Dựng tượng Thúy Kiều
FB Nguyễn Hoàng Văn 28-12-2025 - Chưa hề ca ngợi ai bán mình để chuộc cha, nhưng Úc lại là quốc gia đầu tiên trên thế giới dựng tượng cho những đồng nghiệp của Thúy Kiều (sau đó Hà Lan cũng đã dựng tượng gái điếm vào năm 2007. Tượng mang tên Belle, đặt tại thủ đô Amsterdam).
Ba mươi năm trước, hứng khởi từ việc tiểu bang New South Wales hợp pháp hóa nghề mãi dâm, nữ điêu khắc gia Loui May – với sự tài trợ của Hội đồng thành phố Nam Sydney (South Sydney Council: SSC) – đã dựng nên bức tượng bằng bê tông pha bột thạch cao, kích cỡ hơi lớn hơn người thực một chút. Đứng ở một góc đường tại khu phố Darlinghurst trong khung cửa thép sơn đỏ, cô gái trắng toát tựa mình vào cửa chờ khách, bàn tay trái lật ngửa chìa ra như vẫy gọi hay mồi chài, hoàn toàn đúng điệu dân chơi với điếu thuốc kẹp hờ giữa ngón trỏ và ngón giữa.
Nữ điêu khắc Loui May và tác phẩm điêu khắc gốc của bà cuối thập niên 1990. Nguồn: Loui May/ ABC News Australia
Phải chăng, vì vắng khách, cô mới tựa cửa đốt thuốc đứng chờ? Mà nếu thế thì, liệu, những kẻ sính thơ tiền chiến của chúng ta có thể nào nhại theo Hồ Dzếnh mà nói thay dòng tâm sự “Ngó trên tay, thuốc lá cháy lụi dần / Em nói khẽ: Gớm làm sao ế quá?” được không?
Làm như vậy thì chúng ta đã nhìn tác phẩm này theo khía cạnh u ám và tiêu cực nhất trong khi tác giả thì nghĩ khác khi đặt tên Joy, ngụ ý niềm vui của những phụ nữ làm cái nghề này và cả niềm vui mà “dịch vụ” của họ mang lại cho khách. Tác giả còn cho rằng, phải làm cái gì đó khang khác cho cuộc sống muôn màu này, chẳng lẽ cứ dựng mãi tượng Thuyền trưởng Cooks hay Nữ hoàng Victoria?
Nhưng nhiều cư dân Darlinghurst không chấp nhận điều này, nhất là các bô lão hưu trí. Không biết họ có sĩ diện như những bậc gọi là “chính nhân quân tử” của chúng ta hay không nhưng, cứ tưởng tượng cái cảnh họ tức muốn ói máu đi chơi xa mà có người lạ gặp gỡ làm quen, hỏi ở Sydney anh ở đâu, bảo tôi ở Darlinghurst thì bị cười khẩy, nhún vai ra vẻ ta đây là bậc chính nhân: “Tưởng ở đâu, hóa ra ở khu thờ đĩ!”. Họ cà khịa như vậy thì, dẫu tức muốn hộc máu, cũng chẳng biết tìm ra lời bác bỏ bởi có “thờ” thì mới dựng tượng, không “thờ” dựng lên làm gì?
Phải chăng, vì vắng khách, cô mới tựa cửa đốt thuốc đứng chờ? Mà nếu thế thì, liệu, những kẻ sính thơ tiền chiến của chúng ta có thể nào nhại theo Hồ Dzếnh mà nói thay dòng tâm sự “Ngó trên tay, thuốc lá cháy lụi dần / Em nói khẽ: Gớm làm sao ế quá?” được không?
Làm như vậy thì chúng ta đã nhìn tác phẩm này theo khía cạnh u ám và tiêu cực nhất trong khi tác giả thì nghĩ khác khi đặt tên Joy, ngụ ý niềm vui của những phụ nữ làm cái nghề này và cả niềm vui mà “dịch vụ” của họ mang lại cho khách. Tác giả còn cho rằng, phải làm cái gì đó khang khác cho cuộc sống muôn màu này, chẳng lẽ cứ dựng mãi tượng Thuyền trưởng Cooks hay Nữ hoàng Victoria?
Nhưng nhiều cư dân Darlinghurst không chấp nhận điều này, nhất là các bô lão hưu trí. Không biết họ có sĩ diện như những bậc gọi là “chính nhân quân tử” của chúng ta hay không nhưng, cứ tưởng tượng cái cảnh họ tức muốn ói máu đi chơi xa mà có người lạ gặp gỡ làm quen, hỏi ở Sydney anh ở đâu, bảo tôi ở Darlinghurst thì bị cười khẩy, nhún vai ra vẻ ta đây là bậc chính nhân: “Tưởng ở đâu, hóa ra ở khu thờ đĩ!”. Họ cà khịa như vậy thì, dẫu tức muốn hộc máu, cũng chẳng biết tìm ra lời bác bỏ bởi có “thờ” thì mới dựng tượng, không “thờ” dựng lên làm gì?
Không biết có nghĩ vậy hay không nhưng những chính nhân này hành động rất quyết liệt, kiên trì. Họ tụ tập phản đối. Họ gởi kiến nghị và tràn trang thư cá nhân bày tỏ, nói theo ngôn ngữ thời thượng của ta là “viết tâm thư”. Họ vận động hành lang và gây áp lực với các nghị viên v.v. Sau 18 tháng ầm ĩ nhưng hoàn toàn văn minh vì pho tượng chẳng hề bị đập phá hay vẽ bậy, SSC đã xuống nước, hạ gỡ bức tượng. Cũng may, lúc này Viện Đại học Macquarie mở rộng vòng tay chào đón, đưa cô về Sculpture Park của mình: Sinh viên ở đây toàn trẻ, nên… thích, chẳng ai phản đối.
Tuy nhiên, dần dà nhiều cư dân Darlinghurst thấy tiếc, thấy nhớ, cho rằng bức tượng ngày xưa trông cũng… hay hay. Đầu năm 2023, với bộ sậu lãnh đạo gồm nhà hoạt động “mãi dâm quyền” Julie Bates, sử gia Catherine Freyne và điêu khắc gia Loui May, cuộc vận động “Bring Joy back home” chính thức khởi động và đến tháng 11 thì Nghị viên Linda Scott đưa ra nghị quyết “Bring Joy Home” và, trước áp lực này, Hội đồng thành phố Sydney (Sydney City Council: SCC) cho tiến hành “trưng cầu dân ý”, ghi nhận rằng có trên 80% cư dân muốn đưa bức tượng trở lại chốn xưa [2].
Tuy nhiên, Viện Đại học Macquarie đâu phải là bãi rác? Đâu phải muốn vứt thì mang đến vứt, muốn hốt về thì hốt, càng không thể cho rồi thì đổi ý, nằng nặc đòi lại y như trẻ con học mẫu giáo. Nên ban vận động chỉ có thể xin đại học trên cho mượn lại bức tượng để làm mẫu đúc đồng và, thế là, sau ba mươi năm, cô gái điếm năm xưa đã “hồi hương” trong diện mạo mới, với phí tổn 165,000 Úc kim.
Cô bây giờ, y hệt cô gái của Xuân Diệu, trong bài thơ viết tặng Nhất Linh “Đây mùa thu tới”:
Ít nhiều thiếu nữ buồn không nói
Tựa cửa nhìn xa nghĩ ngợi gì
Lần này cô trở lại chốn cũ, thân hình và khung cửa màu đồng mà không chỉ là màu sắc bên ngoài. Cô ngoan hơn, hiền hơn, như thể vừa bước ra từ lò luyện tội khi khoanh tay lại nhìn đời chứ không đưa tay vẫy: Khách có nhu cầu tìm đến thì tiếp, không có nhu cầu thì… thôi. Cô không mồi chài, không khiến những khách vô tình đi ngang, không có nhu cầu mà tự dưng hóa thành… có nhu cầu. Và cô còn thuận theo cuộc vận động bài trừ thuốc lá rầm rộ mấy thập niên qua, vứt hẳn điếu thuốc hờ hững giữa hai ngón năm xưa.
Tượng nàng Kiều “hồi hương” sau 30 năm. Nguồn: City of Sydney
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét