Cách tự đo huyết áp tại nhà

Cách tự đo huyết áp tại nhà
Chỉ số huyết áp và cách đọc đúng ở máy đo

Ảnh: Blueapplehealthscans.

Sau một thời gian sử dụng, đa số huyết áp kế đồng hồ, điện tử đều có sai lệch, vì vậy nên chỉnh lại sau 3 tháng sử dụng.

Trước khi đo huyết áp, cần ngồi nghỉ hoàn toàn trên ghế ít nhất 5 phút, chân đặt lên sàn nhà, tay đặt trên bàn ngang mức tim. Đây là tư thế của mức huyết áp thường diễn ra hằng ngày.

Băng quấn tay phải quấn được 80% cánh tay người được đo. Với người có thể trạng to lớn, người quá béo, băng quấn tay hơi thiếu có thể làm tăng số đo, sai số tới 10-15 mmHg và ngược lại.

Đo ít nhất 2 lần và cách nhau ít nhất 2 phút. Trị số huyết áp chính xác là trung bình cộng của 2 lần đo nói trên. Nếu con số chênh lệch lớn hơn 5 mmHg, cần đo lần nữa và lấy trung bình cộng của 3 lần đó.

Huyết áp tâm thu được tính từ 2 tiếng đập liên tiếp đầu tiên (để tránh nhầm với "lỗ thủng huyết áp" của người cao tuổi có xơ vữa động mạch hay người bị hẹp van động mạch chủ, chỉ có một tiếng đập đầu tiên).

Huyết áp tâm trương được tính khi tiếng đập cuối cùng mất đi.

Cần đo huyết áp của tay bên kia và đối chiếu mức huyết áp của hai tay.

Ở bất cứ lứa tuổi nào, 140/90 mmHg được coi là bị cao huyết áp. Nhưng với những người tự đo tại nhà, mức lớn hơn hoặc bằng 135/85 mmHg đã được coi là cao.

(Theo Sức Khỏe & Đời Sống)

Chỉ số huyết áp và cách đọc đúng ở máy đo

Huyết áp là gì?

Huyết áp là số đo về lực tác động của máu lên thành động mạch. Huyết áp phụ thuộc vào lực bơm máu của tim, thể tích máu được bơm, kích thước cũng như độ đàn hồi của thành động mạch.

Huyết áp liên tục thay đổi tùy theo hoạt động, nhiệt độ, chế độ ăn, cảm xúc, tư thế, và sử dụng thuốc.

Đo huyết áp như thế nào?

Huyết áp thường được đo khi bạn ngồi và đặt cẳng tay lên bàn. Cẳng tay hơi gấp lại để có cùng độ cao ngang tim. Kéo tay áo lên trên để trần cánh tay.

Các số đo huyết áp thường được tính bằng milimét thủy ngân (mmHg).Ví dụ 110 trên 70 (110/70 mmHg). Huyết áp bao gồm 2 thông số:

• Số trên (huyết áp tâm thu): Là trị số huyết áp cao nhất khi tim co bóp
• Số dưới (huyết áp tâm trương): Là trị số huyết áp thấp nhất khi tim nghỉ ngơi.

Để đo huyết áp, nhân viên y tế sẽ quấn túi hơi của máy đo huyết áp quanh cánh tay của bạn. Ví trí túi hơi được đặt sao cho mép dưới của nó cách khủyu tay khoảng 2,5cm.

Nhân viên y tế sẽ bắt mạch ở khủyu tay và đặt ống nghe lên đó, phía dưới túi hơi (xem hình). Không được chạm ống nghe vào túi hơi hay bất cứ vật gì khác vì như thế sẽ tạo nên tiếng động, ảnh hưởng đến việc nghe khi tiến hành đo huyết áp. Việc đặt ống nghe đúng vị trí giúp đo huyết áp chính xác.

Nhân viên Y tế sẽ bắt đầu đóng van của bóng bơm cao su, bóp nhanh và mạnh để bơm vào túi hơi. Khi áp lực trong kim đồng hồ hay mực thủy ngân vượt hơn huyết áp tâm thu bình thường khỏang 30 mmHg thì dừng lại.Nếu bệnh nhân cao huyết áp thì có thể bơm đến 210 mmHg.

Sau đó, nhân viên y tế sẽ mở van từ từ (tốc độ giảm khoảng từ 2-3 mmHg/giây). Khi áp lực bắt đầu giảm thì nhân viên y tế chú ý lắng nghe và ghi nhận giá trị trên kim đồng hồ hay cột thủy ngân (Tùy theo loại máy đo huyết áp). Khi nghe tiếng mạch đập đầu tiên thì đây chính là trị số huyết áp tâm thu (số trên). Khi không khí sẽ từ từ đi ra ngoài, áp lực trong túi khí bắt đầu giảm cho đến khi không còn nghe mạch đập nữa. Nhân viên y tế sẽ ghi nhận giá trị tại thời điểm bắt đầu không còn nghe tiếng mạch đâp. Đây chính là trị số huyết áp tâm trương (số dưới).

Việc đo huyết áp có thể được thực hiện 2-3 lần.

Lưu ý: Đôi khi nhân viên y tế sử dụng máy đo huyết áp điện tử thì các thao tác như đặt ống nghe, bóp bóng cao su, xả van hơi... không cần thực hiện vì máy sẽ tự động đo đạc.

Cần chuẩn bị gì trước khi đo huyết áp?

Đo huyết áp có thể được thực hiện bất cứ lúc nào. Cần nghĩ ngơi 5 phút trước khi đo, tránh xúc động, giận dữ. Không được sử dụng những chất kích thích trước khi đo huyết áp như cafe, hút thuốc, uống rượu bia.

Cảm giác khi đo huyết áp như thế nào?

Bạn sẽ cảm thấy áp lực của túi hơi ép chặt vào cánh tay. Nếu thực hiện nhiều lần thì có thể bạn sẽ cảm giác tê tê ở bàn tay. Triệu chứng chỉ xuất hiện tạm thời.

Tai sao phải đo huyết áp?

Hầu hết mọi người không biết khi mình bị cao huyết áp vì cao huyết áp thường diễn tiến âm thầm, không có triệu chứng. Cao huyết áp làm tăng nguy cơ suy tim, nhồi máu cơ tim, đột quỵ (tai biến mạch máu não) và suy thận. Đối với những ngưòi bị cao huyết áp thì việc đo huyết áp là cách thức để theo dõi hiệu quả của việc sử dụng thuốc và việc điều chỉnh chế độ ăn.

Hạ huyết áp (hay huyết áp thấp) có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý như suy tim, nhiễm trùng, mất nước...

Huyết áp bình thường là bao nhiêu?

Ở người lớn, huyết áp tâm thu dưới 120mmHg và huyết áp tâm trương dưới 80mmHg.

Khi nào thì chẩn đoán là cao huyết áp?

• Khi huyết áp tâm thu từ 140 mmHg trở lên hoặc huyết áp tâm trương từ 90 mmHg trở lên thì chần đoán là cao huyết áp.
• Giá trị nằm giữa huyết áp bình thường và cao huyết áp (Huyết áp tâm thu từ 120-139 mmHg hoặc huyết áp tâm trương từ 80-89 mmHg) thì được gọi là tiền cao huyết áp

Khi nào thì chẩn đoán là hạ huyết áp?

Hạ huyết áp (huyết áp thấp) được chẩn đoán khi huyết áp tâm thu dưới 90 mmHg hoặc giảm 25 mmHg so với bình thường.

Các tình trạng làm ảnh hưởng đến huyết áp?

Trị số huyết áp có thể bị ảnh hưởng khi bệnh nhân có môt trong các yếu tố sau đây:

• Bệnh lý tim mạch
• Bệnh lý thần kinh
• Các rối loạn về thận và đường tiết niệu
• Tiền sản giật ở phụ nữ mang thai
• Các yếu tố về tâm lý như stress, giận dữ, sợ hãi...
• Các thuốc sử dụng
• Cao huyết áp áo choàng trắng (Bệnh nhân cảm thấy lo lắng khi được thăm khám)

Các lưu ý đặc biệt?

• Việc đo huyết áp nhiều lần là rất quan trọng và cần thiết. Một lần đo cho kết quả huyết áp cao chưa hẳn là bạn bị cao huyết áp. Hoặc ngược lại, một lần đo huyết áp cho kết quả bình thường không có nghĩa là bạn không bị cao huyết áp.
• Việc tự theo dõi huyết áp tại nhà cũng quan trọng vì bạn có điều kiện theo dõi huyết áp chặt chẻ và thường xuyên hơn và có thể phát hiện cao huyết áp ở giai đoạn mới khởi phát. Việc đo huyết áp tại nhà đôi khi phản ánh kết quả huyết áp chính xác hơn là đo tại phòng khám ở một số bệnh nhân thường bị lo lắng khi được bác sĩ thăm khám (Cao huyết áp áo choàng trắng)

Huyết áp bao nhiêu là bình thường ?

Huyết áp là áp lực máu cần thiết tác động lên thành động mạch nhằm đưa máu đến nuôi dưỡng các mô trong cơ thể. Vậy, huyết áp là thứ phải tồn tại đương nhiên trong cơ thể con người giống như áp lực nước trong lòng mương, ống nước...

Huyết áp có hai con số:
- Huyết áp tối đa hay tâm thu
- Huyết áp tối thiểu hay tâm trương
Trị số huyết áp bình thường dao động trong khoảng 90/60mmHg đến 140/90mmHg, nhiều người thừa nhận giới hạn trên của huyết áp bình thường ở người trẻ là 145/95. Nó thay đổi tuỳ theo độ tuổi, giới tính, tình trạng sức khoẻ và thời điểm đo. Thậm chí khi các yếu tố trên giống nhau thì vẫn có sự khác nhau đặc thù giữa các cá thể khác nhau.
Cần rất thận trọng khi kết luận một người là bị tăng huyết áp và chỉ được khẳng định là bệnh khi tăng huyết áp là thường xuyên. Do đó phải đo huyết áp nhiều lần trong ngày (sáng, trưa, tối), theo dõi trong nhiều ngày. Phải đo huyết áp cả hai tay sau 5 phút nằm nghỉ và sau tối thiểu 1 phút ở tư thế đứng. Ở một số người huyết áp có thể tăng nhất thời khi quá xúc cảm, stress, hoặc sau khi uống rượu, bia, sau tập luyện, lao động nặng... chẳng hạn.

Phân loại các chỉ số huyết áp

Huyết áp có hai con số:
- Huyết áp tối đa hay tâm thu (ứng với số trên ở máy đo huyết áp)
- Huyết áp tối thiểu hay tâm trương (ứng với số dưới ở máy đo huyết áp)

• Như vậy chỉ số huyết áp bình thường là dao động trong khoảng 90/60mmHg đến 140/90mmHg, nhiều người thừa nhận giới hạn trên của huyết áp bình thường ở người trẻ là 145/95.
• Chỉ số huyết áp  là thấp khi huyết áp tối đa < 90 hoặc huyết áp tối thiểu < 60.
• Chỉ  số huyết áp là cao khi huyết áp tối đa > 140 hoặc huyết áp tối thiểu > 90.

Cần rất thận trọng khi kết luận một người là bị tăng huyết áp và chỉ được khẳng định là bệnh khi tăng huyết áp là thường xuyên. Do đó phải đo huyết áp nhiều lần trong ngày (sáng, trưa, tối), theo dõi trong nhiều ngày. Phải đo huyết áp cả hai tay sau 5 phút nằm nghỉ và sau tối thiểu 1 phút ở tư thế đứng. Ở một số người huyết áp có thể tăng nhất thời khi quá xúc cảm, stress, hoặc sau khi uống rượu, bia, sau tập luyện, lao động nặng… chẳng hạn.

Cách đọc các thông số huyết áp ở máy đo huyết áp điện tử

- Đo cổ tay: Tư thế ngồi như đo huyết áp ở bắp tay, tay để chéo ngang ngực như hình trên (hình ảnh đi kèm) Đọc kết quả: huyết áp tâm thu (109), huyết áp tâm trương (77) và nhịp tim (89).

- Đo bắp tay: Ngồi thẳng lưng, chân đặt song song trên sàn nhà. Băng quấn túi hơi nằm vùng trên khuỷu tay, ngang với tim. Dây đo ống nghe đặt lên động mạch cánh tay. Đọc kết quả: huyết áp tâm thu (127), huyết áp tâm trương (82) và nhịp tim (89).

 Ăn đúng cách để hạ huyết áp
Tăng huyết áp nên ăn trứng đúng cách
Hiểu đúng để điều trị đúng bệnh huyết áp thấp
Bệnh cao huyết áp – Hiểu cho đúng để điều trị cho tốt
Bạn đã hiểu đúng về bệnh cao huyết áp?
Cách phòng ngừa chứng cao huyết áp
Người cao huyết áp cần biết cách đo huyết áp để tự theo dõi

Người cao huyết áp có thể tự theo dõi và chăm sóc tình trạng tăng huyết áp của mình bằng cách sử dụng máy đo huyết áp đơn giản dùng ống nghe và máy đo huyết áp điện tử. Nhân viên y tế và nhân viên nhà thuốc có thể hướng dẫn cụ thể cách đo huyết áp cho người bệnh để thực hành sử dụng một cách dễ dàng.

Để đo huyết áp, có thể đo bằng phương pháp trực tiếp bằng cách đưa đầu đo áp lực vào trong động mạch hoặc phương pháp gián tiếp đo bằng băng quấn. Phương pháp đo trực tiếp bằng đầu dò trong lòng động mạch chính xác hơn, nhưng chảy máu và do đó chỉ dùng trong nghiên cứu hoặc trong những hoàn cảnh đặc biệt. Phương pháp đo gián tiếp bằng băng quấn cho tới nay vẫn được coi là tương đối chính xác, tiện lợi và do đó được dùng rộng rãi trong thực hành lâm sàng.

 Các máy đo huyết áp thường sử dụng

Có hai loại máy đo huyết áp đơn giản thường được sử dụng là máy đo huyết áp dùng ống nghe và máy đo huyết áp điện tử.

- Máy đo huyết áp dùng ống nghe

Khi dùng ống nghe, có thể dùng máy đo huyết áp thủy ngân hoặc máy đo huyết áp đồng hồ. Máy đo huyết áp thủy ngân chính xác hơn nhưng cồng kềnh và không tiện dụng nên thường được dùng để chuẩn hóa các máy đo đồng hồ. Các máy đo dùng đồng hồ được dùng phổ biến nhưng cần được kiểm tra lại độ chính xác bằng cách so sánh với máy đo thủy ngân sau mỗi năm sử dụng.

Máy đo huyết áp thủy ngân                                                  Máy đo huyết áp đồng hồ

- Máy đo huyết áp điện tử

Máy đo huyết áp điện tử dễ dùng hơn và độ chính xác cũng gần tương đương máy đo bằng ống nghe, do đó ngày nay được dùng rộng rãi. Có nhiều loại máy đo huyết áp điện tử, tùy theo:

. Vị trí băng quấn: máy đo ở cánh tay, máy đo ở cổ tay, máy đo ở ngón tay

. Mức độ tự động: máy tự động hoàn toàn, máy bán tự động

Hướng dẫn cách đo huyết áp

+ Đo bằng máy đo điện tử

- Chuẩn bị trước khi đo:

·Trước khi đo hai giờ phải tránh làm việc nặng, ăn, hút thuốc lá, uống rượu bia hoặc ra ngoài trời lạnh. Phòng đo không nóng quá, không lạnh quá.

·Nên ở vị trí ngồi trên ghế có dựa lưng, nếp khuỷu ngang mức với tim, hai chân để trên đất, nghỉ từ 5 đến 10 phút trong phòng ấm. Nếu không ngồi được, có thể đo ở tư thế nằm ngửa, tay dang ra khoảng 45 độ so với thân.

·Bề dài bao đo nằm trong băng quấn tối thiểu bằng 80% chu vi cánh tay, bề rộng tối thiểu bằng 40% chu vi cánh tay.

·Quấn băng đo vào cánh tay, mép dưới của băng đo cách nếp khuỷu 2 cm. Chú ý xoay mép băng có dây bơm hơi về phía nếp khuỷu tay.

- Nếu dùng máy bán tự động, bơm hơi cho đến khi không còn sờ thấy mạch quay, sau đó máy sẽ xả hơi tự động.

·Đọc con số huyết áp trên màn hình, thường kèm theo số mạch đập/phút.

·Nghỉ ngơi khoảng 2 phút rồi đo lại lần thứ 2.

·Kết quả đo được sẽ là con số trung bình của 2 lần đo trên.

Nếu dùng máy tự động, sau khi quấn băng xong, ấn nút “start” và máy sẽ tự động hoàn thành quá trình đo. Người đo chỉ việc đọc con số kết quả hiện lên trên màn hình.

+ Đo bằng máy đo dùng ống nghe

- Chuẩn bị trước khi đo: như khi đo bằng máy đo điện tử.

- Tiến hành đo:

·Đeo ống nghe và đặt loa nghe vào chỗ nếp khuỷu phía trong.

·Bơm hơi cho đến khi không còn sờ thấy mạch quay ở cổ tay, xả hơi ra từ từ.

·Khi bắt đầu nghe thấy tiếng đập đều đặn, dù nhỏ, là lúc huyết áp kế chỉ huyết áp tâm thu, còn gọi là huyết áp tối đa.

·Tiếp tục tháo hơi cho đến khi tiếng đập mất hẳn, là lúc huyết áp kế chỉ huyết áp tâm trương, còn gọi là huyết áp tối thiểu.

Những vấn đề cần lưu ý

- Dù đo bằng phương pháp nào cũng nên đo 2 lần và lấy kết quả từ con số trung bình cộng của 2 lần đo đó, đây là chỉ số xác định cuối cùng.

- Nên tháo hết hẳn hơi ra khỏi băng quấn và chờ 2 phút trước khi đo lần thứ 2.Nếu kết quả 2 lần đo chênh lệch nhau trên 10 mm Hg, cần đo lại một vài lần sau khi đã nghỉ ngơi trên 5 phút.

- Không nói chuyện trong khi đang đo huyết áp.

- Trong một số trường hợp, khi huyết áp thay đổi nhiều quá, nhất là có sự chênh lệch lớn giữa kết quả đo tại phòng khám bệnh và kết quả đo ở tại nhà;phải dùng máy đo huyết áp liên tục 24 giờ (Holter huyết áp 24 giờ) nhằm đánh giá chính xác có bị tăng huyết áp hay không. Phương pháp này phức tạp, tốn kém, và phải có sự chỉ định cũng như đọc kết quả của bác sĩ chuyên khoa tim mạch.

- Để ghi một kết quả đo huyết áp, thường dùng hai con số, cách nhau bởi một gạch chéo. Khi ghi con số huyết áp của là 165/95 mm Hg, có nghĩa là huyết áp tâm thu, còn gọi là huyết áp tối đa là 165 mm Hg; và huyết áp tâm trương, còn gọi là huyết áp tối thiểu là 95 mm Hg. Cách đọc là 165 trên 95 milimét thủy ngân.

Ngày 05/05/2011

TTƯT.BS. Nguyễn Võ Hinh