Khi nào Việt Nam đuổi kịp Mỹ về GDP đầu người ?
Lai Tran Mai: Từ hàng chục năm nay, mình thường xuyên nghe được những câu đại loại như nếu cứ với tốc độ tăng trưởng hiện nay, phải hàng trăm năm nữa Việt Nam mới đuổi kịp các nước giầu về thu nhập đầu người (GDP đầu người); thậm chí có tổ chức quốc tế, chuyên gia kinh tế có uy tín nhận định vào báo chí VN liên tục đưa tin phải 197 năm nữa GDP Việt Nam mới đuổi kịp Singapore.
Trong bài xem ở dưới đây, TS Phan Minh Ngọc nhận định "nếu tốc độ tăng trưởng hiện tại được duy trì thì vẫn phải cần đến vài chục năm nữa Việt Nam mới có thể đuổi kịp và lọt vào được nhóm có thu nhập trung bình cao, chứ chưa dám nói đến nhóm có thu nhập cao". Đây là điều mình rất băn khoăn vì đây toàn là những tin buồn, làm nản lòng người.
Không phải mình không tin tổ chức, chuyên gia kinh tế quốc tế. Thậm chí có đôi lúc mình còn nghĩ rằng với lịch sử phát triển hàng nghìn năm chuyên dựa dẫm, sao chép, ăn theo mô hình Trung Quốc và không có những sáng tạo, đổi mới đáng kể, Việt Nam sẽ không bao giờ đuổi kịp thế giới, ít nhất là không đuổi kịp Trung Quốc. Đặc biệt nếu nhìn kinh nghiệm phát triển của Việt Nam trong giai đoạn từ sau Thế chiến thứ hai (1945) đến nay, nhìn cung cách lãnh đạo đất nước của các bác hiện nay... thì rõ ràng tình hình rất đen tối; tương lai vô cùng mờ mịt, không biết lúc nào mới sáng lên trong bối cảnh thể chế hiện nay.
Tuy nhiên việc nào phải ra việc đó. Việt Nam vẫn đang mò mẫm trong đường hầm và nhất định không muốn thoát ra chỗ sáng là một chuyện. Việt Nam "nếu tốc độ tăng trưởng hiện tại được duy trì thì bao giờ đuổi kịp Mỹ về GDP đầu người" lại là chuyện khác mà tôi muốn nói ở đây.
Các tính toán dưới đây hoàn toàn chỉ mang tính chất số học và chỉ có giá trị ví dụ minh họa, không phải là kết luận. Để đi tới kết luận thì công việc phức tạp hơn rất nhiều.
Trước hết chúng ta hãy đặt các giả thiết. Như mọi người vẫn nói, ta hãy bắt đầu bằng các chữ "nếu" (mà người Pháp vẫn nói: Với một chữ "nếu", ta có thể bỏ Paris vào một cái chai): Nếu tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam và nước so sánh được duy trì như khoảng 20 năm gần đây: Việt Nam 7-7,2%; Mỹ 2,5-3%; thì thử tính xem bao giờ Việt Nam đuổi kịp Mỹ về GDP đầu người ?
Vì hiện nay (2010-2014) tốc độ tăng trưởng dân số của Việt Nam chỉ còn 1%, của Mỹ 0,5% nên giả định trên tương đương với trong thời gian tới "tốc độ tăng trưởng GDP đầu người của Việt Nam và của Mỹ lần lượt là 6% và 2%". Vì tôi đang ở Thụy Sĩ nên đưa thêm trường hợp Thụy Sĩ vào so sánh với tốc độ tăng trưởng GDP đầu người của Thụy Sĩ cũng giả định ngang như Mỹ: 2%.
Theo tài liệu của Quỹ Tiền tệ quốc tế, GDP đầu người năm 2013 của Việt Nam, Mỹ và Thụy Sĩ lần lượt là 1896, 52839 và 80276 USD, theo giá hiện hành, tính từ nội tệ quy đổi sang đô la theo giá thị trường.
Giả sử như quan hệ tỷ giá không thay đổi, cứ từ mốc năm 2013 như trên, với tốc độ tăng trưởng GDP đầu người của Việt Nam, của Mỹ và của Thụy Sĩ hàng năm lần lượt là 6%, 2% và 2% thì quá trình Việt Nam đuổi theo Mỹ và Thụy Sĩ sẽ như sau (xem đồ thị và bảng số liệu).
