Chậm mua vắc-xin: Việt Nam “ngủ quên trong chiến thắng”?

Tôi đồng ý với TS Mạc Văn Trang lý do chính khiến Việt Nam chậm chân trong vấn đề vắc xin là vì Việt Nam chủ quan do những lần trước đã chống lây nhiễm COVID-19 khá thành công. Tuy nhiên, tôi không đồng ý với bác Trang về lý do Chính phủ thiếu tiền. Những người cộng sản một khi đã đặt ra mục tiêu thì sẵn sàng hy sinh tất cả để đạt được mục tiêu, tốn bao nhiêu tiền, chết bao nhiêu mạng dân... đối với họ đều không quan trọng. Thiếu tiền thì họ vay, họ bán đất đai, bán tài nguyên, bán doanh nghiệp nhà nước và xin dân ủng hộ. Thiếu nữa thì họ sẵn sàng in tiền. Mọi quyền lực quốc gia đều trong tay họ; họ có thể làm bất kể điều gì, kể cả tử hình dân nếu dân không vâng lời. Mấy hôm nay chỉ cần ông Chính quyết tâm mua vaccine, là tiền các nguồn tự nguyện và bắt buộc phải đổ về ào ào. Đây là một minh chứng. Tôi thấy thực chất là chính phủ ông Phúc không nhận thấy tầm quan trọng quyết định của vaccine, cứ nghĩ truy vết, cách ly, phong tỏa ít ngày là xong; mua vaccine làm gì cho tốn tiền, hơn nữa lúc đó các nước đã sản xuất được vaccine đâu. Do đó, Chính phủ ông Phúc cứ mặc cả keo kiệt ki bo, cứ đặt ra điều kiện này, điều kiện nọ trong đàm phán mà không quyết tâm mua. Người ta viện trợ cho thì rất hoan nghênh còn mua thì cứ giả vờ đàm phán lên, đàm phán xuống rất là chậm. Trực tiếp chịu trách nhiệm về việc tư vấn chiến lược chống Covid sai lầm và chậm trễ trong việc mua vaccine là các ông Đam Phó TT và ông Long Bộ trưởng Bộ Y tế. Trung ương Đảng cần xem xét, phê bình ở mức khiển trách hai ông này và đội quân phụ tá, giúp việc của hai ông.

PS. Có bạn thắc mắc Chính phủ VN bây giờ làm gì có tiền nên tôi viết thêm mấy dòng. Theo Nghị quyết số 129/2020/QH14 về phân bổ ngân sách trung ương cho năm 2021, Quốc hội đã duyệt cho Chính phủ chi khoản dự phòng ngân sách trung ương là 17.500 tỷ đồng. Thêm vào đó, 5 tháng đầu năm 2021, chính phủ đã bội thu ngân sách 83.300 tỷ đồng, sẵn sàng để Quốc hội hay Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định sử dụng vào những việc cấp bách. Chính phủ đề nghị dùng để mua vaccine thì không có lý do gì để Quốc hội từ chối. Nghĩa là hiện nay tiền trong tay chính phủ rất dồi dào. Nhưng tại sao Chính phủ không muốn bao trọn gói tiền mua vaccine như chính phủ các nước khác mà muốn kêu gọi người dân “quyên góp” ? Vậy số tiền khổng lồ trên sẽ được dùng vào việc gì và huy động tiền “quyên góp” sẽ có lợi gì ? Những câu hỏi này các bạn tự giải đáp, tôi không thể trả lời ra đây được.

Chậm mua vắc-xin: Việt Nam “ngủ quên trong chiến thắng”?

RFA 2021-05-28 Tuy khai trương rầm rộ nhưng chương trình tiêm vắc-xin chống COVID của Việt Nam mới chỉ phục vụ được một số đối tượng ưu tiên như nhân viên y tế, công an, bộ đội & báo chí. Tính đến 26/5/2021, Việt Nam đứng thấp nhất khu vực ASEAN và thuộc hàng 30 quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng vắc-xin thấp nhất thế giới. Lẽ cả hệ thống y tế, doanh nghiệp và người dân Việt Nam không phải oằn mình vất vả chống dịch như hiện nay nếu như Chính phủ tập trung, dồn lực như khẩu hiệu “chống dịch như chống giặc” vào cuộc chiến tìm mua vắc-xin ngừa COVID-19.

