Thứ Tư, 4 tháng 1, 2012

Lạm phát không phải lỗi của đồng euro

Thứ ba 03 Tháng Giêng 2012 
 
Lạm phát không phải lỗi của đồng euro
 
Đồng euro trong gọng kềm.
                              
Đồng euro trong gọng kìm. REUTERS/Yiorgos Karahalis/Files 
Thanh Hà, RFI
Cách nay 10 năm đồng euro được coi là lá chắn chống lạm phát, là một loại « vũ khí » để làm đối trọng với đồng đô la Mỹ đang thống trị toàn thế giới ; là chiếc đũa thần đem lại thịnh vượng kinh tế, đem lại tăng trưởng và việc làm.
10 năm sau, các thành viên khu vực sử dụng đồng tiền chung châu Âu lần lượt mất điểm tín nhiệm 3 chữ A hoa và đang lún sâu vào một cuộc khủng hoảng nợ công. Ngay cả Pháp và Đức, hai đầu tàu kinh tế của khối euro cũng bị đe dọa. Trong mắt nhiều người Pháp euro bị coi là nguyên nhân dẫn tới lạm phát, thu hẹp sức mua của các hộ gia đình.
Ngày 01/01/2002 người Pháp đã hào hứng đón nhận một đơn vị tiền tệ mới. Trong đêm giao thừa đã có biết bao nhiêu người chịu khó xếp hàng trước máy rút tiền tự động với hy vọng được may mắn rút được những tờ giấy bạc mới toanh.
Hình ảnh tư liệu của trung tâm INA cách nay 10 năm ghi lại cảm nhận của một số bạn trẻ hào hứng khi cầm được tờ giấy bạc euro trong tay.
Vật giá leo thang
10 năm sau đồng tiền chung châu Âu kỷ niệm sinh nhật thứ 10 trong bầu không khí ảm đạm hơn nhiều. Một phần ba dân Pháp lo ngại đồng euro sẽ không còn tồn tại trong 10 năm tới. Tạp chí hướng dẫn người tiêu dùng Que Choisir, trong số đầu tiên năm 2012 nêu ra một vài con số đáng lo ngại : giá một ổ bánh mì trong 10 năm qua nhảy vọt từ 4,39 đồng franc, tương đương với 67 xu euro lên thành 85 xu euro, tăng 27 % ; giá một tách cà phê trong một thập niên tăng 45 %. Đáng báo động hơn nữa là trong 10 năm qua, giá một ký táo 65 %, hay giá thịt gà hiện tại đắt gấp rưỡi so với 10 năm về trước.
Đấy là những thực tế không thể chối cãi. Trong thời buổi khó khăn, khủng hoảng đã kéo dài từ mùa thu 2008, thất nghiệp không ngừng gia tăng, các bà nội trợ cảm thấy đời sống thêm chật vật kể từ khi đồng euro ra đời.
Nếu chỉ nhìn vào giá ghi trên các tấm biển ngoài chợ thì tại Pháp giá lương thực, thực phẩm đã tăng 30 % trong 10 năm qua. Thêm một dấu hiệu khác : cách nay 10 năm một người hành khất trên các toa tàu métro Paris thường xin một hay hai franc, giờ đây họ xin từ 1 đến 2 euro để sống qua ngày.
Euro mang tiếng oan

Nhưng quy tất cả trách nhiệm cho đồng euro thì thực là oan cho đồng tiền chung châu Âu. Kinh tế gia Philippe Moati, giám đốc cơ quan nghiên cứu vật giá CREDOC tại Pháp, nêu lên những nguyên nhân khiến người tiêu dùng đổ lỗi cho đồng euro như sau : thứ nhất, trong thập niên qua, giá nguyên và nhiên liệu đã tăng nhiều chủ yếu do nhu cầu tiên thụ ngày càng lớn của các nước đang trỗi dậy mà đứng đầu là Trung Quốc, Ấn Độ hay Brazil. Do vậy đổ lỗi cho đồng euro là một điều vô lý.
Bên cạnh đó nếu chúng ta nhìn vào sức mua thực thụ của người dân Pháp thì thống kê cho thấy là chỉ số giá cả thực sự trong 10 năm qua chỉ tăng 1,6 %. Cùng lúc, mãi lực của các hộ gia đình Pháp đã tăng 2 % trong giai đoạn 2001-2011. Nói cách khác, các hộ gia đình Pháp không nghèo đi vì đồng euro.
Một yếu tố thứ ba có thể bênh vực cho đồng euro là nếu chúng ta nhìn vào thời gian làm việc cần thiết để có thể mua được cùng một món hàng, thì xin nêu ra vài thí dụ : để mua được một ổ bánh mì, cho dù là giá một ổ bánh đã tăng 27 % trong một thập niên, nhưng, với mức lương tối thiểu, giờ đây một người lao động ở Pháp có thể làm việc ít hơn 20 giây so với 10 năm về trước. Ngược lại để có được cùng một con gà như trước khi dùng đồng euro, thì ta phải làm việc nhiều hơn.
Còn đối với các mặt hàng công nghiệp, vẫn theo nghiên cứu của tạp chí Que Choisir, nhờ có hàng nhập từ Trung Quốc và nhất là các làn sóng di dời cơ sở sản xuất mà người tiêu dùng ở Pháp có thể sắm tivi xe hơi, tủ lạnh với giá rẻ hơn.
Theo các chuyên gia, tại Pháp trong 10 năm qua, trung bình lạm phát hàng năm tăng 2 % thay vì ở mức gần 10 % trong thập niên 1980-1990.
Euro vẫn bị nhiều nghi kỵ
Hiện tại 322 triệu dân trên 17 quốc gia sử dụng chung một đồng tiền. Theo thẩm định của ngân hàng trung ương châu Âu, tính đến giữa năm ngoái, 870 tỷ euro lưu hành ; 27 % dự trữ ngoại tệ của thế giới được tính bằng đồng tiền chung châu Âu.
Trong 10 năm qua, đồng euro đã trở thành đơn vị tiền tệ thực thụ trong túi tiền của hàng trăm triệu con người, nhưng vẫn chưa thực sự thu hút cảm tình của người dân : Theo kết quả một cuộc thăm dò dự luận được công bố vào đầu tháng 12/2011, tại Pháp 36 % người được hỏi bày tỏ nguyện vọng được sử dụng lại đồng franc và 45 % cho rằng euro là một « trở lực ».
Ở bên kia bờ sông Rhin, tỷ lệ người thờ ơ với đồng tiền chung châu Âu còn cao hơn : 70 % người được tham khảo ý kiến muốn quay lại với đồng mark. Đáng lo ngại hơn nữa là đã có khá nhiều doanh nghiệp (trong số đó có hãng giày Addidas) cũng như ngân hàng đã tính tới một kế hoạch B, trong trường hợp khối euro tan rã.
10 năm là thời gian quá ngắn để đồng euro thực sự chinh phục được mọi nhà cho dù đơn vị tiền tệ này đã được « quảng cáo » rất kỹ trước khi thực sự đi vào hoạt động bên cạnh những đơn vị tiền tệ quốc tế khác như đồng đô la Mỹ hay yen Nhật Bản.
Trước hết đồng euro đã tạo tư thế vững vàng cho ngành xuất khẩu của châu Âu. Theo viện nghiên cứu CEPII của Pháp, đồng tiền chung châu Âu giúp trao đổi mậu dịch giữa 17 nước thành viên khối euro tăng 6 % trong 10 năm qua, đối với Pháp đây là một tiến bộ đáng kể vì gần phân nửa kim ngạch xuất khẩu của Pháp là để bán ra cho các các nước trong khối euro.Tuy nhiên đối với phần còn lại của thế giới, thị phần của Pháp bị thu hẹp lại do giá đồng euro cao so với đô la và Pháp mất khả năng cạnh tranh đối với các mặt hàng trung cấp.
Giảm chi phí hối đoái và ngân hàng nhờ đồng euro
Một ưu thế thứ nhì là với một đồng tiền chung, 322 triệu người sử dụng đồng euro không lo đơn vị tiền tệ của họ bị phá giá. Nhờ thế mà các khoản tiết kiệm không tan dần như tuyết dưới ánh nắng mặt trời.
Cũng chính vì không bị phá giá, mà thoạt đầu là 12 nước rồi đến 17 nước thành viên khối euro đã không lao vào các cuộc chiến tương tàn trên mặt trận thương mại : không một thành viên nào có thể điều chỉnh tỷ giá đồng tiền nhằm kích thích xuất khẩu. Vì khi một quốc gia thao túng đồng tiền, thì lập tức các nước khác cũng sẽ lại phá giá đơn vị tiền tệ … và cuộc chiến thương mại leo thang.