So sánh theo tỷ giá thị trường (giá hiện hành):
Đồ thị trên và bảng số liệu kèm theo dưới đây cho thấy nhờ có tốc độ tăng trưởng cao hơn nên Việt Nam sẽ thu hẹp khoảng cách với Mỹ (nước có thu nhập cao) và Thụy Sĩ (nước có thu nhập rất cao, hàng đầu thế giới) nhanh hơn người ta tưởng rất nhiều. Nếu như trong giai đoạn đầu (2014-2050), khi GDP đầu người của Việt Nam còn quá thấp, tốc độ đuổi còn chậm, thì từ sau năm 2050, tốc độ đuổi bắt sẽ rất nhanh. Đồ thị trên cho thấy đường xanh đậm (Việt Nam) từ khoảng năm 2050 càng ngày càng có xu hướng dựng đứng, tức là đi lên rất nhanh, trong khi đường đi của Hoa Kỳ và Thụy Sĩ hầu như vẫn ổn định theo xu thế trước.
Lưu ý rằng đến năm 2050 GDP đầu người của Việt Nam rất thấp (16.374 USD), thậm chí dù sau đó tăng nhanh thì đến năm 2070 mới ngang bằng Mỹ hiện nay. Do đó việc Việt Nam vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng khá cao vẫn có thể khả thi (Việt Nam luôn là nước đi sau nên tiếp thu được những thành tựu về sản xuất và tiêu dùng của các nền kinh tế đi trước nên nếu biết cách vẫn có thể luôn luôn tăng trưởng cao hơn các nước đi trước).
Kết quả là nếu cứ theo xu thế hiện nay mà đi mãi, thì đến năm 2100, Việt Nam sẽ đuổi kịp Mỹ về GDP đầu người (hai nước cùng đạt khoảng 300.000 USD). Để đuổi kịp Thụy Sĩ, Việt Nam cần thêm 10 năm nữa; khi đó (năm 2110) GDP đầu người của cả hai nước Việt Nam và Thụy Sĩ cùng đạt khoảng 545.000 USD.
Như vậy, nếu cứ theo xu thế hiện nay mà đi mãi thì về GDP đầu người, Việt Nam sẽ bắt kịp Mỹ trong khoảng 85 năm nữa, bắt kịp Thụy Sĩ trong khoảng 95 năm nữa. Riêng đối với Singapore, vì thu nhập hiện nay của nước này tương đương với Mỹ trong khi tốc độ tăng trưởng GDP đầu người cao hơn một chút nên thời gian bị Việt Nam bắt kịp sẽ dài hơn vài năm (như so với Thụy Sĩ thì cần thêm 10 năm) nhưng không đến mức 197 năm như các tổ chức quốc tế và nhà kinh tế thế giới đã nêu.
Cũng với giả thiết trên và cái mốc đặt ra để lọt vào tốp nước có thu nhập trung bình cao là 4000 USD và thu nhập cao là 11.000 USD thì đến năm 2026 Việt Nam sẽ vào nhóm các nước có thu nhập trung bình cao và năm 2043-2044 thành nước có thu nhập cao. Như vậy, nếu cứ duy trì được tốc độ tăng trưởng GDP khoảng 7% năm, không cần tiền Việt lên giá so USD (thường thường chuyện này luôn xảy ra với nhiều đồng tiền khác trong giai đoạn tăng trưởng kinh tế nhanh), thì chỉ còn 12 năm nữa Việt Nam sẽ bước vào hàng ngũ các nước có thu nhập trung bình cao, và thêm gần 20 năm nữa sẽ trở thành nước công nghiệp có thu nhập cao.
Xin nhắc lại tất cả tính toán trên đều đặt trong bối cảnh của câu các tổ chức quốc tế và nhà kinh tế thế giới thường nói: "Nếu tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam và nước so sánh được duy trì như khoảng 20 năm gần đây". Còn nếu tình hình khác đi (và chắc chắn sẽ khác đi) thì không ai có thể dự báo được. Đặc biệt con số 197 năm nêu trên là con số hoàn toàn thiếu sức thuyết phục.
Trên thực tế, sẽ không có chuyện Việt Nam duy trì được tốc độ tăng trưởng cao trong suốt thời gian dài gần một trăm năm tới. Ngược lại, sẽ có chuyện đồng tiền Việt Nam lên giá so với đồng đô la Mỹ; do đó bù lại việc giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế. Hai việc này kết hợp lại có thể sẽ làm cho những dự báo trên có khả năng thành sự thật.
Đây là thực tế đã diễn ra đối với các các nước công nghiệp mới (NICs, trong đó có Singapore) trước đây và các nền kinh tế mới nổi gần đây (khối BRICS và các nước Đông Âu là những ví dụ điển hình trong cố gắng đưa thu nhập đầu người vượt qua ngưỡng 11.000 USD và nhanh chóng lên khoảng 25.000 USD hiện nay). Đến nay, nếu như nhiều nước NICs đã cơ bản đuổi kịp Mỹ (sau chặng đường khoảng 50 năm: 1960-2014), thì các nước BRICS và các nước Đông Âu đang trên con đường này: Bắt đầu từ sau khi Liên Xô tan rã năm 1990 đến nay là 24 năm, sau đi qua một nửa chặng đường, GDP đầu người của đa số các nước từ rất thấp kém nay đã bằng một nửa của Mỹ.
Trên thực tế, sẽ không có chuyện Việt Nam duy trì được tốc độ tăng trưởng cao trong suốt thời gian dài gần một trăm năm tới. Ngược lại, sẽ có chuyện đồng tiền Việt Nam lên giá so với đồng đô la Mỹ; do đó bù lại việc giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế. Hai việc này kết hợp lại có thể sẽ làm cho những dự báo trên có khả năng thành sự thật.
Đây là thực tế đã diễn ra đối với các các nước công nghiệp mới (NICs, trong đó có Singapore) trước đây và các nền kinh tế mới nổi gần đây (khối BRICS và các nước Đông Âu là những ví dụ điển hình trong cố gắng đưa thu nhập đầu người vượt qua ngưỡng 11.000 USD và nhanh chóng lên khoảng 25.000 USD hiện nay). Đến nay, nếu như nhiều nước NICs đã cơ bản đuổi kịp Mỹ (sau chặng đường khoảng 50 năm: 1960-2014), thì các nước BRICS và các nước Đông Âu đang trên con đường này: Bắt đầu từ sau khi Liên Xô tan rã năm 1990 đến nay là 24 năm, sau đi qua một nửa chặng đường, GDP đầu người của đa số các nước từ rất thấp kém nay đã bằng một nửa của Mỹ.
Mặt khác cũng cần lưu ý mặc dù đến năm 2100 và 2110, GDP đầu người của Việt Nam đã có thể ngang với Mỹ và Thụy Sĩ, nhưng đời sống của người dân Việt sẽ vẫn kém hơn hai nước trên vì GDP là kết quả sản xuất ra tại thời điểm mỗi năm, còn chất lượng cuộc sống, sự giầu có và phồn vinh của mỗi quốc gia lại phụ thuộc vào của cải tích lũy qua nhiều thế hệ. Ví dụ như trong khi VN chưa có cái nhà nào, còn Mỹ đã có 10 cái nhà; nếu sang năm VN và Mỹ mỗi nước đều làm thêm được 1 cái nhà, GDP của hai nước năm sau sẽ như nhau nhưng lúc này VN mới có duy nhất 1 nhà, còn Mỹ đã có tới 11 nhà cho người dân ở.
Việt Nam | Hoa Kỳ | Thụy Sĩ | VN so HK (%) | VN so TS (%) | |
2013 | 1896 | 52839 | 80276 | 3.6 | 2.4 |
2014 | 2010 | 53896 | 81882 | 3.7 | 2.5 |
2015 | 2130 | 54974 | 83519 | 3.9 | 2.6 |
2016 | 2258 | 56073 | 85190 | 4.0 | 2.7 |
2017 | 2394 | 57195 | 86893 | 4.2 | 2.8 |
2018 | 2537 | 58339 | 88631 | 4.3 | 2.9 |
2019 | 2690 | 59505 | 90404 | 4.5 | 3.0 |
2020 | 2851 | 60695 | 92212 | 4.7 | 3.1 |
2021 | 3022 | 61909 | 94056 | 4.9 | 3.2 |
2022 | 3203 | 63147 | 95937 | 5.1 | 3.3 |
2023 | 3395 | 64410 | 97856 | 5.3 | 3.5 |
2024 | 3599 | 65699 | 99813 | 5.5 | 3.6 |
2025 | 3815 | 67013 | 101809 | 5.7 | 3.7 |
2026 | 4044 | 68353 | 103846 | 5.9 | 3.9 |
2027 | 4287 | 69720 | 105922 | 6.1 | 4.0 |
2028 | 4544 | 71114 | 108041 | 6.4 | 4.2 |
2029 | 4817 | 72537 | 110202 | 6.6 | 4.4 |
2030 | 5105 | 73987 | 112406 | 6.9 | 4.5 |
2031 | 5412 | 75467 | 114654 | 7.2 | 4.7 |
2032 | 5737 | 76976 | 116947 | 7.5 | 4.9 |
2033 | 6081 | 78516 | 119286 | 7.7 | 5.1 |
2034 | 6446 | 80086 | 121672 | 8.0 | 5.3 |
2035 | 6832 | 81688 | 124105 | 8.4 | 5.5 |
2036 | 7242 | 83322 | 126587 | 8.7 | 5.7 |
2037 | 7677 | 84988 | 129119 | 9.0 | 5.9 |
2038 | 8137 | 86688 | 131701 | 9.4 | 6.2 |
2039 | 8626 | 88422 | 134335 | 9.8 | 6.4 |
2040 | 9143 | 90190 | 137022 | 10.1 | 6.7 |
2041 | 9692 | 91994 | 139762 | 10.5 | 6.9 |
2042 | 10273 | 93834 | 142558 | 10.9 | 7.2 |
2043 | 10890 | 95711 | 145409 | 11.4 | 7.5 |
2044 | 11543 | 97625 | 148317 | 11.8 | 7.8 |
2045 | 12236 | 99577 | 151283 | 12.3 | 8.1 |
2046 | 12970 | 101569 | 154309 | 12.8 | 8.4 |
2047 | 13748 | 103600 | 157395 | 13.3 | 8.7 |
2048 | 14573 | 105672 | 160543 | 13.8 | 9.1 |
2049 | 15447 | 107786 | 163754 | 14.3 | 9.4 |
2050 | 16374 | 109941 | 167029 | 14.9 | 9.8 |
2051 | 17356 | 112140 | 170370 | 15.5 | 10.2 |
2052 | 18398 | 114383 | 173777 | 16.1 | 10.6 |
2053 | 19502 | 116671 | 177253 | 16.7 | 11.0 |
2054 | 20672 | 119004 | 180798 | 17.4 | 11.4 |
2055 | 21912 | 121384 | 184414 | 18.1 | 11.9 |
2056 | 23227 | 123812 | 188102 | 18.8 | 12.3 |
2057 | 24620 | 126288 | 191864 | 19.5 | 12.8 |
2058 | 26098 | 128814 | 195701 | 20.3 | 13.3 |
2059 | 27664 | 131390 | 199615 | 21.1 | 13.9 |
2060 | 29323 | 134018 | 203608 | 21.9 | 14.4 |
2061 | 31083 | 136698 | 207680 | 22.7 | 15.0 |
2062 | 32948 | 139432 | 211833 | 23.6 | 15.6 |
2063 | 34925 | 142221 | 216070 | 24.6 | 16.2 |
2064 | 37020 | 145065 | 220391 | 25.5 | 16.8 |
2065 | 39241 | 147967 | 224799 | 26.5 | 17.5 |
2066 | 41596 | 150926 | 229295 | 27.6 | 18.1 |
2067 | 44092 | 153944 | 233881 | 28.6 | 18.9 |
2068 | 46737 | 157023 | 238559 | 29.8 | 19.6 |
2069 | 49541 | 160164 | 243330 | 30.9 | 20.4 |
2070 | 52514 | 163367 | 248196 | 32.1 | 21.2 |
2071 | 55665 | 166634 | 253160 | 33.4 | 22.0 |
2072 | 59004 | 169967 | 258224 | 34.7 | 22.9 |
2073 | 62545 | 173366 | 263388 | 36.1 | 23.7 |
2074 | 66297 | 176834 | 268656 | 37.5 | 24.7 |
2075 | 70275 | 180370 | 274029 | 39.0 | 25.6 |
2076 | 74492 | 183978 | 279509 | 40.5 | 26.7 |
2077 | 78961 | 187657 | 285100 | 42.1 | 27.7 |
2078 | 83699 | 191410 | 290802 | 43.7 | 28.8 |
2079 | 88721 | 195239 | 296618 | 45.4 | 29.9 |
2080 | 94044 | 199143 | 302550 | 47.2 | 31.1 |
2081 | 99687 | 203126 | 308601 | 49.1 | 32.3 |
2082 | 105668 | 207189 | 314773 | 51.0 | 33.6 |
2083 | 112008 | 211333 | 321069 | 53.0 | 34.9 |
2084 | 118728 | 215559 | 327490 | 55.1 | 36.3 |
2085 | 125852 | 219870 | 334040 | 57.2 | 37.7 |
2086 | 133403 | 224268 | 340720 | 59.5 | 39.2 |
2087 | 141407 | 228753 | 347535 | 61.8 | 40.7 |
2088 | 149892 | 233328 | 354486 | 64.2 | 42.3 |
2089 | 158885 | 237995 | 361575 | 66.8 | 43.9 |
2090 | 168419 | 242755 | 368807 | 69.4 | 45.7 |
2091 | 178524 | 247610 | 376183 | 72.1 | 47.5 |
2092 | 189235 | 252562 | 383707 | 74.9 | 49.3 |
2093 | 200589 | 257613 | 391381 | 77.9 | 51.3 |
2094 | 212625 | 262766 | 399208 | 80.9 | 53.3 |
2095 | 225382 | 268021 | 407193 | 84.1 | 55.4 |
2096 | 238905 | 273381 | 415336 | 87.4 | 57.5 |
2097 | 253239 | 278849 | 423643 | 90.8 | 59.8 |
2098 | 268434 | 284426 | 432116 | 94.4 | 62.1 |
2099 | 284540 | 290114 | 440758 | 98.1 | 64.6 |
2100 | 301612 | 295917 | 449573 | 101.9 | 67.1 |
2101 | 319709 | 458565 | 69.7 | ||
2102 | 338891 | 467736 | 72.5 | ||
2103 | 359225 | 477091 | 75.3 | ||
2104 | 380778 | 486633 | 78.2 | ||
2105 | 403625 | 496365 | 81.3 | ||
2106 | 427842 | 506293 | 84.5 | ||
2107 | 453513 | 516419 | 87.8 | ||
2108 | 480724 | 526747 | 91.3 | ||
2109 | 509567 | 537282 | 94.8 | ||
2110 | 540141 | 548028 | 98.6 |
Để hình dung thêm, dưới đây tôi tính thời gian Việt Nam đuổi bắt Mỹ với GDP được tính toán theo phương pháp sức mua tương đương PPP (Thụy Sĩ cũng vậy vì hai nước này có GDP đầu người năm 2012 như nhau)
Trong trường hợp này, xuất phát điểm năm 2012 của Việt Nam là 3800 USD/người, trong khi của Mỹ và Thụy Sĩ đều khoảng 50.000 USD/người. Nguồn: IMF
Khi đó, Việt Nam sẽ đuổi kịp Mỹ và Thụy Sĩ vào năm 2079, tức là còn khoảng 65 năm nữa.
Trước tiên, hãy bắt đầu với khái niệm về bẫy thu nhập trung bình. Có một số khái niệm khác nhau đã được đưa ra, nhưng bản thân người viết thấy khái niệm trong một nghiên cứu của IMF là đầy đủ và ngắn gọn (xem: http:// http://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2013/wp1371.pdf). Theo đó, bẫy thu nhập trung bình là hiện tượng các nền kinh tế vốn tăng trưởng nhanh nay đang bị “mắc kẹt” ở mức thu nhập trung bình và không thể dần dần tiệm cận được mức của nhóm các nền kinh tế có thu nhập cao.
Điều cần thừa nhận thứ hai ở đây là, nếu tốc độ tăng trưởng hiện tại được duy trì thì vẫn phải cần đến vài chục năm nữa Việt Nam mới có thể đuổi kịp và lọt vào được nhóm có thu nhập trung bình cao, chứ chưa dám nói đến nhóm có thu nhập cao.
Bởi thế, tuy có thể nói chắc chắn rằng Việt Nam chưa rơi vào bẫy thu nhập trung bình, nhưng cứ với cái đà tăng trưởng này thì Việt Nam còn lâu mới thoát ly được ra khỏi nhóm nước thu nhập trung bình. (Lưu ý sự khác biệt giữa bẫy thu nhập trung bình và (nhóm nước) thu nhập trung bình).
Khi đó, Việt Nam sẽ đuổi kịp Mỹ và Thụy Sĩ vào năm 2079, tức là còn khoảng 65 năm nữa.
Tính theo phương pháp sức mua tương đương
Việt Nam | Hoa Kỳ | VN so Hoa Kỳ (%) | |
2012 | 3800 | 50000 | 7.6 |
2013 | 4028 | 51000 | 7.9 |
2014 | 4270 | 52020 | 8.2 |
2015 | 4526 | 53060 | 8.5 |
2016 | 4797 | 54122 | 8.9 |
2017 | 5085 | 55204 | 9.2 |
2018 | 5390 | 56308 | 9.6 |
2019 | 5714 | 57434 | 9.9 |
2020 | 6057 | 58583 | 10.3 |
2021 | 6420 | 59755 | 10.7 |
2022 | 6805 | 60950 | 11.2 |
2023 | 7214 | 62169 | 11.6 |
2024 | 7646 | 63412 | 12.1 |
2025 | 8105 | 64680 | 12.5 |
2026 | 8591 | 65974 | 13.0 |
2027 | 9107 | 67293 | 13.5 |
2028 | 9653 | 68639 | 14.1 |
2029 | 10233 | 70012 | 14.6 |
2030 | 10846 | 71412 | 15.2 |
2031 | 11497 | 72841 | 15.8 |
2032 | 12187 | 74297 | 16.4 |
2033 | 12918 | 75783 | 17.0 |
2034 | 13693 | 77299 | 17.7 |
2035 | 14515 | 78845 | 18.4 |
2036 | 15386 | 80422 | 19.1 |
2037 | 16309 | 82030 | 19.9 |
2038 | 17288 | 83671 | 20.7 |
2039 | 18325 | 85344 | 21.5 |
2040 | 19424 | 87051 | 22.3 |
2041 | 20590 | 88792 | 23.2 |
2042 | 21825 | 90568 | 24.1 |
2043 | 23135 | 92379 | 25.0 |
2044 | 24523 | 94227 | 26.0 |
2045 | 25994 | 96112 | 27.0 |
2046 | 27554 | 98034 | 28.1 |
2047 | 29207 | 99994 | 29.2 |
2048 | 30960 | 101994 | 30.4 |
2049 | 32817 | 104034 | 31.5 |
2050 | 34786 | 106115 | 32.8 |
2051 | 36873 | 108237 | 34.1 |
2052 | 39086 | 110402 | 35.4 |
2053 | 41431 | 112610 | 36.8 |
2054 | 43917 | 114862 | 38.2 |
2055 | 46552 | 117159 | 39.7 |
2056 | 49345 | 119503 | 41.3 |
2057 | 52306 | 121893 | 42.9 |
2058 | 55444 | 124331 | 44.6 |
2059 | 58770 | 126817 | 46.3 |
2060 | 62297 | 129354 | 48.2 |
2061 | 66035 | 131941 | 50.0 |
2062 | 69997 | 134579 | 52.0 |
2063 | 74196 | 137271 | 54.1 |
2064 | 78648 | 140016 | 56.2 |
2065 | 83367 | 142817 | 58.4 |
2066 | 88369 | 145673 | 60.7 |
2067 | 93671 | 148587 | 63.0 |
2068 | 99291 | 151558 | 65.5 |
2069 | 105249 | 154589 | 68.1 |
2070 | 111564 | 157681 | 70.8 |
2071 | 118258 | 160835 | 73.5 |
2072 | 125353 | 164052 | 76.4 |
2073 | 132874 | 167333 | 79.4 |
2074 | 140847 | 170679 | 82.5 |
2075 | 149298 | 174093 | 85.8 |
2076 | 158256 | 177575 | 89.1 |
2077 | 167751 | 181126 | 92.6 |
2078 | 177816 | 184749 | 96.2 |
2079 | 188485 | 188444 | 100.0 |
TS Phan Minh Ngọc:
Việt Nam chưa bị rơi vào bẫy thu nhập trung bình!
(Bài đăng trên TBKTSG Online, 29/3/2014)
http://www.thesaigontimes.vn/Home/diendan/ykien/112639/Viet-Nam-chua-bi-roi-vao-bay-thu-nhap-trung-binh!.html
Việt Nam chưa bị rơi vào bẫy thu nhập trung bình!
(Bài đăng trên TBKTSG Online, 29/3/2014)
http://www.thesaigontimes.vn/Home/diendan/ykien/112639/Viet-Nam-chua-bi-roi-vao-bay-thu-nhap-trung-binh!.html
(TBKTSG Online) - Việt Nam đã rơi vào bẫy thu nhập trung bình hay chưa là đề tài thu hút sự chú ý của người đọc và nhiều ý kiến tranh luận trên TBKTSG Online. Tòa soạn xin giới thiệu ý kiến dưới đây của chuyên gia kinh tế Phan Minh Ngọc để bạn đọc tham khảo.
>>> "Việt Nam đã rơi vào bẫy thu nhập trung bình" - (Nhận định của GS Kenichi Ohno
>>> Thất vọng! - (ý kiến phản biện của TS Lê Hồng Giang)
Mới đây, GS Kenichi Ohno thuộc Viện Nghiên cứu chính sách quốc gia Nhật Bản cho rằng: “Ngày nay, sau một vài năm đạt mức thu nhập trung bình thấp, bẫy thu nhập trung bình không còn là một nguy cơ xa xôi, mà đã trở thành thực tế ở Việt Nam”. Có năm triệu chứng để kết luận như vậy, đó là: tăng trưởng chậm lại, năng suất sản xuất mờ nhạt, thiếu hụt dịch chuyển cơ cấu, năng lực cạnh tranh trong bảng xếp hạng không có dấu hiệu tăng và xuất hiện các vấn đề do tăng trưởng gây ra.
Tuy vậy, qua những gì mà GS Ohno trình bày, có thể thấy nhận định trên chủ yếu là định tính, và, quan trọng hơn, chưa dựa vào những khái niệm được chấp nhận phổ biến và chuẩn mực so sánh nhằm đi đến kết luận. Trong bài này người viết sẽ tìm câu trả lời cho vấn đề từ việc dùng một số khái niệm và so sánh quốc tế.
Theo khái niệm này, có thể hiểu rằng Việt Nam đã bị rơi vào bẫy thu nhập trung bình nếu tốc độ tăng trưởng thu nhập đầu người của Việt Nam tăng chậm hơn mức trung bình của nhóm nước thu nhập cao trong một giai đoạn nào đó. Kiểu lý giải này là hợp lý vì khi tăng trưởng chậm hơn có nghĩa là khoảng cách tụt hậu của Việt Nam với các nước thuộc nhóm thu nhập cao không được rút ngắn mà thậm chí còn bị kéo dài ra. Từ đó, theo đúng khái niệm trên, Việt Nam không thể có cơ hội để bứt phá và lọt vào nhóm nước có thu nhập cao, kể cả trong dài hạn, và, do đó, có thể rút ra kết luận như của GS Ohno.
Tiếp theo, thử làm cuộc khảo sát mức thu nhập của Việt Nam trong tương quan với của các nước có thu nhập trung bình và cao. Sử dụng số liệu GDP tính bằng đô la Mỹ theo giá cố định năm 2005 của Ngân hàng Thế giới (WB) cho giai đoạn 2005-2012 (năm 2012 là năm cập nhật mới nhất của WB), ta có được bảng dưới đây so sánh về tốc độ tăng trưởng GDP trên đầu người giữa các nhóm nước có thu nhập khác nhau trong giai đoạn này.
Đv: USD (theo giá cốđịnh 2005)
| |||
GDP trên đầu người |
2005
|
2012
|
Tăng (%/năm)
|
Việt Nam |
699
|
986
|
5,0
|
Nhómthunhậpthấp |
329
|
423
|
3,6
|
Nhómthunhậptrungbình |
1.932
|
2.731
|
5,1
|
Nhómthunhậptrungbìnhthấp |
904
|
1.221
|
4,4
|
Nhómthunhậptrungbìnhcao |
2.955
|
4.315
|
5,6
|
Nhómthunhậpcao |
29.978
|
31.373
|
0,7
|
Thếgiới |
7.138
|
7.732
|
1,1
|
Từ bảng trên có thể thấy trong giai đoạn 2005-2012 thực chất tăng trưởng GDP trên đầu người trung bình hàng năm của Việt Nam (5 %/năm) lớn hơn nhiều so với của nhóm thu nhập cao (0,7 %/năm). Kể cả có so sánh với các nhóm khác, như trong bảng, Việt Nam vẫn là nước có tốc độ tăng trưởng GDP trên đầu người thuộc dạng cao, chỉ thua nhóm nước thu nhập trung bình cao ở mức 5,6 %/năm. Nhưng điều này là dễ hiểu và tất yếu vì nhờ sự có mặt của Trung Quốc trong nhóm thu nhập trung bình cao. Nếu gạt bỏ Trung Quốc thì có thể nói Việt Nam có tốc độ tăng trưởng GDP đầu người khá ngoạn mục, hoàn toàn chưa đáng phải lo ngại ít nhất là về mặt tăng trưởng.
Như vậy, kết luận của GS Ohno nói trên là không xác đáng khi ta sử dụng các khái niệm và so sánh quốc tế. Nói cách khác, đứng về mặt tốc độ tăng trưởng (của GDP hoặc GDP trên đầu người) thì Việt Nam chưa có dấu hiệu đã bị rơi vào bẫy thu nhập trung bình như ông nhận định.
Tuy vậy, có hai điều cần thừa nhận trong bài này. Thứ nhất, tuy Việt Nam có tốc độ tăng trưởng GDP trên đầu người thuộc dạng cao và đã lọt vào nhóm nước thu nhập trung bình, nhưng thực tế là Việt Nam chỉ lọt vào nhóm nước thu nhập trung bình thấp (thậm chí ở thứ hạng cuối của nhóm này), và vẫn còn một khoảng cách lớn để vươn lên nhóm thu nhập trung bình cao, như trong bảng trên.
VN sẽ đuổi kịp các nước khác với điều kiện : Các nước đó phải dừng lại chờ !
Trả lờiXóaVN sẽ đuổi kịp các nước khác bằng một thủ pháp ngoạn mục : xin nhập làm một tỉnh của TrQ ( vấn đề đại cục mà lãnh đạo VN hay thậm thụt ).
Trả lờiXóaTôi đang ở Nhật chơi nên mãi hôm nay mới có chút thời gian để xem lại các tính toán của bác Mai. Giả định của bác Mai như hiện tại là quá lạc quan (VN có tốc độ tăng trưởng GDP đầu người 6% so với 2% của Mỹ và Thụy Sĩ). Cứ như bảng trên của tôi lấy từ WB thì trong 7 năm qua, tốc độ này của VN trung bình chỉ là 5%. Do vì không lấy số liệu của Mỹ và Thụy Sĩ trong bảng trên nên tôi dựa vào mức trung bình của nhóm thu nhập trung bình cao và nhóm thu nhập cao để tính toán tiếp.
Trả lờiXóaĐối với nhóm thu nhập cao, chênh lệch tăng trưởng thu nhập với VN là 5%-0,7%=4,3%. Để VN đạt mức GDP/đầu người 31.371$ như của nhóm thu nhập cao trong thời điểm hiện tại thì VN cần 83 năm nữa. Đối với Mỹ và Thụy Sĩ, giả định con số GDP/đầu người của bác là đúng thì tôi nghĩ cũng ngót nghét gần 100 năm nữa.
Đối với nhóm thu nhập trung bình cao (4.315 hiện tại) thì VN bó tay, không đuổi kịp được, thậm chí còn bị bỏ lại đằng sau vì tốc độ tăng trưởng trung bình của VN chỉ là 5%, chậm hơn của nhóm này là 5,6%. Kể cả khi loại bỏ Trung Quốc ra khỏi nhóm này và giả thiết rằng nhóm nước còn lại tăng trưởng với tốc độ của nhóm trung bình thấp là 4,4% thì VN cần phải vài trăm năm nữa mới đuổi kịp nhóm thu nhập trung bình cao (bác cử thứ tính mà xem).
Như vậy, kết luận của tôi như phần bác bôi vàng không có gì sai, thậm chí là còn quá lạc quan (VN cần vài chục năm mới đuổi kịp và lọt được vào nhóm nước trung bình cao, chứ chưa nói gì đến nhóm nước thu nhập cao). Lưu ý là trong bài trên tôi không nói VN phải mất bao năm mới đuổi kịp được nhóm thu nhập cao (hàng trăm năm như bác phang).
Bác chỉ có thể phang được các đồng chí nào tính ra rằng VN phải mất 197 năm mới đuổi kịp Singapore, nhưng đơn giản vì tôi chưa tính đến Singapore, nên bác có thể đúng, mà cũng có thể vẫn sai nốt.