Sông Hậu biến mất trên Bàn cờ Mekong

Đọc những tin loại này (Dự án Funan Techo Canal, Sông Hậu biến mất trên Bàn cờ Mekong, đảo Hải Nam phong quan...), mình thấy rất buồn vì sự thờ ơ của các cơ quan và báo chính thống ở Việt Nam. Họ dường như ngủ quên hoặc chỉ quan tâm tới những chuyện thể thao, showbiz, vụ án hay thời tiết... Thực tế, chẳng có nước nào muốn Việt Nam giầu mạnh, nhất là Trung Quốc, Campuchia và cả các nướcASEAN, trừ Lào. Họ sợ Việt Nam trở thành cường quốc nên luôn ngầm phá hoạt lợi ích của Việt Nam, kể cả những lợi ích từ sông Mekong có liên quan tới 20-25 triệu dân nghèo.

Sông Hậu biến mất trên Bàn cờ Mekong

KS Phạm Phan Long 29-12-2025 - Dự án Funan Techo Canal (FTC) được ông Hun Sen và Hun Manet nhiệt liệt cổ xúy, dựa vào chủ nghĩa dân tộc Khmer để vận dụng toàn lực quốc gia thực hiện dự án này.

Họ xem đây là di sản của dòng họ Hun, đã cử hành lễ động thổ dù mới chỉ huy động được 1,7 tỉ USD vốn, FTC sẽ cần thêm 8 tỉ USD nữa để hoàn tất và họ chưa có. Họ bất chấp những nguy hiểm tác động môi trường, ngang ngược né tránh ràng buộc của Hiệp Định sông Mekong, dù dự án này cắt thẳng vào cả hai dòng chính, họ vẫn cho rằng sông Bassac chỉ là phụ lưu, để phủ nhận việc chuyển nước từ dòng chính, để không phải đối phó chuyện thỏa hiệp với Việt Nam.

Trong tình cảnh này, Ủy Hội sông Mekong (MRC) đã không can thiệp đúng mức mà đã để cho Cam Bốt đơn phương tiến hành dự án thao túng hạ lưu. Hà Nội cũng không có phản ứng cương quyết ngăn chặn Phnom Penh. Tuy vậy vẫn có những tiếng nói phản biện độc lập trong và ngoài nước, cảnh báo Cam Bốt về nhừng tác động xuyên biên giới, và những nguy hiểm tiềm tàng có khả năng lật đổ dự án của họ.

Bản đồ địa lý chính xác của sông Mekong là nền tảng để đàm phán thủ tục thông báo trước, tham vấn trước và thỏa hiệp theo hiệp định sông Mekong 1995. KS Phạm Phan Long đã khám phá một loạt bản đồ trong các trang mạng của ủy hội sông Mekong, từ tháng 8 năm 2024 đã xóa bỏ không còn Sông Hậu trên bản đồ như 600 báo cáo của họ trước nữa.

Việc xóa bỏ Sông Hậu đó đúng một năm sau khi Cam Bốt gởi văn thư cho MRC về dự án FTC không thể là chuyện ngẫu nhiên. Điều này thuận lợi cho ngụy biện của Cam Bốt là dự án FTC không chuyển nước từ dòng chính nên họ không cần thỏa hiệp với Việt Nam.

Sự thiếu sót có hệ thống và nhất quán này là điều Việt Nam không thể để tiếp tục kéo dài trên các trang mạng MRC như thế, KS Phạm Phan Long đã viết và gởi lá thư dưới đây cho bà Busadee Santipitaks, Giám đốc Điều hành Ban Thư ký Ủy hội sông Mekong (MRC Secretariat) yêu cầu họ phục hồi lại Sông Hậu trong các tất cả bản đồ MRC.

Ủy hội Sông Mekong Việt Nam đã được thông báo về sự kiện Sông Hậu biến mất trên bàn cờ Mekong và đã chuyển lá thư này đến MRCS, văn phòng thư ký ủy hội sông Mekong để can thiệp.
***

Ngày 27 tháng 12 năm 2025

Bà Busadee Santipitaks
Giám đốc Điều hành Ban Thư ký Ủy hội sông Mekong (MRC Secretariat)
P.O. Box 6101, 184 Đường Fa Ngoum, Đơn vị 18,
Ban Sithane Neua, Quận Sikhottabong,
Viêng Chăn 01000, Lào

Tiêu đề: Sự thiếu chính xác địa lý trong bản đồ sông Mekong trên trang mạng của MRC
Kính thưa bà,

Tôi viết thư này để trình báo với bà về sự thiếu chính xác đáng kể về địa lý trong việc mô tả hạ lưu sông Mekong trên trang mạng của Ủy hội sông Mekong (MRC). Tôi trân trọng yêu cầu bà xem xét và hiệu đính những thiếu sót đó để bảo vệ uy tín và di sản của MRC về tính chính xác và khách quan học thuật trong các báo cáo khoa học.
Cụ thể:

1. Trang chủ MRC (https://www.mrcmekong.org/), hiển thị bản đồ dòng chính sông Mekong với các trạm quan trắc thủy văn đã làm nổi bật sông Mekong (Sông Tiền) bằng màu xanh đậm, trong khi nhánh Bassac (Sông Hậu) – với các trạm qun trắc Koh Khel và Châu Đốc – lại chỉ thể hiện bằng màu xám nhạt. Không có cơ sở thủy văn hoặc địa lý nào để thể hiện phân biệt hai nhánh chính của một dòng sông theo cách này.
Nguồn: https://www.mrcmekong.org/

2. Trên bản đồ MRC Telemetry (https://portal.mrcmekong.org/.../river-monitoring-telemetry), Sông Tiền được hiển thị rõ ràng bằng màu xanh đậm, trong khi nhánh Sông Hậu hoàn toàn bị xóa bỏ, như không còn hay không hề có.

Nguồn: https://portal.mrcmekong.org/.../river-monitoring-telemetry

3. Trong các báo cáo quan trắc lũ lụt trên hệ thống Flood and Drought Portal trong trang mạng MRC (https://ffw.mrcmekong.org/reportflood.php):

• Các bản đồ trong 600 báo cáo cũ (từ ngày 6 tháng 7 năm 2009 đến ngày 16 tháng 8 năm 2024) đều thể hiện đầy đủ cả hai nhánh chính (Sông Tiền và Sông Hậu/Bassac) cùng các nhánh phụ của chúng dẫn ra cửa biển.

• Tuy nhiên, từ 42 báo cáo gần đây nhất (kể từ ngày 20 tháng 8 năm 2024), nhánh Bassac – Sông Hậu đã bị xóa bỏ không còn được hiển thị đầy đủ như trước.

Ví dụ:
Nguồn: Báo cáo tình hình mùa mưa hàng tuần, từ ngày 6 đến ngày 12 tháng 8 năm 2024: https://ffw.mrcmekong.org/.../Weekly%20flood%20...

Báo cáo tình hình mùa mưa hàng tuần từ ngày 20 đến ngày 26 tháng 8 năm 2024: https://ffw.mrcmekong.org/.../Weekly%20flood%20...

Những bất nhất và thiếu sót này trên nhiều tài liệu có thể làm suy giảm tính trung lập và độ tin cậy của thông tin thủy văn do MRC cung cấp.

Tôi trân trọng đề nghị Ban Thư ký MRC:

Điều tra nguyên nhân của các bất nhất này;
Xác minh và cập nhật các bản đồ dựa trên dữ liệu thủy văn đáng tin cậy;
Bảo đảm thể hiện chính xác, nhất quán cả hai nhánh chính của hạ lưu sông Mekong (Mekong/Tiền và Bassac/Hậu).

Việc điều chỉnh kịp thời sẽ góp phần nâng cao giá trị và độ tin cậy cho trang mạng MRC đang quản lý.

Tôi xin chân thành cảm ơn Bà đã dành thời gian xem xét vấn đề này. Tôi sẵn sàng cung cấp thêm thông tin chi tiết, hoặc tài liệu hỗ trợ nếu cần.

Trân trọng,
Phạm Phan Long, P.E.
Cựu Chủ tịch Viet Ecology Foundation