Bài này phân tích hoàn toàn dựa trên quan điểm kinh tế, tức là lo ngại chiến tranh thương mại Mỹ - Trung làm giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế toàn cầu và chính Mỹ cũng bị thiệt hại. Tuy nhiên, bản chất chiến tranh thương mại Mỹ - Trung không phải là kinh tế, mà là địa chính trị quân sự, giữa một nước đang lãnh đạo và một nước đang muốn lật đổ sự lãnh đạo của nước kia. Vì vậy tôi rất ủng hộ Mỹ tiếp tục thực hiện chiến tranh thương mại với Trung Cộng để ngăn chặn giấc mộng bá chủ thế giới, chiếm trọn biển đông và sát nhập VN vào TQ... của TQ.
Chiến lược áp thuế với Trung Quốc của Hoa Kỳ không phải là công cụ hữu hiệu để đối phó với sự mất cân bằng trong quan hệ thương mại song phương Mỹ – Trung, điều bắt nguồn chủ yếu từ các yếu tố mang tính cấu trúc trong nước: tiết kiệm quá mức so với đầu tư và tiêu dùng ở nước có thặng dư mậu dịch, và đầu tư và tiêu dùng quá mức ở nước bị thâm hụt. Để giảm sự mất cân bằng, các quốc gia buộc phải có những điều chỉnh lớn về mặt cấu trúc. Với Trung Quốc, đó sẽ là việc mở rộng nhập khẩu và tăng tiêu dùng nội địa, trong khi với Hoa Kỳ là giảm tiêu dùng và tăng tiết kiệm.
Hơn nữa, đối với Hoa Kỳ, các chính sách thuế quan ăn miếng trả miếng sẽ có tác động bóp méo cao độ lên sản xuất và tiêu dùng của kinh tế trong nước. Doanh thu từ việc áp thuế có thể phần nào bù đắp cho tổn thất của các nhà sản xuất Mỹ, nhưng không thể bù đắp hoàn toàn. Những tổn thất này sẽ tăng lên khi thuế được áp cho tất cả các loại hàng hóa, bao gồm cả hàng hóa trung gian, như đã được thực hiện bởi chính quyền Hoa Kỳ.
Hoa Kỳ về cơ bản đã hiểu sai nguyên nhân và hệ quả của thâm hụt thương mại với Trung Quốc mà không nhận ra rằng đã có sự tái cân bằng toàn cầu để đối phó với những vấn đề cấu trúc bên dưới xảy ra kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.
Theo xu hướng tái cân bằng toàn cầu đó, tỷ trọng xuất khẩu trên GDP của Trung Quốc đã giảm từ 35% năm 2006 xuống khoảng 17% vào năm 2018 và đóng góp của tiêu dùng vào GDP đã tăng lên 76% vào năm 2018. Thặng dư tài khoản vãng lai so với GDP đã giảm từ 11% năm 2007 xuống dưới 1% vào năm 2018. Cùng với dân số già hóa nhanh và tỷ suất tiết kiệm giảm, xu hướng này sẽ tiếp tục góp phần hướng tới cân bằng thương mại.
Nếu nhìn từ góc độ này, sự mất cân bằng thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc là một hiện tượng nhất thời hơn là vĩnh viễn. Chống lại sự mất cân bằng thương mại bằng các biện pháp thuế quan và phi thuế quan đơn giản là không phù hợp với lợi ích kinh tế của cả Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Dù các chính sách tiền tệ và tài khóa mở rộng của Hoa Kỳ đã có hiệu quả trong giai đoạn 2018-2019, tăng trưởng đã giảm dần trong Quý II năm nay cùng với sự suy yếu của niềm tin kinh doanh và đầu tư. Trong nửa đầu năm 2019, nhập khẩu từ Trung Quốc vào Hoa Kỳ cũng giảm 12% và xuất khẩu của Hoa Kỳ sang Trung Quốc giảm 19%, đồng thời tổng giá trị thương mại song phương giảm 14%. Thâm hụt thương mại của Hoa Kỳ thực tế tăng 10,4% so với cùng kỳ năm 2018 và trong 6 tháng đầu năm 2019, khoảng cách thương mại đã nới rộng thêm 7,9%.
Vậy nên, tham gia vào một cuộc thương chiến không giải quyết được vấn đề mất cân bằng thương mại song phương mà thay vào đó chỉ làm suy yếu tăng trưởng kinh tế trong nước.
Với Trung Quốc, phần lớn những gì đã được thỏa thuận trong các cuộc đàm phán thương mại song phương đều liên quan đến cải cách trong nước như quyền thâm nhập thị trường (của doanh nghiệp Mỹ), chuyển giao công nghệ, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, cải cách doanh nghiệp nhà nước và phát triển khu vực tư nhân. Bất chấp những lo ngại về việc Trung Quốc cuối cùng có tuân thủ các quy tắc và tinh thần của hệ thống đa phương hay không, các biện pháp cải cách này và quá trình chuyển đổi tiệm tiến, cùng những nỗ lực không ngừng của Trung Quốc để bù đắp những gì còn thiếu từ khi Trung Quốc gia nhập WTO (2001) có thể được xem như một động thái hướng đến cách tiếp cận đa phương hơn.
Trong thế giới hội nhập ngày nay, một quốc gia không thể phát triển bằng việc cô lập mình khỏi thương mại quốc tế, dòng vốn và các công nghệ tiên tiến hơn – khiến cho ý niệm ‘tách rời’ hai nền kinh tế lớn của thế giới dường như là không thể. Một sự thật đơn giản là Hoa Kỳ không thể vươn lên thịnh vượng sau một bức tường thuế quan cao, và Trung Quốc không thể tái cơ cấu thành công mô hình tăng trưởng và phát triển mà không cần dựa vào các thị trường toàn cầu hay công nghệ.
Tốc độ tăng trưởng của tất cả các nền kinh tế lớn và mới nổi đã bắt đầu giảm tốc, và suy thoái kinh tế toàn cầu hiện là một khả năng thực sự. IMF đã hạ dự báo tăng trưởng toàn cầu trong cả năm 2019 và 2020. Kết thúc chiến tranh thương mại là một bước đi khẩn thiết và quan trọng hướng tới khôi phục thương mại như là một động lực cho tăng trưởng, và, tùy thuộc vào cách mà nó kết thúc, thương chiến có thể mang đến một kết quả có lợi cho cả Hoa Kỳ và Trung Quốc cũng như nền kinh tế toàn cầu.
Mặc dù thương chiến đã làm trầm trọng thêm khủng hoảng vốn đã sâu sắc của hệ thống thương mại đa phương, WTO vẫn tiếp tục cung cấp một hệ thống dựa trên các quy tắc và nó cần được duy trì, củng cố như một phần của bất kỳ kết quả đôi bên cùng có lợi nào của thương chiến. Các vấn đề riêng của WTO cần được giải quyết thông qua cải cách, đồng thời cần tìm ra giải pháp cho khả năng rất thực tế là cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO sẽ bị tê liệt hoàn toàn nếu Hoa Kỳ tiếp tục chặn việc bổ nhiệm các thẩm phán vào Cơ quan phúc thẩm.
Cạnh tranh về thương mại đã lấn sang các lĩnh vực đối đầu khác giữa hai cường quốc, như công nghệ, tiền tệ và địa chính trị. Những cuộc đối đầu này có thể làm lung lay nền tảng của các kiến trúc thể chế toàn cầu và khu vực đã được phát triển từ Thế chiến II – dẫn đến một thế giới vô cùng bất định. Quá nhiều điều đang bị đe dọa. Cả thế giới đang cùng dõi theo bước đi của Mỹ và Trung Quốc.
Ligang Song
Nguồn: Ligang Song, “Why the United States and China need to end the trade war”, East Asia Forum, 04/10/2019.
Biên dịch: Trần Mẫn Linh | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
* Ligang Song là Giáo sư và Giám đốc Chương trình Kinh tế Trung Quốc tại Trường Chính sách công Crawford, Đại học Châu Á và Thái Bình Dương, Viện Đại học Quốc gia Australia.