“Khống chế dịch COVID-19 thì chúng ta đi đầu nhưng tạo ra miễn dịch cộng đồng thì chúng ta có vẻ đi sau” - TS Nguyễn Sỹ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội đã thẳng thắn lên tiếng về tình trạng chậm trễ trong việc mua sắm, tìm kiếm các nguồn vắc-xin chống COVID của Việt Nam tại một cuộc tọa đàm về chống dịch bệnh COVID và phát triển kinh tế do Cổng thông tin Chính phủ Việt Nam tổ chức ngày 26/5 vừa qua.

Tỷ lệ tiêm vắc-xin thuộc hàng thấp nhất thế giới

Các trang mạng xã hội của Việt Nam trong những ngày gần đây thường xuyên chia sẻ hình ảnh những chiến sỹ áo trắng mang trên mình bộ đồ bảo hộ, lả đi vì kiệt sức sau nhiều giờ lấy mẫu xét nghiệm, chăm sóc bệnh nhân nhiễm COVID-19 hoặc cảnh các doanh nghiệp đóng cửa, hàng ngàn công nhân tại Bắc Giang phải giam mình trong các khu cách ly tập trung, xa gia đình, không có thu nhập và cả những hình ảnh người dân tại các tỉnh, thành lo lắng F0 đang ở trong cộng đồng .v.v.

Qua những hình ảnh, thông tin đó, rất nhiều ý kiến cho rằng lẽ ra cả hệ thống y tế, doanh nghiệp và người dân Việt Nam không phải oằn mình như vậy nếu như Chính phủ tập trung, dồn lực như khẩu hiệu “chống dịch như chống giặc” vào cuộc chiến tìm mua vắc-xin ngừa COVID-19.

Theo thống kê của trang Our World in Data, Việt Nam hiện đang là quốc gia có tỉ lệ tiêm vắc-xin chống COVID-19 thấp nhất trong các nước ASEAN. Tính đến ngày 26/5, cả nước mới tiêm được 1,03 triệu liều, tương đương với khoảng 1,06% dân số đã được tiêm trong khi tỷ lệ này của Singapore là 36, 1%, Campuchia 14,1%, Lào: 8,45% hay ở Myanmar, một quốc gia đang có những bất ổn về chính trị cũng đã có tới 3,26% dân số đã được tiêm chủng. Tính trên toàn thế giới, Việt Nam nằm trong nhóm 30 quốc gia có tỷ lệ dân số được tiêm vắc xin thấp nhất thế giới.

Trao đổi với RFA, ông Võ Trí Thành, nguyên Phó Viện trưởng Viện Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng Việt Nam đã đạt được nhiều thành công trong ba đợt dịch đầu tiên nhưng đã chậm chân trong vấn đề vắc-xin và đây là một khiếm khuyết không thể phủ nhận:

“Xét cho cùng vắc-xin mới là quan trọng nhất để giải quyết vấn đề dịch bệnh. Có thể nói đây là khiếm khuyết của Việt Nam. Lẽ ra chúng ta phải chú trọng tới vắc xin ngay từ đầu. Mặc dù mình có nghiên cứu, mình cũng tự đang sản xuất và thử lâm sàng rồi tìm mua bên ngoài qua các kênh khác nhau nhưng rõ ràng là chậm” - ông Thành nói.

Trước đó, ngày 17/5, TS toán học Nguyễn Ngọc Chu trên trong một status trên trang Facebook với hơn 66.000 người theo dõi, cũng cho rằng để người dân Việt Nam không phải “sống cảnh nơm nớp” như hiện nay thì cần phải có vắc-xin. (Trích thông tin trên Facebook của tiến sĩ Chu như sau):

“Những biện pháp truy vết, khoanh vùng, cách ly, đóng cửa chỉ đưa đến lời giải cục bộ, không giải được bài toán toàn cục. Muốn giải bài toán toàn cục - giải quyết gốc rễ tai hoạ dịch bệnh COVID-19 – chỉ có thể là miễn dịch cộng đồng”

Mặc dù ghi nhận những nỗ lực và thành tựu chống dịch của Việt Nam nhưng ngày càng có nhiều ý kiến thẳng thắn chỉ ra sự chậm trễ trong chiến lược vắc-xin của Việt Nam.

Vì sao chậm?

