2 bài viết gửi Ngô Bảo Châu

2 bài viết gửi Ngô Bảo Châu

 

1. Bài của Nguyễn Quang Lập:
 
Trong bài:  Giáo sư Ngô Bảo Châu:Bạn trẻ vẫn đầy niềm tin tương lai” , trả lời câu hỏi: “Giáo sư suy nghĩ thế nào về trách nhiệm phản biện xã hội của giới trí thức cũng như vai trò của giới trí thức trong xã hội?”, Ngô Bảo Châu nói: “Tôi không đồng ý với việc coi phản biện xã hội như chỉ tiêu để được phong hàm “trí thức”. Đến bao giờ chúng ta mới thôi thi đua để được phong hàm “trí thức”? Đối với tôi, trí thức là người lao động trí óc. Cũng như những người lao động khác, anh ta cần được đánh giá trước hết trên kết quả lao động của mình. Theo quan niệm của tôi, giá trị của trí thức là giá trị của sản phẩm mà anh ta làm ra, không liên quan gì đến vai trò phản biện xã hội.” Mặc dầu anh có nói thêm:”Mặt khác, cần trân trọng những người trí thức, hoặc không trí thức, tham gia công tác phản biện xã hội. Không có phản biện, xã hội đã chết lâm sàng.”, mạng FB vẫn sôi sùng sục.

Sáng 30 tết đáng lẽ nghỉ ngơi thư  giản chút ít mà mình cứ bứt rứt không yên. Không thể nghĩ đơn giản: “trí thức là người lao động trí óc“, cũng như không thể nghĩ giản đơn con người là động vật biết tư duy. Muốn biết ai đó là con người hay không, CON NGƯỜI viết hoa ấy, phải xét xem anh ta đã sống như thế nào, tức là tư cách của anh ta.  Sản phẩm làm ra của Châu- các công trình toán học của Châu, hoàn toàn xứng đáng giá trị của một nhà toán học, một nhà khoa học,  nhưng không vì thế mà người ta coi Châu là trí thức đâu, TRÍ THỨC viết hoa ấy, Châu ạ. Các nhà khoa học được coi là TRÍ THỨC hay không phải xét xem họ đã dấn thân trong cộng đồng và xã hội như thế nào, xưa nay đều thế cả.

 Định viết bài nói lại với Châu nhưng nghĩ lại mình không viết nữa, dù sao tết cũng đến rồi. Mình đưa bài của Trần Minh Khôi, theo mình đây là bài viết hay, chí lý. Cũng như Châu, Khôi là người bạn mới quen của mình. Cũng như mình, Khôi rất quí mến Châu.  Nhưng cũng như mình, Khôi muốn nhắn gửi tới Châu: Phát biểu của Châu, dù vô tình đi chăng nữa, sẽ làm cho đám trí thức trùm chăn được thể vênh vang, tiếp tục trùm chăn kĩ hơn nữa, trong khi vẫn có cớ để dè bĩu và chỉ điểm những trí thức chân chính.

TRÁCH NHIỆM TRÍ THỨC

TRẦN MINH KHÔI

Đó là tựa đề của hai bài viết, cách nhau 45 năm, của Noam Chomsky bàn về trách nhiệm trí thức.

 Trong cuộc bầu chọn 100 trí thức đương đại có ảnh hưởng nhất trong không gian tư duy Anh Ngữ của hai tạp chí Prospect và Foreign Policy năm 2005, cái tên Noam Chomsky đứng đầu danh sách. Điều này tự nó xác tín thẩm quyền của ông về đề tài mà ông bàn đến.

 Trong bài đầu tiên, được viết năm 1967, khi cuộc chiến tranh ở Việt Nam đang ở đỉnh điểm của sự tàn phá, Noam Chomsky lên tiếng cảnh báo giới hàn lâm và khoa học về thái độ khúm núm của họ trước quyền lực chính trị và những quyết định của chính quyền (Mỹ) liên quan đến cuộc chiến. Trách nhiệm của trí thức là nói lên sự thật và vạch trần dối trá của chính quyền, ông tuyên bố. Gần nửa thế sau, sự chính trực và thái độ không thỏa hiệp đó của Chomsky vẫn nguyên vẹn. Ông nhấn mạnh đến trách nhiệm đạo đức của trí thức trong việc dùng những đặc quyền và địa vị của mình để đấu tranh cho tình thương, cho hòa bình, công bằng, và tự do. Bài viết thứ hai này có thêm cái phụ đề “đặc quyền để thách thức nhà nước”.

 Thách thức quyền lực, và thách thức quyền lực chính trị, thuộc về truyền thống trí thức phương Tây; Socrates và Jesus, Tolstoy và Marx, Montesquieu và Roger Williams, Martin Luther và J.J. Rousseau, và đương nhiên Noam Chomsky và Richard Dawkins, Václav Havel, Christopher Hitchens, Jared Diamond, Salman Rushdie,…Nói đến trí thức là nói đến lòng dũng cảm và sự chính trực đối diện với quyền lực, dù đó là quyền lực nhà nước, quyền lực tôn giáo, hay quyền lực văn hóa và lịch sử. Trí thức do đó bao giờ cũng là sự đe dọa đối với các định chế quyền lực, ngay cả quyền lực hàn lâm. Điều này đưa một hệ luận trực tiếp là khi một người tự nguyện phục vụ quyền lực, hay chỉ mon men quyền lực, thì người đó cũng đã tự nguyện từ chối vị thế trí thức của mình. Trí thức không a dua với kẻ cầm quyền.

 Trí thức là một quy chuẩn giá trị, không phải là một quy chuẩn nghề nghiệp. Một người lao động trí óc chỉ là một một chuyên viên, một công chức, một học giả, một nhà khoa học. Dù thành quả lao động của anh ta lớn đến đâu, đẳng cấp chuyên môn của anh ta cao đến đâu, nhưng anh ta vẫn không phải là trí thức cho đến khi thực hiện trách nhiệm xã hội của mình. Trong xã hội công dân, trí thức trước hết thực hiện trách nhiệm công dân, nghĩa là trách nhiệm bảo bệ các quyền căn bản, và sau đó là trách nhiệm đạo đức đối với xã hội của một người được hưởng đặc quyền và địa vị. Trong những xã hội mà ở đó nền pháp quyền chưa đủ mạnh để chế tài quyền lực nhà nước, trí thức thực hiện trách nhiệm bảo vệ công lý và bảo vệ các quyền tự do trước sự bạo ngược của nhà nước.“Trí thức”, cũng như với những khái niệm khác như “tự do”, “quyền”, “dân chủ”,… khi đi vào không gian tư duy tiếng Việt, đã được gọt giũa lại cho phù hợp với cái tâm thức thần dân của nổi sợ hãi truyền thống trước quyền lực các loại. Đã có rất nhiều người bàn về khái niệm “trí thức”, về việc có hay không có một tầng lớp trí thức ở Việt Nam, về vai trò của trí thức đối với người cầm quyền và đối với quốc gia,… nhưng gần như không ai bàn đến quan hệ đối kháng giữa trí thức và quyền lực. Từ đó, “trí thức” bị đánh đồng với chuyên viên, học giả, công chức. “Trí thức” trong tiếng Việt không còn chứa đựng nội hàm của thái độ thách thức quyền lực như trong ý nghĩa nguyên thủy của nó. Điều này tự nhiên trong tiến trình chuyển tiếp từ một xã hội thần dân sang một xã hội công dân. Khi quyền lực nhà nước vẫn còn quá bạo ngược, sợ hãi để tồn tại, “tôi sợ”, tự nó cũng là quy chuẩn đạo đức đáng khâm phục. Nhưng tư biện loanh quanh để lẩn tránh sự sợ hãi, trong nhiều trường hợp là vô hình, như trường hợp với những người mà cuộc sống của họ ở ngoài sự kiểm soát của quyền lực, lại là thái độ hèn nhát, không xứng đáng với trách nhiệm trí thức. Và cũng như với tất cả sự hèn nhát khác, nó vô dụng.