Một lợi thế thứ ba mà đồng euro trong 10 năm qua đã đem lại cho người tiêu dùng, cho các nhà đầu tư tư nhân, cho các doanh nghiệp và kể cả các nhà nước đó là tất cả đã tiết kiệm được các khoản chi phí ngân hàng khi giao dịch bằng một đồng tiền duy nhất. Nhờ thế mà lãi suất tín dụng đã được giảm bớt so với thời gian trước khi đồng euro được lưu hành. Tuy nhiên mặt trái của chiếc mề đay là do tình trạng « tiền rẻ » mọi thành phần như đã được khuyến khích tiêu xài quá trớn. Với hậu quả là nợ nần chồng chất và các dự án đầu tư quá tài đã dẫn tới hiện tượng như là vỡ bong bóng địa ốc tại Ai Len hay Tây Ban Nha.
Chính thức lưu hành trên các sàn chứng khoán từ năm 1999, đồng euro chỉ thực sự được sử dụng tại 12 nước thành viên khối euro vào ngày 01/01/2002 để thay thế đồng franc của Pháp, đồng Deutsch mark của Đức hay đồng Lire của Ý. Khi đó, chính giới cũng như các chuyên gia đồng thanh xung tụng những lợi ích của việc sử dụng một đồng tiền chung : như là ổn định về giá cả đối với người tiêu dùng, an toàn đối với các doanh nghiệp, đối với thị trường tài chính và nhất là đồng euro sẽ là « dấu ấn », một niềm tự hào của cả một khu vực châu Âu. Những hứa hẹn với một đồng tiền mới đã tan biến.
Khủng hoảng tài chính bắt nguồn từ Hy Lạp vào năm 2010 và ‘đám cháy’ đã lan rộng sang một số quốc gia khác trong suốt năm 2011 đã khiến khiến những nghi kỵ đối với một đồng tiền còn quá mới lạ như euro lại dấy lên. Trong một thập niên qua, chưa bao giờ dư luận tại các nước bao quanh khu vực Địa Trung Hải lại tỏ ra hoài nghi đối với đồng euro như hiện nay.
Rạn nứt giữa các thành viên
Khủng hoảng euro làm dấy lên nghi kỵ giữa các thành viên khối euro : Đức chỉ trích Hy Lạp và Ý lỏng lẻo trong chính sách chi tiêu, dẫn đến cảnh nợ nần chồng chất và nhất là ỷ lại vào các nền kinh tế vững mạnh hơn trong khối vì cả Athens lẫn Roma cùng ý thức được rằng họ không thể bị bỏ rơi.
Ngược lại, nhìn từ Hy Lạp hay Bồ Đào Nha và kể cả từ Pháp, thì chính quyền Berlin của thủ tướng Merkel quá « ích kỷ » : Đức luôn coi trọng mục tiêu kềm hãm lạm phát là ưu tiên hàng đầu và từ đó áp đặt chính sách tiền tệ, mô hình tài chính của chính mình với các thành viên khác bất luận đó là những nền kinh tế yếu kém hơn, và không có khả năng cạnh tranh cao như nước Đức. Trong khi ngành sản xuất và xuất khẩu của Đức đã hưởng lợi nhiều kể từ khi khu vực đồng euro ra đời .
Là một quốc gia xuất khẩu, nước Đức trong thập niên qua đã hưởng lợi nhờ đồng euro : thủ tướng Merkel nhìn nhận là không chỉ các hãng lớn mà ngay cả các doanh nghiệp cỡ vừa và nhỏ cũng đã có nhiều thuận lợi trong những năm qua nhờ vào một đồng tiền ổn định. Đặc biệt là khi các doanh nghiệp không phải đau đầu vì tỷ giá hối đoái.
Một công trình nghiên cứu của ngân hàng Đức Metzler cho thấy nhờ sử dụng một đơn vị tiền tệ chung, ngành công nghiệp xe hơi của Đức trong thập niên qua đã tiết kiệm được từ 300 đến 500 triệu euro. Theo thẩm định của cơ quan tư vấn McKinsay trong 10 năm qua, 2/3 tăng trưởng của Đức có được là nhờ đồng euro. Cứ trên 100 euro hàng của Đức xuất khẩu, thì 40 euro là để bán cho các nước trong khối euro và 20 đồng xuất ra 10 nước còn lại của Liên Hiệp Châu Âu.
Riêng các nước vùng Địa Trung Hải thường phải đối mặt với lạm phát, nhờ có đồng euro và chính sách tiền tệ của BCE , những nước như Ý, hay Hy Lạp đi vay với lãi suất thấp và do đó đã dư giả để nhập hàng của Đức.
Nhưng ngay cả đối với Đức, euro không phải là chiếc đũa thần : bản thân nước Đức đã có nhiều bước cải tổ sâu rộng để duy trì khả năng cạnh tranh cao. Chính phủ của thủ tướng Schroider ngay từ năm 2003 đã kiên quyết cải tổ luật lao động, kéo dài thời gian làm việc của giới làm công ăn lương.
Nhưng có lẽ cốt lõi của vấn đề không xuất phát từ một đơn vị tiền tệ mà khủng hảng hiện nay là hậu quả của những tính toán sai lầm từ đầu : ngay từ đầu thập niên 90, khi hệ thống tiền tệ chung châu Âu còn phôi thai, các nhà lãnh đạo châu Âu khi đó đã lầm tưởng rằng các nước sử dụng đồng euro không cần phải phối hợp chính sách kinh tế, không cần phải đặt ra vấn đề đồng nhất các khoản ngân sách chi tiêu công cộng.
Để đến khi khủng hoảng tài chính Hy Lạp lan tới tận nước Ý- nền kinh tế có trọng lượng lớn thứ ba của khu vực euro- thì chính giới mới hốt hoảng tìm ngõ thoát hiểm.

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét