Nguyên mẫu

Phạm Ngọc Tiến:

Nguyên mẫu

(Truyện ngắn chủ nhật)

Như bất kỳ người viết nào khác, trong sáng tác của mình tôi luôn sử dụng các nguyên mẫu. Đó là những số phận có phần đặc biệt nhưng đôi khi chỉ là những cảnh đời cảnh người tác động trực tiếp đến xúc cảm và tư duy sáng tạo. Gã là một nguyên mẫu như vậy. Gọi là Gã vì thực đến tận giờ tôi không hề biết tên thật của con người này. Đành gọi Gã là chính xác nhất. Từ Gã tôi đã viết được cái truyện ngắn “Cố hương” rất tâm đắc mươi năm trước và hình bóng Gã phảng phất trong nhiều tác phẩm khác. Và điều này khiến tôi biết ơn Gã.

Hoang dã, gọi như thế chằng biết có đúng không. (Ảnh nuy của nhiếp ảnh gia Lê Quang Châu)

Gã trạc tuổi tôi. Tôi quen biết Gã qua một người bạn. Anh bạn luật sư Quang của tôi vô tình giáp mối cho tôi gặp Gã nhân một chuyến đi miền núi Thái Nguyên giáp ranh với Tuyên Quang. Tôi thích miền núi. Bản tính hoang dã, đến già vẫn sống bản năng cho tôi niềm mến yêu đặc biệt với rừng rú núi non sông suối. Chỉ đến nơi đó tôi mới thấy mình thật sự được hít thở, con người mình thật sự đang được sống đúng nghĩa. Lần gặp Gã đầu tiên có lẽ phải đến hai chục năm có lẻ. Ngay từ khi chạm mặt, tôi đã linh cảm thấy điều gì đó rất khác người từ Gã. Người Gã không béo không gầy không cao không thấp. Mái tóc dài buông thả tự do che lấp một phần khuôn mặt và cả vầng trán. Nom Gã như một đạo sĩ ở ẩn. Chân một quả núi là nơi gã tọa lạc. Một ngôi nhà chắc chắn với những hàng cột gỗ to làm không ra lối miền xuôi hay mạn ngược. Màn giới thiệu được Gã tiếp nhận một cách hờ hững nhưng cũng không ra lạnh nhạt. Vì nếu có cảm giác ấy tôi đã chuồn chuồn có cánh ngay tắp lự. Bắt tay tôi nhưng mắt Gã lướt lên vách nhà nơi treo khẩu súng tự chế. Dường như không có gì quan trọng với Gã ở nơi chân núi xó rừng ấy cả. Khi tôi chưa kịp đặt mông xuống ghế theo phép xã giao thì đã thấy hai con gà giãy đành đạch sau phát súng nổ đánh đoàng khiến chim rừng từ những lùm cây gần đó bay tao tác. Gã dùng đạn ghém bắn gà nhà nuôi thả. Vẫn lừ lừ như lúc đầu, Gã xách đôi gà xuống suối làm thịt. Nhanh lắm chỉ chưa đến tiếng đồng hồ Gã đã dọn mâm. Gà luộc và canh mướp nấu với hai bộ lòng để nguyên trong xoong bày trên một miếng gỗ tròn làm chức năng mâm. Thịt gà Gã chặt to bày lổn nhổn trên lớp lá chuối lót trải trên miếng gỗ bốc hơi chào mời hấp dẫn. Bê ra cái bình sành đựng rượu ngâm to vật rót ra bát, Gã phẩy tay buông nhõn một tiếng:

-Mời!

Tôi được một bữa ăn nhớ đời ngon như chưa từng bao giờ ngon đến thế. Phần vì đói và phần nữa dạo đó nghèo mấy khi được ăn uống thịnh soạn nhường này. Hai con gà được tẩn vèo vèo chả mấy hồi đã biến thành xương xẩu nham nhở. Tôi bốc bải thịt gà và nốc cật lực. Rượu ngô tự nấu ngâm với chuối hột rừng của Gã ngọt chát, lịm vào từng kẽ xương góc thịt khiến tôi say lử lả. Suốt bữa Gã tịnh không nói một tiếng. Tôi mải ăn uống cũng chỉ ư hừm hưởng ứng lời kể của anh bạn luật sư giới thiệu về Gã. Lạ là Gã không một tán đồng hay phản đối trước lời kể của tay luật sư. Mà câu chuyện có phải tầm phào gì cho cam. Toàn bộ là những lát cắt cuộc đời của Gã. Thái độ này khiến tôi vô cùng ấn tượng. Say thôi rồi, tôi ngủ miên man đến tận sáng hôm sau mới tỉnh. Bữa rượu lúc nhỡ cỡ tầm ba giờ chiều đã quật gục sức trai ở thời cường thịnh nhất của tôi. Buổi sáng mở được mắt tôi đã thấy Gã ngồi đợi ở giữa nhà. Người gã nai nịt gọn gàng. Mái tóc cũng đã được buộc lại. Ông bạn luật sư giờ như ở chức phận phiên dịch bảo tôi ăn sáng rồi đi thăm thú dinh cơ của Gã sau đó vào rừng chơi. Tôi quá oải chẳng mấy hứng thú nhưng bắt buộc phải làm chức phận này của một viễn khách. Quên chưa nói nơi Gã ở cách biệt với dân trong vùng đa phần là người dân tộc một khoảng khá xa. Một mình Gã ngự chốn này, sống hoàn toàn tách ra khỏi thế giới loài người. Hàng tuần gã đi chợ xã một lần cách nơi ở cũng phải dăm bảy cây số để mua bán những vật dụng cần thiết của đời sống. Tóm lại là Gã cô đơn cô độc “cô quả” toàn diện.

Gia sản của Gã chẳng có gì đáng nói. Để duy trì sự sống cho một con người nơi rừng xanh núi thẳm này chẳng cần gì nhiều. Gã không trồng trọt gì ngoài mấy vạt nương gầy ít gốc bí bầu mướp, mùa nào cây ấy. Cũng có một khoảnh rộng trồng ngô lấy thức chăn nuôi. Gạo thì Gã mua của dân bản ở chợ chứ không cấy hái. Cây trồng thì thế nhưng đến đoạn chăn nuôi thì tôi sợ. Sợ hẳn hoi vì cách nuôi của Gã. Từng khu đất được khoanh bằng lưới thép gai quy hoạch cẩn thận. Chỗ này là gà. Có chuồng để tối tối lũ gà tụ về còn thì ban ngày tự túc chạy nhảy kiếm ăn. Lợn cũng vậy, chúng chạy nhanh thoăn thoắt như lợn rừng muốn ăn cũng phải bắn hạ như gà. Nhưng thế thì có gì mà sợ. Xin thưa quá sợ. Tôi chưa thấy ai nuôi như Gã. Đó là khu rắn và chim. Rắn Gã bắt được ở rừng mang về thả ở một khu đất riêng có cây cối tự nhiên rậm rạp chẳng có chuồng. Sẵn thức ăn nên đám rắn toàn hổ mang định cư lại không bỏ đi. Chúng đào hang sinh con đẻ cái nên khá đông đúc. Khu rắn của Gã nổi tiếng khắp vùng. Chuột bọ không một con nào dám bén mảng khu vực nhà Gã. Dân xung quanh có việc đi qua bao giờ cũng phải đi vòng. Ông bạn luật sư kể ngày nắng ráo rắn bò ra khỏi hang vắt mình lên cây trườn bò mặt đất nhìn mà phát khiếp. Thức ăn của rắn bằng chim. Chẳng hiểu sao hắn nghĩ ra được cách nuôi kinh hãi đến thế. Hắn bẫy chim rất tài và mang về. Tất cả các loại chim, nhiều nhất là chim hét, loại chim giống con sáo khi bị bắt thả đều bị cắt cụt cánh. Loài vật biết bay giờ lổm ngổm đi lại đen sì trên mặt đất khiến tôi sợ phát sốt. Gã nuôi chim bằng ngô hạt xay nhỏ. Chim con nào con nấy béo nần nẫn bỏ đi thuộc tính bay, giờ chúng như những con vật vô tri duy trì sự sống chỉ bằng ăn ngủ và tái tạo giống nòi theo cách thức mới. Chúng làm tổ ngay trên mặt đất và sinh trứng ấp con ở đó. Thậm chí chúng dần lai tạo tiếng hót giống nòi thành những tiếng kêu quái đản. Khi rắn đói mồi chỉ cần bò sang sân chim là thỏa thích đánh chén. Chim con mọc đủ lông cánh là Gã cắt. Cứ thế lớp lớp đàn đàn chim thích nghi dần với đời sống không bay. Tôi rùng mình khi nghĩ ngợi đến cái sự không bay của loài chim và ngờ rằng nếu có lông cánh mọc lại chưa chắc những con chim mặt đất kia đã bay nổi. Hoặc giả chúng chẳng còn tư duy bay để cất nổi mình.

Khi tôi ngỏ ý tìm hiểu về những con rắn thì Gã hơi nhếch môi. Gã rút từ cái túi vải ra một ống tiêu khoét từ trúc. Âm thanh chẳng ra kiểu gì chỉ thấy nó rờn rợn ma mị. Một lát thì có vài con chui ra từ hang. Có con quăng mình đến phách từ trên cây xuống ngắc ngư bò lại gần Gã khiến tôi không thể chịu đựng nổi phải bảo dừng lại. Từ khu rắn và chim Gã dẫn chúng tôi vào rừng theo dòng chảy một con suối khá lớn. Trưa đó Gã đãi chúng tôi một bữa cơm hoang dã đúng nghĩa là bắt cá suối nướng, nấu cơm giang và pha trà bằng ống vầu vát đầu đun sôi trong lửa. Cả món canh rau rừng cũng theo cách thức đó. Nếu bình thường thì đấy là bữa đánh chén để đời nhưng ám ảnh rắn tiêu và chim cắt cánh không bay khiến tôi chẳng còn mấy hứng thú. Mấy hôm ở nhà Gã đã gieo vào tôi những ấn tượng thật khó quên và bội phần kỳ lạ về một kẻ muốn lánh mình ra khỏi thế giới con người này. Cái lý do để Gã phải làm thế thực ra chẳng có gì đáng ghê gớm lắm nó chỉ là chuyện cơm ăn nước uống của cuộc sống hiện đại hôm nay mà thôi. Thì ra Gã là bạn thân của Quang luật sư, từng có thời gian về Hà Nội học đại học. Nhà Gã ở một thị xã trên này. Gã có công việc đàng hoàng và cưới được cô gái đẹp nhất nhì trong vùng. Bất hạnh chính ở đó. Khi mê mải kiếm tiền làm giàu thì Gã bị trúng đạn sau lưng. Vợ Gã ngã vào tay một kẻ kém Gã toàn diện. Khủng hoảng và không vượt qua được cú sốc ấy Gã đã tự sát khi không đủ gan để trừng phạt những kẻ phản bội. Nhưng chết đâu phải dễ. Lúc tỉnh táo ngẫm nghĩ lại Gã thấy mình cũng có phần lỗi. Và Gã tha thứ cho vợ nhưng tự trừng phạt mình bằng cách bỏ đi tất cả vào núi sống cuộc sống biệt lập xa lánh cuộc đời.

Sau này vào những lúc chán chường nhất hoặc hưng phấn nhất bao giờ địa điểm đầu tiên tôi tìm đến cũng là khu nhà của Gã. Có lần Gã dẫn tôi vào rừng làm lán ở đến tuần lễ sống như người nguyên thủy. Khi đi Gã chỉ mang diêm lửa, mắm muối, gạo rượu, dao súng, còn thì tất tật phải tự kiếm. Mỗi lần như thế tôi như được tái sinh như là một con người được làm mới toàn bộ. Dù thế tôi vẫn cám cảnh cho Gã. Khuyên Gã nên tự giải thoát mình. Gã chỉ im lặng vào những lần như vậy, chẳng bao giờ hé môi nửa tiếng. Có vẻ như gã đã quyết định đến cùng cố thủ ở đó. Tôi bất lực và cũng thấy mình chẳng có quyền gì để phán xét khuyên bảo gã. Mỗi người tự quyết định cuộc sống của mình. Chắc là Gã sẽ yên ổn với những thú chẳng biết là vui hay buồn với những con vật kia đến tận cuối đời. Nghe nói có lần khu núi Gã ở bị những toán khai thác quặng thiếc xâm chiếm đào bới nham nhở nhưng tiệt chẳng một kẻ bạo gan nào dám xâm phạm đến lãnh thổ của Gã. Đận đó Gã thổi tiêu điều khiển đám rắn tấn công lũ người quyết liệt. Chẳng biết có phải vì thế hay là sự cấm đoán khai thác của chính quyền khiến quả núi nơi Gã sống sót. Đám khai thác quặng thiếc phải bỏ đi vùng khác.

Lần gần nhất vừa viết xong cái kịch bản dài để xả hơi tôi rủ Quang luật sư lên chơi với Gã. Quang ớ ra rồi bảo thôi chết tôi quên béng mất không báo bác. Thằng đó lấy vợ rồi. Lấy vợ? Chứ sao. Một cô người Hải Phòng còn trẻ chưa chồng đi phượt mê cái ống tiêu với đàn rắn thế là cô này bỏ hết ở lại với nó làm cuộc chồng vợ. Tôi không tin. Gã hận đàn bà đến thế cơ mà. Quang cười bảo bác là nhà văn mà ngỗng lắm. Thì cái cô kia dám bỏ hết tất cả mọi thứ từ công việc đến gia đình ở lại với nó, lý do đó chẳng nhẽ không xoay chuyển được hay sao. Đến lượt tôi ớ ra. Ừ nhỉ. Cái lý lẽ giản đơn đến thế mà tôi không hiểu. Gã hận tình bỏ đi thì giờ cũng lại chính chữ tình kéo hắn lại với đời. Quang thông báo tiếp cái nhà đó hắn dỡ ra mang về xuôi tại quê vợ dựng nhà ở rồi. Giờ lập trại rắn kiếm nhiều tiền lắm. Tôi cười thở phào một cái mừng cho Gã nhưng lại thở dài một tiếng tiếc cái điểm đến lý tưởng độc nhất vô nhị giờ đây vĩnh viễn không còn. Tiếc thế nên tôi trách Quang luật sư không báo cho tôi vố lấy vợ của Gã. Quang cười hiền lành bảo đến tôi cũng có biết đâu. Tận tháng rồi tự nhiên vợ chồng nó xuất hiện ở Hà Nội khiến tôi bất ngờ suýt tai biến não. Nó có việc đi qua thông báo tiện thể mời cả bác về thăm nhà hắn ở quê vợ ăn rắn.

Tôi cười sặc. Nguyên mẫu của tôi. Mừng cho bạn. Cái bước ngoặt mới không ngờ này chí ít cũng được cái truyện ngắn chủ nhật. Tôi sẽ thu xếp về chơi với Gã một ngày gần đây nhưng lần này tôi biết sẽ không còn được hoang dã, không còn được tái sinh làm mới như những lần trước đây nữa. Nhưng thà thế vẫn hơn. Tái sinh một niềm vui sao bằng tái sinh một cuộc đời. Khekhe….

Hà Nội 11/11/2012

PNT