 Tiến trình hình thành tầng lớp trí thức ở Việt Nam, nghĩa là tiến trình trả lại đầy đủ ý nghĩa của khái niệm “trí thức”, song hành với tiến trình xây dựng một xã hội công dân, giới hạn quyền lực nhà nước và bảo vệ các quyền tự do. Nó đòi hỏi lòng dũng cảm và chính trực.

 Trí thức, theo Chomsky, là một đặc quyền. Đặc quyền đưa đến cơ hội. Cơ hội đòi hỏi trách nhiệm. Và mỗi cá nhân có chọn lựa của mình, trong đó có chọn lựa trở thành trí thức.

Theo blog FB của TMK

 http://quechoa.info/2012/01/22/g%E1%BB%ADi-ngo-b%E1%BA%A3o-chau/

xem thêm:

Giáo sư Ngô Bảo Châu: Bạn trẻ vẫn đầy niềm tin tương lai  (TT) . “Theo quan niệm của tôi, giá trị của trí thức là giá trị của sản phẩm mà anh ta làm ra, không liên quan gì đến vai trò phản biện xã hội”. Sau đó có thòng thêm câu này: “Mặt khác, cần trân trọng những người trí thức, hoặc không trí thức, tham gia công tác phản biện xã hội. Không có phản biện, xã hội đã chết lâm sàng”.

------------

2. Bài của Nguyễn Quang Vinh:

GỬI VÀI LỜI VỚI CHÂU GIÁO SƯ

Tháng Một 24, 2012 — nguyencuvinh

 

 

 

 

 

 

35 Votes

Mình gọi Châu giáo sư ( Nhà toán học Ngô Bảo Châu) chứ không gọi là Giáo sư Châu là có ý có tứ cả chứ không gọi lộn.

Châu trả lời Tuổi trẻ nói về trí thức. Trả lời xong thì trên mạng nóng rực vì bất bình.

Mình văn hóa lùn, không dám coi mình là trí thức, nhưng mình cũng nhắc khẽ Châu, khéo Châu lại nhầm mình là trí thức, dù Châu nhận được cái giải lớn về một đề tài nghiên cứu lớn nhưng không biết để làm gì vào thời buổi này.

Thành công của Châu rất quý.

Năng khiếu của Châu rất quý.

Đóng góp của Châu thì nó nằm ở đâu, ở mớ lý thuyết đâu đâu, còn nước nhà thì hùa theo ăn theo vài bữa vì danh thôi, chẳng có gì.

So với Châu, mình chỉ là thằng nhà văn quèn, cũng nhận được nhiều giải thưởng quèn trong nước, cũng nhận được đồng tiền còm nhờ chữ nghĩa, chẳng dám đứng trên bục cao răn dạy ai, chẳng dám nghĩ tới cái lúc được vinh danh vinh diếc, suốt ngày chỉ cắm mặt vào viết, thế thôi, trí thức cái gì loại nhà văn như bọn mình Châu nhỉ? Cho nên Châu cũng đừng lo ( theo quan niệm của em) là tụi mình đang lao tới dành nhau cái chức vị trí thức. Chỉ là người cầm bút thôi, bằng sức lực và mồ hôi của mình thôi.

Làm cái gì trên đời này, nhà chính khách, nhà giáo, nghệ sĩ, nhà văn, hay giáo sư như Châu, hay một chị quét rác, điều quan trọng bậc nhất là trách nhiệm sống của mình với cộng đồng, ý thức cộng đồng Châu ạ. Trí thức trí thiếc bàn làm cái gì nếu anh ta ( coi như trí thức ấy) bàng quan với cuộc sống nhân dân, thấy người dân khổ mà không xót, thấy bất công trắng trợn mà không màng lên tiếng, thấy kẻ cường hào mới đang chà đạp nhân dân, chà đạp pháp luật mà làm ngơ, trí thức ấy là trí ngủ, là trí giả, cũng chỉ là thứ danh hão, đôi lúc vỗ ngực ta đang nghiên cứu nghiên kiếc, thí nghiệm thí nghiếc, rồi bỏ trốn trách nhiệm với nhân dân, trí thức ấy không chừng, vì đơn đặt hàng lớn, vì tiền lớn, lại vẽ vẽ, tính tính, toán toán, khéo chế tạo ra cả bom hạt nhân nguyên tử giết người hàng loạt như đã từng xảy ra.

Người dân cần đến trí thức là cần đến sự hướng dẫn đường đi cho họ, cần đến lẽ phải, cần đến sự vun đắp tâm hồn, vun đắp nhân cách, vun đắp dũng khí đấu tranh vì lẽ phải cho họ. Họ nuôi mình, cho mình sống, cho mình có chữ có nghĩa, có suy có nghĩ, có trí có tuệ thì phải vì họ, hy sinh vì họ.

Châu được nhà nước tặng cả căn hộ gần 20 tỷ để ở tạm mỗi khi về nước, tốt quá.

Châu được anh Tuyển tặng cả biệt thự 3 triệu đô để Châu và đồng nghiệp thỉnh thoảng ghé qua, nghỉ dưỡng sau những tháng ngày nghiên cứu. Quá tốt.

Châu được nhà nước giao cho Viện toán với hơn 600 tỷ đồng để muốn làm gì cũng được, không phát minh ra cái gì cũng được, mời các viện sĩ toán thế giới qua qua lại lại, để đạt cho được chỉ tiêu Việt Nam xếp thứ 40 về phát triển toán học của Thế giới hay cái gì đó, thôi kệ, nhà nước cho Châu thì em cứ dùng.

Nhưng Châu đừng vội nghĩ Châu là trí thức nhé.

Châu đừng vội nhầm mình là trí thức nhé.

Châu chỉ là một người làm nghề toán. Làm nghề toán và một nhà trí thức đôi khi cả đời Châu vươn tới cũng không tới.

Giáo sư Châu và Châu giáo sư khác nhau đấy.

Châu nói trí thức là những người lao động bằng trí óc.

Châu nghe chị Thương, chị Hiền ( vợ anh Đoàn Văn Vươn, anh Đoàn Văn Quý) ở Tiên Lãng nói này: Họ đang chịu nhiều thiệt thòi, nhiều cái mất để mang lại cái được cho nhiều người. Được gì thế? Được một sự cải cách to lớn về Luật đất đai sau vụ Tiên Lãng. Được vạch mặt chân dung bọn cường hào mới. Được cái ý thức đấu tranh không khoan nhượng với sự bỉ ổi của các quan chức hư hỏng. Nói được như chị Thương, chị Hiền là cách nói của giới trí thức đấy Châu ạ dù họ nông dân xịn.

Anh trai cả của mình cũng là giáo sư Châu ạ, thế hệ thầy của bố mẹ em, mắt mù, bị bệnh tim, rồi tiều đường,  không có tiền chữa chạy, vẫn gọi điện và khóc, xin góp nửa tháng lương giúp gia đình anh Đoàn Văn Vươn.

Cứ làm nghề toán cho tốt Châu ạ, đừng dạy dỗ ai, đừng giao lưu, đừng vội tuyên bố, cũng đừng nhầm mình là trí thức, bởi vì không khéo, Châu lại biến mình thành con cừu đấy.

Lại nhớ mạ mình hồi còn sống hay dạy bọn mình: đừng ăn xôi chùa ngọng miệng.

Có thể Châu vẫn chưa hết ngây ngất vì cái giải thưởng toán mà người ta đồn là ngang giải Nobel, còn mình, mình hạnh phúc là một nhà văn bé nhỏ với tước hiệu tự phong: Trưởng thôn Khoai Lang. Thế thôi nhỉ.