Công nhân tình dục ở Sài Gòn qua con mắt nữ tiến sĩ người Mỹ gốc Việt

Đào Tuấn

Kính Đảng, trọng chế độ, yêu bác Hồ

Công nhân tình dục ở Sài Gòn qua con mắt nữ tiến sĩ người Mỹ gốc Việt 

 

Liệu có loại hình lao động nào cơ cực đến mức người lao động kinh tởm chính hình thức kiếm sống của mình, khinh bỉ khách hàng và muốn thoát ra càng nhanh càng tốt?

Khi thực hiện luận án tiến sĩ với đề tài “Tính kinh tế của tình dục và chăn gối tại Việt Nam”, Kimberly Kay Hoàng đã thực hiện một cuộc khảo sát kéo dài suốt 15 tháng dựa trên quan sát và phỏng vấn trực tiếp 54 cô gái mại dâm và 26 vị khách tại TP HCM. Những câu chuyện cô kể về gái mại dâm cấp thấp, có thể nói là “tràn đầy nước mắt” mà qua đó, người ta có thể hình dung phần nào mức độ lao động nhọc nhằn, thậm chí khốn khổ của những người phụ nữ “dưới đáy xã hội” vẫn bị lên án là “lười lao động”, hoặc thậm chí “kiểm tiến bằng việc nằm ngửa”.
Khảo sát về tầng lớp gái mại dâm “dưới đáy xã hội”, Kimberly đặt ra câu hỏi “Họ muốn gì”. Và câu trả lời của họ, một cách thô thiển, cho thấy mức độ lao động cực nhọc của các cô gái mãi dâm.

Theo 2 người xe ôm, Kimberly đã trực tiếp có mặt và phỏng vấn các cô gái trong một điểm mại dâm trá hình dưới hình thức quán gội đầu, vốn nhan nhản ở các vùng ven TP. Họ là những người mẹ đơn thân bị chồng ruồng bỏ, chưa tốt nghiệp tiểu học, vô nghề nghiệp và “bị buộc tự lựa chọn” bán thứ duy nhất họ có, để nuôi con. Kimberly đưa ra nhận xét đây là những cô gái không có sự lựa chọn khách hàng, không có khả năng từ chối, dù khách của họ là những ông già, những bác tài xế lười tắm, trong phổ biến là những người đàn ông nghèo khó- để đổi lại một khoản tiền 3 USD cho mỗi lần phục vụ. 3 USD cho mỗi 20 phút, trừ những “ca khó” mà cả 3 cô gái ở quán này phải tiếp sức nhau để phục vụ. Số tiền thu nhập mỗi tháng ước 100 USD, cao hơn những người phục vụ trong nhà hàng hoặc osin.
Đây là một đoạn mà Kimberly đã viết:
Sau khi khách đã đi, tôi hỏi Thuỷ: “Các vị có nói chuyện với nhau không?” Cô nhìn tôi và nói: “Không, chẳng có gì mà nói. Họ đến và nhận được cái mà họ cần rồi đi. Chúng tôi có thể nói gì được? Có vẻ như họ chẳng quan tâm hay tôn trọng gì chúng tôi. Đôi khi ba chúng tôi nói chuyện rồi khóc với nhau vì những người như cái gã vừa nãy là những kẻ rất khó. Họ tỏ ra thô lỗ và chỉ muốn nhận cái mà họ trả tiền thôi. Nếu chúng tôi không “giải quyết được” thì họ sẽ không trả tiền cho nên đôi khi cả ba chúng tôi phải thay nhau giải quyết cho ‘nó ra’”.
Kiểu quan hệ này thường chỉ là “ăn bánh trả tiền” mà không cần mặc cả hay tình cảm gì hết. Những người phụ nữ trong khu vực này phải làm cái việc mà Hochschild gọi là “kiểm soát hay đè nén tình cảm, tức là cố tình đè nén cái tình cảm không hay đang xuất hiện”.
Tình cảm đó có thể gọi là sự kinh tởm. Ai cũng đã nôn trong những lần đầu tiên phải phục vụ khách theo cách mà Steven D. Levitt gọi là “tình dục kiểu Pháp”.

Không khó lắm để nhận ra sự tự nguyện, đúng hơn là sự tự mình bắt buộc- trong việc bước chân vào nghề “bán vốn tự có”. Và một câu nói của cô gái bán dâm nhận xét về sau những cảm giác kinh tởm về nghề nghiệp được Kimberly trích dẫn trong luận án khiến chúng ta phải giật mình: “Chỉ có những người đàn bà ở dưới đáy của xã hội mới làm.”
Trở lại với câu hỏi những cô gái mại dâm cần gì. Khi Kimberly đưa ra câu hỏi này, các cô gái mại dâm, mà Kimberly xếp vào loại mãi dâm cấp thấp- đều trả lời rằng: Muốn cho nó “ra nhanh”. Tức là muốn dừng quá trình lao động trong một ca 20 phút sớm chừng nào tốt chừng đó. Liệu có loại hình lao động nào cơ cực đến mức người lao động kinh tởm chính hình thức kiếm sống của mình, khinh bỉ khách hàng và muốn thoát ra càng nhanh càng tốt? Ý nghĩa của sự “thoát ra” còn ở chỗ những cô gái không có hy vọng ở tương lai muốn “cho nó ra nhanh” để được nhận tiền. Còn những cô gái trẻ, mong kiếm chút ít vốn liếng bằng việc buôn vốn tự có thì muốn mau chóng kiếm đủ tiền càng nhanh càng tốt bằng việc “tăng ca” để sau đó có thể “về nhà”- tức là giải nghệ.
Trong “Quất Lâm ký sự”, blogger Linye đã đưa ra con số kỷ lục 20 lần trong một ngày. Với giá 40-50 ngàn đồng cho một lần (làm cho khách) “vui vẻ”. Một nghiên cứu vừa được công bố vào tháng 2-2012 đã chỉ ra rằng tổng thu nhập trung bình một tháng từ hoạt động mại dâm, đối với nữ- là 10,6 triệu. Nhưng thu nhập càng kỷ lục thì càng cho thấy mức độ cực nhọc trong lao động. Báo cáo này cũng đưa ra con số một cô gái bán dâm ở Việt Nam bình quân tiếp 13,8 khách mỗi tuần (Có tới 10% tiếp bình quân 21 lượt khách mỗi tuần). Con số này gấp ba so với mức độ làm việc của một cô gái bán dâm tại Mỹ (theo nghiên cứu của Levitt). Có lẽ là càng mại dâm cấp thấp, cường độ lao động càng lớn hơn.
Ở Việt Nam, hầu như chưa có một nghiên cứu XHH nào đặt câu hỏi về hình thức phục vụ của các cô gái mại dâm. Trong cuốn Freskonomic, Levitt đưa ra 4 hình thức quan hệ kèm theo một nhận xét “yếu tố duy nhất quyết định dứt khoát giá cả của cuộc mua bán dâm chính là tư thế tình dục mà gái bán dâm phục vụ khách. Theo đó “tình dục kiểu Pháp”, tức là tình dục “bằng miệng” chiếm tỷ lệ cao nhất trong tổng thị phần: 55% tổng thị phần; Trực tiếp: 17%; Qua hậu môn: 9%; Những cách khác: 4%. “Các kiểu quan hệ tình dục thách thức  trí óc tưởng tượng phong phú nhất của bất cứ người nào dù sáng tạo đến mấy- nhà kinh tế học này viết- Bởi vì những kiểu quan hệ tình dục như thế chính là nguyên nhân hàng đầu khiến thị trường mại dâm vẫn thịnh vượng, phát đạt. Và đây là câu quan trọng nhất “Đàn ông thuê gái mại dâm để được thực hiện hành vi tình dục mà bạn gái hoặc các bà vợ không bao giờ sẵn lòng thực hiện”. Ở Việt Nam, tâm lý này không xa lạ với thống kê chính thức là 10% các cô gái bị bạo lành tình dục bởi khách hàng. Liệu có một loại lao động nào khác, ngoài mại dâm, mà khách hàng luôn sẵn sàng bạo hành người bán, đôi khi chỉ vì  họ “xấu hổ vì mất hết thể diện”.
Sự nhọc nhằn trong hình thức lao động của các cô gái cùng với vô số những nguy cơ mà rất dễ gặp phải cho thấy đã có sự miệt thị rất lớn khi không ít ý kiến cho rằng nghề của họ chỉ là “nằm ngửa”.
Có lẽ cần phải dẫn ra đây câu kết của Levitt sau khi viết về cô gái mại dâm Alice ở Chicago: Cuối cùng, Alice cũng nhận ra điều mà cô thực sự muốn làm: Trở lại trường đại học.
Alice có quyền mơ ước, đơn giản bởi cô không phải là một cô gái mại dâm được xếp vào loại “cấp thấp” ở Việt Nam