(Nghiên cứu Quốc tế)
Vì sao Mỹ – Trung cần chấm dứt chiến tranh thương mại?
Thương chiến Mỹ-Trung kéo dài hơn một năm nay khiến nhiều người cho rằng hai nước đã dấn mình vào một cuộc chiến dai dẳng và tốn kém. Thế nhưng, có những lý do thuyết phục khiến Hoa Kỳ và Trung Quốc cần chấm dứt chiến tranh thương mại càng sớm càng tốt.
Chiến lược áp thuế với Trung Quốc của Hoa Kỳ không phải là công cụ hữu hiệu để đối phó với sự mất cân bằng trong quan hệ thương mại song phương Mỹ – Trung, điều bắt nguồn chủ yếu từ các yếu tố mang tính cấu trúc trong nước: tiết kiệm quá mức so với đầu tư và tiêu dùng ở nước có thặng dư mậu dịch, và đầu tư và tiêu dùng quá mức ở nước bị thâm hụt. Để giảm sự mất cân bằng, các quốc gia buộc phải có những điều chỉnh lớn về mặt cấu trúc. Với Trung Quốc, đó sẽ là việc mở rộng nhập khẩu và tăng tiêu dùng nội địa, trong khi với Hoa Kỳ là giảm tiêu dùng và tăng tiết kiệm.
Hơn nữa, đối với Hoa Kỳ, các chính sách thuế quan ăn miếng trả miếng sẽ có tác động bóp méo cao độ lên sản xuất và tiêu dùng của kinh tế trong nước. Doanh thu từ việc áp thuế có thể phần nào bù đắp cho tổn thất của các nhà sản xuất Mỹ, nhưng không thể bù đắp hoàn toàn. Những tổn thất này sẽ tăng lên khi thuế được áp cho tất cả các loại hàng hóa, bao gồm cả hàng hóa trung gian, như đã được thực hiện bởi chính quyền Hoa Kỳ.
Hoa Kỳ về cơ bản đã hiểu sai nguyên nhân và hệ quả của thâm hụt thương mại với Trung Quốc mà không nhận ra rằng đã có sự tái cân bằng toàn cầu để đối phó với những vấn đề cấu trúc bên dưới xảy ra kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.
Theo xu hướng tái cân bằng toàn cầu đó, tỷ trọng xuất khẩu trên GDP của Trung Quốc đã giảm từ 35% năm 2006 xuống khoảng 17% vào năm 2018 và đóng góp của tiêu dùng vào GDP đã tăng lên 76% vào năm 2018. Thặng dư tài khoản vãng lai so với GDP đã giảm từ 11% năm 2007 xuống dưới 1% vào năm 2018. Cùng với dân số già hóa nhanh và tỷ suất tiết kiệm giảm, xu hướng này sẽ tiếp tục góp phần hướng tới cân bằng thương mại.
Nếu nhìn từ góc độ này, sự mất cân bằng thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc là một hiện tượng nhất thời hơn là vĩnh viễn. Chống lại sự mất cân bằng thương mại bằng các biện pháp thuế quan và phi thuế quan đơn giản là không phù hợp với lợi ích kinh tế của cả Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Dù các chính sách tiền tệ và tài khóa mở rộng của Hoa Kỳ đã có hiệu quả trong giai đoạn 2018-2019, tăng trưởng đã giảm dần trong Quý II năm nay cùng với sự suy yếu của niềm tin kinh doanh và đầu tư. Trong nửa đầu năm 2019, nhập khẩu từ Trung Quốc vào Hoa Kỳ cũng giảm 12% và xuất khẩu của Hoa Kỳ sang Trung Quốc giảm 19%, đồng thời tổng giá trị thương mại song phương giảm 14%. Thâm hụt thương mại của Hoa Kỳ thực tế tăng 10,4% so với cùng kỳ năm 2018 và trong 6 tháng đầu năm 2019, khoảng cách thương mại đã nới rộng thêm 7,9%.
Vậy nên, tham gia vào một cuộc thương chiến không giải quyết được vấn đề mất cân bằng thương mại song phương mà thay vào đó chỉ làm suy yếu tăng trưởng kinh tế trong nước.
Với Trung Quốc, phần lớn những gì đã được thỏa thuận trong các cuộc đàm phán thương mại song phương đều liên quan đến cải cách trong nước như quyền thâm nhập thị trường (của doanh nghiệp Mỹ), chuyển giao công nghệ, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, cải cách doanh nghiệp nhà nước và phát triển khu vực tư nhân. Bất chấp những lo ngại về việc Trung Quốc cuối cùng có tuân thủ các quy tắc và tinh thần của hệ thống đa phương hay không, các biện pháp cải cách này và quá trình chuyển đổi tiệm tiến, cùng những nỗ lực không ngừng của Trung Quốc để bù đắp những gì còn thiếu từ khi Trung Quốc gia nhập WTO (2001) có thể được xem như một động thái hướng đến cách tiếp cận đa phương hơn.
Trong thế giới hội nhập ngày nay, một quốc gia không thể phát triển bằng việc cô lập mình khỏi thương mại quốc tế, dòng vốn và các công nghệ tiên tiến hơn – khiến cho ý niệm ‘tách rời’ hai nền kinh tế lớn của thế giới dường như là không thể. Một sự thật đơn giản là Hoa Kỳ không thể vươn lên thịnh vượng sau một bức tường thuế quan cao, và Trung Quốc không thể tái cơ cấu thành công mô hình tăng trưởng và phát triển mà không cần dựa vào các thị trường toàn cầu hay công nghệ.
Tốc độ tăng trưởng của tất cả các nền kinh tế lớn và mới nổi đã bắt đầu giảm tốc, và suy thoái kinh tế toàn cầu hiện là một khả năng thực sự. IMF đã hạ dự báo tăng trưởng toàn cầu trong cả năm 2019 và 2020. Kết thúc chiến tranh thương mại là một bước đi khẩn thiết và quan trọng hướng tới khôi phục thương mại như là một động lực cho tăng trưởng, và, tùy thuộc vào cách mà nó kết thúc, thương chiến có thể mang đến một kết quả có lợi cho cả Hoa Kỳ và Trung Quốc cũng như nền kinh tế toàn cầu.
Mặc dù thương chiến đã làm trầm trọng thêm khủng hoảng vốn đã sâu sắc của hệ thống thương mại đa phương, WTO vẫn tiếp tục cung cấp một hệ thống dựa trên các quy tắc và nó cần được duy trì, củng cố như một phần của bất kỳ kết quả đôi bên cùng có lợi nào của thương chiến. Các vấn đề riêng của WTO cần được giải quyết thông qua cải cách, đồng thời cần tìm ra giải pháp cho khả năng rất thực tế là cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO sẽ bị tê liệt hoàn toàn nếu Hoa Kỳ tiếp tục chặn việc bổ nhiệm các thẩm phán vào Cơ quan phúc thẩm.
Cạnh tranh về thương mại đã lấn sang các lĩnh vực đối đầu khác giữa hai cường quốc, như công nghệ, tiền tệ và địa chính trị. Những cuộc đối đầu này có thể làm lung lay nền tảng của các kiến trúc thể chế toàn cầu và khu vực đã được phát triển từ Thế chiến II – dẫn đến một thế giới vô cùng bất định. Quá nhiều điều đang bị đe dọa. Cả thế giới đang cùng dõi theo bước đi của Mỹ và Trung Quốc.
Ligang Song
Nguồn: Ligang Song, “Why the United States and China need to end the trade war”, East Asia Forum, 04/10/2019.
Biên dịch: Trần Mẫn Linh | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
* Ligang Song là Giáo sư và Giám đốc Chương trình Kinh tế Trung Quốc tại Trường Chính sách công Crawford, Đại học Châu Á và Thái Bình Dương, Viện Đại học Quốc gia Australia.
(Nghiên cứu Quốc tế)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét