Làm gì để hạn chế nợ công tăng cao?

Làm gì để hạn chế nợ công tăng cao?

Gần đây, vấn đề nợ công của Việt Nam đang được dư luận trong và ngoài nước đặc biệt quan tâm, bởi vì nợ công đã tăng đến mức nguy hiểm. Trong khi đó, việc đầu tư của Chính phủ tại các địa phương lại chưa được thắt chặt và cũng chưa hiệu quả. Dự án xây dựng tượng đài 1.400 tỷ tại Sơn la là một dẫn chứng điển hình.

(Ảnh: vneconomy.vn)

Xu hướng nợ công của Việt nam đang tăng nhanh
Theo báo cáo mới nhất của Ngân hàng Thế giới (WB), tính đến cuối năm 2014, tổng dư nợ công của Việt Nam là 2,347 triệu tỷ đồng (khoảng 110 tỷ USD). Nếu xét đến dân số cuối năm 2014 là 90,7 triệu người, thì số nợ tính trên bình quân mỗi người dân Việt Nam 1.212 USD.

Trong báo cáo, WB tỏ ra quan ngại khi nợ công đang tăng nhanh, tỷ trọng nợ công so với GDP tăng nhanh từ 50% năm 2011 lên 59,6% năm 2014. Bộ Tài chính dự báo tổng dư nợ công có thể đạt mức đỉnh điểm gần 65% GDP vào cuối năm 2017 (đó là chưa tính đến các khoản vay nợ của doanh nghiệp mà nhà nước cam kết sẽ trả thay, các khoản nợ đọng xây dựng cơ bản của các địa phương – nếu tính đầy đủ thì số nợ công còn cao hơn nhiều).

WB cho rằng “Nợ tăng do thay đổi cơ cấu nợ”, chính là việc chính phủ đã phải tăng vay nợ trong nước qua phát hành trái phiếu để bù cho ngân sách, dẫn đến việc nợ trong nước với lãi suất cao hơn đang tăng nhanh hơn so với nợ vay ưu đãi nước ngoài.

WB cho rằng, tổng nợ công tăng sẽ gây áp lực trả nợ, nghĩa vụ trả nợ đã tăng từ 22% năm 2010 lên gần 26% tổng thu ngân sách năm 2014. Vì thế, chi trả lãi vay hiện chiếm gần 7,2% chi ngân sách, đây là một khoản rất đáng kể. WB quan ngại nợ công liên quan đến an toàn tài chính của Việt Nam.

Áp lực trả nợ tăng cao cả về lãi suất và thời hạn

Trong chiến lược quản lý nợ công giai đoạn 2011-2020 và tầm nhìn đến năm 2030, quy định nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của chính phủ không quá 25% tổng thu ngân sách hàng năm. Vạch giới hạn đỏ là 25%, vượt qua ngưỡng đó, nguy cơ không trả được nợ tăng lên rất nhanh và sẽ dẫn đến tình huống vỡ nợ.

Nhưng thực tế năm nay chi trả nợ lên tới 25,9% là đã vượt giới hạn đỏ, vấn đề đáng quan ngại là số nợ vẫn sẽ tăng tiếp và có thể còn tăng lên tới 30% vào năm sau. Cũng cần phải nhấn mạnh thêm rằng, nợ công có xu hướng nội địa hóa vì dựa nhiều vào trái phiếu chính phủ thay vì vay ODA nên nguy cơ lãi suất nợ cao hơn, thời hạn trả nợ ngắn hơn ODA.

Áp lực trả nợ hiện rõ ở cơ cấu nợ. Phần lớn nợ trong nước là trái phiếu chính phủ với lãi suất bình quân 7,9%/năm trong năm 2013 và 6,6% năm 2014. Thời gian đáo hạn trung bình của trái phiếu chính phủ ngắn 3,1 năm (2013) và 4,8 năm (2014). Thời hạn ngắn sẽ phát sinh rủi ro quay vòng nợ không khớp với kỳ hạn, đặc biệt trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư cơ sở hạ tầng được tài trợ bằng nợ vay.

Đã vậy, Việt Nam mới phát hành 1 tỷ USD trái phiếu quốc tế kỳ hạn 10 năm với lãi suất 4,8%, nhưng phần lớn được sử dụng để tái cơ cấu các khoản vay trước đó. Trong bối cảnh thiếu nguồn bù đắp ngân sách tạm thời thì chính phủ còn tính đến vay NHNN để chi tiêu, về cơ sở lý luận là không ổn.
Các chuyên gia nói gì về việc Ngân sách vay 30.000 tỷ Đồng?

Hiệu quả đầu tư công chưa cao

Theo WB, mặc dù mức nợ công vẫn nằm trong phạm vi bền vững, song vẫn còn nhiều khoản nợ tiềm ẩn chưa được thống kê một cách đầy đủ. Các khoản nợ này ước tính có quy mô khá lớn, tính rủi ro cao và có thể đe dọa tới ổn định tài khóa. Các khoản nợ tiềm tàng từ doanh nghiệp nhà nước và khu vực ngân hàng cũng trở thành mối nguy cơ rủi ro tới tính bền vững của nợ công.

Theo TS. Nguyễn Đức Thành, Giám đốc Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách thuộc Đại học Kinh tế – Đại học Quốc gia Hà Nội, hiệu quả sử dụng nợ công và đầu tư công là mấu chốt của vấn đề. Đầu tư công vẫn chưa được hiệu quả như mong đợi, cùng với đó là năng lực quản lý kém và chi tiêu công thường xuyên vẫn tăng.

TS. Nguyễn Đức Độ, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Tài chính cũng cho rằng phải sử dụng ngân sách thế nào cho hiệu quả, phải giảm chi thường xuyên, hiện chi thường xuyên quá lớn. “Muốn giữ nợ công bền vững, bảo đảm an ninh tài chính phải chấp nhận đau đớn, mạnh tay giảm biên chế, giảm số người hưởng lương từ ngân sách”, ông Độ nói, và thêm rằng các biện pháp tiết kiệm khác như chống tham nhũng cũng cần được thực hiện triệt để.

Trong khi đó, chi tiêu của chính phủ chưa thực sự được thắt chặt. Hàng loạt công trình đầu tư kém hiệu quả, thất thoát lãng phí vốn mà báo chí đã đưa tin gần đây cho thấy rõ những quan ngại này.

Mấy ngày vừa qua, cả nước đang tập trung hướng về người dân các tỉnh phía Bắc vừa bị mưa lũ nặng nề, thiệt hại về người rất lớn, thiệt hại về sản xuất lên đến hàng nghìn tỷ đồng,… Đây là những khu vực đang cần hàng nghìn tỷ để khôi phục giao thông và cầu cống. Người dân đang rất khó khăn để trở lại cuộc sống sinh hoạt bình thường; doanh nghiệp thì đang chật vật để khôi phục sản suất; và chính quyền địa phương cũng đang khó khăn về vốn. Vậy mà Sơn La dự định xây dựng khu tượng đài 1.400 tỷ đồng thì thật là nghịch cảnh. Đây là một trong những nguyên nhân làm tăng cao nợ công.

Cùng với hàng loạt tượng đài đã có và đang có kế hoạch xây dựng, trong bối cảnh nợ công của Việt nam tiếp tục tăng cao, nên chăng cần nhìn thẳng vào sự thật: Đất nước còn nghèo lắm, người dân còn nghèo lắm, chúng ta đang phải vay nước ngoài để có thể chi trả khoản nợ, vậy sao vẫn còn lãng phí? Chúng ta cũng kỳ vọng rằng nếu không có lãng phí, không có tham nhũng thì nợ công sẽ giảm nhiều, và con cháu chúng ta sẽ không phải lo còng lưng trả nợ.

Thành Tâm

Xem thêm:
Mỗi người Việt Nam đang ‘cõng’ 1.000 USD nợ công
Bí mật những cách kiếm hàng ngàn tỷ đồng của giới nhà giàu Việt Nam (Phần 1)
Bí mật những cách kiếm hàng ngàn tỷ đồng của giới nhà giàu Việt Nam (Phần 2)
Bí mật những cách kiếm hàng ngàn tỷ đồng của giới nhà giàu Việt Nam (Phần 3)
Một gia đình 8 người đang hạnh phúc bị bức hại: 5 người chết và 1 bị tàn phế
Quân đội Trung Quốc có thể sụp đổ vì tham nhũng

https://daikynguyenvn.com/kinh-doanh/lam-gi-de-han-che-no-cong-tang-cao.html