Khi truyền thông quá đà
Câu chuyện VTV24 giờ điều tra năm sinh của cầu thủ Nguyễn Công Phượng đã đi đến chỗ tràn ngập thông tin đại chúng. Sự tràn ngập này là một thành công lớn của chương trình “Chuyển động 24 giờ” của VTV24 và nó đang tiếp tục gây tranh cãi trong cộng đồng yêu bóng đá và giới trẻ Việt Nam nói chung.
Công Phượng đang làm bài thi
Cầu thủ Nguyễn Công Phượng, cư ngụ tại Mỹ Sơn, Đô Lương, Nghệ An, thi đấu cho Đội tuyển bóng đá U-19 quốc gia Việt Nam ở vị trí tiền đạo. Công Phượng bị nghi ngờ là gian lận tuổi, do một nhóm phóng viên viết phóng sự trên báo cho thấy giấy khai sinh và học bạ của anh được làm lại và đề ngày sinh là ngày 21 tháng 1 năm 1995, trong khi đó một số giấy tờ hộ khẩu của Công an Huyện và người cùng làng khẳng định ngày sinh của Công Phượng là ngày 21 tháng 1 năm 1993.
Ngày 18 tháng 11 năm 2014, Phòng tư pháp huyện Đô Lương đã đến làm việc với xã Mỹ Sơn, và khẳng định Công Phượng sinh năm 1995.
Công Phượng được xem là một trong những cầu thủ triển vọng nhất của bóng đá Việt Nam và vụ việc đã để lại cho anh một vết thương lớn trong cuộc đời cầu thủ. Dư luận ban đầu theo dõi bởi tò mò, nhưng sau hai tuần liên tục khi VTV24 giờ dẫn đắt câu chuyện tới chỗ ngụ ý Công Phượng đã gian lận có kế hoạch và giây mơ rễ má của câu chuyện đã làm cho vấn đề đẩy tới một hướng khác, hướng của sự lạm dụng vai trò truyền thông và có dấu hiệu vi phạm pháp luật vì khai thác đời tư một cá nhân trên truyền thông đại chúng.
Vi phạm đời tư nhằm câu khách?
Ý kiến về việc này, đại biểu quốc hội Dương Trung Quốc nói rằng ông không đồng ý việc chương trình Chuyển động 24 giờ của VTV tung hê tất cả các thông tin cá nhân của Công Phượng lên sóng. Đây rõ ràng là vi phạm quyền riêng tư cá nhân, điều mà Bộ Luật Dân sự hiện hành và sửa đổi đều quy định rõ. Đại biều Dương Trung Quốc cho rằng trong vấn đề này báo chí đã bị yếu tố giật gân, câu khách tác động.
Có lẽ muốn làm tới cùng theo hướng mà phóng viên VTV24 giờ đã trót theo nên mặc dù cơ quan chức năng đã về tận địa phương của Công Phượng xác minh năm sinh của chàng cầu thủ trẻ tuổi này sinh năm 1995 chứ không phải như kết luận Công Phượng sinh năm 1993, VTV 24 giờ vẫn tiếp tục gửi phóng viên tới một nơi khiến dư luận lên án kênh truyền hình này thậm tệ. Những phóng viên này đến nghĩa địa nơi có ngôi mộ người anh trai của Phượng để so sánh ngày sinh của người chết để làm rõ việc gian lận của người sống. Nhà báo Nguyễn Nguyên là người trong nhóm điều tra thuật lại:
Về quan điểm làm báo của họ thì mình tôn trọng. Mình vẫn nói rằng dù bảo gì thì nếu VTV24 sai thì phải xin lỗi. - Nhà văn Nguyễn Quang Vinh
"Trước khi vào trường quay tôi có trao đổi với một số anh em có làm chương trình Chuyển động 24 giờ. Họ nói có một góc họ không đưa lên truyền hình nhưng rất cảm động. Nhưng tôi nghĩ tôi có trách nhiệm phải nói ra. Và tôi xin phép được nói ra. Họ nói là khi họ đưa camera đến mộ anh của Công Phượng để quay nhưng mà rất tiếc, họ nói là cái bia đâu mất rồi. Tôi nghe thấy thế thì bị hẫng trong lòng. Không hiểu là cái bia đã bị lấy mất hay cái bia không được chăm sóc. Nhưng tôi lại nghĩ nhiều đến việc người ta giấu cái bia đó vì cái bia có năm sinh, và 2 anh em không thể sinh cùng một năm. Tự nhiên tôi nghĩ đến điều đó và tôi cứ mong rằng mình nghĩ sai”.
Thú nhận của nhà báo Nguyễn Nguyên đã gây một làn sóng phê phán VTV24 giờ đến nỗi video clip có phát biểu của nhà báo đã bị rút xuống.
Trong một chương trình “Chuyển động 24”, VTV24 giờ mời nhà văn Nguyễn Quang Vinh làm khách mời và khi nhà văn này đòi VTV phải làm rõ chuyện kết quả điều tra thì cũng bị dư luận cho là quá nóng nảy gây phản cảm trên hệ thống truyền hình quốc gia, nhà văn Nguyễn Quang Vinh cho chúng tôi biết:
Cần phải nói rõ cái điều này: tại thời điểm mình được mời làm khách mời để mà bình luận tin tức trong ngày vì đây là làn sóng quốc gia nên không có chuyện ngẫu hứng được vì vậy mình có đề xuất cho cô Lê Bình là trong phần bình luận hôm nay phải nói về vấn đề Công Phượng bởi vì trước đây một tuần thì VTV 24 đã đưa thông tin, đặt nghi vấn về tuổi của Công phương rồi và hàng loạt các báo đều đưa tin, đưa chứng cứ là Công Phương sinh năm 1995 như thế thì sự nghi vấn của VTV 24 nếu sai thì nhân dịp bình luận này mình đề nghị xin lỗi luôn.
Lê Bình đồng ý cho mình là mình nói theo hướng bạn đọc còn cô Ngọc Trinh MC thì có nhiệm vụ bày tỏ quan điểm của VTV24 là không nhằm vào mục tiêu Công Phượng mà nhằm vào mục tiêu là đi tìm sự thực của Công Phượng để tìm hiểu ai đấy đã làm ra tuổi gian lận này.
Về quan điểm làm báo của họ thì mình tôn trọng. Mình vẫn nói rằng dù bảo gì thì nếu VTV24 sai thì phải xin lỗi. Trong quá trình chất vấn như vậy thì mình đưa ra toàn bộ quan điểm cá nhân hay theo các comment của bạn đọc và những comment ấy được chuẩn bị sự đồng ý từ trước cho nên họ đưa lên màn hình rất đàng hoàng. Tuy nhiên tại thời điểm đó mình vẫn nghĩ là VTV24 sai cho nên mình vẫn đề nghị VTV24 nên xin lỗi hay có lời nào đó để cho xong một việc thế nhưng Ngọc Trinh lại hẹn sang hôm khác và mình nổi nóng lên và hóa ra trong lúc ấy thì tổ điều tra của VTV24 đã vào Nghệ an và chắc chắn họ đã có chứng cứ để khẳng định tuổi của Công Phượng là sinh năm 93 chứ không phải 95 vì vậy có lẽ do đó họ mới đẩy cái thông tin này qua ngày hôm sau mới công bố cho bạn đọc.
Tôi là khách mời do đó trong công tác điều tra của tòa soạn thì ngay cả Ngọc Trinh cũng không biết nếu như giám đốc trung tâm không cho biết. Thế nên cái phản ứng của mình hôm đó là phản ứng thật sự nhưng nó lại nằm ngoài cái khung đã được lãnh đạo VTV24 duyệt cho nên cho dù tôi có bảo vệ tôi có phản ứng gì đi nữa thì xét về mặt một người lên sóng thì nó cũng không được phép phản ứng quá đà.
Phóng lao phải theo lao?
Nếu cho rằng VTV cố tình câu view thì cũng đúng một phần vì truyền thông mà không có người xem là một cơ quan truyền thông chết, hơn nữa VTV có thế mạnh là một kênh truyền hình của nhà nước nó có khả năng tiếp cận tất cả mọi mặt xấu tốt của xã hội mà không gặp cản trở từ phía chính quyền. Đánh giá ở góc nhìn này nhà văn Nguyễn Quang Vinh thừa nhận:
 |
| Các phóng viên Việt Nam đang làm việc ngoài trời. AFP photo |
Tôi không thể biết được cái đường dài, mình không biết cái chủ trương lớn của VTV24 nhưng rõ ràng qua hai tháng mà VTV24 đã làm bằng những tiêu điểm, trưa nào cũng có tiêu điểm thì có lẽ đây là lần đầu tiên truyền hình Việt Nam bắt đầu đụng chạm tới những vần đề trước đây được coi là nhạy cảm. Vì dụ những vụ án lớn tiêu cực như vụ án Văn hóa Đồng mô đã bị phanh phui. Rồi những vấn đề về đạo đức, lãng phí những vấn đề về xử dụng tuyển dụng cán bộ…tất cả những việc đó bắt đầu đụng chạm vào các mảng tối mà trước đây hầu như truyền hình Việt Nam không đụng chạm hay chạm rất vừa phải.
Mình phải nghĩ cái đấy là một điều mừng bởi vì dù gì thì nhân dân vẫn cần những sự thật để không chỉ là chỉ ra cái xấu mà quan trọng hơn là cảnh báo các cơ quan nhà nước biết được những mặt xấu của mình để mà điều chỉnh chính sách, điều chỉnh công việc làm cho cuộc sống, đất nước tốt đẹp hơn đó là những gì cần ghi nhận.
Khi mà Chuyển động 24 giờ mới lên sóng thôi nhưng đã thu hút một lượng khán giả rất đông và theo như mình biết thì tiêu chí chuyển động 24 là tiêu chí về dân sinh, về những vấn đề xã hội.
Hiện tại những việc mà VTV đang làm thì mình thấy cần phải khuyến khích và khen ngợi các bạn đã đi vào những đề tài được nhân dân mong mỏi...
- Nhà văn Nguyễn Quang Vinh
Hiện tại những việc mà VTV đang làm thì mình thấy cần phải khuyến khích và khen ngợi các bạn đã đi vào những đề tài được nhân dân mong mỏi, thúc bách được những cơ quan quản lý nhà nước hiểu được rằng mỗi công việc của mình phải làm hàng ngày. Không đề sự uẩn ức không để những sự lếu láo như trước đây tiếp tục cần phải nói ra. Đấy là điều mình rất vui mừng.
Tuy nhiên vấn đề nào cũng có giới hạn của, nó nếu lạm dụng, khai thác quá mức thì sẽ sinh ra tác dụng ngược. Người dân đã đặt ra hàng trăm câu hỏi về mục đích của việc làm này do một cơ quan truyền thông nhà nước chủ xướng để đến khi mức độ nghiêm trọng cán mức giới hạn của quyền riêng tư, kể cả xâm nhập và tung hê cho mọi người biết là VTV 24 giờ dám đến cả nơi yên nghĩ của người chết để điều tra người sống khi vấn đề không thuộc phạm vi hình sự và VTV chưa có thẩm quyền của một cơ quan điều tra tội phạm như quy định của pháp luật.
Sự mong manh của biên giới luật pháp đã làm cho VTV hành xử sai nguyên tắc cho dù mục đích ban đầu của ekip điều tra là đúng đắn và cần thiết. VTV tuyên bố là muốn trong sạch hệ thống thể thao Việt Nam qua việc công khai hóa tuổi tác của vận động viên nhằm kết thúc một giai đoạn dài gian dối và coi thường dư luận.
Điều mà VTV không tiên đoán đúng là thái độ phản ứng của khán giả khi người sản xuất chương trình quá sa đà vào chủ đề đáng lẽ phải kết thúc này. Công Phượng từ là đối tượng cần minh xét năm sinh bỗng nhiên trở thành nghi phạm đã làm sự mệt mỏi của khán giả tăng dần và cuối cùng là sự nhập cuộc của chính Liên Đoàn bóng đá Việt Nam.
Ngôi sao mài lắm cũng mòn cạnh, Công Phượng đang là một ngôi sao bị VTV mài cho tròn trịa. Khi ngôi sao trở thành quả bóng thì sức lăn của nó sẽ ra sao?
Mặc Lâm
(RFA)
http://www.rfa.org/vietnamese/programs/LiteratureAndArts/when-the-media-overdoes-ml-11222014101407.html
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét