mục tiêu hội nhập kinh tế, nhưng ASEAN lại phải đối đầu với nhiều bất đồng, tranh chấp nội bộ. Ngoài vấn đề Biển Đông, còn có tranh chấp biên giới giữa Thái Lan và Cam Bốt hay va chạm về văn hóa giữa Indonesia và Malaysia v. v...
Hơn nữa, đến năm 2015, kế hoạch hội nhập kinh tế sẽ chỉ mới đạt được một phần, cho nên, những nước thành viên phát triển nhất trong khối ASEAN có thể sẽ phải thúc đẩy hội nhập khu vực theo hai tốc độ, giống như Liên hiệp châu Âu đã làm. Mô hình hai nấc này có thể sẽ khiến một số thành viên ASEAN chịu ảnh hưởng mạnh hơn từ Trung Quốc cũng như từ Hoa Kỳ, vì hai cường quốc này đang tranh giành ảnh hưởng ở châu Á thông qua đầu tư và ngoại giao. Hiện giờ Trung Quốc đã là nước đầu tư hàng đầu ở Cam Bốt và Miến Điện.
Cho dù không có những khác biệt về kinh tế và chinh trị, khả năng yếu kém của một số nước thành viên ASEAN cũng đã khiến cho rất khó thực hiện hội nhập kinh tế khu vực. Ngay cả Philippines đôi khi cũng rất vất vả trong việc gởi quan chức đi dự các cuộc họp và thường ra các quyết định rất chậm. Thậm chí Philippines có nguy cơ rơi vào nhóm các quốc gia kém phát triển nhất gồm Cam Bốt, Lào, Việt Nam và Miến Điện. Bốn nước này đã được gia hạn thêm thời gian để giảm các thuế quan.
Ấy là chưa kể khối ASEAN đã đề ra một cơ chế cho phép « linh động » trong việc thực hiện các cam kết, tức là nước nào chưa sẵn sàng cho cam kết nào thì có thể được tạm hoãn thực hiện cam kết đó. Thành ra, chẳng hạn như sáu nước, trong đó có Việt Nam, đã ký hiệp định nối các thị trường chứng khoán trước cuối năm 2011 để thúc đẩy giao dịch điện tử xuyên biên giới, nhưng cho tới nay chỉ có Malaysia và Singapore thực hiện hiệp định đó.
Vấn đề Biển Đông cũng cho thấy là ASEAN không có khả năng giải quyết những tranh chấp lớn. Khác với Liên Hiệp Châu Âu, ASEAN không có một nghị viện, một cơ quan hành pháp hoặc một tòa án khu vực để ban hành luật và bảo đảm thực hiện luật đó. Hiện giờ ASEAN chỉ có một ban thư ký với quyền hành rất hạn chế.
Còn nhiều thách đố khác đang chờ đón ASEAN, chẳng hạn như chuẩn hóa các thủ tục hải quan, mở cửa các ngành công nghiệp đang được bảo hộ chặt chẽ như dịch vụ tài chính, đồng thời phải bãi bỏ hơn nữa các hàng rào còn cản trở đầu tư giữa các nước trong khu vực.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét