Cạn kiệt ngân sách: Chính phủ bán những con bò sữa

Cạn kiệt nguồn ngân sách: Chính phủ bán cổ phiếu ở các công ty cổ phần.

Gần đây, thông tin báo chí cho biết, Bộ tài chính đã phải vay nhiều tỷ đô la từ Ngân hàng Nhà nước và Vietcombank. Rồi việc các đại biểu Quốc hội lo lắng, băn khoăn trong các cuộc thảo luận về ngân sách. Nợ công ngày càng tăng; Số tiền phải trả lãi vay cho chính phủ các nước, các thể chế tài chính quốc tế ngày càng tăng, chiếm tới gần 30% chi tiêu quốc qia. Mất cân bằng thu chi ngân sách, tức là nguồn thu từ thuế và các nguồn thu khác không đủ chi thường xuyên cho hoạt động của các cơ quan nhà nước, chính quyền từ trung ương đến địa phương.

Các dấu hiệu trên cho thấy ngân sách của chính quyền đang gặp nguy. Không tìm đâu ra nguồn thu để chi tiêu, không dám tiếp tục vay nợ nước ngoài vì sợ nợ công tăng cao sẽ vi phạm luật ngân sách và những cam kết với các thể chế tài chính quốc tế.

Giải pháp cuối cùng để chính phủ có tiền chi tiêu là bán phần vốn góp tại các doanh nghiệp cổ phần. Thời gian trước chính phủ đã giao bán khá nhiều các doanh nghiệp nhà nước, nhưng phần lớn các doanh nghiệp này đều đang trong giai đoạn khó khăn, nên việc giao bán thất bại vì cả nhà đầu tư trong và ngoài nước đều không mặn mà.

Nay chính phủ chọn thoái vốn, tức bán cổ phần ở các công ty cổ phần đang làm ăn có lãi. Mặc dù cổ tức mà chính phủ nhận được hàng năm từ các công ty này là rất lớn. Cụ thể đầu tháng 7 vừa qua, Vinamilk đã chi tạm ứng cổ tức 2015 khoảng 4.000 tỷ đồng trả cổ tức bằng tiền tỷ lệ 40% và cổ phiếu thưởng tỷ lệ 20%, người sở hữu 5 cổ phiếu được nhận 1 cổ phiếu mới. Chỉ riêng tiền mặt, chính phủ đã thu về 2.164 tỷ đồng trong đợt này. Năm 2013, số tiền cổ tức thậm chí còn lớn hơn khi đạt 2.597 tỷ đồng.

Mặc dù số tiền cổ tức nhận được lớn như vậy, nhưng chắc vẫn không đủ cho nhu cầu chi tiêu và trả nợ của chính phủ. Nên buộc chính phủ phải bán hết cổ phiếu đang nắm giữ ở Vinamilk là 41,1% để thu về số tiền khoảng 2,5 tỷ đô la.

Việc chính phủ chọn những công ty đang làm ăn có lãi, cổ phiếu hot để bán nhằm không gây ra xáo trộn trên thị trường chứng khoán. Đồng thời cũng thu về một nguồn tiền lớn. Sau khi bán cổ phiếu ở Công ty Vinamilk, chính phủ Việt Nam có kế hoạch bán cổ phiếu ở một loạt các công ty khác.

Không biết việc bán các tài sản của quốc gia có đủ tiền chi tiêu và trả nợ của chính phủ trong những tháng năm tới hay không? Nhưng gánh nợ trên 90 triệu người dân sẽ càng ngày nặng thêm.

Hà nội, ngày 15 tháng 10 năm 2015
Luật sư Nguyễn Văn Đài

(Blog RFA)