Khốn nạn: tăng phí cho cả BOT vượt doanh thu?

Bộ GTVT đề nghị tăng phí cho cả những BOT vượt doanh thu?

RFA 2019-06-27 Với lý do doanh thu không đạt theo phương án tài chính, Bộ GTVT vừa có văn bản đề xuất tăng phí cho 37 dự án BOT đường bộ, trong đó có cả các BOT có doanh thu vượt cả phương án tài chính. Nếu Bộ GTVT nói doanh thu sụt giảm thì phải liệt kê rõ trạm nào giảm trạm nào tăng. Nếu một trạm bình thường không xây một tuyến đường nào mới thì doanh thu chỉ có tăng lên chứ không thể nào sụt giảm được. - Anh Nguyễn Minh Hùng. Là một người kinh doanh ngành vận tải, ông Võ Minh Đức cho rằng kinh doanh thì không ai muốn lỗ, nhưng ông chắc chắn kinh doanh BOT thì không bao giờ lỗ. Bây giờ nếu muốn tăng phí thì bên cạnh việc phải công khai mọi thứ, việc đầu tiên cần làm là dẹp bỏ hết 17 trạm BOT đặt sai vị trí.

Người dân kiểm đếm xe qua trạm BOT Ninh Lộc, 

thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa tháng 2/2019.

Có thật do doanh thu sụt giảm?
Các trạm BOT ở Việt Nam hiện được đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP). Theo Nghị định 63/2018/NĐ-CP thì đây là hình thức đầu tư được thực hiện trên cơ sở hợp đồng giữa cơ quan nhà nước có thẩm quyền và nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án để xây dựng, cải tạo, vận hành, kinh doanh, quản lý công trình hạ tầng, cung cấp dịch vụ công. Thông tin về việc tăng phí các trạm BOT đường bộ được công bố trong khi có nhiều phản đối của người dân đối với các trạm thu phí nhiều tỉnh thành vì tình trạng thu phí quá cao hoặc đặt sai vị trí.

Ông Võ Minh Đức, nguyên sĩ quan lục quân thuộc Quân đội Nhân dân Việt Nam đã giải ngũ, hiện kinh doanh dịch vụ vận chuyển hàng hóa ở TP. HCM lên tiếng:

“Khi tôi đọc thông tin Bộ GTVT đề xuất tăng phí BOT cho các nhà đầu tư, thì tôi đặt câu hỏi là về phía nhà đầu tư chưa thấy đòi hỏi tăng phí, ít nhất là về mặt truyền thông chưa thấy họ nói gì, vậy tại sao Bộ GTVT là cơ quan chức năng làm thuê cho dân, đại diện cho dân mà lại không bảo vệ quyền lợi của người dân, lại đề xuất tăng phí?

Tất nhiên đây mới chỉ là đề xuất nhưng tôi chắc chắn đó là họ muốn đánh tiếng coi dư luận phản ứng như thế nào.”

Theo Thông tư 159 của Bộ Tài chính về chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng đường bộ hoàn vốn đầu tư xây dựng đường bộ, thì lộ trình tăng phí của các dự án BOT là 3 năm 1 lần, mỗi lần cao nhất là 18%. Tuy nhiên, theo chỉ đạo của Chính phủ, từ tháng 5/2016 đến nay Bộ GTVT chưa tăng phí với 59 dự án BOT trên cả nước.

Theo Bộ Giao thông Vận tải, doanh thu một số trạm BOT sụt giảm do lưu lượng xe thấp hơn thực tế. Ví dụ như trạm BOT hầm Đèo Cả, Hà Nội - Bắc Giang, Pháp Vân - Cầu Giẽ, quốc lộ 38, tuyến tránh TP Phủ Lý, quốc lộ 5, quốc lộ 1 đoạn qua Quảng Nam...

Anh Nguyễn Minh Hùng, trưởng nhóm kiểm đếm xe tại BOT Ninh Lộc, thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa, phản đối việc Bộ GTVT đề xuất tăng mức thu phí tại một số trạm BOT trên cả nước:

“Nếu Bộ GTVT nói doanh thu sụt giảm thì phải liệt kê rõ trạm nào giảm trạm nào tăng. Nếu một trạm bình thường không xây một tuyến đường nào mới thì doanh thu chỉ có tăng lên chứ không thể nào sụt giảm được.”

Theo báo chí trong nước thì trong số 37 dự án BOT đề xuất tăng phí có 25 dự án doanh thu thực tế giảm so với phương án tài chính trong hợp đồng BOT. Bộ GTVT cảnh báo nếu không tăng phí để cứu 25 dự án này thì doanh nghiệp dự án phá sản, các khoản vay nghìn tỉ từ ngân hàng để đầu tư công trình BOT trở thành nợ xấu.

Số liệu do Tổng cục Đường bộ Việt Nam đưa ra sau 10 ngày giám sát ngẫu nhiên trạm thu phí BOT cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ, thì mỗi ngày trạm này thu được hơn 1,9 tỉ đồng so với con số 1,2 dến 1,4 tỷ đồng/ngày do Công ty cổ phần BOT Pháp Vân - Cầu Giẽ báo cáo với Bộ GTVT. Con số này chênh khoảng 500 triệu đồng/ngày.

Ông Võ Minh Đức nhận xét rằng, khi các doanh nghiệp đầu tư BOT vay tiền ngân hàng càng nhiều thì mức lãi càng nhiều, và mức lãi đó do người dân trả, bởi nhà đầu tư đã đưa hết các chi phí này vô mức phí. Là một người kinh doanh ngành vận tải nên ông thường xuyên đi qua các trạm BOT trên cả nước, ông cho biết mức phí thu hiện giờ đã quá cao:

“Mức phí hiện nay đã quá nặng. Mấy cuốn vé tôi qua BOT mà mấy năm cân lên dám cả trăm ký lắm. Nhiều khi cái xe bé nhất đi có mấy cây số hoặc mấy trăm mét mà thu 35.000 đồng.”

Chừng nào minh bạch thì dân mới tin

Đêm mùng 3 tết Nguyên Đán 2019, nhằm ngày 7/2/2019, một vụ cướp xảy ra tại trạm thu phí TP. HCM - Long Thành - Dầu Giây (Đồng Nai) do Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam quản lý. Số tiền bị cướp là hơn hai tỷ đồng.

Dư luận đặt ra nghi vấn các trạm thu phí BOT thu được số tiền quá cao so với báo cáo thực tế để kéo dài thời gian thu phí hồi vốn đầu tư dự án, hoặc để tăng phí nếu muốn dừng thu phí đúng hạn.

Tiến Sĩ Ngô Trí Long, nguyên viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả Bộ Tài Chính nói với RFA:

“Mình cũng có kiểm toán độc lập. Trước kia kiểm toán đã giảm thời gian thu phí một số BOT do giá thành dự toán cho dự án đều thấp hơn số tiền thu vào rồi. Không nên tăng phí mà phải có sự xem xét cụ thể, đánh giá của cơ quan chức năng và cơ quan tư vấn độc lập. Không thể cứ Bộ GTVT đề nghị và được thực thi.”

Là một người kinh doanh ngành vận tải, ông Võ Minh Đức cho rằng kinh doanh thì không ai muốn lỗ, nhưng ông chắc chắn kinh doanh BOT thì không bao giờ lỗ. Bây giờ nếu muốn tăng phí thì bên cạnh việc phải công khai mọi thứ, việc đầu tiên cần làm là dẹp bỏ hết 17 trạm BOT đặt sai vị trí.

“Nếu họ công khai minh bạch mọi thứ, có người giám khác, có người kê khai minh bạch cho dân biết thì tôi ủng hộ việc tăng phí nếu thật sự bị lỗ do sụt giảm doanh thu. Đầu tư thì phải có thu lợi chứ ai bỏ tiền ra rồi chịu lỗ hoặc bỏ công ra làm không, nhưng họ công khai, có minh bạch đâu, thử hỏi làm sao mà dân không bức xúc?”

Bà Huệ Như, người đồng hành cùng các tài xế phản đối các trạm BOT đặt sai chỗ, thu phí cao nêu ý kiến của mình:

“Việc nói là doanh thu bị sụt giảm chỉ là hình thức không minh bạch để các chủ đầu tư BOT tiếp tục tìm cách ‘hút máu’ dân. Theo tôi thì không có chuyện lỗ ở bất kỳ BOT nào nếu như minh bạch, công khai trong thu phí.”

Bà Huệ Như nêu quan điểm của mình là để biết các BOT có lỗ không, doanh thu có giảm không thì vừa cho kiểm toán độc lập vào làm việc, vừa cho người dân giám sát hoạt động một cách công khai tại các trạm thu phí.

https://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/does-the-ministry-of-transport-propose-to-raise-fees-for-both-bot-that-exceed-revenue-dt-06272019150338.html