(3) Chế độ cho người thất nghiệp ở Thụy Sĩ

Tính toán mức lương thất nghiệp như thế nào
(Etre au chômage - trường hợp bang Genève)

1. Nguyên tắc tính lương thất nghiệp theo ngày

Vì bảo hiểm thất nghiệp chỉ trả lương thất nghiệp theo số ngày làm việc (từ thứ 2 đến thứ 6) nên bạn sẽ được nhận 5 khoản lương ngày mỗi tuần. Mặt khác do số ngày làm việc mỗi tháng khác nhau nên số tiền lương thất nghiệp bạn nhận hàng tháng cũng khác nhau. Số ngày làm việc trong tháng giao động giữa 20 và 23 ngày, trung bình là 21,7 ngày.

Về nguyên tắc, mức lương thất nghiệp được xác định căn cứ vào tiền lương bạn đóng góp trước đó vào quỹ AVS (xem giải nghĩa các từ viết tắt trong bài 1) trung bình của 6 tháng trước khi thất nghiệp, hoặc 12 tháng nếu cách tính này có lợi cho bạn hơn.

Bạn sẽ nhận được mức lương thất nghiệp bằng 80% lương trung bình của 6 tháng hoặc 12 tháng trước khi thất nghiệp nếu bạn thỏa mãn một trong các điều kiện sau:

- Bạn phải nuôi trẻ em dưới 18 tuổi hoặc dưới 26 tuổi nhưng đang đi học,

- Thu nhập trước đó của bạn không vượt quá 3797 CHF (khoảng 4000 đô la Mỹ);

- Nếu bạn nhận trợ cấp thương tật ở mức từ 40% trở lên;

Trong mọi trường hợp khác, bạn sẽ nhận được mức lương thất nghiệp bằng 70% lương trung bình của 6 tháng hoặc 12 tháng trước khi thất nghiệp (Quỹ bảo hiểm thất nghiệp sẽ chọn loại 6 tháng hay 12 tháng sao cho bạn luôn có lợi).

Nếu bạn có trẻ em phải nuôi thì về nguyên tắc bạn vẫn được hưởng trợ cấp cho con (300 CHF cho 1 trẻ dưới 18 tuổi hoặc 400 CHF cho con dưới 26 tuổi nhưng đang đi học).

Trợ cấp thất nghiệp hay lương thất nghiệp nêu trên cũng giống như tiền lương bạn nhận khi đi làm; đó là tiền lương ban đầu. Bạn sẽ trích nộp các khoản bảo hiểm xã hội, thuế... từ số tiền lương thất nghiệp trên; số còn lại là thu nhập ròng của bạn.

Thực tế được biết: Nếu bạn nhận lương hàng tháng trong 6 tháng cuối là 5000 CHF, sau đi trừ các khoản thuế, bảo hiểm xã hội, thất nghiệp..., số tiền lương được chuyển vào tài khoản của bạn thường chỉ còn 4100-4200 CHF.

Khi chuyển sang nhận lương thất nghiệp, số tiền lương tháng của bạn (nếu bạn có con cần chăm sóc) là 5000 *80% = 4000 CHF.
Bạn sẽ phải trích nộp bảo hiểm xã hội, thất nghiệp, thuế..., từ 4000 CHF này, sau đó bị trích thêm khoảng 100 CHF để trả lương cho cán bộ tư vấn ORP theo dõi giúp bạn tìm việc làm. Cuối cùng số tiền bạn nhận được trong tài khoản chỉ còn khoảng 3200 CHF.

2. Số ngày được hưởng lương thất nghiệp:

Luật bảo hiểm - thất nghiệp quy định số ngày được hưởng lương thất nghiệp tối đa là 2 năm.
Dưới đây là bảng quy định số ngày được hưởng lương thất nghiệp căn cứ vào điều kiện của bạn (áp dụng từ 1.1.2012 đến nay):

Thời kỳ đóng bảo hiểm, tháng	Tuổi và nuôi con	Các điều kiện	Số ngày hưởng lương
Từ 12 đến 24 tháng	Tới 25 tuổi Không phải nuôi con		200
Từ 12 đến < 18	Từ 25 tuổi trở lên		260(1)
Từ 12 đến < 18	Phải nuôi con		260(1)
Từ 18 đến 24 tháng	Từ 25 tuổi trở lên		400(1)
Từ 18 đến 24 tháng	Phải nuôi con		400(1)
Từ 22 đến 24 tháng (2)	Từ 55 tuổi		520(1)
Từ 22 đến 24 tháng (2)	Từ 25 tuổi	Bị thương tật mất 40% sức khỏe	520(1)
Từ 22 đến 24 tháng (2)	Phải nuôi con	Bị thương tật mất 40% sức khỏe	520(1)
Không phải đóng bảo hiểm			90

(1) Những người nhận lương thất nghiệp này còn được hưởng thêm 120 ngày bổ sung nếu bị thất nghiệp trong khoảng thời gian 4 năm trước ngày có quyền nhận lương hưu.

(2) Bạn cần thông báo tình trạng thất nghiệp muộn nhất vào ngày đầu tiên kể từ lúc kết thúc hợp đồng lao động để được nhận đủ 520 ngày lương thất nghiệp.

3. Tiền lương thất nghiệp được chuyển cho bạn khi nào ?

Theo quy tắc chung, tiền lương thất nghiệp theo ngày của bạn được quỹ thất nghiệp chuyển theo tháng vào tài khoản bạn trong tháng tiếp theo. Đồng thời quỹ cũng gửi bạn một văn bản xác định.

Để đảm bảo quỹ chuyển tiền đúng kỳ, bạn cần cung cấp đủ, kịp thời những thông tin báo cáo hàng tháng cho quỹ theo quy định nêu trong bài 2.

4. Trường hợp bạn có thêm thu nhập trong thời gian hưởng lương thất nghiệp (gọi là thu nhập trung gian):

Trong trường hợp bạn kiếm được những việc làm thời vụ hay đều đặn nhưng thu nhập thấp dưới mức lương thất nghiệp, thì thu nhập này được bổ sung vào thu nhập tính mức lương thất nghiệp để xác định mức lương thất nghiệp mới. 

Theo tôi hiểu, từ mức lương thất nghiệp mới cao hơn này, khi nhân với tỷ lệ 70% hoặc 80% bạn sẽ có mức lương thất nghiệp cao hơn. Tuy nhiên, quỹ thất nghiệp không trả bạn tổng số lương thất nghiệp này mà sẽ chỉ trả phần chênh lệch giữa mức lương thất nghiệp mới và thu nhập trung gian của bạn. Chênh lệch này được gọi là lương bù đắp.

Ở đây có thể hiểu bạn đang cùng lúc làm 2 việc: Vừa kiếm việc làm ổn định và vừa làm thêm trong thời gian kiếm việc, do đó bạn được hưởng 2 lương.

Như vậy bạn luôn có lợi khi kiếm được thu nhập trung gian. Một số lợi thấy ngay là:

- Nâng cao thu nhập hàng tháng cho bạn vì tổng thu nhập trung gian và lương bù đắp mà quỹ thất nghiệp bổ sung cho bạn bao giờ cũng cao hơn lương thất nghiệp ban đầu.

- Tăng kinh nghiệm nghề nghiệp cho bạn, giúp bạn có thêm các quan hệ giao tiếp xã hội, từ đó thuận lợi hơn khi tìm việc ổn định, lâu dài.

- Mở rộng thêm khoảng thời gian đóng bảo hiểm thất nghiệp nếu thu nhập trung gian của bạn cũng được trích nộp bảo hiểm. Tuy nhiên, bạn không được hưởng quyền lợi này nếu bạn làm thêm, nhận tiền trực tiếp, mà không đóng bảo hiểm. Tương tự, nếu bạn tham gia 1 chương trình lao động ngắn hạn, tạm thời do quỹ bảo hiểm thất nghiệp tài trợ hoặc tham gia các hoạt động khác có thu nhập do chính quyền tài trợ... thì bạn cũng không được tính thêm khoảng thời gian đóng bảo hiểm.