Trao đổi với RFA, TS Mạc Văn Trang, người có hơn 30 năm làm việc tại Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam nói rằng theo ông có hai lý do chính khiến Việt Nam chậm chân trong vấn đề vắc xin, đó là:

“Một là có thể cũng chủ quan vì Việt Nam chống lây nhiễm COVID-19 thành công. Đến nay mới chết khoảng hơn 40 người và công tác khoanh vùng, dập dịch hạn chế quản lý được. Hai và là vấn đề chủ yếu là thiếu tiền. Tôi thấy Chính phủ cứ mặc cả nước này, nước nọ. Người ta viện trợ cho thì rất hoan nghênh còn mua thì cứ đàm phán lên, đàm phán xuống rất là chậm”

Ông Trang cũng nói thêm rằng vì ngân sách hạn chế nên gần đây Việt Nam đã phải khuyến khích xã hội hóa, kêu gọi doanh nghiệp tài trợ đồng thời yêu cầu mỗi cán bộ công chức đóng góp một ngày công để mua vắc-xin.

Cho đến nay, toàn bộ số vắc-xin đã và đang sử dụng của Việt Nam đều do Chương trình COVAX cung cấp. Ảnh: Reuters

TS Nguyễn Quang A, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển (IDS) đã tự giải thể, trong cuộc trao đổi với RFA cũng cho rằng thiếu tiền là nguyên nhân chính dẫn đến sự chậm trễ của Việt Nam. Ông viện dẫn cách đây ba tháng, cựu Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã từng nêu vấn đề vắc-xin và coi đây là giải pháp quan trọng, giao bộ Y tế làm đầu mối, thế nhưng đã ba tháng trôi qua, dịch tăng mà vaccine thì chưa có nhiều.

Tuy vậy, TS Nguyễn Quang A kết luận: “Việt Nam không đủ tiền lúc đó và bây giờ cũng còn khó khăn. Mà có tiền cũng khó mua được”.

Ngoài ra ông cũng đoán chừng rằng Chính phủ Việt Nam trong thời gian vừa qua không làm quyết liệt việc mua vaccine vì nghĩ rằng Việt Nam đang cố gắng làm vắc-xin trong nước. Đặc biệt, trải qua ba đợt dịch đầu tiên, Việt Nam đều kiểm soát khá tốt nên “cứ từ từ là có thể mua được”.

Ông Nguyễn Quang A cũng cho rằng vắc-xin là vấn đề phức tạp, không đơn thuần là vấn đề y tế mà còn là vấn đề chính trị và địa chính trị. Theo ông, một trong những nguyên nhân khiến các nước trong khu vực có trình độ phát triển tương đương hoặc thấp hơn Việt Nam như Campuchia, Lào hay Philippines có tỷ lệ tiêm chủng cao hơn Việt Nam vì “các nước này đã nhận được hàng triệu liều vắc- xin của Trung Quốc”.

“Việt Nam có điểm đặc biệt là rất gần với Trung Quốc. Hai nước núi liền núi, sông liền sông, là láng giềng tốt với 16 chữ vàng nhưng không thấy Việt Nam mua được vắc-xin của Trung Quốc. Không biết Chính phủ Việt Nam không thích vắc-xin của Trung Quốc hay Chính phủ Trung Quốc không muốn bán cho Việt Nam – TS Nguyễn Quang A

Trong một cuộc họp đầu tuần này, tân Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính đã yêu cầu các cơ quan chính phủ quyết liệt hơn, nỗ lực lớn hơn và hiệu quả hơn trong chiến lược vắc-xin, “triệt để tiết kiệm chi tiêu thường xuyên để bảo đảm ngân sách tối đa cho việc mua vắc xin” đồng thời đề xuất cơ chế để huy động mọi nguồn lực và đóng góp của người dân, doanh nghiệp và tổ chức trong và ngoài nước.

Với phát biểu mới của thủ tướng Việt Nam, TS Nguyễn Sỹ Dũng cho rằng những chuyển đổi về chiến lược phòng chống COVID-19 mà ông Phạm Minh Chính đưa ra là rất đáng ghi nhận. Ông vui mừng vì tân Thủ tướng đã đưa tiêm chủng trở thành ưu tiên số một - điều mà Việt Nam chưa từng làm trước đây. Ông nói ông có ấn tượng rằng Chính phủ mới của tân Thủ tướng Phạm Minh Chính là một Chính phủ hành động, Chính phủ “nói ít làm nhiều” và ông hy vọng điều này sẽ trở thành phong cách của Chính phủ mới.

https://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/covid-fight-did-vietnam-rest-on-its-laurel-05282021162511.html