(Petrotimes)
- Ngày nay người ta ăn chay và theo đạo Phật ngày càng nhiều, có thể
nói bất cứ ai trong chúng ta ít nhất trong đời đều có đôi lần ăn chay vì
một duyên do nào đó chứ không hẳn là theo tôn giáo hay đạo Phật. Thế
nhưng không phải ai cũng có thể hiểu đúng về ý nghĩa của việc ăn chay và
vì sao phải ăn chay, nhất là đối với hàng cư sĩ (Phật tử tại gia) và
những người trong buổi đầu ăn chay.
1.
Hiện nay, chúng ta có thể bắt gặp các quán, nhà hàng chay có mặt ở khắp
nơi từ những phố đông người đến những con hẻm nhỏ để phục vụ cho nhu
cầu ăn chay ngày càng đông đúc của mọi người. Vào những ngày chay lạc
nhất một ngày như Rằm và mùng 1 âm lịch hàng tháng người ta ăn chay rất
đông, điều này có thể kiểm chứng ở các quán chay khi mọi người phải xếp
hàng chờ mua. Vì sao ngày càng có nhiều người ăn chay như vậy? Câu hỏi
này có thể trả lời một cách tóm tắt ở hai nguyên nhân được cho phổ biến
nhất là do tôn giáo, nhất là Phật giáo phát triển mạnh mà tinh thần từ
bi của nhà Phật là chay tịnh; kế đến là nhiều người ăn chay vì lý do trị
bệnh, giữ gìn sức khỏe… Nói chung xuất phát từ nhiều lý do để người ta
ăn chay ngày càng nhiều, xong không phải ai cũng có thể hiểu hết được ý
nghĩa của việc ăn chay là gì? Và vì sao họ phải ăn chay?!
Cá
nhân người viết bài này cũng đã và đang thực hành ăn chay theo phương
pháp “Thập trai” (tức ăn chay mỗi tháng 10 ngày theo những ngày nhất
định). Nhớ lại trước đây, tôi không thể nào quên, biết bao những kỷ niệm
vui của sự “ngây ngô” của buổi đầu ăn chay. 5 năm về trước, khi chưa là
một Phật tử tôi cũng ăn chay, nhưng mục tiêu, ý nghĩa của việc ăn chay
lúc đó khác với bây giờ. Ăn chay lúc đó là để tôi “trả lễ” chư Phật, Bồ
tát khi tôi cầu nguyện một điều gì đó. Có những lần tôi cầu nguyện và
“trả lễ” rất hậu hĩnh là ăn chay liên tiếp trong 1 tháng hoặc có khi là
nửa năm. Và đương nhiên, với mục tiêu và ý nghĩa của việc ăn chay như
thế, tôi đã phải xin lỗi và hẹn đi hẹn lại với chư Phật, Bồ Tát nhiều
lần mới có thể “trả lễ” xong được! Tôi tin đó là việc mà rất nhiều người
đang tập ăn chay trong buổi đầu sẽ mỉm cười và tỏ ý đồng cảm! Song, đó
là một ý nghĩa và mục tiêu lệch lạc của việc ăn chay.
2.
Tại sao chúng ta phải ăn chay? Theo quan điểm tiến bộ của khoa học hiện
đại nghiên cứu và thí nghiệm thì, con người sinh ra là để ăn rau, củ,
quả chứ không phải để ăn thịt, tức ăn chay thay vì ăn mặn. Thứ nhất, hai
hàm răng của con người được cấu trúc một cách đặc biệt, lại có răng hàm
cùng xương quai hàm để nghiền và nhai thức ăn giống loài động vật ăn
rau quả, không ăn thịt sống. Trong khi đó, loài động vật ăn thịt sống có
răng cửa và bộ răng nanh bén nhọn để xé thịt. Thứ hai, đối với loài
người và những động vật ăn rau, củ, quả thì hệ tiêu hóa dài gấp 12 lần
chiều dài của thân thể nên chúng ta cần nhiều thời gian hơn để tiêu hóa
và bài tiết. Ngược lại đối với loài ăn thịt như hổ có hai phần ruột,
phần ruột non thì rất ngắn và phần ruột già thì rất thẳng và mịn.
Vì
thế, mỗi lần con người chúng ta ăn chay thì cảm thấy nhẹ nhàng và ngược
lại, nếu ăn mặn thì cảm thấy nặng nề, khó chịu và buồn ngủ. Bởi vì, lúc
đó thận phải làm việc nhiều để thanh lọc những độc tố từ thịt đưa ra
khỏi máu và đào thải ra ngoài bằng đường bài tiết. Đối với những người
trẻ tuổi, thận còn khỏe mạnh thì chưa ảnh hưởng gì nhiều; còn với những
người lớn tuổi, thận càng ngày càng yếu thì quá trình đó sẽ diễn ra khó
khăn hơn. Đôi khi thận không thể loại hết những cặn bã độc tố, làm cho
máu dơ, từ đó dễ sinh bệnh. Hơn nữa thịt không có chất để tạo ra tế bào,
táo bón là điều rất dễ xảy ra. Chúng ta cũng biết rằng, táo bón có thể
gây ra ung thư ruột, bệnh trĩ… Ăn nhiều chất mỡ động vật thì sẽ dễ bị
bệnh sưng gan hay sưng lá lách và làm giảm sự sinh trưởng tế bào. Chất
Cholesterol và chất mỡ của động vật là gây ra bệnh tim và là một trong
mười lý do làm chết người nhiều nhất ở Đài Loan.
Và
không phải đợi đến khoa học, y học bây giờ mới nghiên cứu, mà theo các
nhà nghiên cứu cổ hay các nhà thực vật học thì họ nguyên cứu rằng ăn
những thực phẩm ngũ cốc, rau củ thì cơ thể của họ khỏe khoắn hơn, ít có
bệnh nặng hơn so với những người ăn thịt cá, thực phẩm từ động vật. Trở
về quá khứ hàng ngàn năm trước, đến cái nôi của văn hóa ăn chay, đó là
xứ Ấn Độ. Quan điểm ăn chay được thiết lập trong đời sống cộng đồng con
người từ ngàn xưa. Ăn chay thì có nhiều phương cách hay mục đích ý nghĩa
của việc ăn chay. Mỗi tôn giáo có quan điểm, chủ thuyết ăn chay khác
nhau. Không riêng gì Phật giáo mà Thiên Chúa giáo, Hồi giáo, Kitô giáo…
cũng có thuyết ăn chay nhưng ăn như thế nào, vào thời điểm nào, rồi
phương cách ăn ra sao thì mỗi tôn giáo mỗi khác. Riêng với đạo Phật thì
vì Phật giáo xuất phát từ Ấn Độ, mà nền văn minh cổ đại của Ấn Độ từ khi
Đức Phật Thích Ca chưa ra đời thì người ta đã ăn chay rồi. Và đến bây
giờ, sau hơn hai ngàn năm thì người dân Ấn Độ vẫn chuộng việc ăn chay,
ăn ngũ cốc nhiều hơn thịt cá.
Tuy
nhiên, cũng có nhiều người nói rằng, ăn chay không đảm bảo được sức khỏe
và dinh dưỡng. Quan điểm này thường xuất phát từ những người vừa tập ăn
chay và nhất là vì phương cách ăn chay của họ không đúng. Kế đến là do
nhiều người thiếu thời gian, cộng với thiếu hiểu biết về thành phần dinh
dưỡng nên khi ăn chay họ ăn vội, ăn đại khái cho xong. Nhưng họ không
biết rằng ăn như vậy thì ảnh xấu đến sức khỏe là điều tất yếu. Họ ăn
không đủ chất hoặc đưa vào cơ thể lượng dinh dưỡng này nhiều quá, mà
lượng kia thiếu nên lượng dinh dưỡng không quân bình trong cơ thể mà dễ
sinh bệnh. Còn người ăn đúng cách, đủ chất thì không bệnh gì cả, trái
lại còn rất khỏe.
3.
Ngoài ý nghĩa của việc ăn chay đối với sức khỏe của con người thì trong
tôn giáo, nhất là Phật giáo việc ăn chay còn có một ý nghĩa sâu sắc hơn
là thể hiện lòng từ bi. Trong đạo Phật thì lòng từ bi ở đây là do mình
thương yêu các loài vật và mình nghĩ rằng mình có mạng sống thì chúng
cũng có mạng sống; mạng sống của mình thì mình tôn trọng nên mình phải
tôn trọng các mạng sống khác. Từ loài côn trùng nhỏ nhất ta phải thương
chúng vì chúng có mạng sống, chúng nó cũng có cái thức biết dù cái thức
ấy yếu. Nhưng theo Phật giáo Phát triển hay Phật giáo Đại thừa thì tất
cả chúng sinh đều có Phật tính và chúng sinh đó sẽ thành Phật trong
tương lai. Chúng ta giết chúng sinh ấy để ăn thì giống như mình giết một
vị Phật tương lai vậy. Mình cắt đứt điều kiện để vị Phật này phát triển
và hoàn thiện dần. Vì thế việc ăn chay, ngoài lòng từ bi cao cả là do
mình thấy, biết thương các loài chúng sinh ấy như thương thân mình thì
mình phải còn phải kính trọng chúng sinh đó tức là tôn kính với một vị
Phật tương lai ở trong chúng sinh.
Người
có giác ngộ, có trí tuệ, có hiểu biết thì mới có thể thể hiện lòng từ
bi đúng mức nếu không thì mình chỉ vì thương hại, mình chỉ sợ là quả
báo. Vì quả báo, vì lòng thương thì cũng đúng nhưng nó chỉ ở tầng mức và
ý nghĩa của việc ăn chay như thế mới chỉ là tự lợi mình mà chưa lợi tha
tức là lợi cho tất cả chúng sinh, tức là tôn trọng mạng sống của chúng,
tôn trọng chúng sanh ấy như là một vị Phật, vị Bồ Tát trong tương lai.
Đó mới chính là tinh thần cao cả của Phật giáo trong việc ăn chay.
4.
Ăn chay và diệt dục. Ngoài những ý nghĩa của việc ăn chay đã nêu trên
thì ăn chay còn có liên quan mật thiết đến việc giáo dục về tâm sinh lý
của con người, cụ thể đó là vấn đề “diệt dục”. Dục ở đây là ham muốn về
quan hệ thể xác. Vậy ăn chay tại sao lại có thể diệt dục được? Thoạt
nghe câu hỏi này, nhiều người sẽ cho rằng ăn chay là tu, mà tu thì phải
từ bỏ, đoạn diệt vấn đề đó. Tôi nhớ cách đây không lâu, vị sư là thầy
tôi có giới thiệu một người đệ tử là Phật tử mới quy y để chia sẻ những
vấn đề tu tập cơ bản nhất. Tôi có hỏi câu tương tự trên và cũng nhận
được câu trả lời tương tự. Tôi hỏi tiếp, vậy bạn đã quy y, bạn có dám
chắc là khi bạn ăn chay bạn sẽ từ bỏ luôn ái dục? Bạn ấy mỉm cười… Bạn
ấy đã có gia đình! Nói tu là từ bỏ ái dục, điều này chỉ đúng ở hàng tu
sĩ xuất gia, còn đối với hàng Phật tử tại gia thì chỉ cấm “tà dâm”, còn
quan hệ trong hôn nhân vợ chồng thì không có trong giới cấm đối với cư
sĩ.
Quan trọng nhất của ăn chay, diệt
dục nằm ở vấn đề dinh dưỡng, y học. Trong thực phẩm chay thì hàm lượng
dinh dưỡng không quá dư thừa, không quá béo bổ so với các loại thực phẩm
từ động vật khác mà đặc biệt là não khỉ, trứng vịt lộn… vốn nhiều đạm,
béo, protein… Khi ăn nhiều những thực phẩm bổ dưỡng ấy thì cơ thể con
người dư năng lượng và dinh dưỡng. Chính năng lượng dư thừa này sẻ làm
tăng ham muốn ái dục của con người. Mà điều đó làm cản trở lớn nhất cho
con đường tu tập của người tu sĩ, Phật tử. Ngược lại, việc ăn thức ăn
chay tịnh với rau, củ quả vốn không giàu dinh dưỡng đạm, béo… khiến tiêu
hóa dễ dàng, thân tâm hành giả cảm thấy nhẹ nhàng, thúc đẩy quá trình
tu tập mau thành quả.
Cho nên một hành
giả tu tập họ tiết chế trong ăn uống, không những không ăn chiều, không
ăn tối mà không ăn những thực phẩm nặng nhọc và hàm lượng dinh dưỡng
cao. Trong nhà Phật với hàng tu sĩ xuất gia thì có chia ra 2 loại thực
phẩm là thực phẩm cứng và thực phẩm mềm. Thực phẩm cứng là cơm, canh,
bánh, trái các loại. Còn thực phẩm mềm là thực phẩm dạng lỏng như sinh
tố, thực phẩm mà dùng không cần nhai, nghiền thì đó là thực phẩm mềm.
Buổi chiều, tu sĩ dùng những thực phẩm ấy thì không phạm luật, phạm giới
là cấm ăn chiều; trừ những trường hợp bệnh hoạn, ốm đau thì tu sĩ được
phép ăn chiều với thực phẩm cứng như một thuốc chữa bệnh.
Trường
chay và ăn chiều nhẹ là để thể hiện nhiều ý nghĩa mục tiêu của việc ăn
chay đã nêu. Đó là lòng từ bi với muôn loài muôn vật, thể hiện sự công
bằng đối với sức lao động của người, tránh đi quả báo sát hại về sau như
yểu mạng, không có chuyện giết thân kẻ khác nuôi thân mình để được
trường thọ. Trong Kinh có nói đến việc “ai cũng ham sống và sợ chết,
phải suy ta mà ra lòng người, chớ giết và bảo giết là vậy”. Vì những ý
nghĩa đó mà người Phật tử theo Phật giáo đại thừa phát tâm ăn chay.
Hư Trúc
(Năng lượng Mới số 135, ra thứ Sáu ngày 6/7/2012)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét